Tíminn - 21.10.1941, Blaðsíða 3

105. blað
TÍMX\, þriðjadagiim 21. okt. 1941
419
A N N A L L
Afmæli.
Jóhanna Sigursturludóttir
húsfreyja í Fljótshólum i Flóa
varð áttræð 6. okt síðastl. Jó-
hanna fæddist á Vatnsenda í
Ljósavatnsskarði 6. okt. 1861.
Faðir hennar drukknaði á Eyja-
firði þegar hún var tíu ára.
Jóh Sigurðsson allþingismaður
á Gautlöndum bauð móður
hennar með barnið í fóstur til
sín og var Jóhanna þar eins og
í foreldrahúsum, þar til hún
var nálega 18 ára. Þá giftist
hún Jóni Þorkelssyni bónda í
Víðikeri í Bárðardal. Jón Þor-
kelsson var bróðir sr. Jóhanns
dómkirkjuprests. Hann var
hinn röskasti maður, mikill
glímumaður og hinn öruggasti
íerðamaður. Jón fylgdi Þorvaldi
Thoroddsen um Ódáðahraun,
og er Jónsskarð í Öskju kallað
eftir honum. Jón Þorkelsson og
Jóhanna fluttu síðan'að Jarls-
stöðum í Bárðardal og bjuggu
þar lengi. Áttu þau 9 börn, og
cll hin mannvænlégustu. Sturla,
elzti sonur þeirra, giftist Sig-
ríði Einarsdóttur frá Hæli. Fór
Sturla þá, sem frægt er orðið, á
útmánuðum, tjaldlaus á skíðum
suður yfir Sand, og óð þau
vötn, sem ekki voru á ís. Þótti
sú ferð bæði rómantísk og
karlmannleg. Jóhanna fylgdi
syni sínum. suður, og dvelur hjá
honum í Fljótshólum. Jóhanna
var fróðleikskona, glaðlynd og
fjörug og þótti heimili hennar
jafnan hlýlegt og ánægjulegt.
Komu þau hjón börnum sínum
öllum vel til manns. Jóhanna
heldur enn góðri heilsu og
bjartsýni æskuáranna. J. J.
ííánardægnr.
Jens Guðnason i Árnagerði í
Fljótshlíð andaðist nýlega, 81
árs að aldri.
Eftirlitið með verð-
laginu
(Frarnh. af 2. siðu.)
vöruna hvaða innkaupsverð,
sem vera skal, alveg án tillits
til þess, hvað raunverulega er
greitt fyrir hana. Með því get-
ur verðlagsnefnd ekkert eftir-
lit haft.“
Hvað er þetta! Er nú ekki
einu sinni hægt að láta Hag-
stofuna koma til hjálpar og
reikna út heimsmarkaðsverðið?
Þjóðólfur heldur áfram:
„Einfalt samkomulag við
seljanda vörunnar getur bætt
verulega um gróðavon innflytj-
andans, ef óhagstæðustu inn-
kaupin á markaðinum þykja
ekki gefa nægilega mikið í aðra
hcnd......... Gifta Eysteins í
afskiptum hans af vöruverð-
inu hefir orðið svo ömurlega
lítil, að starfsgrundvöllur sá,
sem hann hefir markað verð-
lagsnefndinni, leiðir af sér 6-
eðlilega hátt vöruverð og ó-
skoraða gróðavon þeirra, sem
kaupa vörur fyrir almenning.“
Hér gefur Þjóðólfur beinlínis
i skyn, að allir vöruinnflytj -
endur, frá hinum stærstu til
hinna smæstu, muni verða sam-
taka um það, þar sem há-
marksálagning er sett, og það
alveg án tillits til þess, hvort
hún er sanngjörn eða ekki, að
falsa innkaupsreikninga sína,
til þess að skapa sér aukinn
hagnað. Þannig virðist blaðið
álíta, að hámarksálagning á
kornvörur, kaffi og sykur muni
gefa neikvæðan árangur af því
að Innflytjendasambandið og
Samband ísl. samvinnufélaga,
sem sjá um innflutning næstum
allra þessara vara, muni vegna
hámarksálagningarinnar fara
að leggja sig fram um að kaupa
illa inn, og láta falsa innkaupa-
reikningana.
Hér er um svo heimskulegar
aðdróttanir að ræða og fjarri
öllum sanni, að það má furðu-
legt kallast, að nokkurt blað
skuli leyfa sér að bera þær
fram.
