Morgunblaðið - 09.03.2004, Blaðsíða 4

FRÉTTIR
4 ÞRIÐJUDAGUR 9. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
MIKIÐ flóð í Hvítá í Árnessýslu
náði hámarki sínu í gærkvöld eft-
ir stöðugan og mikinn vöxt í gær
og setti um 800 hektara af rækt-
uðu landi á kaf að sögn Steinars
Halldórssonar, bónda í Auðsholti
4 á Auðsholtstorfunni svonefndu í
Hrunamannahreppi.
Fólk varð innlyksa á bæjum
Fólk á bæjunum varð innlyksa
og níu börn komust ekki í Flúða-
skóla í gærmorgun vegna vatna-
vaxtanna. Þá varð að bjarga
fjörutíu hrossum sem lentu í flóð-
inu á þurrt. Hrossin voru rekin í
þremur hópum, m.a. á báti, og
urðu nokkur þeirra að synda á
land en varð ekki meint af volk-
inu. „Þeim fannst ósköp gott að
komast á þurrt og léku sér þegar
þau voru komin á fastalandið,“
sagði Steinar við Morgunblaðið í
gærkvöldi.
Hann sagði of snemmt að meta
flóðskemmdirnar á meðan allt
væri undir vatni en það kæmi bet-
ur í ljós þegar vatnið færi að
sjatna. Einn íbúi á Auðsholts-
torfunni komst af bæ í gærmorg-
un en vatnið bannaði honum hins
vegar för á bakaleiðinni.
Ekki voru neinar rafmagns-
truflanir eða vandræði við fjósa-
störf vegna vatnsins að sögn
Steinars. Póstbíllinn komst ekki
leiðar sinnar í gærmorgun en
mjólkurbíllinn átti hvort eð er
ekki ferð að bæjunum í gær svo
flóðið hafði ekki áhrif á ferðir
hans. Hans er von í dag, þriðju-
dag, og ætti að komast ef ekki
versnar í því héðan af.
Íris Georgsdóttir, húsfreyja í
Auðsholti 4, sagðist óttast að flóð-
ið ylli miklu tjóni á ræktuðu
landi, girðingum og við árbakka,
enda væri ekkert frost í jörðu og
því mikil hætta á landbroti.
Hvítá flæddi einnig yfir bakka
sína 20. febrúar sl. og þá urðu
töluverðar vatnsskemmdir.
Um tuttugu bílar frá ferða-
klúbbnum 4X4 voru á leið heim
frá skála sínum Setrinu, sunnan
Hofsjökuls, í gær og komust fimm
bílar yfir ána í gærkvöldi, en hin-
ir lögðu ekki í hana.
Vegir lokuðust
Að sögn Svans Bjarnasonar,
rekstrarstjóra hjá Vegagerðinni,
lokaðist vegurinn í Vatnsnesi í
Grímsnesi vegna flóðanna og
hugsanlegt er að hann hafi
skemmst. Þá lokuðust vegir heim
að bæjum á Auðsholtstorfunni
sem fyrr gat. Svanur sagði að
bíða þyrfti með allar fram-
kvæmdir eða viðgerðir uns vatnið
færi að sjatna.
Þá var veginum við Breiðaból-
stað í Dölum lokað í gær er hann
fór í sundur í vatnavöxtum.
Sömuleiðis er vegurinn um Svína-
dal í Dölum töluvert skemmdur
vegna úrrennslis og þar verður
að fara með gát, að sögn Vega-
gerðarinnar. Víða eru þungatak-
markanir á vegum um landið en
færð að öðru leyti góð.
Fólk varð innlyksa vegna miklla vatnavaxta á sunnan- og vestanverðu landinu í gær
800 hektarar af
túnum undir vatni
Hópur hrossa lenti í sjálfheldu á eyrum við bæinn Sólheima við Stóru Laxá.
Hjónin Ester Guðjónsdóttir og Jóhann Kormáksson fylgjast með málum.
Morgunblaðið/RAX
Einn íbúi komst af bæ í gærmorgun en vatnið sem flæddi yfir bakka Hvítár varnaði honum för á bakaleiðinni. Mörg börn komust ekki í skólann vegna vatnavaxtanna.
Ófært var um veginn í Miðdölum þar sem Miðá braut sér leið í gegn við
bæinn Breiðabólstað. Var umferð beint um Heydalsveg á meðan.
Morgunblaðið/Helga H. Ágústsdóttir
Morgunblaðið/RAX
BÚAST má við því að sundlirfur fuglablóð-
agða muni gera vart við sig í Landmannalaug-
um í sumar, en gestir í laugunum fengu marg-
ir hverjir kláðabólur af völdum slíkra
sníkjudýra frá því í ágúst og allt fram í desem-
ber í fyrra. Þetta kemur fram í grein sem Karl
Skírnisson, dýrafræðingur á Keldum, skrifar í
nýjasta fréttabréfi Ferðafélags Íslands. Hann
tekur þó fram að það sé háð því að stokkendur
fái að lifa óáreittar á svæðinu. Haukur Jó-
hannesson, forseti Ferðafélags Íslands, segir
erfitt að fást við fuglablóðögðurnar og varar
við böðum í heitu lauginni í Landmannalaug-
um.
