Norðurslóð - 27.03.1996, Blaðsíða 2

2 - NORÐURSLÓÐ
NORÐURSLOÐ
Útgefandi:
Rimar hf.
Ritstjórar og ábyrgðarmenn:
Hjörleifur Hjartarson, Laugahlíð, Svarfaðardal
Jóhann Antonsson, Dalvík
Framkvæmdastjóri:
Sigríður Hafstað, Tjörn. Sími: 466 1555
Tölvuumbrot:
Þröstur Haraldsson, Reykjavík
Prentvinnsla: Dagsprent hf. Akureyri
Skólinn í
okkar höndum
I byrjun þessa mánaðar var gengið frá sam-
komulagi milii ríkis og sveitarfélaga um fjár-
mögnun flutnings grunnskólans yfir til sveitar-
félaganna. Þar er gert ráð fyrir að útsvar
hækki en tekjuskattur lækki að sama skapi og
ríkið leggi auk þess fram fé á næstu átta árum
til að flýta fyrir einsetningu skólanna.
Ymsar blikur eru á lofti nú um stundir í
kjölfar frumvarpsins um réttindi og skyldur
opinberra starfsmanna sem sett hefur málið í
uppnám á þessum viðkvæma tíma og telja
margir óvíst að af flutningnum geti orðið þann
1. ágúst eins og ráð var fyrir gert.
Engu að síður er Ijóst að af flutningnum
verður og er ekki annað að sjá en sveitarstjórn-
armenn séu flestir hlynntir honum og óragir
við að takast á við þetta nýja og veigamikla
verkefni. Flutningur grunnskólans er án efa
stærsta verkefni sem sveitarfélögin hafa tekist
á hendur og má heita furðulegt hversu lítið hef-
ur verið rætt um hvaða áhrif hann hefur á fag-
legt starf skólanna.
Hér um slóðir hafa menn eins og víðar beðið
með allar yfirlýsingar þar til hinn fjármálalegi
grundvöllur hefur komist á hreint. Nú er það
sem sagt orðið Ijóst og geta menn þá farið að
leggja dæmið niður fyrir sér.
Ekki er gert ráð fyrir miklum breytingum á
innra starfi skólanna í byrjun en án efa á ýmis-
legt eftir að breytast varðandi rekstur þeirra
frá því sem nú er þegar fram líða stundir. Aug-
Ijóslega ætti að vera auðveldara fyrir skólana
að sækja sín mál til sveitarstjórna heldur en
ríkisvalds en að sama skapi verður aðhaldið
meira, bæði fjárhagslegt og faglegt. Ætla má að
foreldrar geti sömuleiðis haft meira að segja
um rekstur skólanna en áður og eins gefst
meira svigrúm til að taka tillit til staðbundinna
aðstæðna. Hættan er hinsvegar fólgin í því að
skólarnir lenda nú meira en áður í beinni sam-
keppni við aðra málaflokka um það fjármagn
sem sveitarfélögin hafa til ráðstöfunar.
Hér út með firðinum vannst mikilvægur sig-
ur þegar samþykkt var að koma á fót á Dalvík
nokkurskonar útibúi frá fræðsluskrifstofu þó
svo það heiti enn tilraunaverkefni. Nú veltur
mikið á heimamönnum að þeir vandi mjög sín
verk og sem betur fer búum við svo vel að eiga
mikið af vel menntuðu, hæfu og áhugasömu
fólki á sviði uppeldismála sem velt hefur þess-
um málum mikið fyrir sér. Við ættum því nú að
hafa góða möguleika á að búa enn betur að
menntun barna okkar. Það skiptir höfuðmáli
og á því veltur framtíðin.
hjhj
Bærinn Egg á Hegranesi. Horft til Blönduhlíðar. Nyrst er Hofsstaðafjall, svo Tungufjall og syðst er Hjaltastaðafjall.
Að enduðum níu áratugum
Magnús H. Gíslason spjallar við Sigurð á Egg
- 3. og síðasti hluti -
- Hvernig er það, við liöfum lítið
minnst á Kristin á Skriðulandi.
