Tíminn - 20.02.1988, Blaðsíða 11

Laugardagur 20. febrúar 1988
Tíminn 11
lllllll MINNING iillllll!lljilli!l!lillillllllll!!ili!i!ll!l:^
Hallgrímur Jónsson
frá Dynjanda
Fæddur 11. desember 1902
Dáinn 12. febrúar 1988
Gamall maður hefur hlotið hvíld-
ina. Hann afi er dáinn. Og í dag
verður hann jarðaður.
Hann fæddist þann 11. desember
1902 á Kjarlaksstöðum í Dalasýslu.
Foreldrar hans voru Jón Guðmunds-
son og Sigrún Guðmundsdóttir,
bæði ættuð af Ströndum. Þau Jón og
Sigrún fluttu árið 1909 á Vestfjarða-
kjálkann norðanverðan. Þar háði afi
sín stríð, starfaði og átti sínar gleði-
stundir, allt þar til yfir lauk.
Hann kvæntist árið 1925 henni
ömmu, Kristínu Benediktsdóttur
(1896-1979). Þau hófu búskap á
bænum Dynjanda, sem stendur við
Leirufjörð, einn Jökulfjarða. Þau
komu upp átta börnum, en fjöldi
afkomenda þeirra hjóna mun nú
vera á milli 50-60.
Nokkru eftir seinna stríð var fyrir-
séð að hinar nyrstu og afskekktustu
byggðir á Vestfjörðum myndu ekki
halda velli, en fara í eyði. Afi og
hans fólk fluttu sig þá um set til
Grunnavíkur. Þau vildu freista þess
að vera áfram í sinni sveit og búa að
sínu á stað sem þau þekktu og unnu.
í Sætuni í Grunnavík vaknaði ég
til vitundar um sjálfan mig. Undir
verndarvæng afa og ömmu skoppaði
ég þar um tún og fjörur og lék mér
við hundinn Vask. Þar gekk ég á
eftir afa um göngin sem hann gróf
gegnum heystálið í hlöðunni og út í
fjós. Einhvern veginn finnst mér að
í Grunnavík hafi enginn brúkað
blótsyrði og mun víst eitthvað vera
hæft í þeirri tilfinningu minni. Segir
það til um hugarfar þess góða fólks
sem þar bjó. Og í Grunnavík horfði
ég stundum á stóru skipin sem sigldu
hjá úti við sjóndeildarhringinn í
skini kvöldsólar.
En nú er sólin þeirra afa og ömmu
hnigin til viðar. Þau fluttu frá
Grunnavík ásamt sveitungum sínum
árið 1962 og fór þá sveitin í eyði. Þau
settust að á ísafirði. Afi vann við
ýmis störf til 1980, er hann hætti að
vinna launavinnu. En hann sat ekki
aðgerðarlaus meðan hann hafði
krafta til einhverrar iðju. Óljósar
fregnir fengust um að hann sæti
löngum stundum við skrifborðið sitt
og föndraði þar með blöð og penna.
Árið 1983 komu út æviminningar
hans „Saga stríðs og starfa“. Það er
með allnokkru stolti sem ég handleik
þessa bók núna þegar afi er allur.
Best gæti ég trúað, að hann hafi ritað
minningar sínar af þörf fræðimanns-
ins. Afi vissi að hann hafði reynt
ýmislegt á sjálfum sér sem nútíminn
hefur litlar forsendur til að skilja.
Fyrir okkur sem þekktum hann,
skildi hann eftir sig dýrgrip, sem er
þessi bók.
Að horfa á sveitina sína fara í eyði
hlýtur að vera ömurleg lífsreynsla.
En aldrei heyrði ég að afi væri
beiskur. Hann var þvert á móti
fullur fjörs og gáska til hins síðasta.
Áhugasamur um pólitíkina og lands-
ins gagn og nauðsynjar. Þó kominn
væri á níræðisaldur, sjón og heyrn
farin að bila og limirnir að stirðna lét
hann það ekki aftra sér. Og síðastlið-
ið sumar lét hann skutla sér norður
í Grunnavík til að líta á byggingar-
framkvæmdir afkomendanna, leggja
sig í grasið í síðasta sinn og tyggja
strá.
Afi var alltaf manna kátastur og
skrafhreifnastur í fjölskylduveislum
og kaffiboðum af ýmsu tagi. Honum
þótti gaman að taka lagið, en þótti
verra ef við afkomendur hans tókum
ekki nógu vel undir. Hann ólst ekki
upp á fjölmiðlaöld, en vissi þá
skemmtun besta að gleðjast með
sínu fólki. En nú er afi allur. Lífs-
kertið hans brunnið til fulls. En við
sem stöndum honum nærri getum
yljað okkur við minninguna um
vænan og atorkusaman mann sem
lifði lífinu lifandi.
Agnar Hauksson.
___LESENDUR SKRIFA_______
Broddur sem særir
Ég reyni að fylgjast með sjón-
varpsþáttunum Hvað heldurðu?
