Alþýðublaðið - 29.08.1986, Blaðsíða 2
2
Föstudagur 29. ágúst 1986
RITSTJÓRNARGREIN
Vextir verða aö lækka
At fleiri aðilar i þjóðfélaginu virðast nú vera
að átta sig á því að fjármagn er allt of dýrt hér-
lendis. Aðgangur að fjármagni er takmarkaður
í oþinberum þeningastofnunum og í skjóli
þess þrífst grá og jafnvel kolsvört lánastarf-
semi, þar sem vaxtakjör eru himinhá.
Vinnuveitendasamband íslands hefur nú
loksins komist að raun um það að vaxtakjör
þau sem atvinnufyrirtækjum í landinu eru boð-
in, eru miklu grimmilegri en svo að við það
verði unað til frambúðar. Hagfræðingur sam-
bandsins hefur nýlega reiknað út að vextir og
lántökukostnaður af víxillánum sem þessi fyr-
irtæki neyðast annað slagið til að taka í bönk-
um, geti farið yfir 35% á ársgrundvelli. Þegar
tekið er mið af því að í þjóðfélagi okkar ríkir nú
verðbólguhraði sem svarar til þess að verð-
bólgan á'þessu ári verði nálægt 10%, kemur í
Ijós að í slíkum tilvikum eru teknir nálægt 25%
raunvextir.
Þetta eru svo ótrúlegar og furðulegar tölur að
það liggur beinast við að sþyrja hvort þetta geti
verið löglegt. Þeirri sgurningu neyðumst við
hins vegar til að svara játandi. 25% raunvextir
teljast ekki okur á íslandi í þeim skilningi sem
lögin leggja í málið. Það fer svo aftur á móti
ekki á milli mála að réttlætiskennd almenn-
ings svo og almenn og heilbrigð skynsemi, tel-
ur vaxtakjör af þessu tagi til okurs af hrikaleg-
ustu gerð.
En hvers skyldi mega vænta af hinum
„frjálsa" lánamarkaði, þegar oþinberar pen-
ingastofnanir taka slíka vexti. Úr hinum gráa
fjármálaheimi berast fregnir af enn hærri töl-
um. Og þar sem skortur er á lánsfjármagni, eru
auðvitað líka til menn sem hafa ríflegan hagn-
að af því að lána þeninga með ólögmætum
hætti. Því miður virðast þeir dómar sem nú er
verið að kveðauþþ í því einaokurmáli sem uþþ-
lýst hefurverið nýlega, ekki nægilega fallnir til
að vekja ugg í brjóstum þeirra sem slik útlán
stunda.
Pað er kominn tími til að við áttum okkur á því
að svo háir raunvextir sem þeir er við höfum
þurft að búa við, að undanförnu, gera meiri
skaða en gagn í þjóðfélaginu. Þessu til sönn-
unar mætti telja uþþ ótalmörg atriði, þótt hér
skuli fáein látin duga. Minna má t.d á það sam-
spil sem óhjákvæmilega ríkir milli fjárfestinga
og fjármagnskostnaðar. Því hærri sem raun-
vextir eru, þeim mun meiri þarf arðsemi fjár-
festinga að vera. Þetta hefur í för með sér að
við ríkjandi aðstæður í vaxtamálum að atvinnu-
fyrirtækin í landinu sjá ekki ástæðu til að fjár-
festa, og gildir þá einu hvort um er að ræða
stækkanir eða nauðsynlegar endurbætur,
nema því aðeins að séð sé fram á gífurlega arð-
semi af fjárfestingunni.
Þetta ástand er þveröfugt við það sem ríkti
hér á þeim tíma sem verðbólgan var hvað mest
og verðtrygging lána hafði ekki verið tekin upp.
Þá var hagkvæmt að fjárfesta í nánast hverju
sem var, arðsemi þurfti nánast engin að vera til
að fjárfestingar borguðu sig. Þetta leiddi auð-
vitað til offjárfestingaog vitlausrafjárfestinga,
sem við erum væntanlega enn að súpa seyðið
af að einhverju leyti.
En það er sem sagt stutt öfganna á milli í fjár-
málastefnu íslenskra stjórnvalda. En þótt há-
vaxtastefnan bitni illa á atvinnufyrirtækjum
landsmanna, hefur hún þó fram að þessu kom-
ið verst niður áeinstaklingum, sem af einhverj-
um ástæðum hafa þurft að taka þeningalán.
Hávaxtastefnan hefur á allra síðustu árum átt
stóran þátt í því að fjöldi fólks hefurmisst íbúð-
ir sínar á opinberum nauðungaruppboðum og
orðið gjaldþrota.
w
Islensk stjórnvöld með ríkisstjórnina í broddi
fylkingar, hafa ekki látið þetta sig neinu varða.
Ef til vill er meiri von til þess að hlustað verði
á neyðaróþ Vinnuveitendasambandsins og ef
það kynni að leiða til þess að raunvöxtum á ís-
landi verði komið í eitthvert eðlilegt horf, þá er
það vel. JD
Frá Reyk ja vík ursýningunni.