Að vísu er mér það ljóst, að
eitthvað muni jafnan finnast af
kaupahéðnum, sem reiðubúnir
séu til að falsa og svíkja, ef fé
er í aðra hönd, en hinir held
ég þó að séu miklu fleiri, sem
vilji vera góðir og heiðarlegir
borgarar, og halda sett lög og
reglur. Verður því væntanlega
mestur hluti þeirra vara, sem
inn eru fluttar og heyra undir
hámarksálagningu. með réttu
verði. En við það skapast sam-
anburður fyrir verðeftirlits-
menn og jafnframt, og ekki
sízt, fyrir neytendurna sjálfa,
er gerir þeim, sem undanbrögð
reyna, óhægt um vik.
Því fer fjarri, að ég vilji halda
þvi fram, að verðlagseftirlitið,
markleysan og um hina bræð-
urna tvo, en hvað um það, þá
hefir þessi afi minn ekki verið
það viðsjáll og féglöggur, að
skaparinn hafi talið þess vert
að auðkenna þennan þjón sinn
frá öðrum mönnum.
Sama heimild er sjálfsagt
uppistaðan í umsögn höfund-
arins um síra Torfa 6g er á
þessa leið:
„Torfi Jónsson f. 22/10. 1771,
gekk erfitt búskapur í Hruna,
enn ver á Breiðabólsstað, gáfu-
maður mikill og lærður vel,
bezti prédikari, góðhjartaður og
góðlyndur, en þó stundum við
æðri menn nokkuð snögglynd-
ur en vel þokkaður af sóknar-
fóllii sínu og fleirum.“
Af þessu er helzt að sjá, að
klausan um að síra Torfi hafi
veríð háður sóknarbörnum sé
skáldskapur höfundarins og
mun ég hafa það fyrir satt,
þangað til annað reynist sann-
ara. En það skal haft að álykt-
arorðum, að það virðist ærið
óviðfelldið að hnjóta í löngu
liðið sæmdarfólk að ófyrirsynju
í riti, þar sem hlaðið er svo
mörgum lofdillum á söguhetj-
una, að vart grillir í, hvernig
hún er eiginlega í laginu.
Ég get búizt við, að lesandan-
um þyki mér hafa orðið full-
skrafdrjúgt um ekki meira mál
en til þess hefir dregið, að frá-
sagnir manna og endurminn-
ingar eru ærið ónákvæmar á
þeim sviðum, er ég kann nokk-
ur skil á. Og svo er þá um
prestasögur Sighvats Borgfirð-
ings, enda báru þeir, er þekktu
hann bezt, að meinfalskari og
bakmálgari mann . gæfi ekki.
Nægir í því efni að benda á, að
hann samdi þrisvar æfiágrip
sóknarprests síns, eftir því er
stóö í bólið hans, og stakkst þar
allt á endum. Hins vegar lét
hann fyrir fáar krónur hafa sig
til að dubba svo upp alræmd-
an misyndismann, að hann varð
mesti dándimaður í sveit.
Sama máli gegnir um dagbæk-
ur fyrirmyndar Kiljans að
Heimsljósinu, sem í 18 bindum
prýða hið háa Landsbókasafn.
Þar er ekkert að gagni um þá
viðburði, er ég kann deili á, en
flest aflagað og afskræmt. Öðru
gegnir að bull hans er sjálfsagt
gullnáma fyrir hvern þann, er
hefir atvinnu af að fegra sor-
ann í íslenzku þjóðlífi og draga
niður i sorpið allt sem betur
er farið og til bóta horfir. Enn
má taka til dæmis smágrein i
Blöndu um Jónas Hallgrímsson
þar sem sagt er að hann hafi
verið meira og minna drukkinn
í ferðalagi sinu um Austfjörðu
á hverjum degi og úr hælsæri
hans hafi verið dregið hátt í
kaffibolla af möðkum. Lætur
greinarhöfundurinn, kenndur
við þjófsstaði, sem hann hafi
verið fylgdarmaður Jónasar, en
það var hann alls ekki og sýnir
ókunugleik sinn með því að
segja, að Jónas hafi siglt með
skipi frá Akureyri, en hann tók
sér far frá Eskifiröi eins og
alkunnugt er. Skal í þessu sam-
bandi ekki farið lengra út í þá
sálma, enda mætti það sem hér
er bent á, nægja til að vara þá
er með rétt mál vilja fara, við
(Framh. á 4. síðu)
sem framkvæmt hefir verið af
verðlagsnefnd að undanförnu,
sé algerlega gallalaust. Mér er
pað fyllilega ljóst, að svo er
ekki. Meðal annars álít ég, að
sumir þeir álagningartaxtar,
sem settir hafa verið, ættu að
vera öðruvísi en þeir eru. En
3að verða allir að skilja, að
styrjaldar- og hallæris- eða
neyðarráðstafanir geta ekki
falið í sér alla kosti athafna-
frelsis og þæginda, sem menn
njóta á friðar- og góðæristím-
um, og samt geta fyrrnefndar
ráðstafanir verið alveg óum-
flýjanlegar. Það getur t. d.
