Iðjuþjálfinn - 01.05.2004, Blaðsíða 31

Við Heilbrigðisstofnun Ísafjarðar er í boði skipu-
lögð endurhæfing og þjálfun fyrir aldraða. Þar er
starfandi teymi sem í eru öldrunarlæknir, hjúkrun-
arfræðingur, sjúkraþjálfari og iðjuþjálfi. Auk þess
er m.a. haft samband við sálfræðing og talmeina-
fræðing, sé talin þörf á því. Allir meðlimir teymis-
ins geta komið með tillögur um tilvonandi skjól-
stæðinga en auk þess tekið við tillögum frá hjúkr-
unarfræðingi og sjúkraliðum heimahjúkrunar. Góð
samvinna er á milli teymisins og heimhjúkrunar en
fulltrúar hennar sitja flesta teymisfundi.
Endurhæfingaráætlunin var prufukeyrð haustið
1997 en fór af stað fyrir alvöru í janúar 1998. Þá
störfuðu við það öldrunarlæknir, sem búsettur var á
Ísafirði, sjúkraþjálfari og hjúkrunarfæðingur. Haustið
2003 tók iðjuþjálfi til starfa og hefur verið með í
teyminu síðan. Öldrunarlæknirinn fluttist frá Ísafirði
árið 2000, en kemur einu sinni í mánuði til að inn-
og útskrifa fólk. Þess á milli hittist teymið á fjarfund-
um einu sinni í viku.
Hver einstaklingur er fjórar vikur í endurhæfingu
og eru þrír til fimm einstaklingar saman í einu.
Starfsfólk teymisins ýtir undir hópefli milli einstak-
linganna sem eru saman í þjálfuninni. Stofur skjól-
stæðinganna eru yst á deildinni, en það gefur þeim
möguleika á að vera útaf fyrir sig. Þeir sitja saman í
matar- og kaffitímum, eru samferða í og úr æfingum
og spjalla saman í dagstofunni þess á milli.
Fyrstu dagana fer fram mat á færni skjólstæðing-
anna. Iðjuþjálfinn tekur viðtöl við einstaklingana og
í sameiningu ákveða þeir hvaða þætti skuli leggja
áherslu á í þessar fjórar vikur. Iðjuþjálfunin er ein-
staklingsbundin og getur
verið allt frá handaþjálfun
til hvatningar á þátttöku í
félagslífi. Þeir sem ekki
hafa komið áður í vinnu-
stofuna er sýnd aðstaðan
og hvað þar er boðið upp á.
Sjúkraþjálfarinn metur m.a. göngugetu, jafnvægi og
kraft. Út frá þessum mötum eru fengnar tölulegar
niðurstöður sem svo eru notaðar til þess að útbúa
endurhæfingaáætlun fyrir hvern og einn. Einstak-
lingarnir koma í æfingar í sal sjúkraþjálfara tvisvar á
dag kl. 10 og 13 og eru 30-60 mín. í senn.
Eftir kaffi koma allir í vinnustofuna og iðju-
þjálfinn aðstoðar þá við að finna verkefni sem hæfa
hverjum og einum. Margir þeirra sem koma í endur-
hæfinguna hafa lokað sig af félagslega og er þá lögð
rík áhersla á að þeir mæti í vinnustofuna. Þar er
hvatt til samskipta með því að spila þægilega tónlist
og skapa umræður um þjóðmál, veður, verkefnin
sem er verið að vinna og fleira. Skjólstæðingarnir
finna sér verkefni sem þeir hafa gaman af og upplifa
oft að verkleg geta er meiri en þeir áttu von á. Flest-
ir taka með ánægju þátt í þeim samskiptum sem
þarna fara fram, þar sem andrúmsloftið er afslappað
og allir sinna verkefnum sem þeir hafa ánægju af.
Í fjórðu viku er undirbúin heimilisathugun til
þeirra skjólstæðinga sem á þurfa að halda. Þar er fólk-
inu bent á algengustu slysahættur aldraðra í heima-
húsi og hvað hægt sé að gera til að minnka líkur á
falli. Komi í ljós að einstaklingurinn þurfi hjálpartæki
sér iðjuþjálfi um að panta þau. Sumir skjólstæðing-
anna eiga erfitt með að koma sér af stað til að stunda
þá tómstundariðju sem þeir hafa áhuga á. Í þeim til-
fellum getur iðjuþjálfi fylgt einstaklingnum í viðeig-
andi tómstundaiðju og komið honum þannig af stað.
Við mat iðjuþjálfa á einstaklingnum eru notuð
ýmis matstæki. Þar ber fyrst að nefna Mæling á færni
við iðju (COPM). Það er notað sem fyrsta viðtal við
þá sem koma í endurhæfinguna. Það hefur ekki
gengið nógu vel að nota matið í heild sinni þar sem
fólk þessum aldri dregur sig tilbaka þegar kemur að
því að leggja mat á mikilvægi iðju, framkvæmd
hennar og ánægju. Þetta matstæki gefur þó góða
mynd af daglegri iðju einstaklingsins sem nýtist við
skipulagningu þjónustu fyrir hvern og einn. Margir
þeirra sem hingað koma tala um að þeir séu farnir að
gleyma og að það hái þeim. Þá er notað prófið Mini
Mental State Examination (MMSE). Þetta er stutt
próf sem gefur til kynna hvort einhver vitglöp séu til
staðar. Taka verður tillit til í þessu mati að skóla-
ganga fólks er misjöfn og því ekki alltaf víst að niðu-
stöðurnar gefi rétta mynd af vitrænni getu einstak-
lingsins. Þar sem greinarhöf-
undur hefur ekki réttindi
til að nota A-ONE matslist-
ann er notaður Modified
Barthel ADL listinn. Hann
er ekki mjög nákvæmur en
gefur grófa mynd af færni
einstaklingsins við athafnir daglegs lífs.
Í flestum tilfellum fara skjólstæðingarnir mjög
ánægðir og þakklátir heim eftir fjórar vikur og vildu
gjarnan vera lengur. Þeim sem hefur verið boðið að
koma aftur hafa yfirleitt þegið það. Það er enn ekki
til nein heildar samantekt um árangur þessarar end-
urhæfingar en nú stendur til að taka saman gögn síð-
ustu sex ára og meta árangurinn út frá því. Komi
þessi gögn eins vel út og vonir standa til er þetta
endurhæfing sem fleiri ættu að geta boðið upp á því
tilkostnaðurinn er lítill en ánægja einstaklinganna er
mikil og vonandi er sömu sögu að segja um árangur-
inn.
IÐJUÞJÁLFINN 1 / 2004 - 31
Endurhæfing aldraðra á Ísafirði
HARPA GUðMUNDS-
DÓTTIR IðJUþJÁLFI VIð
HEILBRIGðISSTOFNUN
ÍSAFJARðAR
Hver einstaklingur er fjórar vikur í endurhæfingu
og eru þrír til fimm einstaklingar saman í einu.
Starfsfólk teymisins ýtir undir hópefli milli
einstaklinganna sem eru saman í þjálfuninni.