Vesturland - 21.08.1923, Page 1

VESTURLAN
Ritstjóri:
Signrður Kristj áns son.
I. árgangur.
tsafi rcSi, 21.
ágiíst 1923.
tölubl.
Hjartans þakkir fyrir auSsýnda Iduttekningu vicS, frá-
fall og jar'öarför konu minnar, mó'iSur, tengdamó'bur og'
fósturi:nó'<Sur.
GutSinundur Pálsson. Ása Gu'cSniundsdóttir
Kjartan Gu'cSmundsson. Hendrik Theodórs.
Sigríbur Gu'Smundsdóttir. María Sveinsdóttir.
Ávarp.
Margir hafa J)a'b mælt, aS íieira
sé skrifab um stjórnmál hér á
landi, en harílegt sé, og minna
a‘<S gaj'cSum, en ])örf væri á. Hitt
hafa ])ó fleiri mælt, a'b hór á
landi væri einna tilfinnanlegust
])örf á blö'iSum, sem laus væru
vi‘(S alla samábyrgS og öll höft
stótta- og flokkshagsmuna, og
hef'Su jafnframt ])ekkingu og ein-
iu-;S til ])ess a<S halda fram hverju
])ví, sem landi voru og ])j<i'<S er
lrolt og nauiSsynlegt, hvort sem
])ai5 er vinsælt e<Sa óvinsælt,
og víttu ])aS, sem mi'Sur er gert,
án tillits til Jiess, hver í hlutá.
l'acS er ])á fyrst af öllu ætlun
Jiessa lila'bs, a'<5 leggja fram sinn
skerf til a'ÍS bæta úr þeirri ])örf,
sem a'b ofan er nefnd.
Um árabil hefir ekkert bla'S eSa
rit, er rætt hafi ])jó'<5mál, komicS
lít hér á Vesturlandi. HefirþáS
veri'b bæSi minkun og tjóii fyr-
ir þennan landshluta. Hafa ])ví
margir mætir menn, ba;'<Si álsa-
(ir '"Si og í nærliggjandi lióru'Sum
sliora'ð á ritstjóra blaðsins og
fleiri góða menn á ísafirði að
koma út slíku blaði, sem hór fer
af stokkunum og jafnframt heit-
ið stuðningi sínum um það, sem
penninn fær orkað.
Mun ])ví blaðið að sjálfsögðu
leggja sórstaka áherslu á alt þa'cS,
er varðar hag ])ess landshluta,
er það tekur nafn af. Verða þar
allir látnir njóta sama róttar,
hvert sem þeir stunda landbún-
að, sjáyarútveg eðaverslun ;hvort
heldur ])eir eru atvinnurekendur
eða vinnu])iggjendur.
Stefna blaðsins mun koma
best fram í því, hva'ða afstö'cSu
það tekur til þeirra mála, sem í
])ví verða rædd. Og eklci er unt
a'<5 telja hór öll þau mál, er það
mun láta sig varða. I>ó slial hér
gerð grein fyrir því helsta.:
Á. síðustu árum hafa ýmsir
])eir, er við stjórnmál fást, gert
sór far um a'<5 vekja sundur-
þykkju og óvild milli atvinnu-
rekenda landsins, einkum bænda
og útgerðarmanna.
Au'cSvitað er þetta gert til
þess að reyna a'ð greina menn
í stóttir og reisá á þann veg
flokka, sem pólitisk hismi geti
flotið á um stundarsakir.
Blaðið mun verða á vcr'ði
fyrir öllu slíku pólitisku stór-
braski.
Eins og það mun öllum vit-
anlegt að landbúnaður og sjávar-
útvegur eru aðalatvinnuvegir
þessa lands, eins ætti öllum að
vera þa'cS vitanlegt, a<S þeir menn,
sem ])essar atvinnugreinarstunda,
eru þær höfuðstoðir landsins,
sem vellíðan alls landslýðs bygg-
ist á, og ver'cSskulda ])ví virð-
ingu og stuðning allra lands-
manna. Hagur þeirra er svo ná-
tengdur, að óhöpp og lirun ann-
ars þessa atvinnurekstrar hlýtur
að stórskaða hinn, og velgengni
annars þeirra að lyfta hinum
upp.
