Ísafold - 30.06.1915, Blaðsíða 3

IS AFOLD
1
Að gefnu tilefni lýsti þm. Borg-
firðinga yfir því, að hann væri enn
eigi búinn að taka úrslitaafstöðu til
staðfestingaskilm ála stj .skrárinnar.
Út af »drengskaparbragðinu« var í
einu hljóði samþykt þessi tillaga:
»Fundurinn lýsir mikilli óánægju yfir
heitrofum Ingólfsmanna«.
í Dalasýslu hafa nokkurir þing-
málafundir verið haldnir. Eigi hefir
frétt komið um fjölda fundarmanna
og þess konar. En einhverjar til-
lögur voru samþyktar um, að full-
nægja beri fyrirvaranum o. s. frv.
— þ. e.: um sjálfsagða hluti.
Landar erlendis.
Nýr doktor. Alexander Jó-
hannesson magister hefir nýlega
hlotið doktorsnafnbót við háskólann
í Halle á Þýzkalandi fyrir ntgerð um
skáldskap Schillers.
Jönas Gudlaugsson hefir
hlotið danskan skáldstyrk, iooo kr.,
úr sjóði Carls Möller.
Sakatnálsrannsókn. A Svignaskarða-
fundinum inti Sv. Bj. alþm. Ben. Sveins-
son ritstjóra eftir því hvað eftir ann-
að hver framið hefði »drengskapar-
bragðið«, þ. e. hnuplað afriti af þrí-
menningaskjalinu.
B. Sv. reyndi í lengstu lög að humma
fram af sór að svara, en að lokum kom
þó þetta svar:
»Eg ætla að láta Sv. Bj. vita, að
hann er enginn sakamálarann-
8Óknardómari!«
Verður þetta Bvar eigi öðruvfsi skil-
ið en skýring á því, hvers eðlis sjálf
ur ritstjóri Ingólfs telur »drengskapar
bragðið«.
Siðustu teygjurnar.
Fyr má nú vera »þversum«-skapur-
inn að vera enn að vonzkast, eftir að
bæði fána og stjórnarskrá hefir verið
komið hyggilega í höfn, án þess að
nokkuð röksemdaagn verði móti því
fært, að öllu sé fullnægt, sem síðasta
alþingi óskaði í fyrirvaranum.
Breytingar þær, er ráðherra fókk
fram á hinu upprunalega þrímenninga-
skjali taka af allan vafa, hafi hann
einhver verið.
Eigi að síður eru þeir enn með
furðulegar æsingar og blekkingatil-
raunir þversum-mennirnir, bæði í Ing-
ólfi og Þjóðviljanum.
störf að íást, er landspólitíkinni til-
heyra, ef vel eiga að fara úr hendi,
er þó ekki að eins hjá þingmönnum.
Hann er í fyrsta lagi líka hjá lands-
stjórninni. Henniber að sitja við stýrið,
þótt aðrir sé undir árum eða vindi upp
seglin. Altaf eru einhverir óánægðir
með landsstjórnina, sem mjög er
eðilegt, bæði af því, að aldrei get-
ur hún gert svo að öllum líki, og
eins af hinu, að alt of sjaldan hefir
hér hjá oss verið að henni nokkurt
mannsbragð eða röggsemi. Margt
hefir lent í útúrdeyðun og ærið ver-
ið ógert látið af því, sem gera þurfti.
Eitt af því, sem hverri þjóð er einna
nauðsynlegast alls, er duqlesf lands-
stjórn, vitur og framtakssöm; ann-
ars er fárra þrifa og framfara að
vænta. Þar gildir áreiðanlega sama
reglan og i hinum smærri verka-
hring; og eins og þér vitið: Stjórn-
laust bú er dauðadæmt.
En í framtíðinni væntum vér betri
landsstjórnar en vér að jafnaði höf-
Dtn átt við að búa áður. Þegar á
þessum tímum er ýmislegt, er gef-
Auglýsingin til Danaum
fyrirhuguö afskifti ríkis-
þings a f uppburðinum —
þetta var ásteytingarsteinn
i n n, sem Sjálfstæðismenn gátu ekki
unað við.
