Ágrip úr þjóðarbúskapnum - 01.04.1983, Blaðsíða 1

STOFNUN
helstu stærða úr þjóðarbúskapnum 1982
og þjóðhagsspár 1983
Nr. 1, apríl 1983
Að undanförnu hefur verið unnið að uppgjöri helstu þjóðhagsstærða fyrir árið
1982 og endurskoðun þjóðhagsspár fyrir árið 1983. Að venju verður þetta efni
sett fram í riti Þjóðhagsstofnunar, Úr þjóðarbúskapnum, en þessa dagana er
unnið að frágangi þess. Hér fer á eftir ágrip af helstu niðurstöðum um framvindu
og horfur í efnahagsmálum.
Efnahagsþróun í umheiminum. Árið 1982 var ár mikilla efnahagserfiðleika um
allan heim. Þjóðarframleiðsla iðnríkja minnkaði og milliríkjaviðskipti drógust
saman annað árið í röð. Meira en þrjátíu milljónir manna voru atvinnulausar í
iðnríkjum Vesturlanda og fjölgaði eftir því sem á árið leið. Áhrif kreppunnar
koma þó enn harðar niður á þróunarríkjunum. Mörg þeirra áttu erfitt
uppdráttar vegna markaðserfiðleika og vaxandi skuldabyrði. Skuldasöfnun og
jafnvel yfirvofandi greiðsluþrot einstakra ríkja stofnuðu gjaldeyris- og viðskipta-
kerfi heimsins í verulega hættu, sem þó tókst að bægja frá með alþjóðlegu
samstarfi.
Þótt flest væri mótdrægt í efnahagsmálum í heiminum á árinu 1982, mátti
greina nokkrar jákvæðar breytingar í hagþróun. Má þar nefna hjöðnun
verðbólgu og lækkun olíuverðs og nafnvaxta á síðustu mánuðum ársins.
Raunvextir á alþjóðalánamarkaði eru þó enn mjög háir.
Margt þykir benda til þess, að á árinu 1982 hafi efnahagsstarfsemin í
heiminum náð botni í óvenjudjúpum öldudal. Saman fóru venjuleg hagsveifla og
langæ vandamál í skipulagsgerð atvinnuvega í gamalgrónum iðnríkjum. Af
þessum sökum er við því að búast, að batinn verði hægur. Á fyrstu mánuðum
ársins 1983 sjást nokkur merki þess, að hagvöxtur sé að glæðast á ný í
mikilvægum iðnríkjum — ekki síst Bandaríkjunum. En flest iðnríki eiga þó við
mikið atvinnuleysi að glíma, sem enn gæti ágerst á árinu 1983.
Spár alþjóðastofnana benda nú til þess, að hagvöxtur í iðnríkjum verði 1 Vi til
2% á árinu 1983 eftir Vi% samdrátt 1982, og að verðbólga hjaðni frá 7—8% 1982
í 5—6% 1983. Þó er því spáð, að atvinnuleysi í OECD—ríkjum aukist úr 8l/2% í
9Vi% 1983. Allar eru þessar spár óvissu undirorpnar, ekki síst vegna óvissu um
breytingar á olíuverði, en horfur eru nú taldar á mun lægra olíuverði á árinu 1983
en áður var spáð.
Efnahagsþróun á íslandi. Fyrsta uppgjör fyrir árið 1982 bendir til þess, að
þjóðarframleiðslan hafi minnkað um 2% á árinu en þjóðartekjur dregist saman
um nálægt 2V2% vegna rýrnandi viðskiptakjara. Þetta er í fyrsta sinn síðan 1975,
að þjóðarframleiðslan minnkar. Full atvinna hélst allt árið 1982, en eftir því sem
á árið leið varð efnahagsástand ótryggara. Verðbólga, sem frá upphafi til loka
árs 1980 var nærri 60%, fór niður undir 40% 1981, en jókst á ný í nær 60% frá
upphafi til loka árs 1982. Hin óhagstæða þróun efnahagsmála á árinu 1982 á ekki
síst rætur að rekja til mikils afturkipps í útflutningi vegna minni fiskafla og