Þennan skilning mun blaðið
rökstyðja frekar síðar, og á þann
liátt og annan veita þessum at-
vinnurekstri hvortveggja allan
þnnn stuðning, er það getur.
Erjálsa verslun mun blaðið
styðja, livort heldur er kaup-
fólagsskapur eða einstakra manna-
verslun; en berjast mun þa<5 gegn
einkasölu og einokun, nemastrícSs-
ástand eða aðrar jafngildar á-
stæður róttlæti.
Blaði'S mun vinna að gætni
og sparsemi í fjármálum lands-
ins og leggja aðaláherslu á það,
að verklegum framkvæmdum
verði sem mestur gaumur gef-
inn.
l>a'<5 mun standa fast gegn
byltingum og stormbreytingum
í stjórnskipulagi landsins og þjóð-
arháttum, en halda fast við forn-
ar og þjó'ðlegar venjur.
A'ð öðru leyti mun blaði'cS
jafnótt og ])að kemur út, skýra
nánar stefnu sína í þeim mál-
um, sem hér eru nefnd, og einn-
ig þeim, sem ótalin eru.
Bótt er a'<5 taka það fram, a<5
blaðið er ekki gefið út af neinu
félagi eða flokld. Útgefendur eru
aðeins ])rír . auk ritstjórans og’
blaðútgáfan öllum ö'cSrum óvið-
komandi að ö'cSru leyti en ])ví,
að væ’nst er velvildar og stu'ðn-
ings allra þeirra manna, sem
fylgjandi •e.im stefnu þeirri, er
blaði'ð heldur fram.
Mngkosningarnar í
hanst.
—o—
Um ]>að bil, sem deilan mn milli-
landamálin' var að' ljúkast, voru
mai'gar getgátur manna um ]>að,
livað skifta myndi Jlokkum í fram-
tíðinni. Menn sáu ]>að, að millilanda-
málin gátu ekki lengur gert ]>að.
Ýmsir spáðu ]>iri, að upp myndi
koma, að minsta kosti fyrst í stað,
ílokkaskifting' eftir stéttum, meðan
menn væru að átta sig á að skipast
i flokka eftir skoðunum, ]>i'oska og
eðli.
Þessi s]iá liefii' að nokkru leyti
ræst, sem eðlilegt er, ]>ví eigin ]>Orf-
in er ]>að, sem venjulega er efst í
(mgummanna, og liitt erlíka.jafn víst,
að ]>eir, sem álirifamenn eru, foi'smá
oft engiu ráð, sem stutt geta ]>að
áform ]>eirra að mynda uni sig flokk.
En fyr eða síðai' kemur ]><> ætíð að
]>ví, að lifsskoðánir manna og ]>roska-
stig skipa ]>eim í flokka. Og að ]>ess-
ari flokkaskiftiugu er komið lijá
okkur Islendingum. Þessi fámenna
]>jóð, jafn stutt og lnin lieflr staðið
í hinum pólitiska skóla, hefir orðið
furðu fljót að átta sig á ]>essum
lilutum, og til ]>ess liafa líka atvik-
in hjálpað.
Þegar ]>ingmenn bjóða sig fram,
er ] að venjulegt, einkum só um ný
]>ingmannaefni að ræða, að þeir út-
mála mjög átakanlega ]>að ólag, sem
só á öllum hlutum. Og venjulega
telst ]>eim svo til, að eklci stafl ólag
fetta af eðlilegri viðburðarás, held-
ui' af óvisku eða fantaskap þeirra,
sem með völdin fóru.
