Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1946, Blaðsíða 100

Kynni mín af vestur-íslenskri hljómlist
Eítir Guttorm J. Guttormsson
Hinir fyrstu menn, sem riðu á vað-
ið í hljómlistinni á landnáms tíð ís-
lendinga vestan hafs, svo sögur fari
af, voru þeir Baldvin L. Baldvins-
son, Sigtryggur Jónasson og Hans
Níelsson. Baldvin var conservative
og lék “formlega eftir nótum”, en
Sigtryggur var liberal og lék “vilt
eftir eyranu”. Hafa þessar tvær stefn-
ur uppi verið síðan.
Þegar Baldvin, á sínum fyrstu
frumbýlingsárum stundaði skósmíði
í Toronto, var hann Clarinetisti í
hljómsveit þar í borginni.
Sigtryggur og Hans voru fiðlarar
og léku þeir saman fyrir dansinum á
fyrstu samkomunni við íslendinga-
fljót, sem var aðallega hlutavelta og
dans og fór fram í prentsmiðju
“Framfara”. Eg var þá hvítvoðungur
og dró, eða einhver fyrir mig, pen-
ingabuddu, prjónaða. Er hún jarteikn
þess, að eg hafi verið þar og fari með
rétt mál. Móðir mín lærði danslagið.
Var það “polki” og kann eg hann enn.
Mörgum árum síðar kom Percy
fóstursonur Sigtryggs norður að
fljóti í fyrsta sinni, þá lítill snáði.
Var hann spurður, hvort pabbi hans
léki enn á fíólín. Percy svaraði að
pabbi sinn hefði hætt því, því mömmu
sinni hefði leiðst það!
Eftir að Baldvin fluttist til Win-
nipeg snerti hann aldrei Clarinet. En
Hans hélt áfram að leika á fiðluna,
jafnvel eftir að hann var orðinn
blindur og örvasa.
Eftir að þeir Sigtryggur og Hans
fluttust burtu frá fljótinu, kom har-
monika í stað fiðlunnar, og var það
spor aftur á bak mjög tilfinnanlegt
Var harmonika leikin við öll hátíðleg
tækifæri, þar á meðal við opinberan
postillulestur í prentsmiðju Fram-
fara. Söng söfnuðurinn með har-
monikunni: “Hver sem ljúfan guö
lætur ráða.”
Eftirtektavert er það, að enginn
hinna mörgu harmoniku slagara varð
nafnkendur fyrir list sína. Má vera.
að orsökin sé sú, að hver hafi skygt a
annan og ekki unt verið að sjá að-
greining höfðingjánna. En eftir-
minnileg er meðferðin, sem harmon-
ikan sætti. Var hún miskunairlaust
toguð og teygð til beggja handa uns
hún stóð á öndinni og kom ekki upp
nokkru hljóði. Varð þar þögn í lag'
inu þar til hún var rekin saman aftur,
með báðum lærunum auk handanna.
og heyrðist þá, auk sönglistarinnar,
ógurlegur vindgangur í belgnum
þarmastormur og skruðningar, Gengu
kjálkarnir á spilurunum sundur og
saman eins og belgurinn, og þegar
þeir, spilararnir, vildu vanda sig ser'
staklega vel að ná “effect” í músik-
inni ráku þeir út úr sér tunguna.
Tóku nú fíólínin aftur að ryðja ®er
til rúms. Gerðist fíólínið um skeið
“national” hljóðfæri í Nýja-ísland1
á líkan hátt og belgpípan á Skotland’-
Marga vissi eg leika á fiðluna, seIT1
ekki kunnu að stilla hana. Ufðu