enginn verið í vafa um það, að
rétt sé að byrgja ljósin í Lon-
don, þegar loftárás er yfirvof-
andi, og samt veldur það mikl-
um óþægindum fyrir fjölda
manna, að slíkt skuli gert. En
árangurinn af cllum slíkum
ráðstöfunum, sem hér um ræð-
ir, er fyrst og fremst kominn
undir þegnskap þeirra, sem við
ráðstafanirnar eiga að búa.
Ég hefi áður skýrt frá því op-
inberlega, að ég væri sannfærð-
ur um, að mikill ávinningur
hefði þegar orðið af starfi verð-
lagsnefndar fyrir almenning i
landinu, og styðst ég þar við
ýms gögn og upplýsingar.
Sendið oss
kópaskinn yðar og lambskinn
— Vér kaupum pau hæsla verði. —
M A G N I H. F., Reykjavík.
astiiðinn vetur vart við sig á
Tjörnesi og í Kelduhverfi. í
samráði við héraðsbúa ákvað
mæðiveikinefnd að leggja 70
kílómetra langa girðingu milli
Skjálfandafljóts og Jökulsár
og norðan Mývatns, því aö eigi
var vitað, að hún væri komin
í Mývatnssveit né Bárðardal.
Var girðingin fullger í júlí-
mánuði og varzla hafin við
Skjálfandafljót og Jökulsá og
girðing sett við Jökulsá, þar
sem mest þótti hætta á, að fé
færi yfir ána.
í haust kom veikin svo upp á
einum bæ i Bárðardal og tveim
í Mývatnssveit og leikur grunur
á fleirum. Þegar svo var komið,
var ákveðið að gera tvær girð-
ingar, aðra í Mývatnssveit og
hina í Bárðardal, til að hindra
útbreiðslu veikinnar, því ekki
Ég ; þótti gerlegt að leggja út i nið-
skal t. d. skýra frá því hér, að
gamall kaupmaður utan
Reykjavíkur, sem tók þátt í
verzlun hér á landi á heims-
styrjaldarárunum 1914—1918,
skýröi mér frá því, að allskonar
brask og spákaupmennska með
aðíluttar vörur, heföi þá verið
ólíkt meiri en nú. Kaupmaður-
inn sagði mér sem dæmi um
þetta, að hann hefði til þess
tíma verið algerlega eignalaus
maður. En svo hefði hann af
tilviljun átt 400 smál. af salti,
sem kostaði hann innan við
100 kr. smál., og þetta salt seldi
hann til annars kaupstaðar,
þar sem saltekla var, fyrir 450
kr. smál. Gróðinn nam um 150
þús. kr„ og var fyrsti höfuð-
stóll, sem maðurinn eignaðist.
Um svona tækifærisgróða í
verzlun kvaðst kaupmaðurinn
ekki vita nú, og áleit, að það
væri eingöngu verðeftirlitið,
sem hefði komið í veg fyrir
slíkt. Ég gæti nefnt fleiri um-
mæli verzlunarmanna, sem
tóku þátt í verzlun í fyrri
heimsstyrjöld, sem hníga í sömu
átt, en ég læt þetta nægja að
sinni.
Guðjón F. Teitsson.
