Tíminn - 03.03.1942, Page 2

34
TÍMIM, liriðjudaghm 3. marz 1943
9. blað
Bæfarmál Rcvkfavíkiir
Hverníg’ heSír atvínnuleysínu
verið mætt á undanlörnum árum?
'©íminn
Þriðjudag 3. marz
Hví hræðast komm-
únistar eínn ílokkinn
meíra en alla hína?
Kommúnistar eru annars eðl-
is heldur en lýðræðisflokkarnir.
Takmark þeirra er að steypa
hinni frjálsu stjórnskipan
landsins. Þeir telja sig ekki
samlanda og samborgara ann-
arra íslendinga. Þeir eiga ekk-
ert föðurland nema ríki komm-
únismans, og enga samlanda
nema alþjóðlega byltingar-
menn.
Það leiðir af sjálfu sér, að
lýðræðismenn geta ekki treyst
kommúnistum til eins eða neins.
Kommúnistinn gengur með rýt-
ing í bakvasanum, reiðubúinn
til að höggva og stinga hvert
umbótamál, sem aðrir flokkar
vilja koma áleiðis til mannfé-
lagsbóta.
En þó að kommúnistar séu
andvígir öllum lýðræðisflokk-
um hér á landi, þá er Fram-
sóknarflokkurinn mestur þyrnir
í augum þeirra. Og þetta er ekki
óskynsamlegt frá sjónarmiði
byltingarflokksins.
Alþýðuflokkurinn hefir af og
til sýnt virðingarverða við-
leitni til að standa á móti kom-
múnismanum. Héðinn Valdi-
marsson átti í mörg ár í stríði
við kommúnista í Dagsbrún, en
gafst loks upp á andstöðunni,
gekk á vald óvina sinna, og
kom þaðan aftur gersigraður
með sundraðan flokk. Stefán
Jóhann Stefánsson tók upp
harðvítuga mótstöðu gegn liði
Stalins hér á landf. En er á
herti réði hann ekki við straum-
inn. Á Siglufirði gekk Erlendur
Þorsteinsson með liðskost Al-
þýðuflokksins yfir til kommún-
ista og lætur þá öllu ráða. Á
Eyrarbakka gengu Alþýðu-
flokkmenn í bandalag við Gunn-
ar Benediktsson, og útilokaði
sig um leið frá samvistum við
annað fólk. Mest er þó fall Al-
þýðuflokksins í gerðardóms-
málinu. Eru liðsmenn Stefáns
Jóhanns þar eins og hjálpar-
sveit kommúnista og njóta engr-
ar sjálfstjórnar nú sem stend-
ur.
Kommúnistar ætla sér að
eyðileggja Alþýðuflokkinn og
vinna nokkuð á í hvert sinn,
sem Alþýðuflokkurinn sýnir
þeim nokkra linkind. Kommún-
istar bera litla virðingu fyrir
Alþýðuflokknum, af því of oft
hefir tekizt að fleka menn úr
þeirri fylkingu. Þeim er ekki
illa við Alþýðuflokkinn af því,
þeir ætla sér að láta hann
verða gagnlega nýlendu í veldi
ofbeldismanna.
Kommúnistum er að sumu
leyti kalt til Sjálfstæðisflokks-
ins, en að sumu leyti líta kom-
múnistar þangað vonaraugum.
Að vísu eru í Sjálfstæðisflokkn-
um mikið af þeim efnamönnum,
sem nokkuð mætti ræna, ef til
byltingar kæmi. Þessháttar
menn eru oft fullir af beiskju-
blandinni óvild til hreyfinga,
sem þykjast tala í nafni
öreiganna. Þar sem kom-
múnistar efla orðillan og illa
siðaðan byltingarfiokk, er nærri
hendi fyrir efnamennina að
grípa til samskonar gagnráð-
stafana. Sveitir Mussoiinis,
Hitlers og Munkahetturnar
frönsku voru vopnuð samtök
efnastéttanna móti byltingar-
lýð kommúnista. Þar sem slíkir
flokkar eigast við þarf ekki
lengi að bíða borgarastyrj ald-
ar. Svokallaðir öreigar og svo-
kallaðir efnamenn í sama landi
byrja að líta hver á annan sem
höfuðóvin. Engin tilfinníng um
sameíginlegt þjóðerni tengir
slíka flokka saman. Vopnin ein
geta skorið úr hvor aðilinn á
að sigra og leggja andstæðing-
ana í varanlega hlekki grimmi-
legrar kúgunar.