Það er þá maður, sem mér er
skylt að minnast. Ekki get ég hugs-
að mér betra heinrili við fjallveg
en Skriðuland var. Og eins var það
við Atlastaði, hinum megin við
Heljardalsheiðina. Þegar pabbi
heitinn dó, en það var um vetur-
nætur, bjóst Kristinn auðvitað við
að ég færi að jarðarförinni, en vissi
hins vegar, að ég var lasinn. Þegar
ég svo kom upp á hálsinn gegnt
Skriðulandi tók ég eftir, að hestur
var þar á beit í túninu. Er til mín
sást var hesturinn sóttur og lagt á
hann. Þegar við Kristinn höfðum
heilsast sagði hann:
- Sigurður minn, ég var búinn
að heyra að þú værir lasinn, svo að
ég ætla að biðja hann Kolbein
minn að fylgja þér hérna upp að
Stóruvörðu, svo að þú sért ekki
einn alla leiðina. Morguninn eftir
jarðarförina var rok og rigning.
Vildu þá allir, að ég færi hvergi.
En ég var vel útbúinn. í regnheld-
um fötum en þó ekki í vaðstígvél-
um. Eg hafði gist á Hofi og Gísli
sagði, að ég skyldi vera rólegur.
Hann færi varla í þá vonzku, að ég
kæmist ekki vestur, en ef svo færi,
að ég kæmi hestinum ekki, bauðst
Þórarinn á Tjörn til að taka hann
að sér yfir veturinn, mér að kostn-
aðarlausu. En mér héldu engin
bönd. Kom þá Gísli með skinn-
sokka og klæddi mig í þá. ég fékk
sæmilegt veður á Heljardalsheið-
inni og sólskin þegar ofan á Helj-
ardal kom. En frá Skriðulandi var
ntér ekki sleppt um kvöldið.
Ojá, ferðamenn mættu oft hörð-
um veðrum á Heljardalsheiði. Vor-
ið 1906 fór ég norður í Svarfaðar-
dal. Daginn, sem ég hugðist halda
heimleiðis, var vonzkuhríð. Hugs-
aði mér að fara upp Þverárdal. Jón
á Þverá og Valdi bróðir fylgdu mér
af stað. Þegar fram á dalinn kom,
færðist veðrið í aukana og brast á
iðulaus stórhríð. Aftóku þeir þá að
ég færi lengra og þar sem ekki lá
lífið á snerí ég við og gisti á
Hnjúki. Seinni partinn daginn eftir
lagði ég svo enn af stað og á skíð-
um. Var þá veðrið sæmilegt en
þyngsla skíðafæri. Kom í Skriðu-
land og barði að dyrum. I fyrstu
virtist enginn heyra til mín. Settist
ég þá á fiskasteininn og sofnaði.
Þar kom Kristinn svo að mér. Síð-
ar var haft eftir Kristni, að ég hefði
verið svo uppgefinn „...að hann
var sofnaður áður en hún Hallfríð-
ur mín hafði fært hann úr öðrum
sokknum.“ Kristinn var einhver
mesti greiðamaður og höfðingi,
sem ég hef kynnst.
Furðusögur
Sigurður vill lítið segja mér af
sinni búskaparsögu. telurfrá engu
sérstöku að segja.
- Hún var bara svipuð og gerð-
ist og gekk hjá öðrum. En ef þú
vilt að lokum heyra ofurlítið urn
það, sem sumir kalla furðusögur,
en aðrir bábiljur, þá get ég sagt
það.
Jú, gjarna vildi ég það. Og Sig-
urð þekki ég að því að segja það
eitt, sem hann veit satt og rétt.
- Það var eitt sinn að við Bene-
dikt heitinn í Keldudal vorum að
girða á merkjum á milli bæjanna.
Spurði Benedikt mig þá hvað ég
hefði gert af naglbít, sem ég hafði
verið með. ég sagði sem var, að ég
hefði lagt hann á hellublað, sem
var þama rétt hjá.
- Nei, sagði Benedikt, - hann er
þar ekki. Og mikið rétt, hann var
þar ekki. Nú var ég og er enn sann-
færður um, að þama lagði ég nagl-
bítinn og hvergi annars staðar. En
hvemig sem við leituðum, fundum
við hann ekki. Nema hvað? Eftir
þrjú ár var ég þama á gangi. Og
hvað sé ég þá á hellunni annað en
naglbítinn, sem hvorugur okkar sá
þar þremur árum áður. Hvað hafði
gerst þarna? Ja, svari nú hver, sem
getur.
