Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1950, Blaðsíða 63

fyrirstöðu, að skipalega er þar ill, má segja
óbrúkandi".
Frímann Benediktsson hreppstjóri í Grímsey,
nú (1932) á áttræðisaldri, segist hafa komið í
land á Kolbeinsey, er hann var þar úti við há-
karlaveiðar á yngri árum. Sagði hann, að mikið
hefði verið af fugli og eggjum á eyjunni. Eyj-
una kvað hann stöðugt vera að molna og eyð-
ast, svo að sjá mætti mun á næstum árlega. Af
Grímseyingum, sem nú eru í eyjunni, hafa að-
eins tveir komið til Kolbeinseyjar, er þeir voru
á hákarlaskipum frá Eyjafirði, og engar ferðir
hafa þeir farið til eyjarinnar síðan á dögum
Jóns stólpa.
Helgi Ólafsson á Borgum í Grímsey, ættaður
úr Eyjafirði, segir, að laust fyrir aldamótin hafi
skip úr Eyjafirði komið að Kolbeinsey, og gengu
skipsmenn á eyjuna, tóku þar 14 þúsundir eggja,
en þetta var um varptíma svartfuglsins, og still-
ur fyrir lengri tíma. Eyjan var svo þakin af
eggjum, að sumstaðar höfðu þau oltið saman í
hrúgur. Þegar sjórok er, skolast þau af eyj-
unni,13) en fuglinn lætur slíkt ekki á sig fá, og
verpir aftur að hálfum mánuði liðnum. Kunn-
ugir telja, að fuglar, sem verpa þar, muni tæp-
lega unga þar út að nokkru ráði, af því að sjó-
rok ganga jafnan yfir eyjuna. Að öllum líkind-
um mun það vera svartfugl, sem aðallega verpir
þar, en undir þá tegund bjargfugla heyrir:
langvía og álka, en langvían greinist í fleiri
afbrigði, svo sem: stuttnefja (hringskeri) og
hringvía. Þessir fuglar eiga aðeins eitt egg og
verpa þeim á berar klettasyllur og snasir í háum
strandbjörgum við sjó. En úti í eyju langt úti
í reginhafi geta þessir fuglar orpið á víð og
dreif, því þar telja þeir sig óhulta.
Af hvítfuglum, sem til mála gæti komið, að
orpið hefðu fyrrum í Kolbeinsey, eru: Fýll og
rita, en þó vafasamt með rituna, því að hún
gerir sér haganlegt hreiður með mosa, sem hún
flýgur með í björgin. Um aðra fugla en hér
hafa verið taldir, getur ekki komið til mála, að
verpt hafi í eyju þessari.
Færeyingar hafa oft stundað sjóróðra við
Grímsey yfir vor og sumar. Árið 1914, um mán-
aðamótin júlí og ágúst, var fiskilítið við Gríms-
ey. Tóku sig þá til fjórir Færeyingar á vélbátn-
um „Grím“, eign Matthíasar prests Eggertsson-
ar, og fóru alla leið til Kolbeinseyjar. Formaður
fararinnar var Elías Christofersson. Bátinn
hlóðu þeir á nokkrum klukkustundum við eyj-
una, en hann var fremur lítill. Ekki komust
13) Komið hefur innan úr þorski, veiddum við Kol-
beinsey, eggjarauða.
þeir í eyjuna fyrir brimi. En fugl var aiiui*
horfinn.
Merkilegasti leiðangurinn til eyjarinnar var
frá Húsavík dagana 5.—8. júní 1932. Voru þá
teknar margar ljósmyndir af eyjunni frá öllum
hliðum og hún nákvæmlega athuguð. í förinni
voru: Sigfús Kristjánsson, Hólmgeir Árnason
og Baldur Pálsson; einnig fengu þeir með sér
Færeyinginn Sophus Gjöveraa, lærðan í sjó-
mannafræði, til heimiiis í Héðinsvík á Tjörnesi.
Tilætlunin með för þessari var sú, að rann-
saka eyjuna, taka þar egg og fugl. Þeir höfðu
og tæki til selveiða, því blöðruselir eru þar oft
að sveima á vorin; líka höfðu þeir handfæri til
fiskveiða. Þeir fengu sótsvarta þoku á Gríms-
eyjarsundi, en fundu, þó Grímsey, lögðust á
Sandvíkurlegu á mánudagsmorgun og biðu, að
upp stytti þokunni, sem var á aðfaranótt þriðju-
dags. Lögðu þeir þá af stað, en þokunni skellti
yfir aftur. Klukkan 3 til 4 síðdegis á þriðju-
daginn fundu þeir Kolbeinsey, jafnframt létti
þokunni og gerði fagurt veður. Bát höfðu þeii'
með sér, settu þeir hann á flot og gengu á land
á eyjunni, en sjór var eins dauður og framast
má verða norður þar. Dvöldu þeir við eyjuna
það, sem eftir var dags, og fram á næstu nótt.
Þeir athuguðu hana vandlega, vaðbáru hana, og
mældist hún tæpa 60 faðma á lengd, 40 faðma
á breidd, og 5—6 faðma á hæð yfir sjávarmál.
Fugl sáu þeir engan, hvorki á eyjunni sjálfri
né á sjónum í kring, og egg fundu þeir engin;
átti þó fugl þar að vera alorpinn, eftir gamalla
manna sögn, og fugl var alorpinn við Grímsey.
Engin vegsummerki voru þar eftir fugl, nema
lítilsháttar skegludritur á berginu. Þörunga-
gróður enginn á flúðunum við eyjuna, sem von
var, því hafís hafði þar verið fram undir sum-
armál. Færum renndu þeir í sjó hér og þar í
kringum eyjuna, en urðu ekki varir; ekki mældu
þeir sjávarhita.
Ekkert lausagrjót var á eyjunni, né neinn
vottur fyrir gróðri eða jarðvegsmyndun, og öll
eyjan bar vott þess, að sjóar hefðu yfir hana
gengið. Stuðlaberg er þar ekki, heldur brunnið
blágrýti með augum og frauðilegt, en þó núið
og fágað eftir ágang sjóa og ísa. Kolbeinsey
hefur stórlega hnignað öldum saman, sem ráða
má af lýsingu hennar eftir Hvanndalabræður,
og í raun og veru er það ekki ótrúlegt. Er þeir
félagar komu aftur til Húsavíkur úr Kolbeins-
eyjarför sinni, þótti mörgum hún ærið tilkomu-
lítil, en þeir kváðu sig löglega afsakaða, því að
,,kreppan“ væri komin alla leið þangað.
Eftir mælingu Friðriks sjóliðsforingja Ólafs-
sonar á varðskipinu „Ægir“ árið 1933, er ná-
kvæm mæling Kolbeinseyjar þetta: Hæð 46 fet,
V l K I N □ U R
199