Tíminn - 03.04.1986, Blaðsíða 8

8 Tíminn
ARNAÐ HEILLA
60 ára
Ingvar Gíslason
alþingismaöur
Ingvar Gíslason cr fæddur á Norð-
firði 26. mars 1926. Forcldrar hans
cru Gísli Kristjánsson útgerðarmað-
ur þar og síðar á Akurcyri og
Fanncy Ingvarsdóttir Pálmasonaral-
þingismanns.
Stúdcnt varð liann frá Mcnnta-
skólanum á Akurcyri 1947, stundaði
nám í íslcnskum fræðum við Uá-
skóla íslands 1947-48 og í sagnfræði
við Háskólann í Lccds í Englandi
1948- 1949. Hann lauk námi í lög-
fræði frá Háskóla íslands 1956 og
varð hcraðsdómslögmaður 1962.
Hann vann við blaðamcnnsku og
ýmis störf í Rcykjavík og víðar
1949- 1956, fulltrúi í fjármálaráðu-
ncytinu 1956 fram til október 1957
cr hann tók við skrifstofustjórastöðu
Framsóknarflokksins á Akurcyri og
gcgndi því starfi til ársins 1963.
Jafnframt því starfi stundaði hann
ýmis lögfræðistörf og cinnig stunda-
kcnnslu við Gagnfræðaskólann á
Akurcyri sum árin ogdómarafulltrúi
á .Akurcyri l'lcst sumur frá 1963-
1969. Menntamálaráðherra varð
hann í ráðuneyti Gunnars 'I hor-
oddscn frá <S. fcbr. 1980 til 26. maí
1983. Hann var. í stjórn Atvinnu-
bótasjóðs 1963-1971, kosinn í Ál’cng-
ismálanetnd 1964 og var fram-
kvæmdastjóri hennar 1965-1966,
átti sæti í Rannsóknaráði 1971-
1980, þar af í stjórn ráðsins 1971-
1979, var í stjórn Framkvæmda-
stofnunarríkisins 1972-1980, kosinn
í Byggðancfnd 1973, átti sæti í
Húsfriðunarnefnd 1978-1983 og í
Kröfluncfnd frá skipan hcnnar 1974
og þar til hún var lögð niður. Fulltrúi
v;ir hann á ráðgjafarþingi Evrópu-
ráðsins 1971-1980 og síðan 1983 og
oft varaforscti þcss. Formaður þing-
flokks Framsóknarflokksins frá því í
desember 1979 þar til hann varð
mcnntamálaráöhcrra 1980. Alþing-
ismaöur Norðurlandskjördæmis
cystra síðan í mars 1961, forseti
ncðri dcildar 1978-1979 og síðan
1983.
Kona Ingvars cr Ólöf Auöur Erl-
ingsdóttir Pálssonar yfirlögrcglu-
þjóns í Reykjavík og konu h;ms
Sigríöar Sigurðardóttur. Auður og
Ingvar ciga 5 börn scm öll cru
uppkomin.
1 lcr hcfur vcriö stiklaö á stóru cn
þcssi upptalning gclur til kynna að'
nokkru hvcrnig lífshlaup Ingvars
Gíslasonar hefur vcrið fram til þcssa
dags.
Pcgar cg lít um öxl til þess tíma cr
leiðir okkar Ingvars Gíslasonar lágu
fyrst saman þá cr í minningunni ekki
liðinn langur tími síðan það var, svo
hratt líða árin. Pað var um sumarið
1953, cða fyrir 33 árum, að við
vorum bá.ðir starfsmcnn á Keflavík-
urflugvclli. Pá var sá vinnustaður
mikið umfjallaður í fjölmiðlum þar
scm varnarliðið og crlendir verktak-
ar á þcirra vcgum voru ckki tillits-
samir við landann að okkar dómi.
