Dagblaðið Vísir - DV - 02.04.2005, Blaðsíða 54

54 LAUCARDAGUR 2. APRÍL 2005
Helgarblað DV
Fischer, íslendingar
og gyðingahatrið
Koma Bobbys Fischer til íslands
hefur vakið upp nokkuð óvænta
umræðu um gyðingahatur. Á sama
tíma koma flmm íslenskir þing-
menn úr ferð til Palestínu og birta
mjög ófagrar lýsingar þaðan.
, Nú er spurt hvort ákæra skuli
Fischer fyrir gyðingahatur - eða
beinlínis svipta hann íslenska ríkis-
borgararéttinum? Málið snýst ekki
lengur um brot sem hann kann að
hafa framið, heldur hvað hann er
orðljótur. Gamall fjandvinur fslend-
inga, Efraim Zuroff hjá Wiesenthal-
stofnuninni í Jerúsalem, stingur aft-
ur upp kollinum og segir að íslend-
ingar haldi uppteknum hætti að
skjóta skjólshúsi yfir gyðingahatara.
Fram á sviðið stígur líka Vil-
hjálmur Örn Vilhjálmsson, fornleifa-
fræðingur í Kaupmannahöfn - gyð-
ingur ef mér skjátlast ekki - og vill
láta fara ffam opinbera rannsókn á
orðum Fischers um gyðinga.
• Lítil samskipti við gyðinga
Vilhjálmur ritaði fýrir nokkru
grein á vef gyðingasamtakanna
Jerusalem Center for Public Affairs.
Þetta er að mörgu leyti athyglisverð
lesning. Þarna rekur Vilhjálmur
samskipti íslendinga og gyðinga
gegnum aldirnar - þau eru mestan-
part fremur lítil. Hann segir frá gyð-
ingum sem voru reknir héðan fyrir
stríðið; það er saga sem margoft hef-
ur verið sögð á undanförnum árum
og er ekki falleg. Þó má kannski
hugsa sér að ástæðan hafi fremur
verið tortryggni fámenns og lokaðs
samfélags gagnvart útlendingum en
eiginlegt gyðingahatur.
Vilhjálmur rekur einnig sam-
^ skipti íslendinga og gyðinga í
Mikson-málinu - þegar íslenskur
ríkisborgari var ásakaður um stríðs-
glæpi. Þá ákváðu íslensk stjórnvöld
að slá skjaldborg um Mikson. Málið
er í raun enn óútkljáð því þött sann-
leiksnefnd í Eistlandi hafi kveðið
upp úr um að Mikson hafi verið
stríðsglæpamaður, þá hefur hún
ekki birt gögn sem styðja það.
ÓlafurThors af
gyðingaættum
Annars segir Vilhjálmur að gyð-
ingar á íslandi hafi yfirleitt látið lít-
Egill Helgason
skrifar um zíonisma
og gyðinga í tengslum
við mál Fischers.
Laugardagskj allar i
ið fyrir sér fara. Þeir hafi ekki viljað
vekja á sér athygli - af ótta við of-
söknir. Það er lítið gert úr því að
einn vinsælasti stjórnmálamaður
aldarinnar, Ólafur Thors, var af
gyðingaættum. Fræg er ljósmynd af
Olafi og David Ben Gurion, forsæt-
isráðherra ísraels, þar sem engin
leið er að sjá hvor er gyðingurinn.
Ekki segir heldur frá því - sem er
skrítið í ljósi hugmynda Vilhjálms -
að Thors Thors, bróðir Ólafs og
sendiherra hjá Sameinuðu þjóðun-
um hafi ráðið miklu um að at-
kvæðagreiðsla um stofnun ísraels-
ríkis hjá SÞ hafi verið ísraelsmönn-
um í hag.
Landlægt gyðingahatur
Meginkenning Vilhjálms er að
hér sé landlægt gyðingahatur. Besti
mælikvarðinn á það sé neikvæð af-
staða íslendinga til ísraels. Hann
nefnir nokkur dæmi um þetta úr op-
inberri umræðu - meðal annars um-
mæli sem Ólafur Ragnar Grímsson
lét falla meðan hann var þingmaður.