Kommúnistar vita, að harð-
vítug og skammsýn mótstaða
frá hálfu fésterkra en létt-
menntra manna skapar þeim
vaxtarskilyrði, sem þeim meta
mikils. Þess vegna una þeir all-
Atvinnuleysiff í Reykjavík.
Það er staðreynd, að atvinnu-
leysi hefir verið landlægt í
Reykjavík síðastliðin 10 ár, allt
þar til er setuliðsvinnan hófst
í ágústmánuði 1940. Opinberar
skýrslur um tölu atvinnuleys-
ingja sýna, að þeir hafa skipt
mörgum hundruðum á ári
hverju og stundum því nær fyllt
þúsundið. Viðurkennt er þó, að.
þessar tölur sýni of litla mynd
af atvinnuleysinu, og veldur því
tómlæti verkamanna um að
koma til skrásetningar, þótt at-
vinnulausir séu. Það er hins-
vegar vitað, að þegar setuliðs-
vinnan byrjaði sumarið 1940,
réðust þangað á fáum dögum
meira en 1000 Reykvíkingar,
enda þótt á því sama sumri
væri óvenjulega mikið um at-
vinnuleit reykvískra verka-
manna og sjómanna burtu úr
bænum, til síldveiða og fiski-
veiða norðan lands og til vinnu
út um sveitir landsins. En þrátt
fyrir það gat setuliðið fengið
hér yfir 1000 verkamenn á
skömmum tíma.
vel illvígri baráttu við skamm-
sýna gróðamenn.
Allt öðru máli gegnir með
Framsóknarmenn. Fyrir sextíu
árum hófu samvinnumenn bar-
áttuna gegn erlendri og inn-
lendri verzlunarkúgun. Fyrir
aldarfjórðungi var Framsókn-
flokkurinn stofnaður. Sam-
vinnuféögin eru fjölþætt, djörf
og varfærin umbótafyrirtæki.
Þau hafa kennt hálfri þjóðinni
að hjálpa sér sjálf. Samvinnu-
félögin hafa lyft grettistökum
í þjóðlífinu. Þau hafa boðað
marghliða þróun, efnalega og
andlega, en andæft ofsafengn-
um 'skoðunarhætti og bylting-
arbrölti. Framsóknarflokkurinn
hélt áfram á sömu braut. Um-
bótastarfsemi hans hefir náð til
allra stétta og allra byggða og
bæja á landinu. Menn, sem
kunna verklag hinnar frjálsu
samhjálpar hafa sýnt í verki,
að ekki þarf byltingu til að gera
þjóðina færa um að lifa full-
komnu menningarlífi í land-
inu.
Eftir stríðið kemur mikið
hrun á eignum, vörum og
kaupi. Gömlu fiskiskipin verða
ekki samkeppnisfær. Iðnaður,
sem vaxið hefir upp í skauti
hafta og tollmúra, getur ekki
keppt við lönd, sem halda dýr-
tíðinni í skefjum og byggja á
gömlum grunni. Kommúnistar
I.
Nokkur ár eru liðin síðan
talsvert var deilt um það, hvort
rétt væri eða rangt, að gera
vinnufangelsi að Litlahrauni
hjá Eyrarbakka. Nú eru þær
deilur löngu þagnaðar. Litla-
hraun er aðalfangelsi landsins.
Vegna Litlahrauns er hægt að
framkvæma sektardóma, sem
dæmdir eru á íslandi. Á Litla-
hrauni eru að jafnaði frá 20—
40 menn til að afplána dóma
sína. Þeir búa í björtum og sól-
ríkum herbergjum, hafa ein-
hverja víðustu og fegurstu út-
sýn, sem til er á Suðurlandi, eru
flesta daga árs mikið undir
beru lofti, fá holla og kjarngóða
fæðu, vinna algeng erfiðisstörf,
og fara að jafnaði hraustari og
sterkari frá Litlahrauni, heldur
en þegar þeir komu þangað.
Áður en fangelsið var reist á
Litlahrauni, átti þjóðin ekkert
fangahús, nema steinhúsið
við Skólavörðustíg. Það var orð-
ið innibyrgt í bænum. Fangarn-
ir kunnu ekki við sig í hinum
þrönga húsagarði, því að gagn-
rýnandi augu og misjafnir
dómar fólks í næstu húsum
hvíldu jafnan á þeim. Fang-
arnir höfðu því eðlilega litla
útivist. Klefarnir voru með
lítlum gluggum, mjög daunill-
ir. Trégólf var í klefunum, gegn-
Eítir Jens Hólmgeírsson
Það er mjög varlega ályktað,
að hér í Reykjavík skorti at-
vinnuúrræði á venjulegum tím-
um, fyrir minnst 1000 vinnandi
menn. Sennilegt er þó, aff þ*essi
hópur sé talsvert stærri. Sé gert
ráð fyrir, að þessir 1000 menn
hafi fjölskyldu af meðalstærð,
eða um fimm manns hver,
kemur í Ijós,. að um 5000 manns
skorti lífsmöguleika í Reykja-
vík eins og sakirnar stóðu, áður
en setuliðsvinnan hófst. Það er
álíka stór hópur og nú byggir
höfuðstað Norðurlands, —
stærsta kaupstaðinn á landinu
fyrir utan Reykjavík. Nú eru í
setuliðsvinnunni hátt á annað
þúsund Reykvíkingar. Hvað
hefðu þeir haft að starfa nú, ef
setuliðsvinnan hefði ekki af-
stýrt atvinnuleysinu í bili?
