Morgunblaðið - 21.01.2014, Blaðsíða 21

FRÉTTIR 21Erlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. JANÚAR 2014
Verið velkomin í verslun okkar að Síðumúla 16. Opið mán - fös 8.30 - 17.00
Síðumúli 16 • 108 Reykjavík • Sími 580 3900 • www.fastus.is
Veit á vandaða lausn
F
A
S
TU
S
_E
_0
1.
01
.1
4
ÚTSALA
20-40%AFSLÁTTUR
Rauðagerði 25 · 108 Reykjavík · Sími 440 1800 · www.kaelitaekni.is
Okkar þekking nýtist þér
• Mylur alla ávexti, grænmeti
klaka og nánast hvað sem er
• Hnoðar deig
• Býr til heita súpu og ís
• Uppskriftarbók og
DVD diskur
fylgja með
Lífstíðareign!
Tilboðsverð kr. 106.900
Með fylgir Vitamix sleif
drykkjarmál og svunta
Fullt verð kr. 125.765
Meira en bara
blandari!
Íranir eru hættir að auðga úran í sam-
ræmi við samkomulag sem þarlend
stjórnvöld skrifuðu undir við stór-
veldin í Genf í nóvember, að því er
kom fram í ríkisfjölmiðli landsins í
gær.
Ennfremur kom fram að fulltrúar
frá kjarnorkueftirliti Sameinuðu
þjóðanna hefðu verið viðstaddir þegar
framleiðslunni á 20% úrani var hætt.
Mohammad Amiri, yfirmaður ör-
yggismála hjá kjarnorkustofnun Ír-
ans, varaði stórveldin við því að fram-
leiðslan yrði hafin á nýjan leik ef þau
stæðu ekki við sinn hluta samkomu-
lagsins um að létta viðskiptaþvingun-
um af landinu.
Samkomulagið kveður meðal ann-
ars á um að Íranir takmarki úran-
auðgun sína í sex mánuði og að þeir
þrói ekki kjarnorkuverksmiðjur sínar
frekar. Á meðan á þeim tíma stendur
ætla Bandaríkjamenn, Kínverjar,
Rússar, Frakkar, Bretar og Þjóðverj-
ar að reyna að komast að samkomu-
lagi til lengri tíma við Írani sem á að
binda enda á deilur um kjarnorku-
áætlun landsins. Samningsaðilar geta
framlengt sex mánaða tímabilið með
samkomulagi.
EPA
Fréttir Dagblöð blaðasala í Teheran. Íranskir fjölmiðlar fjölluði ítarlega um
fyrstu skrefin í samkomulaginu við risaveldin sem tekin voru í gær.
Fyrstu skrefin í
samkomulaginu
 Takmarka vinnslu auðgaðs úrans
BAKSVIÐ
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Allt virðist hafa farið að óskum þeg-
ar geimvísindamenn við Geimvís-
indastofnun Evrópu (ESA) vöktu
könnunfarið Rosettu af værum
blundi í gær. Geimfarinu er ætlað að
rannsaka halastjörnu og lenda fari á
yfirborði slíks fyrirbæris í fyrsta
skipti.
Til þess að spara orku hefur Ro-
setta legið í dvala frá því sumarið
2011, alls í 31 mánuð, þar sem farið
gengur á braut um sólina. Rosettu
var skotið á loft í mars árið 2004 og
er ætlað að rannsaka halastjörnuna
67P/Churyumov-Gerasimenko.
Gangi áætlanir eftir fer það á braut
um halastjörnuna í ágúst á þessu ári.
Átta klukkustunda bið
Það var í gærmorgun sem nokk-
urs konar sjálfvirk vekjaraklukka
geimfarsins sem er í um 800 milljón
kílómetra fjarlægð frá jörðinni,
nærri braut Júpíters, vakti það af
dvala til þess að halda för sinni til
halastjörnunnar áfram.
Eftir að boðin voru send til Ro-
settu tók við um átta klukkustunda
bið eftir merki frá geimfarinu sem
gæfi til kynna að því hefði tekist að
hita upp tæki og tól, snúa loftneti
sínu til jarðar og senda loks mót-
tökumerki til eftirvæntingarfullra
vísindamannanna.
Lendir í nóvember
Sem stendur er Rosetta í níu millj-
ón kílómetra fjarlægð frá halastjörn-
unni. Til samanburðar má nefna að
38 milljón kílómetrar eru á milli jarð-
arinnar og Venusar, næsta nágranna
okkar í sólkerfinu, þegar reikistjörn-
urnar eru hvað næstar hvor annarri.
Um borð í Rosettu er lendingar-
farið Philae sem áætlað er að festi
sig við yfirborð halastjörnunnar 11.
nóvember. Þyngdartog stjörnunnar
er svo veikt að njörva þarf farið nið-
ur með sérstökum búnaði. Philae á
að endast í að minnsta kosti viku en
að því er kemur fram á Stjörnu-
fræðivefnum standa vonir til þess að
það geti haldið rannsóknum áfram í
nokkra mánuði.
Leifar frá upphafinu
Leiðangurinn er einstakur þar
sem mönnum hefur aldrei áður gef-
ist færi á að kanna halastjörnur svo
gaumgæfilega. Þær eru leifar frá
þeim tíma þegar sólkerfið myndaðist
og hefur efnasamsetning þeirra nán-
ast ekkert breyst á þeim 4,6 millj-
örðum ára sem síðan eru liðin.
Því geta þessi tilkomumiklu fyrir-
bæri varpað ljósi á hvernig sólkerfið
okkar myndaðist og efnivið þess. Ro-
setta verður á braut um halastjörn-
una í að minnsta kosti eitt og hálft ár
og mun á þeim tíma kortleggja
kjarna hennar, rannsaka efnasam-
setningu hans og fylgjast með þróun
hans og virkni.
Halastjörnur eru að mestu leyti úr
vatni en þær innihalda líka lífræn
efnasambönd. Vísindamenn telja
mögulegt að vatnið á jörðinni og
jafnvel lífið sjálft hafi borist hingað
með halastjörnum sem rigndi yfir
jörðina í frumbernsku hennar.
Rosetta til stefnu-
móts við halastjörnu
 Könnunarfarið vakið eftir tæplega þriggja ára dvala
AFP
Sporbraut Mynd listamanns Evrópsku geimvísindastofnunarinnar af Ro-
setta-geimfarinu við halastjörnuna 67P/Churyumov-Gerasimenko.
Ferðalagið
» Rosetta hefur verið í tíu ár í
geimnum. Þar sem ekki er til
nógu öflug eldflaug til að
skjóta farinu alla leið til hala-
stjörnunnar hefur það þurft að
fara fjórum sinnum í kringum
sólina.
» Með því að fljúga fram hjá
jörðinni í þrígang og einu sinni
fram hjá Mars fékk farið
þyngdarhjálp til að komast á
áfangastað.