Ólafur er nú kvæntur gyðingakonu.
En að mati Vilhjálms er jafngilt að
vera andsnúinn ísrael og að vera
gyðingahatari - antisemite.
Þama erum við komin inn á
svæði þar sem öll viðmið verða óljós
- þetta er eins og að vera allt í einu
staddur í málverki eftir súrrealista.
Það er erfitt að greina hvað er rugl,
hvað er áróður og vísvitandi blekk-
ingar. Við þurfum að gera greinar-
mun á hugtökum - milli gyðingahat-
urs sem er eins og hver annar ras-
ismi og hugmyndafræðinnar zíon-
isma og þess sem henni fylgir.
Zíonisminn
Zíonisminn verður til undir lok
19. cildarinncir. Hugmyndin var sú
að gyðingar skyldu snúa aftur til
Zíons, hæðarinnar þar sem muster-
ið er, finna þar örugga höfn, verða
aftur að þjóð. Framan af var þetta
álitin sérviskuleg skoðun - gyðing-
um var farið að vegna vel í evrópsk-
um samfélögum, þeir nutu nýfeng-
ins frelsis og unnu ýmis stórkosdeg
afrek.
En í hörmungum styrjaldarinnar
óx zíonismanum ásmegin, hann
verður megingrunnurinn að stofnun
fsraelsríkis; hugmyndafræði hetju-
legrar baráttu frumbýlingsáranna í
fyrirheitna landinu. Eftir útrýming-
arherferð nasista töldu margir gyð-
ingar eðlilega að þeir þyrftu að geta
varist og ekki bætti úr skák þegar
Stah'n hóf líka að éfna til gyðinga-
ofsókna - þyrftu að komast burt frá
Evrópu, stofna sérstaka þjóð með
sérstakan her.
Árásarhneiqð
hugmyndafræði
I sögulegu ljósi er erfitt að gagn-
rýna þessar hugmyndir. En það syrt-
ir í álinn þegar þær fara að blandast
órum um Stór-fsrael sem á að ná yfir
öll þau svæði sem eru tilgreind í
Biblíunni. Hugmyndafræði zíon-
ismans breytist úr því að vera sjálfs-
vörn - undankoma - yfir í að vera
grimm og árásarhneigð stefha sem
byggir á aðskilnaði og hernaðarleg-
um yfirburðum og má að mörgu
leyti líkja við apartheid í Suður-Aff-
íku. Fórnarlambið verður kúgari. Nú
er græðgin orðin slík að í fsrael þykir
það fórn að láta af hendi hinn ömur-
lega landskika Gaza.
Zíonismanum hefur vissulega
orðið vel ágengt. í nafni hans er
landi Palestínumanna rænt, gyðing-
ar eru í óða önn að koma sér upp
Stór-Jerúsalem, þeir hafa eignast
kjarnorkuvopn á laun og eru hern-
aðarlega sterkasta ríkið í Miðaustur-
löndum. Þeir eiga sterkan bakhjarl í
Bandaríkjunum - tengslin þangað
hafa styrkst frekar en hitt með upp-
gangi kristinna ofsatrúarsöfiiuða
sem finna furðulegan samhljóm
með harðlínugyðingum.
Þaggað niður í gagnrýni
Hingað til hefur ísraelsmönnum
líka tekist merkilega vel að þagga
niður í gagnrýnisröddum, ekld síst
með því að vera sffellt að vísa í gyð-
ingahatur. Þarna er notuð sama að-
ferð og Vilhjálmur beitir; að splæsa
saman zíonisma og gyðingdómi í
eitt og sama fyrirbærið. Ekki veit
maður alltaf hvort þeir sem halda
þessu fram trúa því eða hvort þeir
gera það í vafasömum ásetningi; til-
gangurinn er altént sá að þagga nið-
ur í gagnrýni. Hver sem andmælir
Israel er stimplaður gyðingahatari.
Gyðingar á móti zíonisma
Nú ber að taka fram að það er
nákvæmlega ekkert athugavert við
að vinna gegn zíonisma frernur en
annarri pólitískri hugmyndafræði.