Hvað tekur við fyrir þessum
reykvísku verkamönnum, þegar
að því kemur að setuliðsvinnan
hættir?
Þetta eru spurningar, sem
hver hugsandi maður, bæði í
Reykjavík og utan hennar hlýt-
ur að velta fyrir sér. Atvinnu-
hugsa sér til hreyfings í þvílíku
öngþveiti. Þeir gera ráð fyrir,
að háskalegir samkeppnismenn
bjóði þeim til framdráttar stól-
fætur og táragas. Þeir treysta á
að mótþróalöngunin í eðli ís-
lendinga fái góðan §tuðning við
aðgerðir kaldrifjaðra gróða-
manna. — Hins vegar óttast
kommúnistar bjargráð Fram-
sóknarmanna. Þeir vita, að
Framsóknarmenn 'muni þá
benda á samhjálp og samstarf
um rekstur útvegs og iðnaðar.
Framsóknarmenn hafa um
mörg undanfarin ár bent á
hlutaútgerðina sem hina réttu
braut. Leiðtogar kommúnista
og Alþýðuflokksins hafa svarað
slíkum bendingum með illind-
um. Þeir hafa ekki óskað eftir
friði og samhjálp, heldur eftir
illindum og deilum. Valdavonir
leiðtoganna hafa byggst á því,
að baráttan milli verka-
manna og forráðamanna at-
vinnutækjanna verði sem allra
ákveðnust. Það er þeirra brauð.
Nú og eftir stríðið munu
Framsóknarmenn stilla í hóf
innanlandsbaráttunni um
skiptingu arðsins af íslenzkri
vinnu. Þeim hefir orðið mikið
ágengt hingað til. En meiri
verkefni bíða. Með samvinnu i
útgerð og iðnaði mun takast að
bjarga friðnum í landinu, og
frelsi allrar þjóðarinnar. J. J.
drepa af ýmiskonar óhreinind-
um. Undir gólfinu var samsafn
margra ára pestnæmra óheil-
inda. Engin vinnustofa var i
fangelsinu. Húsnæðið var auk
þess svo lítið, að dæmdir menn
biðu í tugatali, oft missirum og
árum saman, eftir að fá að ljúka
hegningardómi í þessari vistar-
veru.
II.
Mér þótti furðu sæta, að
margir af helztu lögmönnum
landsins skyldu hafa í embætt-
isnafni verndað þennan smán-
arlega ræfildóm í réttarfars-
málum. Ég kunni næsta lítið í
lögum, en mér þótti einsætt, að
auðvelt væri að gera töluvert
gagn í fangelsismálinu með því
að nota eingöngu hversdagslega
skynsemi, án tilvitnana í
gamla „paragraffa". Ég beitti
mér fyrir, að gamla fangahúsið
var stórlega endurbætt, settir á
það stórir gluggar. Loftinu leyft
að koma inn í stofurnar. Rott-
unum útbyggt úr fangaklefun-
um, og gólfið gert eins og í
venjulegum mannabústöðum.
Fangeisið býr enn að þessari
aðgerð. — En það var allt of
lítið, og það var inn í miðri
höfuðborginni. Ég leitaði að
heppilegum stað og fann Litla-
hraun hjá Eyrarbakka. Þar hafði
leysið í Reykjavík á venjulegum
tímum er ekki einungis alvar-
leg staðreynd fyrir Reykvík-
inga, heldur og fyrir alla lands-
menn. Hér verður ekki rætt um
það innra og'ytra böl, sem af
atvinnuleysinu leiðir fyrir
verkamennina, sem fyrir því
verða og fyrir þjóðfélagsheild-
ina. Það er stærra mál, örlaga-
ríkara og átakanlegra en svo,
að þvi verði gerð skil í stuttri
blaðagrein.
Atvinnubótavinnan.