Ærin á lofti aftanverð
Eitt sinn var það að kvöldi til, að
ég var að snúast við fé í húsunum
héma suður á túninu. ég var búinn
að gefa en átti eftir að kljúfa í
garðanum. Var þá komið suður
eftir til mín og ég beðinn að skjót-
ast heim. Eg ákvað samt að fara
fyrst austur í húsið og jafna þar í
garðanum. Þegar í húsið kom sá
ég, að ein ærin var á lofti að aftan-
verðu og afturfætur hennar fastir í
holu uppi í vegg. Og svo voru fæt-
umir skorðaðir að ég náði þeim
ekki út. Datt mér þá í hug að ná í
jámkarl en hætti við það, því að ég
óttaðist að fótbrjóta ána. Nei, betra
var að taka á eins og ég hafði orku
til, verra gat það ekki orðið. Og
með því að neyta ýtrustu krafta,
tókst mér að ná öðrum fætinum
fyrst og síðan hinum. Mér var
þetta atvik með öllu óskiljanlegt,
því að útilokað var, að ærin hefði
sjálf getað fest sig svona. Nú, nú,
um kvöldið kom gestur og bað um
gistingu. Auðvitað var hún sjálf-
sögð. Hest næturgestsins lét ég inn
í hesthús suður á túni. Um morg-
uninn, þegar ég kom út, var gestur-
inn kominn suður að húsum, og
þegar mig bar þar að, var hann að
koma út úr húsinu, sem ærin var í.
Má tengja þetta saman? Ég veit
það ekki, en hvað á maður að
halda?
Hollráð að handan?
Stundum hefur komið fyrir, að mér
hefur eins og verið sagt að gera eitt
og annað eða láta eitthvað ógert.
Mér hefur alltaf reynzt vel að fara
eftir þeirri ábendingu. Um það get
ég nefnt þér eftirfarandi dæmi:
Það var fyrri hluta vetrar, kom-
ið fram undir jólaföstu. Sigurpáll
nokkur Sigurðsson var þá vinnu-
maður hjá mér á Egg. Kona hans
hét Ingibjörg Jónsdóttir. Æmar
hafði ég frammi á Borgareyju, eins
og oft framan af vetri. Tíð var góð,
stillur en nokkurt frost og héla á
jörð. Æmar héldu sig á flánum og
Sigurpáll leit daglega eftir þeim.
Nú stóð svo á, að Ingibjörg var
komin að því að ala bam og þurfti
Sigurpáll að sækja ljósmóður, Pál-
ínu á Syðri-Brekkum. Ég ætlaði
því frameftir til ánna, en kona mín
bað mig að doka, því að hún þyrfti
að vera hjá Ingibjörgu, en ég þá að
líta eftir krökkunum. Áður en ljós-
móðir kom var bamið fætt og allt í
góðu lagi, svo Sigurpáll fór með
hana svo til um hæl aftur, því að
hún átti þess von, að verða á hverri
stundu sótt til annarrar konu. í
rökkurbyrjun fór ég svo fram eftir
til ánna. Þar var ekkert að. Veður
var kyrrt, tungl nálægt fyllingu en
skýjað. Þegar ég var kominn af
stað heimleiðis, heyrðist mér kall-
að: Farðu með æmar heim í kvöld.
Það fannst mér ekki koma til mála
í þessu veðri og held áfram. Þá
heyrði ég sömu orðin endurtekin
og sýnu ákveðnar. Og ég ákvað að
hlýða, þótt ekki væri mér það ljúft.
Ég hafði Snugg gamla með mér,
þú manst kannski eftir honum, mjög
vænn fjárhundur, Snuggur, svo að
ég var engan veginn einn. Týndi
ég nú æmar saman og hélt með
þær heimleiðis. Farið var að óttast
um mig heima og mætti ég leitar-
mönnum sunnan við túnið. Æmar
létum við að sjálfsögðu inn. Morg-
uninn eftir var komin öskrandi
stórhríð. Hefði þá orðið ill vistin
fyrir féð á Borgareyjunni, þar sem
heita má að hvergi sé afdrep.
ísjárverður draumur
Öðm atviki get ég sagt þér frá, en
þá var það draumur, sem varaði
mig við hættunni. Það var einnig
að vetrarlagi og ærnar á Borgar-
eyjunni. Pétur Andrésson var þá
vetrarmaður hjá mér. Svo stóð á,
að ég þurfti út á Krók. Dreymir
Framltald á bls. 6