Kláðabólur af völdum sundlirfa fundust
fyrst hér á landi á fótum barna sem voru að
vaða í tjörn í Fjölskyldugarðinum í Laugardal
árið 1997 og eru útbrotin kölluð sundmanna-
kláði.
Flókinn lífsferill sníkjudýra
Lirfurnar sem um ræðir lifa að sögn Karls í
stokköndum þegar þær eru fullorðnar. Þær
eru af ættkvíslinni Trichobilharzia og eru kall-
aðar nasaögður eða iðrablóðögður, allt eftir að-
setursstað fullorðnu ormanna, en
um ólíkar tegundir er að ræða.
Lífsferill þeirra er flókinn, eins og
algengt er hjá sníkjudýrum.
Kvenormar agðanna verpa
eggjunum í slímhimnu nefhols
stokkanda. Eftir að lirfan klekst
út í nefholinu berst hún út í vatn
þegar fuglinn leitar sér að fæðu
eða drekkur. Lirfan leitar síðan
uppi vatnabobba, snigla sem lifa í
vötnum. Í þeim umbreytist hún í
lífveru sem framleiðir mikinn
fjölda sundlirfa sem yfirgefa snig-
ilinn og synda út í vatnið. Sund-
lirfurnar lifa í nokkra daga í vatn-
inu og eyða orkunni í að leita uppi
sundfit andfugla. Þær festa sig þá
á húðina og melta sér leið inn í lík-
amann á nokkrum mínútum. Síð-
an ferðast þær eftir taugakerfi
fuglsins, upp eftir mænunni upp í heila og síð-
an í gegnum heilann að nasaholinu þar sem
þær verpa eggjunum. Á leið sinni éta þær
taugavef og valda taugaskemmdum samfara
því sem þær stækka og þroskast.
Iðrablóðögður hafa svipaðan lífsfer-
il. Aðsetur þeirra er þó í bláæðum
við þarm fuglsins.
Smit getur magnast aftur
Sundlirfurnar, sem eru um einn
millímetri að lengd þegar þær yf-
irgefa vatnabobbann, gera engan
greinarmun á sundfitum anda og
mannshúð og reyna því að komast í
gegnum húðina. Kláðabólurnar sem
myndast eru ótvíræð merki þess að
líkaminn sé að eyða sníkjudýrinu.
En þótt líkaminn stöðvi flestar
sundlirfurnar er lítið vitað um hvort
og hversu lengi þær lifa í mönnum.
Karl segir klárt að við tilraunaað-
stæður geti nasablóðögður fugla
vaxið tímabundið í spendýrum og
valdið óafturkræfum skaða á tauga-
kerfi þeirra með áti sínu og eyðileggingu á
taugavef. Þar sé um að ræða óafturkræfar
breytingar. Í tilraunum á músum lifðu lirfurn-
ar í allt að tíu daga. Því er fólki ráðið frá því að
dvelja í vatni þar sem lirfur er að finna, þrátt
fyrir að flest bendi til þess að þær deyi fyrr en
síðar í mönnum og nái ekki í þeim fullum
þroska.
Karl segir að á meðan sniglar sem smituðust
í Landmannalaugum í fyrra séu enn á lífi sé
varhugavert að baða sig þar. Einnig undir-
strikar hann að smit magnist líklega aftur upp
í Laugum fái endur að halda sig á svæðinu.
Sundlirfur af blóðögðuætt hafa nú fundist á
átta stöðum á landinu, þar sem mikið er um
endur. Þar má telja Mývatn, Víkingavatn, Ós-
landstjörn á Hornafirði, vaðtjörnina í Laug-
ardalnum og Landmannalaugar.
Haukur Jóhannesson, forseti Ferðafélags
Íslands, segir erfitt að fást við fuglablóðögð-
urnar, þar sem endur hafi aðsetur við Land-
mannalaugar allan veturinn, sökum þess að
jarðhiti á svæðinu er undirstaða auðugs lífríkis
þar. Því sé fólki ráðið frá því að baða sig í laug-
unum. „Við höfum ekki séð önnur ráð í augna-
blikinu. Þetta er náttúruverndarsvæði og það
þarf að gera allt í samvinnu við náttúruvernd-
aryfirvöld. Við þurfum bara að bíða og sjá hver
þróunin verður.“
Sundmannakláði vegna sundlirfa fuglablóðagða gerði vart við sig í Landmannalaugum
Fólk varað við böðum í lauginni
Egg nasablóðögðu
klekst út í nefholi
stokkanda.
Ljósmynd/Karl Skírnisson