Vildu þcir hvorki taka lillit til laga
okkar nc rcglna og höguðu scr í
hvívctna líkt og sagt hcfur verið aö
nýlenduherrarnir gcrðu á fyrri tíð.
Við slíkan ójafnað fannst okkur
nokkrum Islcndingum, illt að búa og
ræddum það hvernig skyldi við
brcgðast. Einn okkar var Ingvar
Gíslason. Viö ræddum oft saman
um þær uppákomur scm tíðar voru
á milli hinna crlcndu manna og
landa okkar og inní þær umræður
blönduðust flciri mál scnt þá voru
ofarlcga á baugi bæði innanlands og
á crlcndum vcttvangi. í slíku spjalli
scm lciddi stundum til allharðra
skoðanaskipta kom vcl fram afstaða
manna lil þeirra mála scnt um var
rætt hvcrju sinni. í slíkum skoðana-
MINNING

11111111! 1111111!
Pálína Jóhannesdóttir
frá Húsavík
Fædd 4. scpt. 1896
I)áin 22. mars 1986
Pálína Jóhanncsdóttir hlaut skjótt
cn milt andlát á Hrafnistu, þar sent
hún hafði dvalist síðustu tólf árin,
fyrst mcð manni sínum, Karli Kristj-
ánssyni, alþingismanni, í íbúð á lóð
dvalarheimilisins, uns Karl lést 1978,
cn eftir það á heimilinu. Hún hafði
unað þar allgóðri heilsu síðustu árin,
nema sjónin hafði mjög daprast.
Fyrir miðjan mars gckkst hún undir
augnaðgerð í því skyni að bæta
sjónina. Sú aðgerð tókst vel, og
Pálína var kontin hcim af sjúkrahúsi
fyrir nokkrunt dögum með góða von
um bætur á sjóninni. Hún hlakkaði
til og var glöð og hress. En þá sótti
dauðinn hana heim í svefni næturog
hún lést undir morgun aðfaranótt
laugardagsins fyrir pálmasunnudag.
Síðustu dagarnir voru vonarstundir,
og henni var hlíft við þjáningu
dauðans.
Útför hennar verður gerð frá
Húsavíkurkirkju í dag.
Pálína Guðrún Jóhanncsdóttir
fæddist í Laugaseli á heiðinni fram
af Reykjadal f S-Þingeyjarsýslu, 4.
scpt. 1896, og Itefði því oröið níræð
að áliðnu því sumri, sem nú fer í
hönd. Hún var yngst sex systkina,
sem upp komust, barna Sesselju
Andrésdóttur frá Fagranesi og Jó-
hannesar Sigurðssonar frá Sultum,
og fer nú síðust þeirra yfir landamær-
in. Að foreldrum Pálínu stóðu fjöl-
ntcnnar og alkunnar þingeyskar
ættir. Jóhannes var sonarsonur
Sveins Guðmundssonar á Hallbjarn-
arstöðum á Tjörnesi, sem mikil ætt
cr frá komin, og móðir hans, kona
Sigurðar Svcinssonar í Sultum var
Guðbjörg Daníelsdóttir af Illuga-
staðaætt. Sesselja móðir Pálínu var
af Sýrncsætt, dóttir Andrésar Ólafs-
sonar smiðs í Fagranesi og Sesselju
Jónsdóttur frá Sýrnesi.
Hjónin í Laugaseli bjuggu fátæk
við landkosti en vetrarríki heiðar-
innar, og var oft þröngt í búi, sent
raunar var á öðrum hverjum bæ á
þeim árum. Systkin Pálínu voru.
Hjálmfríður, crsíðar bjó á Húsavík,
Kristjana í Álltagerði við Mývatn,
Kristján Júlíus, síðast bóndi í Hriflu,
Sigfús er lengst bjó á Húsavík og
Andrés er lést um tvítugt.
Þegar Pálína var á sjöunda árinu
var faðir hennar orðinn heilsulítill,
og búskaparráð á heiðinni þrotin.