Nú er hann fallinn burtu — sór
hvergi einusinni móta fyrir honum.
Engin auglýsing, engin afskifti ríkis-
þings!
Að birting fundargerðar í ríkisráði,
undirskriftarlaus, geti nokkurntíma
nálgast nokkuð í þá áttina að vera
»samningur« — það er einfeldnislegri
staðhæfing en svo að taka megi alvar-
lega.
Þessu er þó verið að reyna að halda
á lofti — í síðustu teygjum hins fylgis-
lausa andófs Ingólfs og Þjóðv.
Á líka bók lært er það, sem nú er
verið að rita um f á n a n n í sömu
blöðunum : Máttlausar tilraunir til að
spilla gengi hans og sumar svo vit-
lausar, að engu tali tekur. T. d. reynir
einn höf. í Þjóðv. að byrla mönnum
inn, að dannebrog eigi framvegis
að blakta á ö11um opinber-
um byggingum, þótt sannleikur-
inn só sá, að hinn n/i fáni verður á
þeim öllum, og dannebrog h v e r g i,
nema hjá stjórnarráðinu.
ReyklaYÍkai-annáll.
Gullfoss fór vestur í fyrrakvöld með
fjölda farþega. Meðal þeirra voru:
Guðm. Kamban rithöf., jungfr. Asth.
og Ingibjörg Briem, Páll Btefánsson
umboðssali o. fl.
Goðafoss var í gær á Fáskrúðs-
firði. Símskeyti frá Nielsen fram-
kvæmdarstjóra hermir, að skipið hafi
reynst bezta sjóskip, farið lCfl/g mílu
á vöku með 1400 smál. (Dödvægt).
Vesta varð að snúa aftur við horn
vegna íss og var komin aftur til ísa-
fjarðar i gær.
Flora var á vesturleið, komin til
Siglufjarðar, en varð að snúa aftur
þaðan austur á við vegna íss.
Hjúskapur : Síra Asmundur Guð-
mundsson og jungfr. Steinunn Magn-
úsdóttir (prófasts á Gilsbakka). Gift
27. júní.
íþróttasaiuband íslands hélt aðal-
fund á sunnudag. Stjórn endurkosin
að mestu. Sú lagabreyting ger, að
framvegis skuli aðalfundur haldinn í
aprílmánuði.
Stórstúkuþing hefir staðið síðustu
daga. Nýr stórtemplar kosiun G u ð m .
Guðmundsson skáld.
ðkomunienn. Ari Jónsson sýslu-
maður Húnvetninga er nýkominn á
bankaráðsfund.
Þorleifur Jónsson þm. Austur-
Skaftfellinga kom hingað landveg um
helgina.
ur vonir í þá átt — og get eg ekki
stilt mig um, hér á þessum stað,
að eins að benda á það. Þessu hér-
aði hefir hlotnast sá heiður, að nú
er hafinn til æðstu tignar í landinu
bóndasonur úr þessu bygðarlagi,
maður, sem með frábærum dugnaði
hefir komist áfram, á skömmum
tíma, til álits og metorða. Tiltölu-
lega ungur enn þá hefir hann getið
sér það orð, að hann sé einna dng-
mestur allra vísindamanna vorra —
og hann hefir unnið á því sviði, er
oss má mestur metnaður í verða,
á réttindasviðinu; nú er hann orð-
inn ráðherra. Slíkt á þetta hérað,
og hvert hérað, er þvílíku ætti að
fagna, að telja sér til sóma, þvi að
frá því er hann þó kominn. All-
miklar vonir eru til, að hann reyn-
ist dugandi í stjórnarsessi, og nokk-
ur afrek hefir hann þegar gert, sem
til þjóðþrifa miða. Verði á því gott
framhald I —
Auk þessara aðilja, í landspóli-
tíkinni, er nú hafa verið nefndir
(þingmanna og landsstjórnar), er
Bráðabirgðalög
um bann á útflutningi frá íslandi á vörum
innfluttum frá Bretlandi o. fl.