Reykjavíkursýning:
Flensað í Malakoff
Um fimmtán þúsund manns hafa
nú séð Reykjavíkursýninguna á
Kjarvalsstöðum. Aðsóknin er mest
um helgar en einnig er margt um
manninn í miðri viku einkum þó
þegar leikþátturinn Fiensað í Mala-
koff er á dagskrá. Þótt leikþáttur-
inn sé ekki langur gefur hann
skemmtilega mynd af Reykjavik
fyrri daga og hefur fengið frábærar
viðtökur sýningagesta. Fram í miðj-
an mánuð verður leikurinn sýndur í
tjaldinu á Kjarvalsstöðum á
fimmtudags- og föstudagskvöldum
klukkan níu og klukkan fjögur á
laugardögum og sunnudögunt.
Seinustu tvær helgarnar í septem-
ber verður bara ein sýning hvora
helgi, á sunnudögum og er sérstök
ástæða til þess að benda fólki á að
drífa sig sem fyrst ef það vill ekki
missa af þessari skemmtilegu sýn-
ingu því sýningar verða ekki fleiri.
Leikþátturinn Flensað í Malakoff
er tekinn saman af Brynju Bene-
diktsdóttur og Erlingi Gíslasyni en
tónlist er ýmist samin eða útsett af
Finni Torfa Stefánssyni. Leikstjóri
er Brynja Benediktsdóttir.
Helstu hlutverk eru í höndum
Erlings Gíslasonar, Eddu Þórarins-
dóttur, Sögu Jónsdóttur, Grétars
Skúlasonar og Karls Ágústs Úlfs-
sonar. Þá taka þátt í sýningunni
ungmenni sem annars leiðbeina
gestum um sali Kjarvasstaða.
Lambakjötið lækkaði
meira en búist var við
í verðkönnunum sem Verðlags-
stofnun hefur gengist fyrir, kemur
fram að 20% verðlækkunin á dilka-
kjöti frá 24. júlí s.l. hefur. skilað sér
vonum framar. Umræddarkannan-
ir fóru fram fyrir og eftir verðlækk-
unina (23. júlí og 11. ágúst) og náðu
báðar til sömu 40 verslananna á
Stór-Reykjavíkursvæðinu. Við
samanburð kom í ljós, að lækkunin
var oft meiri en 20% og má t.d.
nefna að 60% verslananna lækk-
uðu heil dilkalæri að meðaltali um
23,6% og hæst um rúm 28%. Svip-
aða sögu rná segja um hryggi og
kótilettur. í einstaka dæniunt varð
lækkunin jafnvel enn meiri í
ákveðnum verslununr, svo sem
rúmlega 42% lækkun á lærissneið-
um á einurn stað og 33% á fram-
hryggssneiðum á öðrum. Það kom
fyrir að lækkun á heilum skrokkum
næði ekki 20%. Skýringin á því er
oftast sú, að verð í þeim verslunum
var lægra en leyfiiegt var fyrir verð-
lækkunina, og er hún því ntinni í
prósentum fyrir vikið.
Helst átti það við um hakkað
dilkakjöt, að raunverulega væri far-
ið í kringunt verðlækkunina, en í
þeim vöruflokki var rúmlega helm-
ingur verslana meo undir 20%
lækkun, þar af 17 með annað hvort
enga lækkun eða þá beinlínis með
hækkun.
Ef tekið er meðalverð á dilka-
kjöti í heilum skrokkum, heilum
lærum, lærissneiðum (ntiðlæri) og
hrygg, koma þessar 10 verslanir út
með lægst meðalverð:
Kjötmiðstöðin
Breiðholtskjör
Kostakaup . ..
Kjöt og fiskur
Brekkuval . . .
Kópavogur . .
Melabúðin...
Víðir, Mjóddinni .
Víðir, Austurstræti
Fjarðarkaup ...
Eftir verðlækkunina hefur sala á
243,90
250.50
255.75
263.75
266,30
266.50
267,25
269,95
270,00
270,55
dilkakjöti gengið mjög vel og má
nefna að fyrstu þrjár vikurnar seld-
ust 780 tonn. Er þetta meiri sala en
áætlað hafði verið og má búast við
að nú, þegar þetta er lesið, sé farið
að síga á seinni hluta þess tímabils
sem verðlækkunin mun vara, þvi
ákvörðun um hana nær aðeins til
1.800 tonna af dilkakjöti. Það er því
ástæða til að minna neytendur á að
grípa tækifærið á meðan það gefst,
til að gera góð kaup.
Flugmál 1
Pétur að réttast væri að benda á árs-
skýrslu flugslysanefndar ’85. Sagði
hann að ýmis gagnrýni kæmi fram
á flugkennsluna hér. í fyrsta lagi
væri grunnkennslan á mjög frum-
stæðu stigi. Lítil þróun orðið í ára-
tugi. Hins vegar sagði hann að
þjálfun atvinnuflugmanna væri
með þeim hætti sem hægt væri að
fella sig við. Sú þjálfun færi að
mestu leyti fram erlendis. Pétur
sagði að það væri fyrst og fremst
peningar sem fiugskólana skorti,
það gerði að verkum að þeir hefðu
lítinn mannafla og ófullkominn
tækjabúnað.
Á mölinni mætumst
með brosávör —
ef bensíngjöfin
yuMFe®AR ertempruð.