Bæjarstjórn Reykjavíkur hef-
ir sýnt nokkra viðleitni í því að
veita atvinnuleysinu viðnám á
undanförnum árum með svo-
kallaðri atvinnubótavinnu, og
er hún alþekkt.
Samkvæmt bæjarreikningum
Reykjavíkur og öðrum gögnum,
sem ég hefi aflað mér um þetta
mál, hefir alls verið varið ná-
lega 5 miljónum og 500 þúsund
krónum til atvinnubóta fyrir
reykvíska verkamenn á árunum
1934—1940, að báðum meðtöld-
um. Af þessari upphæð hefir
bæjarsjóður lagt fram liðlega %,
en ríkissjóður hinn hlutann. Ár-
legt framlag til atvinnubóta frá
ríki og bæ hefir því numið ná-
lega 800 þúsund krónum að
meðaltali þessi sjö ár. Fyrir
þetta fé hefir að einhverju leyti
verið unnið á vegum ríkisins,
en mestur hluti vinnunnar hef-
ir verið framkvæmdur í þágu
bæjarsjóðs. Það er óþarft að
fjölyrða um þessa vinnu, ágæti
hennar eða árangur. Verkefni
og vinnuskilyrði hafa yfirleitt
verið þannig, að gagnsemi vinn-
unnar hlaut að verða lítil. Að
því má leiða fyllstu rök, að þessi
viðleitni til að bæta úr atvinnu-
leysinu hefir misst að mestu
leyti marks. Af því að unnið var
því nær eingöngu að óarðgæf-
um verkefnum, var viðfangsefn-
ið, sem barizt var við, sjálft at-
vinnuleysið, I raun og veru jafn
ósigrað eftir sem áður. Vegna
þess hvernig verkefnin voru
valin, — þau munu að vísu flest
hafa átt að heita góð og þarf-
leg — vannst engin varanlegur
sigur á meininu sjálfu. Það ber
þó að játa, að þessi vinna mun
nokkuð hafa stutt að því, að
ýmsir björguðust styrklítið eða
styrklaust yfir erfið tímabil.
Hins vegar er fullvíst, að at-
vinnubótavinnan hefir aldrei
getað vakið varanlegan fögnuð
eða bjartar framtíðarvonir í
brjóstum þeirra verkamanna, er
átt að gera stórt sjúkrahús.
Nokkrir þollitlir fésýslumenn
höfðu í skyndi lagt fram nokk-
urt fé. Hús, með fjórum stein-
loftum, úr vandaðri steypu, stóð
á sléttunnni ofan við Eyrar-
bakka. Búið var að verja til
byggingarinnar 120 þús. krón-
um. En þá var nú allt féð búið
og lánstraustið með. Enginn
vildi viðurkenna þetta hús, eða
framtíðarskilyrði þess. Ég lagði
til, að þetta stóra steinhús væri
keypt af Landsbankanum og
jörðin Litlahraun með, í því
skyni að þar skyldi vera vinnu-
fangelsi landsins. Alþingi sam-
þykkti þessa tillögu. Eftir
nokkra stund var búið að koma
húsinu í horf. Sigurður Heiðdal
skólastjóri var fyrsti umsjón-
armaður, eftir að hafa kynnt
sér rekstur slíkra stofnana í
Danmörku og Noregi.
III.
Litlahraun varð tiltölulega
fljótt vinsæl stofnun. Flestir
menn með sektardóm vildu
heldur vera þar en í Reykjavík.
Höfuðborgin græddi fjárhæðir,
sem skipti hundruðum þúsunda
á stofnun Litlahrauns. Áður var
mikill fjöldi óráðsmanna og
lausingja, sem neituðu að gefa
með óskilgetnum börnum sín-
um. Engu aðhaldi varð beitt við
þessa sökudólga. Nú mátti setja
þá á Litlahraun. Þeir komu í
tugatali og borguðu bænum
stórfé fremur en að fara aust-
ur um heiði og vinna þar af
sér skuldina.
hennar nutu, enda þótt hún
Stundum bætti nokkuð úr sár-
ustu vandræðum í bili.
Það er nú ljóst, að þær 800
þúsund krónur, sem árlega hafa
veriff lagðar til atvinnubóta um
nokkur undanfarin ár fyrir
reykvíska verkamenn, hafa ekki
skapað neinn varanlegan sigur
yfir atvinnuleysisbölinu. Ástæð-
an til þess er sú, að fénu var ó-
hyggilega varið. í stað þess að
nota það til styrktar atvinnu-
lífinu í bænum og til að byggja
upp ný atVinnutæki, er myndu
hafa skapað raunhæf framtíð-
ar atvinnuúrræði fyrir h'ið at-
vinnulausa verkafólk, var fénu
varði í óarðgæfar framkvæmd-
ir.