Eftirfarandi lög hefir konungur
vor gefið út 19. þ. m. Eru þau
sett til þess að greiða fyrir því, að
eyfi fáist framvegis til útflutnings á
vörum frá Bretlandi til íslands.
1. gr. Bannað skal að flytja út
frá íslandi vörur, hverju nafni sem
uefnast, sem þangað eru fluttar frá
Bretlandi. Tekur bann þetta til
hverrar þeirrar vöru, sem flutt er á
land á íslenzkri höfn eftir að lög
þessi öðlast gildi.
Þó er heimilt að birgja upp skip,
er sigla frá íslandi til næstu erlendr
ar hafnar, sem það ætlar að koma
á, sv’o og íslenzk fiskiskip meðan
þau stunda fiskiveiðar við ísland.
Nú breytist ástandið svo, að
stjórnarráð íslands telur banns þessa
ekki þörf lengur, og er því þá heim-
ilt að létta banninu af með auglýs-
ingu, að einhverju leyti eða með
öllu.
2. gr. Samskonar útflutmngsbann
og getur um í 1. gr. er stjórnarráði
íslands heimilt að leggja með reglu-
gjörð á vörur, sem til íslands flytj-
ast frá öðrum löndum, ef það telur
hættu á, að ella taki að einhverju
leyti eða öllu fyrir vöruflutninga frá
þeim löndum til íslands.
3. gr. Brot gegn lögum þessum
og reglugjörðum þeim, sem út verða
gefnar samkvæmt lögunum,\yarða
sektum til landssjóðs alt að rooo
kr. eða fangelsi, ef brot er stórvægi-
legt eða itiekað og fer um mál ú\
af brotum þessum sem um almenn
lögreglumál.
4. gr. Lög þessi öðlast þegar
gildi.
Erl. símfregnir
frá fréttarit. ísafoldar og Morgunbl.
Kaupmannahöfn 29. júní.
Rússar hörfa undan hjá Dniestr.
Þjóðverjar hafa farið yfir ána á þrem
stöðum. Þýzki herinn sækir fram
frá Lemberg og hygst að umkringja
rússneska herinn í Galizíu.
Kaupmannahöfn, 30. júní.
Rússneski hermálaráðherrann
Soukhomlinoff hefir sagt af sér
embætti.
Erl. simfregnir.
Opinber tilkynning frá brezku
utanríkisstjórninni í London.
London, 23. júní.
Eftirfarandi opinber tilkynning um
viðureignina við Hellusund var birt
í Kairo 22. júni.
Milli kl. 7 og 8 síðdegis þ. 19.
þ. m. eyddu Tyrkir eitthvað um
450 stórum sprengikúlum (high ex-
plosive shells) á skotgrafirnar vinstra
megin og sáu menn að þeir höfðu
dregið þar lið sarnan til áhlaups. En
þá bilaði óvinina kjarkinn og varð
ekki neitt úr áhlaupinu, annað en
skothriðin. Klukkan hálf átta gerði
eitt stórfylki af liði voru áhlaup á
skotgröf Tyrkja, en mistókst áhlaup-
ið. Tyrkir gerðu gagnáhlaup og
hröktu stórfylkið úr forvigi, sem vér
höfðum tekið 4. þ. m., en gat
ekki náð skotgröfinni aftur og kom
5th Royal Scots (tvífylkið) því til
hjálpar. Áhlaup þetta var vel undir-
búið og tókst ágætlega.
Herteknir menn af Tyrkjum sögðu
að þeir hefðu búist við að stórskota-
hriðin hefði hrakið oss alger’ega úr
skotgröfunum og voru hissa á þvi
litið hún hefði fengið á oss. Skot-
grafirnar voru þó allmjög skemdar.