Fjárpestirnar
(Framh. af 1. síðu)
í september í haust varð
kunnugt, að veikin var komin
austur yfir Blöndu, sunnan
Vatnsskarðsgirðingar. Það
svæði var áður ósýkt, þótt vörð-
ur væri hafður til vara við Hér-
aðsvötn. Veikin kom upp í
Syðra-Tungukoti i Biöndudal,
og líkindi til að hún sé þar
einnig á öðrum bæjum í ná-
grenninu. Er nú verið að girða
lönd nokkurra jarða í Blöndu-
dal, þar sem líklegast þykir, að
veikin sé búin að ná festu. Þó er
ekki sé vert að gera sér of góð-
ar vonir um að unnt verði að"'
forða þvi, að hún breiðist út
austur að Héraðsvötnum. í ráði
hafði verið að reisa 70 kíló-
metra langa girðingu meðfram
Blöndu og var byrjað á þvi, en
við það verk var hætt af þess-
um sökum. Hins vegar verða
varnirnar við Héraðsvötnin
gerðar sem öruggastar,
Til þess að tryggja það sem
bezt, að veikin berist ekki til
Vestíjarða, var í sumar tvöföld-
uð girðing sú, er liggur milll
Steingrímsfjarðar og Þorska-
fjarðar.
Fyrir nokkrum árum var til-
raun gerð með fjárskipti á
nokkrum bæjum í Heggsstaða-
nesi í Húnavatnssýslu. Var
nesið girt og hinu sjúka fé lóg-
að. Sama haust var fé keypt
austur í Norður-Þingeyjarsýslu
og flutt vestur. Hefir árangur-
inn af þessari tilraun orðið sá,
að fé það, sem að var flutt, er
alheilbrigt, að því er bezt er
vitað.
Þingeyska mæðiveikin.
Nú er og verið að gera ráð-
stafanir til þess að hindra út-
breiðslu þingeysku mæðiveik-
innar, sem svo er nefnd. Kom
hún fyrst upp í Reykjadal og
Aðaldal, eins og lesendum Tím-
ans er kunnugt, og breiddist
út um þær sveitir og gerði slð-
urskurð á bæjum þessum. Um
göngur í haust sýndi það sig, að
sauðfjárveiki þessi var komin í
fé í Hriflu, sem er vestan Sjálf-
andafljóts. Þess má geta, að
bóndinn í Hriflu flutti með fé
sitt úr Reykjadal vestur fyrir
fljótið fyrir þrem árum. Var
strax ákveðið að farga öllu
sauðfé á þessum bæ og er ætl-
unin, að framkvæma niður-
skurð á 'þeim bæjum, sem veik-
in kynni að koma upp á vestan
Skjálfandafljóts og austan Jök-
ulsár á Fjöllum, en tryggja
jafnframt sem bezt varnir með-
fram vatnsföllum þessum. Til
að fylgjast sem bezt með heilsu-
fari sauðfjárins meðfram
Skjálfandafljóti að vestan og
Jökulsá að austan, verða end-
urteknar rannsóknir á fé fram-
kvæmdar á komandi vetri.
í Reykjadal var fjárpest þessi
orðin svo skæð, að ákveðinn
var niðurskurður og fjárskipti
þar í haust. Voru fjárskiptin
framkvæmd samkvæmt lögum
frá 9. júlí þetta ár. Alls var
fargað um 5 þús. fjár og keypt
í staðinn rúmlega 3 þús. lömb
af ósýktum svæðum, úr hrepp-
um vestan til í Þingeyj arsýslu
og tveim hreppum austast í
Eyjafjarðarsýslu. Girðing var
gerð úr Skjálfandafljóti milli
Aöaldals og Reykjadals til að
einangra fjárskiptasvæðið. Er
hún um 30 km. að lengd og
liggur frá Skjálfandafljóti
austur í Laxá og þaðan austur
í Gæsafjöll, og liggur þar í
girðingu þá er áður var nefnd,
sem afmarkar svæðið að sunn-
an. Heppnist vel með þessi fjár-
skipti og takist að koma í veg
fyrir að veikin berist yfir
vatnsföllin, hefir komiö til mála
að halda áfram fjárskiptum á
svæðinu milli Skjálfandafljóts
og Jökulsár og reyna þannig að
útrýma veikinni með öllu.
Lögtak.