í ramiinni ætti ]>að ekki að geta
fleytt mönnum langt við]>ingmensku-
framboð, að setja saman slíkt mis-
gjörðaregistur og hörniungatöflu. Og'
(íarla vandalaust verlc cr ]>að, ekki
síst ef mörgu er ]>ar logið. En í
gegnum alt ]>etta má venjulegast
lesa ]>að, að frambjóðaiidimi só sá
eini, sem trúandi só til ]>ess að kippa
öllu ]>essu í lag. Og ]>ó er sú reynslan,
að ekki eru ]>að ætíð óeigingjörnustu
og' vitrustu memiirnir, sem fjölorð-
astir eru um ]><?,ssa liluti.
Eins og nú standa sakir, er ]>að
vitanlega engin uppgerð, að ástæð-
ui' lands og ]>jóðar eru liörmulegar.
Er ]>að auðvitað að minstu leyti að
kenna þingi og stjórn, ]>ó margt liafl
]>ar miðui’ farið en skyldi. Ástæð-
urnar eru að niestu leyti eðlilegar.
Þær eru afleiðing styrjaldarinnar.
Dýrtíðin og fjárþröng almennings,
]>ai’ með kyrkingur atvinnuveganna,
stafa sumpart af ]>ví, að afurðir
okkai' hafa fallið ört í vei'ði, miklu
örar cn nauðj’urftii' ]>ær, er véi'
þurfum til annara að sækja.. Sum
part af ]>ví, að alt búskaparlag okk-
ar lieflr á uppgangsárum stríðsins
breyst mjög. Þá fór eins og i vatna-
vöxtum, að alt bi'aust úr gömlu far-
vegunum, ]>eim sem reynslan liafði
sniðið eftir eðlilegHin vexti. En nú
þegar uppspretturnar ]>verra, ætlar
alt að þorna upp.
Hverju svo sem öll okkar bágindi
eru að kenna, er ]>að ]>ó víst, að úr
]>eim ]>arf að bæta. Og ]>etta verður
ekki gei't með öðru l'rekar, en með
sjálfsafneitun — spar.semi. Og sjálfs-
afneitunin ]>arf auðvitað að koma
alstaðar fram, lijá hverjum ein-
stalcl. ]>j<>ðarinnar; en liún verður um
frain alt að byrja lijá þingirm.
Það er mikið talað um ]>að, að lít-
il festa só i flokkaskiftingu nú á.
]>ingi. Heiir eitt blað’ið „Tíminu“ gert
mikið úr ]>ví, hvað alt væri ]>ar
sundúrlaust „dót“ íiema Framsókn-
arflokkurinn. En ]>að ]>ýðir ekki að
vera að ségja mönnum ósatt um
]>etta. Sannleikurinn er sá, að til er
mjög sterkui' flokkur i þinginu ann-
ar en Tímaflokkuriim, ekki sterkur
vegna fjölmennis, heldur ]>ess, að
]>ar hafa sameiginlegar skoðanir
og ákveðinn ásetuingur, skipað mönn-
um saman í flokk, sá ásetningur, að
í'ótta við liag landsins, án ]>ess að
taka ]>ar tillit til nokkurs stétta-
rígs eða lireppapólitíkur. Þetta er
viðreisnarflokkurinn í þinginu —
ílialdið —• sem gönuhlaupið undan-'
farið liefli' kallað fram. Það er skyn-
semin og manndómurinn, sem bæta
vei'ður fyrii' óviskuna og óhöppin,
sem að baki liggja.
Vi'ð uæstu kosningar verður aðeins
milli tveggja flokka að velja. Annars
vegar ]>ess flokks, sem viðreisnar-
stefnunni fylgir. Og ]>ar eru fyrst
og fremst gömlu j’ingniennirnir úr
Sparnaðarbandalaginu og svo ]>au
ný þingmannaefni, erþástefnu styðja.
Ilins vegar verða ]>eir, sem Tíminn
reitii' saman til framboðs.