Það er ekki of mikið ílagt að
1000 Tyrkir hafi legið fallnir á því
svæði. Siðar meir unnum vér tals-
vert á eftir 24 kl.st. harðan og óslit-
inn bardaga.
Eins og fyr er frá sagt, sóttu
miðfylkingar vorar talsvert fram í
mrustunni 4.— 5. júní, en hvorki
megri né vinstri fylkingararmarnir
gátb orðið samferða sökum þess að
stöðvsr Tyrkja gegnt þeim voru
ramlegav viggirtar og vel í sveit
komið. \
í gær nóf Gouraud hershöfðingi
átás á ramlega viggirtar stöðvar með-
fram Kereves Dere. Um hádegis-
bil hafði 2. herdeild Frakka tekið
allar fremstu og næstfremstu skot-
grafararaðir Tyrkja gegnt henni, þar
á meðal hið fræga Barecotvígi með
öllum girðingum þar í kring og
skotgryfjum.
1. berdeild Frakka gerði áhlaup
hægra megin við 2. herdeild og náði
skotgröfum Tyrkja, sem voru gegnt
fylkingarbrjósti hennar, eftir harða
bardaga. Tyrkir gerðu þá svo
grimmilegt gagnáhlaup, að herdeild-
in varð að láta undan siga. Hún
gerði þá áhlaup aftur og tók
stöðvarnar en varð að hörfa frá f
annað sinn. Var nú aftur hafin
skothríð á vinstri fylkingararm Tyrkja
og veittu brezkar fallbyssur og
howitserbyssur stórskotaliði Frakka
aðstoð eins og i fyrri áhlaupunum.
Um kl. 6 siðd. var gert áhlaup
og teknir 600 metrar af fremstu
skotgrafaröð Tyrkja, og þeim héld-
um vér þrátt fyrir áköf gagnáhlaup
um nóttina. Óvinirnir mistu fjölda
manna.
Flugmenn vorir sáu tyrkneskt her-
fylki koma sínum mönnum til hjálp-
ar og var það næstum því strádrep-
ið með 75 millimetra fallbyssukúl-
um, áður en það gat dreyft úr sér.
Allir dáðust að hugrekki hinna
nýju ungu frönsku liðsmanna, sem
ekkert skeyttu um hætturnar.
Franska herskipið St. Louis veitti
ágæta hjálp með því að skjóta á
vigin Asíumegin við sundið.
London 23. júní.
Útdráttur
úr opinberum skýrslum Frakka 19.—23. júnl.
Orusta stendur enn í Arrashéraði.
Eftir stutta viðureign náðum vér
mynninu á Buvaldalnum þar sem
Þjóðverjar höfðu búist ramlega við
og varist ákaft síðan 9. júní. Vér
náðum nokkrum vélbyssum, en hand-
tókum eigi nema fáa menn. Síðar
gerðum vér áhlaup frá þessum stað
J áttina til Souchez og miðaði oss
áfram hér um bil einn kilometer
vegar.
Á Lorette-hæðum náðum vér
nokkrum skotgröfum og tókum 300
manns höndum. Sunnan við hæðir
var herlína vor flutt fram á
bóginn norðaustur af Labyrinth.
Óvinirnir gerðu æðistrylt áhlaup
oss og náðu af oss nokkrum hluta
af samgöngugröf, en vér náðum
nni þó aftur daginn eftir.
21. júni miðaði oss enn meira
im i áttina til Souchez. Óvinirn-
ir gerðu áhlanp á oss eftir ákafa
stórskotahríð, en voru algerlega brotn-
ir á bak aftur nema suðaustur af
Souchez náðu þeir fótfestu í nokkr-
um hluta einnar skotgrafar. Áköf
stórskotaliðsorusta stendur enn í
Arrashéraði.
Að kvöldi hins 21. júni skutu
óvinirnir aftur 14 sprengikúlum á
Dunkirk með langdrægri fallbyssu.