Þetta eru vinsælir skemmtiþættir og
má margt gott um þá segja. Og víst
eru þeir umhugsunarefni á ýmsa
vegu.
Þegar ég reyni að flokka spurn-
ingarnar og skipa þeim í flokka
virðist mér að fyrirferðarmesti þátt-
urinn sé amerískar kvikmyndir og
leikarar í þeim. Það segir sína sögu
um hvert stefnir og á hverju íslensk
menning nærist og hvar hún leitar
viskubrunna sinna.
Hr. ritstjóri!
Ég get ekki orða bundist. Snill-
ingurinn frá Háeyri lét svo lítið að
senda mér þakkir í lesendabréfi til
Tímans hinn 12. febrúar sl., vegna
hlýlegra hugrenninga til hans nokkru
áður í Tímanum (6. febr.)
Guðmundur Haraldsson, rithöf-
undur, sýndi mér mikinn sóma með
því að telja mig með fullu viti og auk
þess smekkmann. Þessi ummæli eru
ntér mikils virði, og mér vex ásmegin
í baráttu minni fyrir réttlátri úthlut-
un bókmenntaverðlauna Norður-
landaráðs. - Eigi skal láta deigan
síga, né stífan standa, heldursolla til
sigurs,“ eins og Njalli sagði forðum.
„Þá mun vel vora“. Þetta verða mín
vísdóms- og áhrínsorð í baráttunni.
- Eða hvað?
Guðmundur Haraldsson frá Há-
eyri sýndi þó full mikið lítillæti í
bréfi sínu, er hann sagðist ekki gera
ráð fyrir glaðningi, og því síður taka
við honum. „Nei, og aftur nei,“
sagði hann, „þetta eru bara Hrossa-
gaukar, sem þar ráða...“, og taldi
það ekki listaukandi að vera við þá
kenndur.
Þetta fékk svo á mig, að í fyrrinótt
dreymdi mig draum. Mig dreymdi
að listaskáldið góða, Guðmundur,
hitti Thor Vilhjálmsson. ritara á
f síðasta þætti, sem þeim sem
birtist alþjóð 14. febrúar, var þrisvar
spurt um setningar sem forustumenn
í stjórnmálum voldugra þjóða hefðu
viðhaft og ummælin alltaf flutt á
ensku. Þá er komið að því að gera
sér ljóst hvort eigi að kenna mann-
kynssögu á íslensku hér á landi.
Við lærðum fræg ummæli franskra
konunga svo sem: Ríkið, það er ég
og París er þó einnar messu virði.
Þau voru þýdd á íslensku eins og við
kunnum þau og sjáum þau hér.
Lærðir menn fyrr á tímum munu
hafa kunnað ýmis snillyrði og fræg
förnum veg, og varpa framan í hann
þessari vísu:
„Við Árnesingar erum
ekkert líkir hérum,
nema síður sé.
En Hrossagaukar geiga,
þeir geta og mega eiga
allt sitt falska fé.“
Ég verð að viðurkenna, að ég varð
hráslagalega, grámosalegur er ég
vaknaði og leit í morgunspegilinn.
Það dró úr mér allan mátt. Baráttu
minni var í raun og veru lokið og
meistari minn hafði slegið öll vopn
úr hendi minni. Mér sýndist hann
meira að segja glóa í morgunskím-
unni á bak við spegilmynd mína;
glotta og segja:
„Ég vil ekki vera Thor
varla heldur sjálfur Þór,
nema síður sé.
Guð minn ávallt gæti oss,
gefi ekki hinn þunga kross,
að þiggja hið falska fé.“
Reiðarslag! Og mér, sem fannst
ég var með unna skák. Þetta var ekki
einu sinni jafntefli - gjörtapað!
Skáldið frá Háeyri hafði risið með
reisn úr kafinu og lýst því yfir, að
bókmenntaverðlaun væru ekki við
hans hæfi, og á sjálfa úthlutunar-
nefnd Norðurlandaráðs púaði hann;
líkt og Kortsnoj á keppinaut sinn í
Kanada.
ummæli á latínu, en þau voru líka
þýdd á íslensku og því er enn til
íslensk þjóð. “Kom, sá og sigraði,,
og “Teningunum er kastað,, eru
sígildar setningar frá dögum Cesars.
Svo mætti lengi telja.
Leiðtogi þessara þátta hefur lýst
því eftirminnilega hvernig barn hans
lærði mál af sjónvarpi. Nú spyr hann
á ensku hver þekki orð Chamber-
lains um frið um vora daga. Það
fellur vel við myndina. En mér
verður þetta ónotalegur broddur í
skemmtuninni.
H.Kr.
vora“
Og ég, sem hafði í gleðivímu
glaðst yfir hólinu í bréfi skáldsins, og
vænst styrks í baráttunni fyrir reisn
og réttlæti! - Ég og þjóðin höfðu
tapað - í bili þó!
En höfundurinn frá Háeyri er
ekki dauður úr öllum æðum, sem
betur fer. Hann fyllir 70 ár í maí á
þessu ári og þá skal hann fá það, ef
ég má þar nokkru um ráða. Sjálfur
segir hann að vinir munu þá vín til
reiða, söngva syngja og meyjar
máta, en allan þann afmælisdag
verði glaumur og gleði og æst til ásta.
