Ný saga - 01.01.1997, Blaðsíða 83

Ný saga - 01.01.1997, Blaðsíða 83
Margrét S. Björnsdóttir Er tíðinda að vænta af íslensku flokkakerfi? IN AF MIKILVÆGARI SPURNINGUM íslenskra stjórnmála í dag er sú, hvort líklegt sé að samstarfs- eða samein- ingartilburðir A-flokkanna, Þjóðvaka og Kvennalista muni bera ávöxt í þingkosning- unum 1999. Slíkar tilraunir eru ekki nýlunda í íslenskum stjórnmálum, en hafa til þessa mis- tekist. Allt frá árinu 1984 hefur höfundur þessarar greinar tekið þátt í margs konar póli- tísku starfi sem hafði að markmiði aukna samvinnu íslenskra vinstri flokka. Oftast með litlum árangri. Reynsla höfundar er að þar voru oft erfiðastir viðfangs persónulegir hags- munir þeirra sem atvinnu höfðu af stjórnmál- um eða nutu góðs af sínum flokki með öðrum hætti. Fleira kom þó að sjálfsögðu til. Hér verður sett fram sú fullyrðing að í dag séu aðrar og hagstæðari aðstæður en áður. Þær aðstæður verða raktar og dregin sú álykt- un að árið 1999 verði til nýtt forystuafl í ís- lenskum stjórnmálum. Sagan Flestir íslenskir stjórnmálaflokkar eiga rætur að rekja til fyrri hluta aldarinnar og hafa ráð- ið för í íslenskum stjórnmálum síðan. Þeir flokkar sem hafa verið stofnaðir flokkakerf- inu til höfuðs hafa allir mátt lúta í lægra haldi. Þeir sem starfað hafa innan stjórnmála- flokkanna vita hversu fáir bera þar uppi allt starf, hversu fáir ráða fyrir þeim, hversu óburðugir flokkarnir eru að innri gerð, stefnumörkun ómarkviss og hversu veikir þeir eru fyrir þrýstingi hagsmunahópa. Ég hef því lengi undrast hversu lífseigir þeir eru í höfðum kjósenda og hversu kjósendur, sem í einum eða tvennum kosningum gefa nýjum flokkum atkvæði sitt, eru fljótir að hrökkva til baka í fjórflokkakerfið. Þeir l'lokkar sem reynt hafa að bjóða flokkakerfinu byrginn síðastliðin þrjátíu ár hafa einkum verið Samtök frjálslyndra og vinstrimanna, Bandalag jafnaðarmanna, Kvennalisti, Borgaraflokkur og Þjóðvaki. Allir þessir flokkar höfðu á sínum tíma fullt eins marga virka félagsmenn og hinir hefð- bundnu flokkar. Þeir höfðu ekki síður hæfa forystumenn en þeir, jafn vel (eða illa) út- færðar stefnuskrár, en samt tókst þeim ekki að festa rætur til lengdar. Þetta er þeim mun merkilegra sem íslensk- ar kosningarannsóknir hafa sýnt að stór og vaxandi hluti kjósenda heldur ekki tryggð við einn flokk heldur flakkar á milli flokka. Aðlögunarhæfni „gömlu” flokkanna Ein skýring kann að vera sú að hefðbundnu Ilokkarnir hafa sýnt mikla aðlögunarhæfni. I fyrsta lagi enda „nýju“ flokkarnir iðulega sinn feril með því að helstu forystumenn þeirra ganga til liðs við gömlu flokkana. Helstu for- ystumenn Þjóðvarnarflokksins gengu til liðs við Alþýðubandalagið, forystumenn Samtaka frjálslyndra og vinstrimanna skiptu sér upp á milli A-flokkanna, tveir þingmenn Bandalags jafnaðarmanna gengu í Alþýðuflokkinn, hluti þingmanna Borgaraflokksins gekk í þing- flokk Sjálfstæðisflokksins og nú síðast hafa þingmenn Þjóðvaka stofnað nýjan þingflokk með Alþýðuilokknum. í öðru lagi hafa gömlu flokkarnir iðulega tekið upp mál nýju flokkanna og gert þau að sínum. Þjóðvarnarflokkurinn hafði á sjötta áratugnum áhrif á aðra flokka langt umfram þingstyrk hans, tilvist flokksins herti and- stöðu gegn hernum bæði í Alþýðuflokki og Framsóknarflokki. Kerfisgagnrýni og gagn- rýni Bandalags jafnaðarmanna á hvers kyns 81
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Ný saga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.