Biðu þá nokkrir borgarar bana. Dag-
inn eftir skutu þeir 15 sprengikúl-
um á borgina.
Á hæðunum hjá Meuse höfum
vér haldið öllum teknum stöðvum
og sótt lengra fram.
enn sá þriðji: Almenningur, kjósend-
urnir, og er eg þá farinn að færast
nær yður, háttvirtu áheyrendur. Þeir
af yður, körlum og konum, sem
ekki eru kjósendur nú þegar, verða
það brátt. Karla og konur nefndi
eg, því að nú eru konurnar líka
komnar upp í kjósendabekkinn, eins
og þær nú hafa óhindraðan aðgang
til alls, sem karlmönnum einutn hefir
áður þótt sæma að hafast að. Með
stjórnarskrárbreytingunni, sem nú er
að komast í gildi, eftir langa mæðu,
fá allar konur (auk vinnumanna)
kosningarrétt og kjörgengi til al-
þingis, reyndar fyrstu árin þær ráðn-
ari og rosknari að eins, en síðar
allar 25 ára gamlar, jafnt og karl-
menn.
Ef það hefir verið áríðandi áður,
að kjósendur væru vandir í vali
— og enginn neitar því, — þá er
það auðvitað áriðandi enn, eins fyrir
þessa fjölgun, og margir mun segja:
ekki síður fyrir hana. — Eg hefi nú
verið þeirrar skoðunar, að kvenfólk-
ið ætti að sjálfsögðu að fá þennan
rétt, það væri ekki með réttum rök-
um hægt að neita þeim um hann,
enda þótt gagngerð krafa frá kven-
þjóðinni íslenzku hafi aldrei um
hann komið, né heldur nein barátta
um hann orðið, eins og víða annars-
staðar. Brýn pörý á honum, þessum
rétti, til handa kvenfólkinu, verður
ekki sagt að hafi átt sér stað. Og fjöldi
kvenna kærir sig ekkert um hann.
En nú haýa þær fengið hann; marg-
ar munu ekki neyta hans að neinu
verulegu leyti, að minsta kosti ekki
fyrst i stað. Það, sem um er að tefla,
er það, að þegar þær neyta þessa
réttar, þá geri þær það vel o% sóma-
samleqa. Þær geta sem sé verið viss-
ar um, að hér eftir fá þær smjör-
þefinn af ávítunum ýyrir pað, sem
aýiaga ýer, enda bera þær nú þá
ábyrgð með, er áður var lögð á
herðar karlmannanna einna.
Eins og þér sjálfsagt hafið hug-
mynd um, háttvirtu áheyrendur, er
sú krafa gerð til þingmanna, og þí;
kjósenda um leið, að þeir skoði sig
vera ýyrir landið alt, í ýyrstu röð, og
þar næst fyrir sitt kjördæmi. Og
liklega til þess að framfylgja þeirri
kröfu, fáum vér nú með stjórnar-
skrárbreytingunni nýja þingmenn (í
stað hinna konungkjörnu), sem eiga
að heita landspingmenn. Með öðrum
orðum: Þess er krafist, að menn
forðist, svo sem verða má, alla
Hreppapólitík. Og er eg með því
kominn á endastöðina í þessum
»pólitíska« leiðangri.
Hreppapólitíkin er gamall kunn-
ingi yðar, býst eg við. Þar með
segi eg ekki, að þér séuð meiri eða
verri »hreppapólitikusar« en al-
ment gerist í héruðum þessa lands.
Þér þykist nú eiga von á, sýnist
mér, að eg fari að ausa mér út yfir
þessa tegund af pólitík, telji hana
óalandi og óferjandi; en það geri
eg ekki, þótt merkilegt sé. Mér
finst einmitt góður snefill af hreppa-
pólitik eitt af því allra skiljanlegasta
og sjálfsagðasta í fari kjósenda og
þingmanna eins kjördæmis, ekki
hvað sízt, eins og tilhagar á landi
hér. Þar með á eg ekkí við þann