Þau brugðu því búi og fluttust í
húsmennsku á Stóru-Laugum. Þar
lést Jóhannes úr lungnabólgu 1904,
en Sessclja dvaldist þar áfram og á
ýmsum öðrum stöðum með Pálínu
dóttur sína, en eldri börnin voru þá
komin í vistir. Hún ólst þannig upp
með móður sinni, og síðar fluttust
þær til Húsavíkur, og Pálína var þar
í vistum á unglingsárum. Hún naut
aðeins barnafræðslu í skóla tvo
vetrarparta, en hún varð sncmma
fús til náms og lestrar og listfeng við
hannyrðir.
Árið 1919 giftist Pálína frænda
sínum, Karli Kristjánssyni, síðar
alþingismanni, og þau hófu búskap
á föðurleifð Karls,.Eyvík áTjörnesi.
Þar bjuggu þau lil 1934, er þau
fluttust alfarið til Húsavíkur. Síð-
ustu fjögur árin hafði Karl þó starfað
að mestu á Húsavi\hjá K.Þ. og varð
síðan kaupfélagsstjóri og oddviti og
bæjarstjóri á Húsavík, en hafði
ráðsmann á búi sínu í Eyvík.
Karl og Pálína cignuðust sex börn.
Eitt þeirra misstu þau nýfætt og
annað um fermingaraldur, hina efni-
legustu stúlku, Björgu að nafni.
Börnin, sent upp komust eru þessi:
Kristján, bókmenntafræðingur í
Reykjavfk, kvæntur Elísabetu Jón-
asdóttur, búfsett í Reykjavík.
Áki, verkamaður og afgreiðslu-
maður, nú vistmaður í Sjúkrahúsi
Húsavíkur.
Gunnsteinn verslunarmaður,
kvæntur Erlu Eggertsdóttur, búsett
í Garðabæ.
Svava, húsmóðir, búsett á Húsa-
vík, gift Hinrik Þórarinssyni, skip-
stjóra.
En Karl og Pálína veittu fleiri
börnum skjól en sínum eigin í bú-
skap sínum í Eyvík, ekki síst börn-
um Kristjáns bróður Pálínu, er hann
missti konu sína frá þrem ungum
börnum. Einkum naut ég þess og
Sören b;óðir minn, sem dó á barns-
aldri. Pálína og Kristjana systir
hcnnar í Álftagerði voru mér ætíð
sem mæður.
Á heimili Pálínu og Karls í Eyvík
var oft mannmargt og gestkvæmt.
Pálína veitti heimili sínu forstöðu
með vakandi umönnun, ósérhlífni
ogfölskvalausu ástríki. Maður henn-
ar dróst snemma í félagsannir sam-
hliða búskapnum, var m.a. lengi
oddviti á Tjörnesi og deildarstjóri
K.Þ. í sveit sinni, og margir áttu við
hann erindi. Pálína veitti gestum af
rausn hjartans þótt ekki væri auður
í búi. Hún var í senn hagsýn og örlát
húsmóðir, góðfús og vinhlý í tali og
hafði gaman af að skipta orðunt við
fólk, enda naut hún alúðarog vináttu
sveitunga sinna.
Og eftir að þau hjónin fluttust til
Húsavíkur og settust að í Vallholti,
varð enn gestkvæmra hjá þeim með
vaxandi félagsmálastörfum hús-
bóndans í bæ og héraði. Fyrstu árin
eftir að Karl varð þingmaður, sá hún
um heimili þeirra nyrðra í fjarveru
hans syðra, en brátt varð að ráði, að
hún færi með manni sínum suður og
dveldist þar með honum um þing-
Afmælis- og
minningargreinar
Þeiin, sem oska birtingar á afniælis- og eða
minningargreinum í blaðinu, er bent á, að þær
þurfá að berast a.m.k. tveim dögum fyrir birtingar-
dag. Þær þurfa að vera vélritaðar.
skiþtum, þegar af einlægni cr mælt,
kynnast mcnn vel, e.t.v. betur cn í
margra ára samstarfi.