Það eru Ifka til ýmis samtök heittrú-
aðra gyðinga sem eru alveg mótfall-
in Ísrelsríki og útþenslu þess. Þau
telja beinlínis að zíonisminn sé
óvinur gýðinga. Þessa hópa má
finna með því að fletta upp á netinu.
Þessir gyðingar eru þá væntanlega
gyðingahatarar líka?
En auðvitað er svo ekki, þeir eru
„anti-zionist“, ekki „anti-semite".
Helfarariðnaðurinn
í þessu sambandi er rétt að nefna
bókina The Holocaust Industry sem
kom út árið 1995. Hún er eftir gyð-
inginn Norman Finkelstein, prófess-
or við háskólann í New York, og fjall-
ar um hvernig helförinni hefúr verið
beitt til að ná póliú'skum og fjár-
hagslegum markmiðum.
Mörgum finnst skiljanlega. óvið-
felldið að tala um þessa atburði á
þessum nótum - það hljómar eins
og óvirðing við allar þær milljónir
sem voru myrtar af nasistum. En
óvirðing getur líka falist í því hvern-
ig minningunni er haldið á lofti.
Er helförin einstök?
Finkelstein skoðar þá viðteknu
hugmynd að helförin sé algjörlega
einstæður atburður, engu líkur í
mannkynssögunni. Fjöldamorðum
Stalíns, Maós eða Pols Pot sé ekki
saman að jafna, heldur hafi helförin
dýpri merkingu - rétt eins og gyð-
ingahatur hafi á einhvern hátt dýpri
merkingu en annar rasismi.
Þetta er kenning sem er dálítið
erfitt að fallast á. Það hefur mikið
verið fjallað um að markmið nasista
hafi verið að útrýma heilum kyn-
þætti endanlega - helförin var „end-
lösung". En þá má ekki gleyma því
að kommúnistar myrtu samkvæmt
kenningum sem fólu í sér útrýmingu
heilla stétta. Er einhver sérstakur
munur á því? Stalín notaði gripa-
vagna undir fórnarlömb sín rétt eins
og Hitler.
Pólitísk svipa á
gagnrýnendur
Einnig hefur verið litið framhjá
því að nasistar drápu fleiri en gyð-
inga. Sígauna, samkynhneigða, van-
gefið fólk og líka Pólverja og Rússa
sem voru flokkaðir með óæðri kyn-
stofnum. Það hefur meira að segja
verið reynt að koma í veg fyrir að
reist sé kristin kapella í Auschwitz -
líkt og í henni felist móðgun við gyð-
inga.
Helförin er þannig notuð eins og
svipa á vini og óvini ísraels. Skila-
boðin eru að það sé óviðeigandi og
óhugsandi að gagnrýna þá sem eigi
sér svona sögu - að þeim sem gengu
í gegnum þennan atburð sem á ekki
sinn líka í mannkynssögunni leyfist
eiginlega allt. Grimmdarverk eru
þannig orðin afsökun fyrir önnur
grimmdarverk. Helförin verður að
skálkaskjóli.
Járnveggurinn
Nú koma íslensku þingmennirnir
frá Palesú'nu og er mikið niðri fýrir.
Flokkadrættir milli þeirra eru
gleymdir um sinn. Tveir þeirra lfkja
meðferðinni á Palestínumönnum
við gettó á nasistaú'manum. Það er
vonlegt að spurt sé hvort nota megi
svona orð um riki gyðinga?
í merkilegri bók sem nefnist Járn-
veggurinn rekur ísraelski sagnfræð-
ingurinn Avi Shlaim stefnu ísraels-
manna gagnvart Palestínuaröbum.
Járnveggurinn er hugtak sem er
komið frá Zev Jabotinsky, einum af
stofnendum ísraelsrflds, og má sam-
kvæmt Shlaim teljast óopinber
stefna ísraels í marga áratugi. Hún
felur það í sér að ávallt skuli komið
fram við Palestínumenn af ítrustu
hörku; það sé betra að hafa þá bug-
aða og óttaslegna en að reyna að
eiga við þá samstarf - líkt og þeir séu
sffellt að sú'ma á járnvegg.
í framkvæmd eru svona hug-
myndir varla annað en fasískar eins
og þær birtast í niðurbroti húsa,
morðum og fangelsunum án dóms
og laga, stórfelldum þjófiiaði á landi
og lffsgæðum og byggingu nýs múrs
mannfyrirlitningar.
