Tímarit Máls og menningar - 01.06.1992, Blaðsíða 98

Ritdómar
„Orðin mátturinn orðin máttur-
inn ...“
Vigdís Grímsdóttir. Lendarelskhugans. Iðunn 1991.
124 bls.
Ég elskaði ljóð
sem ég hafði aldrei heyrt
elskaði blóm
á pilsum kvenna
sat á tröppunum
og var þögul
óttaðist
að trufla
trylltan dansinn
galdur ljóðsins
Ljóðabálkur VigdísarGrímsdóttur Le/tríareM-
hugans á rætur sínar í söguljóðahefð 19. aldar-
kvenna. Hann er þula nútímakonunnar en um
leið er hann þula allra þeirra kvenna sem hafa
verið, eru og munu verða uppi. Það er ekki laust
við að fyrri hluti hans minni þó mest á magnaða
særingarstefnu; nokkurskonar ástargaldur þar
sem kraftur og máttur orðsins er virkjaður.
Hann er særing, söngur, seiður. Formið er í anda
ljóðsins en í raun er eðlilegra að líta á textann
sem nokkurskonar ljóðsögu. Sagan er nokkuð
sérstök í byggingu. Hún er ein samfelld heild,
einn heilsteyptur bálkur upp á 124 síður. Engin
kaflaskipti eru í bálknum og þó að greina megi
vendipunkta innan hans þá er textinn það sam-
fléttaður að tæpast er hægt að ætla sér að sund-
urgreina bálkinn. Það væri eins og að „trufla
dansinn, galdur ljóðsins“. Máttur galdursins
felstíeinhverjumónefnanlegum heildartöfrum.
Sé verkið hlutað í sundur óttast maður að rjúfa
seiðinn.
En í hverju felst svo þessi galdur? Myndmál
textans er oftast ekki mjög nýstárlegt. Margar
myndanna eru mjög áhrifamiklar eins og „. . .
blómin / sem öskra / á svellfægðum ísnurn / við
veröndina / hlæja í ljóði". Eins eru sumar þeirra
mjög skemmtilegar, t.d. skáldkonan „sem situr
við borð mitt / og tálgar orðirí1. Fæstar mynd-
anna sitja þó í manni heldur gleymast að lestri
loknum. Málfarið er yfirleitt einfalt og mikið er
um notkun allra regnbogans lita: blá sól, rauð
nótt, grænir logar, silfraðir steinar, gulur snjór,
gullfextur hestur. Einnig er nokkuð um notkun
vísana en þær eru flestar mjög hefðbundnar og
þjóna því þeim tilgangi að undirstrika tímaleysi
og seiðmagn textans.
Við fyrstu sýn virðist því sem ljóðsagan sé
langt í frá að vera mjög frumleg. En þarf það
endilega að vera ljóður á henni? Máttur hennar
er fólginn í einhverju allt öðru en frumleika.
Það er frekar hrynjandi orðanna og merking
þeirra sem verkar á mann. Orðin læsa sig um
huga manns. Þau eru hvíslið, söngurinn, seiður-
inn. Þau eru iðandi og þögul. Þau glitra, loga,
glampa. Þau ná yfir allt. Það breytir öllu að
nema þau.
96
TMM 1992:2