Heimsborgarinn hefur sitt fram,
þótt hann frábiðji sér frægðarlaun
með hógværum hætti. Það er því
verðugt verkefni fyrir Lúðvík
Hjálmtýsson og Óttar Möller, sem
eru aðalmenn í hinni svokölluðu
„orðunefnd", að kalla til aukafundar
og sæma skáldsnillinginn Fálka-
orðunni, sem mundi sóma sér vel á
breiðu brjósti hans, hvar undir slær
hæglega og hóglega glaðvært hjarta
- hjarta hins lítilláta skálds, er
hafnar heimsins gæðum, en lítur til
himins og hrópar: „Lítið til fugl-
anna“
Þeir kroppa ekki augun úr hverj-
um öðrum - Það gera gerviskáldin
Músarindillinn er minnsti, en
mesti fugl íslands. „Það mun vel
vora“. 3601-4113
„Þá mun vel
Kjarvalsstofa í París
Kjarvalsstofa í París er íbúð og vinnustofa, sem ætluð
er til dvalar fyrir íslenska listamenn. Reykjavíkurborg,
Menntamálaráðuneytið og Seðlabanki (síands lögðu
fram fé til þess að koma upp slíkri starfsaðstöðu í
Parísarborg og með samningi við stofnun, sem nefndist
Cité Internationale des Arts og var samningurinn gerður
á árinu 1986. Kjarvalsstofa er í miðborg Parísar,
skammt frá Notre Dame dómkirkjunni.
Sérstök stjórnarnefnd fer með málefni Kjarvalsstofu og
gerir hún tillögu um úthlutun dvalartíma þar til stjórnar
Cité Internationale des Arts, er tekur endanlega ákvörð-
un um málið. Dvalartími er skemmstur 2 mánuðir en
lengst er heimilt að veita listamanni afnot Kjarvalsstofu
í 1 ár.
Þeir, sem dvelja í Kjarvalsstofu greiða dvalargjöld, er
ákveðin eru af stjórn Cité Internationale des Arts og
miðast við kostnað af rekstri hennar og þess búnaðar,
sem þeir þarfnast. Þessi gjöld eru lægri en almenn leiga
í Parísarborg. Dvalargestir skuldbinda sig til þess að
hlíta reglum Cité Internationale des Arts varðandi afnot
af húsnæði og vinnuaðstöðu og jafnframt skuldbinda
þeir sig til þess að dvöl lokinni að senda stjórn
Kjarvalsstofu stutta greinargerð um störf sín.
Hér með er auglýst eftir umsóknum um afnot Kjarvals-
stofu, en stjórnin mun á fundi sínum í apríl fjalla um
afnot listamanna af stofunni tímabilið 1. júlí 1988 - 30.
júní 1989. Skal stíla umsóknir til stjórnarnefndar
Kjarvalsstofu. Tekið er á móti umsóknum til stjórnar-
nefndarinnar í skjalasafni borgarskrifstofanna að Aust-
urstræti 16, en þar liggja einnig frammi umsóknareyðu-
blöð og afrit af þeim reglum, sem gilda um afnot af
Kjarvalsstofu.
Fyrri umsóknir þarrf að endurnýja, eigi þær að koma til
greina við þessa úthlutun.
Umsóknum skal skila í síðasta lagi 25. mars n.k.
Reykjavík, 21. febrúar 1988,
Stjórnarnefnd Kjarvalsstofu
Félag járniðnaðarmanna
Aðalfundur
Félags járniðnaðarmanna verður haldinn laugar-
daginn 27. febrúar 1988 kl. 14.00, að Suðurlands-
braut 30, 4. hæð.
Dagskrá: 1. Venjuleg aðalfundarstörf
2. Önnur mál
Ath.: Reikningar félagsins liggja frammi í skrifstof-
unni 23. og 24. febrúar kl. 16.00 til 19.00 báða
dagana.
Mætið vel og stundvíslega.
Stjórn Félags járniðnaðarmanna
t
Alúðarþakkir fyrir sýnda samúð við andlát og útför eiginmanns míns,
og föður okkar
Viðars Péturssonar
Einnig færum við sérstakar þakkir læknum, hjúkrunarfólki og öðru
starfsliði deildar 5A Borgarsþítalans fyrir frábæra aðhlynningu í
veikindum hans. Vinafélag Borgarspítalans mun njóta andvirði
þakkarkorta.
Ellen, Véný, Vatnar, Örn
Þökkum hjartanlega samúð og hlýhug við andlát og útför eiginkonu
minnar, móður okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu
Guðrúnar Jóhannsdóttur
frá Vik
Brandur Stefánsson
Jóhannes Brandsson Þuríður Halldórs
Hrönn Brandsdóttir Guðjón Þorsteinsson
Birgir Brandsson Jóhanna Þórhallsdóttir
HörðurBrandsson
barnabörn og barnabarnabörn