Íslendingaþættir Tímans - 04.11.1981, Blaðsíða 4

Séra
Björn Björnsson
fyrrum prófastur að Hólum
í Hjaltadal
Þaö var ekki fjölmennur stúdenta-
hópur sem útskrifaöist frá Menntaskól-
anum á Akureyri voriö 1936, aöeins 19
manns. En þaö var eigi aö siöur fjöl-
breytilegur hópur, ólikir menn á ýmsum
aldri. sumir innan viö tvltugt, aörir hálf-
þrltugir og vel þaö, margir langt aö
komnir úr nær ótrúlega mörgum lands-
hornum, vestan úr Breiöafjaröareyjum,
Baröastrandarsýslu og lsafjaröarsýslu og
Húnavatnssýslu, noröan úr dölum og
austan af fjöröum, sunnan úr Reykjavlk,
aö ógleymdum Eyjafiröi og sjálfri
Akureyri. Sundurleitur hópur viö fyrstu
sjón og kynni, en samstilltur I vináttu og
vongleöi þegar leiöir skildu og hver fór
slna braut. Nú hverfa þeir af sjónarsviöi
einn og einn, góöu gömlu félagarnir, og
minningarnar koma, ljúfar en trega-
blandnar. Gömul saga, gömul reynsla, en
þó alltaf ný og söm viö sig. Aö þessu sinni
er úr hópnum kvaddur séra Björn Björns-
son, fyrrum prófastur I Skagafjaröar-
prófastsdæmi.
Æviatriöi séra Björns eru I stuttu máli
þau sem nú skal greina. Hann fæddist 7.
maí 1912 I Fremri-Gufudal I Austur-
Baröastrandarsýslu. Foreldrar hans voru
Björn Björnsson bóndi þar, ættaöur frá
Gröf I Gufudalssveit en I móöurætt af
Arnardalsætt vestra, og kona hans
Sigriöur Jónsdóttir frá Djúpadal i sömu
sveit, systurdóttir Björns Jónssonar ráö-
herra, hins þjóökunna manns. Séra Björn
hóf nám I Menntaskólanum I Reykjavik,
en geröi hlé á námi slnu til þess aö leggja
foreldrum sinum liö i þungri sjúkralegu
móöur hans. Eftir lát hennar brá faöir
hans búi og Björn tók aftur til viö nám
sitt, hélt nú til Akureyrar og þar tók hann
stúdentspróf voriö 1936. Hann var prýöi-
legur námsmaöur og hneigöist hugur
hans I öndveröu mest aö stæröfræöilegum
greinum. Eigi aö slöur haföi hann þegar
fyrir stúdentsprófiö afráöiö aö leggja
stund á guöfræöi og gerast prestur og var
okkur vel kunnugt um þaö. Embættisprófi
I guöfræöi lauk hann meö sóma viö
Háskóla Islands I ársbyrjun 1940, og má af
þvl ráöa aö honum sóttist námiö greiölega
enn sem fyrr. Hann var settur prestur I
Viövlkurprestakalli 3. júnl sama ár og
veitt þaö áriö eftir. A skólaárunum á
Akureyri kynntist hann Emmu Hansen
frá Sauöárkróki og 22. júnl 1940 gengu þau
I hjónaband. Heimili sitt stofnuöu þau á
4
Vatnsleysu I Viövlkursveit, sem þá haföi
veriö gerö aö prestssetri. A Vatnsleysu
áttu þau heima til 1953, þegar Hólar I
Hjaltadal voru orönir aö prestssetri I hinu
gamla Viövlkurprestakalli. Þangaö
fluttist nú séra Björn meö fjölskyldu slna.
Má segja aö meö komu hans þangaö yröu
nokkur tlmamót I kirkjusögu Hóla, þvi aö
þá haföi ekki prestur veriö á hinu forna
helgisetri siöan 1862, þegar séra Benedikt
Vigfússon lét af prestsskap. Á Hólum sat
séra Björn upp ffa þessu og varö
prófastur i Skagafjaröarprófastsdæmi frá
1959.