Eftir kröfu tollstjórans í Reykjavík og að
midaiigeiigmisn úrskurði verða lögtök láfiu
fram fara á kostnað gjaldenda en ábyrgð rík-
issjóSs, a3S átta dögum Uðiiiini frá liirtingu
þessarar auglýsingar, fyrir eftirtöldnm gjöld-
urn: Tekju- og eignarskatti, skattauka á hann,
stríðsgróðaskatti, fasteignaskatti, lestagjaldi,
liundaskatti, lífeyrissjóðsgjöldum og náms-
bókagjöldum, sem féllu í gjalddaga á mann-
falsþingi 1941, gjöldum til kirkju-, sóknar og
leáskóla, sem féllu í gjalddaga 31. deséntber
1940, kirkjugarðsgjaldi, sein féll í gjalddaga
15. júlí 1941, vitagjölduiu fyrir árið 1941, svo
og bifreiðaskatti, skoðunargjaldi bifreiða og
vátryggingariðgjaldi ökumanna bifreiða, sem
■* 'J' 'eem.rr
féllu I gjalddaga 1. júli 1941.
ILögmaðurinn I Heykjavík, 17. okt. 1941.
Björn Þórðar^on.
Tilkynuiiig
frá Sölusambandi íslenzkra fiskframleiðenda.
Fisksölusambandið vill brýna fyrir félags-
inönnum sínum, að nauðsynlegt er að |»eir
kaupi nægilega suemma salt j»að, er gieir áætla
að þeir þurfi á næstkomandi vertíð.
Álítur Fisksölusambandið, að eigi sé hyggi-
legt að fresta slíkum kaupum þar til vertíð
er byrjuð.
Fisksölusambandið mun aðstoða félags-
rneiin I þessu efni, ef þeir óska.
SÖFFSAMfilAND
. ISLEIVZKRA FISKFSlAMLEIÖEAOA.
228
Victor Huga:
Esmeralda
225
hrapaði til jarðar, stóllinn og köttur-
inn. Fólkið veinaði og öskraði.
Sennilega hefði Pétur Gringoire lent
í hörðu við grannkonuna, sem lánaði
honum köttinn, ef hann hefði séð sér
leik á borði i allri ringulreiðinni og
forðað sér inn í kirkj.una. Reyndar var
það Claude Frolle, sem hafði skipað
honum að koma með sér.
Skuggsýnt var 1 mannlausri dóm-
kirkjunni. í hliðargöngunum var
svartamyrkur og lamparnir í hvelfing-
unum voru eins og daufar stjörnur á
dökkum himni.
Þegar þeir höfðu gengið spölkorn
inn í kirkjuna, hallaði erkidjákninn
sér upp að súlu og leit hvasst á Gringo-
ire.
En það var ekki þetta augnaráð, sem
Gringoire óttaðist, þótt hann blygðað-
ist sín fyrir það, að jafn æruverðugur
og hámenntaður maður skyldi koma
að sér í þessu loddaragerfi.
Enginn háðssvipur var á Claude
Frollo. Hann var alvarlegur og augna-
tillitið ísmeygilegt.
Erkidjákninn rauf þögnina.
„Komdu hingað, Pétur. Þú þarft
ýmislegt að segja mér. Hvers vegna
hefir þú ekki sézt í tvo mánuði, og
hvers vegna finnst þú svo aftur úti á
torgi, og það í þessum líka búningi,
una. Á klefanum var aðeins einn gluggi,
og sá gluggi sneri ekki út að torginu.
Claude Frollo stakk lyklinum í vasa sinn
í skyndi og að andartaki liðnu var hann
kominn upp á turninn, eins og áður er
sagt.
Þar stóð hann, alvarlegur, hreyfing-
arlaus og þungt hugsi. Fyrir neðan hann
lá Parísarborg með þúsundir rismynd-
aðra hússtafna, með hæðir sínar og
fljót, sem liðaöist undir brýrnar, með
ibúa sína í óslitinni þvögu um allar
gctur, með reykjarmekki sína og húsþök
i löngum röðum til allra átta frá kirkj-
unni. En í þessari borg sá erkidjákninn
aðeins einn blett á torginu, í mann-
þrönginni aðeins eina manneskju: Tat-
arastúlkuna.
En það væri ógerlegt að lýsa augna-
ráði hans. Það var hvasst og speglaði þó
óró og æsingu. En hann stóð hreyfing-
arlaus og þrýsti olbogunum að mar-
marariðinu og á vörum hans var stirðn-
að bros, svo að manni gat dottið í hug,
að ekkert annað en augun væri lifandi.
Tatarastúlkan dansaði, lét bumbuna
vega 'salt á fingri sér og kastaöi henni
upp í loftið. Hún steig dansinn létt og
glöð og fann ekki þunga augnaráðsins,
sem á henni hvíldi.
Fólk hópaðist utan um hana. Öðru
hvoru stjakaði maður í gulum og rauð-