Mér fannst yfirlcitt mikið til koma
um skoðanir og rökstuðning Ingvars
til flcstra mála og var honum að
jafnaði sammála. Hann var í hópi
þeirra scm grcip til pcnnans til að
koma skoðunum okkar á framfæri
og fór honum það mjög vcl úr hcndi.
Það lcyndi sér ckki að Irigvar var
mcð lastmótaðar og heilbrigðar
skoðanir á flcstum málum og mjög
vcl fær til að koma þeim á framfæri.
Hugur hans var þá farinn að beinast
að pólitískum afskiptum.
Viö Pálnti Pctursson æfingakenn-
ari við Kcnnaraháskóla íslands
ræddum það okkar á milli að í
Ingvari Gíslasyni væri foringjacfni
og væntum viö mikils af lionum.
tímann, en með vori var leitað
norður aftur. Loks fluttust þau þó
alveg suður.
Pálína var fríð og falleg kona,
björt yfirlitum sviphrein og ljúf í
fasi. Hún hélt þeim glæsibrag fram á
síðustu ár. Hún var góðum gáfum
búin og gædd prúðri og sterkri
skapgerð sem stóðst hverja raun
lífsins án þess að bifast. Hún var líka
einlæg trúkona en viðhorf hennar í
þeim efnum voru mótuð einlægni og
gerhygli. Þrátt fyrir fáar næðisstund-
ir á starfsævinni las hún töluvert og
henni nýttist það vel, því að minni
hennar var mikið og trútt. Hún var
mjög ljóðelsk og kunni margt kvæða
og vfsna, og hendingar úr þeim voru
henni nærtækar í spjalli um líf og
tíð. Þegar um hægðist á efri árum,
undi hún löngum við góða bók eða
upprifjun Ijóða, og eftir að sjónin
bilaði var hún furðulega þrautseig
við að hlusta á gott efni í útvarpi eða
hlýða bókum íslenskra öndvegis-
höfunda af hljóðböndum.
Jakobína tengdamóðir Pálínu
dvaldist lengi á heimili hennar og
sonar síns í Eyvík og Vallholti á efri
árum; sérstæð, gáfuð og hugþekk
kona, lífsreynd og margfróð. Sam-
búð þeirra tengdamæðgnanna var
einstaklega náin og ylrík. Mér eru
samtöl þeirra og glaðir hlátrar enn í
minni frá barnsárum. Ég hef ekki
kynnst betra dænti af því tagi. Dag-
legt spjall þeirra um lífið og tilver-
una, jafnt í alvöru sem gantni leiftr-
aði af orðleikni, gamni og fyndni og
síðan hlógu þær saman af hjartans
lyst, og hlátur Jakobínu á áttræðis-
aldrinum var eins og í tvítugri stúlku.
Fimmtudagur 3. apríl 1986
iliiiiöllilliSl*
Lífshlaup hans sýnir að það mat
var rétt. Okkur var þó vcl ljóst að
einn hlekkur í skapgerð hans var
þess eðlis aö nokkur hætta væri á að
hann yrði fyrir erfiðlcikunt í pólit-
ísku starfi, ef hinn harði skóli lífsins
brynjaði hann ekki fyrir slíkum á-
hrifum. Okkur virtist hann vcra
tilfinninganæmari og viðkvæmari cn
gerist og gcngur, en það fylgir oft
mönnum scm hafa hcilbrigt viðhorf
gagnvart misrétti og rangsleitni sem
birtist í ótal myndum allt í kringum
okkur.
Ég hcld að þcssi 33 ára skoðun
okkar á lyndiseinkunn hans og innri
gerð hafi reynst rétt. - Unt hitt er
erfitt aö segja hvernig þessi djúpa
tilfinning og viðkvæmni hefur vcrk-
að á samskipti hans við annað fólk
og að hvcrju leyti það hefur breytt
lífi hans og starfi.