Á seinni árum sinum á Hólum kenndi
séra Björn alvarlegs heilsubrests sem
ágeröist jafnt og þétt og skerti lífsfjör
hans og starfsþrek. Hann lét þó ekki
undan siga fyrr en I fulla hnefana, heldur
þjónaöi söfnuöum sinum meö sinni miklu
skyldurækni meöan þess var nokkur kost-
ur. En hér varö aö lokum viö ofurefli aö
etja, og þar kom áriö 1976 aö hann hlaut
aö láta af embætti sinu. Haföi hann þá
þjónaö sama prestakalli frá upphafi
prestsskapar slns eöa samtals I 36 ár. Síö-
ustu árin bjuggu þau séra Björn og Emma
I Reykjavlk og þar lést hann hinn 9.
október siöastliöinn. 1 dag er hann til
moldar borinn aö Hólum I Hjaltadal.
Meö séra Birni Björnssyni eigum viö á
bak aö sjá góöum dreng og vönduöum
manni til orös og æöis, manni sem hlýddi
köllun sinni og rækti embætti sitt meö
heiöri og sóma. Man ég þaö frá æskuárum
aö hann var glaöur og góöur félagi, prúö-
ur maöur og gamansamur eins og vel viö
átti, en þó duldist ekki aö þar fór alvöru-
maöur, gjörhugulli á veg og vanda mann-
legs llfs en gengur og gerist um unga
menn. Hann var gáfaöur maöur og
hneigöur fyrir andlega hluti, en heims-
hyggja og veraldarvafstur var aö sama
skapi fjarri eöli hans. Þótt bóndasonur
væri var hann ekki gefinn fyrir búskap, en
vildi þó vera prestur I sveit fremur en
kaupstaö. Má þvl meö sanni segja aö
Hólar 1 Hjaltadal væru viö hans hæfi, enda
kunni hann vel aö meta staöinn og þaö
andrúmsloft sögu og kristnihalds sem um
hann leikur. Þaöan hlaut hann þó aö
hverfa fyrir aldur fram og sársaukalaust
var þaö ekki. En bót var I máli aö á Hólum
átti hann hamingjurík ár meöan hann
var enn heill heilsu og bjartar minningar
tók hann meö sér þaöan.
Séra Björn var einlægur trúmaöur og
gekk sannur og heils hugar I þjónustu
kirkjunnar. Hann haföi þá eiginleika til aö
bera sem löngum hafa þótt prýöa
sóknarprest.
Hann vandaöi vel allar ræöur sinar, var
ágætur predikari, og veit ég þaö af sjálfs
min kynnum, en þó einkum ummælum
margra Skagfiröinga, sem einum rómi
hafa dáöst af ræöumennsku hans. Hann
haföi bjarta og fagra söngrödd og öll
prestsverk fóru honum vel og háttvislega
úr hendi meö framkomu hins einlæga
manns og nærgætna sálusorgara. Ég tel
mig vita fyrir vist aö söfnuöir hans I
Skagafiröiminnast langrar þjónustu hans
viö þá meö þakklæti og viröingu.
Séra Björn var ekki einn hinna
háværu og umsvifamiklu I þjóöfélaginu,
tranaöi sér hvergi fram og dró sig lltt
fram til mannviröinga. En viröingin kom
til hans fyrir veröleika ótilkvödd af hans
hálfu. Hann fylgdist vel meö þjóömálum,
en þaö kæmi mér á óvart ef honum hefur
nokkurntima dottiö I hug aö láta þar til sln
taka I verki. Hans vettvangur var annar
og þar var æriö mannsverk aö vinna.
Hann var prestur og einnig kennari oft og
tiöum. Hvort tveggja átti vel viö skap-
lyndi hans, til sltkra starfa var köllun
hans I æsku og viö þaö stóö hann á mann-
dómsárum og er þá vel lifaö.
Séra Björn bjó viö hamingjusamt
einkalif, átti mikilhæfa konu og fjögur
velgerö börn.
Viö bekkjarsystkin hans og aörir
sem vænt þótti um hann hugsum nú til
Emmu og þökkum henni fyrir þaö sem
hún var honum og þó mest hvernig hún
bar meö honum þann kross sem á hann
var lagöur hin siöustu æviár hans. Vinar-
hugur okkar og þökk fylgja Birni frá
Gufudal inn á land hinna lifendu, sem
hann þegar á skólaárum og alla tíö slöan
trúöi svo staöfastlega aö biöi okkar allra.
Enda láti nú guö honum raun lofi betri.
Kristján Eldjárn
+
Séra Björn Björnsson, fyrrum prófast-
ur aö Hólum I Hjaltadal, virtist mér jafn-
islendingaþættir