Ofsatrúarmenn vaða uppi
Stofnendur fsraels voru klárir og
djarfir menn sem hafa hetjuljóma
um sig - ólíkt ráðamönnum í ísrael
núú'mans sem virka lágkúrulegir.
Þeir voru knúnir áfr am af hörmuleg-
um atburðum, höfðu engu að tapa.
Arabar voru værukærir, nutu líúUar
samúðar, skorti samtakamátt. En
góðvildin frá eftirstríðsárunum er að
gufa upp - og það er ekki vegna gyð-
ingahaturs. Israel er að verða eins og
herbúðir.
Rfldð er líka klofið innan ffá.
Verkamannaflokkurinn sem byggði
ísrael að miklu leyti á veraldlegum
hugmyndum hefur glatað áhrifúm -
flokkur Bens Gurion, Goldu Meir,
Moshe Dyan og Itzhaks Rabin. Ofsa-
trúarmenn vaða uppi; fýrst hlógu
menntuðu gyðingarnir að þessu
frumstæða liði - nú langar þá mest
að forða sér frá ísrael til að komast
undan þeim. Hin menntaða miUi-
stétt reynir að flýja úr landi - þetta er
fóUc sem ég hitti oft frfllt örvænúng-
ar á grísku eyjunum.
Hernámið afmyndar ísrael
í staðinn hefur verið stöðugur
innflutningur fólks frá Rússlandi. Það
er vafi hvort sumt af því er gyðingar -
skiptir kannski ekki máfi - en gaUinn
er að fæst hefur það kynnst þeim
dyggðum sem borgaralegt samfélag
byggir á. Það feUur auðveldlega fyrir
lýðskrumurum og þeim sem trúa að
ofbeldi leysi aUan vanda.
ísrael er að verða afskræmi, eyði-
lagt af hernaðarhyggju, mannfyrir-
Umingu og tvöföldu siðgæði. Það eru
þekkt sannindi að kúgarar spiUast
ekki síður en hinir kúguðu. Hemám-
ið afmyndar ísrael ekki síður en
Palestínu. Það er ekki gyðingahatur
að halda þessu fram - þvert á móú er
hægt að gera það vegna aðdáunar á
hinni merku þjóð gyðinga.
Hvað með Bobby?
Svo þurfum kannski að spyrja
Bobby Fischer í góðu tómi hvort
hann sé á móti zíonisma eða al-
mennt á móti gyðingdómi. Ef það er
hið fyrra, þá er það fullkomlega lög-
formlegt og aUt í lagi að hlusta á
hann. En ef það er hið síðara, þá er
hann rasisti - líklega haldinn ein-
hvers konar sjálfshatri. Þá er um að
gera að leyfa honum bara að ferðast
um með sitt strætókort í friði - með
öUu hinu skrítna fólkinu sem er að
finna í strætó.
GITARINN EHF.
í
*
¥
*
*
*
*
*
*
*
*
*
“K
•¥
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
www.gitarinn.is
STÓRHÖFÐA 27 -SÍMI: 552 2125 gitarínn@gitarinn.is C
í
TILBOÐ NR. 1
MAPEX TROMMUSETT MEÐ ÖLLU
RÉTT VERÐ 79.900
TILBOÐSVERÐ KR, 59.900
TILBOÐ NR. 2
ÞJÓÐLAGAGÍTAR KR. 14.900
P0KI, ÓL, STILLITÆKI 0G GÍTARNEGLUR
TILBOÐ NR.3
KLASSISKUR GÍTAR KR. 10.900
P0KI, STILLITÆKI 0G GÍTARNEGLUR
TILBOÐ NR. 4
RAGMAGNSGÍTARTILBOÐ KR. 22.900
RAFMAGNSG. MAGNARI, P0KI, ÓL, SNÚRA, NEGLUR
0G STILLITÆKI
TILBOÐ NR. 5
BASSATILBOÐ KR. 42.900
BASSI, MAGNARI, P0KI, ÓL, SNÚRA, STILLITÆKI,
NEGLUR 0G STANDUR
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*