Eins og að framan greinir cr hann
nú búinn að vcra 25 ár alþingismað-
ur. 3 ár ráðherra og hcfur gegnt
fjölmörgum öðrum trúnaðarstörf-
um. Hvað segir það?
Við Ingvar Gíslason erum nú bún-
ir að vcra samstarfsmenn á Alþingi
í 19 ár og þcssi tími hefur í cngu
breytt því áliti sem cg fékk á honum
fyrir 33 árum. Á þessum árum
höfum við reynt að koma málum
fram fyrir okkar kjördæmi í samcin-
ingu eftir bcstu gctu. Aðrir dæma
unt hvcrnig til hcfur tekist.
Ég vil þakka lngvari fyrir sam-
starfið á liðnum árum og ég vil segja
það að lokum, að í vitund minni er
Ingvar Gíslason góöur drengur og
gcgn.
Viö Fjóla sendum honum og fjöl-
skyldu hans innilegar hamingjuóskir
í tilefni af 60 ára afmæli hans.,
Stef'án Valgeirsson
Þessi samtöl sem hálfstálpaður
drengstauli hlýddi stundum á til
hliðar, urðu honum hvað eftir annað
opinberun um mannlífið.
Pálína var vel hagorð en flíkaði
því lítt, enda mun hún lítið hafa gert
að þessu á yngri árum en eitthvað
meira á hinum efri. Stundum urðu
þetta líka stutt kvæði. Einhvern
tíma varð þessi vísa til:
Allir elska vorið og þrá þann góða
gest,
gleyma vetrarhörmum við sól og
blómaangan.
En svona er það skrítið, að haustið
hreif mig mest,
og hlýjast hafa laufvindar strokið
mér um vangann.
Þessi hughrif frá náttúrunni eru að
mörgu leyti táknræn unt hugarfar
Pálínu.
Eitt hið skemmtilegasta í fari
Pálínu var orðhnittin gamansemi,
ætíð fáguð og hófstillt og oft
launkímin, og mun sú gáfa runnin
frá föður hennar, þótt hún hefði á
sér annað yfirbragð, enda rík í
þeirri ætt. Hún var vel máli farin í
viðræðu og hafði gaman af að bregða
fyrir sig orðaleikjum og líkingum.
Hún faldi aldrei skoðanir sínar en
otaði þeim þó ekki fram, en kæmi til
orðaskipta um það sem henni þótti
máli skipta, hélt hún hiklaust fram
sínu sjónarmiði með hægð, einlægni
og festu. Hún var mjög heillynd og
traust að allri skapgerð, en jafnan
hófsöm og stillt. Hún var ákaflega
vel verki farin við heimilisstörf og
hagsýn og umhyggjusöm húsmóðir.
Ég held að hún hafi reynst manni
sínum traust stoð og hollráður vinur
á lífsleiðinni. Honum og börnum
þeirra ætlaði hún ætíð það, sem hún
gat best gefið. En umhyggja hennar
fyrir systkinum sínum og börnum
þeirra var líka fágæt. Systkinabörn
hennar mörg hver höfðu á henni
djúpa ást og virðingu á efri árum.
Með brottför hennar hefur heimur
okkar ættmenna hennar minnkað að
mun og dyr lokast að véröld sem var,
dyr sem hún hélt opnum fyrir okkur
með minni sínu og fróðleik og gaf
okkur sýn f til fólksins að baki
okkur. Hún veitti okkur með því
athvarf í fortíðinni. Nú eru ekki
lengur dyr í þann vegg.
Með Pálínu Jóhannesdóttur er
gengin mikilhæf mannkostakona.
sem lengi verður hugstæð og hug-
fólgin þeim sem kynntust henni vel.
Far þúví Guðs friði, Pálína frænka
^mín, og þökk fyrir allt.
Andrés Kristjánsson