Það verður því ekki sagt, að
bæjarstjórn Reykjavíkur hafi
sýnt hyggindi um lausn þessa
mikla vandamáls. Hún hefir
þvert á móti verið óhagsýn í
þessu efni, og varið atvinnu-
fénu illa.
Styrkþegaframfæriff.
Svo sem að líkum lætur, hefir
atvinnuleysið í Reykjavík auk-
ið stórlega styrkþegaframfærið
i bænum. Samkvæmt skýrslum,
er ég hefi átt kost á að sjá hjá
eftirlití bæjar- og sveitarfélaga,
hefir styrkþegaframfærið i
Reykjavík aukizt frá því árið
1934, úr 893 þúsundum króna
upp í 1 miljón og 676 þúsund
krónur árið 1938, en það ár stíg-
ur það hæst. í raun og veru
hefir framfærslukostnaðurinn
vaxið mun meira, því á seinni
hluta þessa tímabils ganga al-
þýðutryggingarnar í gildi, sem,
eins og kunnugt er, standa undir
verulegum hluta af þeim út-
gjöldum, er áður voru talin til
framfærslukostnaðar. T. d.
námu útgjöld bæjarsjóðs vegna
alþýðutrygginganna, 665 þús-
und krónum árið 1938. í raun
og veru má bæta þessari upp-
hæð að mestu leyti við hinn
beina framfærslukostnað, til
þess að fá rétta hugmynd um
aukninguna á þessum lið, yfir
fyrnefnt tímabil..
Árin 1936—1939, að báðum
meðtöldum, nemur beint styrk-
þegaframfæri í Reykjavík 1
miljón og 600 þúsund krónum á
ári að meðaltali, að sjálfsögðu
auk útgjalda vegna tryggingar-
laganna.
Nýlega er lokið við mevkilega
rannsókn á framfærslumálun-
um á öllu landinu fyrir árið
1939. Framfærslan var flokkuð
í nokkra flokkka ,eftir ákveðn-
um reglum, í þeim tilgangi aff
gera sér grein fyrir hinum
ýmsu orsökum hennar. Þetta ár,
árið 1939, var hið behia styrk-
þegaframfæri í Reykjavík tæp-
lega 1 miljón og 600 þúsund kr.
Undir orsökina: Atvinnuleysi
eingöngu, kom nálega hálf milj.
króna, eða fast að því þriðjung-
urinn af hinu beina heildar-
Sigurður Heiðdal stýrði vinnu-
hælinu í nokkur ár. Hann full-
gerði aðalbygginguna, kom upp
nokkru búi og kom daglegum
rekstri hælisins í fast horf. Auk
margháttaðra umbóta á heima-
jörðinni lét hann menn frá
hælinu gera voldugt holræsi,
steinsteypt, fram í gegnum mal-
arkambinn á Eyrarbakka, lagði
veginn frá Suðurlandsbraut
heim Garðyrkjuskólanum á
Reykjum, undirbyggði 4 km. af
Krísuvíkurveginum suður eftir
Ölfusinu og lagði mikið af þjóð-
veginum frá Biskupstungna-
braut heim að Laugarvatni.
Eitt af þýðingarmestu verkum
fanganna á Litlahrauni í tíð
Sigurður Heiðdal var þó það, að
byrja hina miklu fyrirhleðslu
frá Dímon í Landeyjum í átt að
Háamúla í Fljótshlíð. Þá voru
engir peningar til þessara fram-
kvæmda, en þetta stórvirki var
hafið með vinnu fanganna frá
vinnuhælinu.
IV.
Þegar Sigurður Heiðdal lét af
forstöðu vinnuhælisins, tók
Teitur bóndi Eyjólfsson í Ey-
vindartungu í Laugardal við
starfi hans og hefir gegnt því
nokkur missiri.
Teitur var Reykvíkingur,
dóttursonur Þorláks alþingis-
manns í Fífuhvammi. Um ferm-
ingu fór hann austur í Laugar-
dal í vinnumennsku. Hann
fylgdi góðum og gömlum sveita-
sið, var eljusamur og sparsam-
ur, lagði kaup sitt í sauðfé og
varð tiltölulega fljótt efnaður
TÓNAS JÓNSSON:
liitlahrann
Miklír menn erum
víð, Hrólfur mínn!
Oddvitinn á Búðum í Fá-
skrúðsfirði, Eiður Albertsson,
birti í Alþýðubl. 21. þ. m. allít-
arlega frásögn um bardaga og
stórsigur Alþýðufl. við nýaf-
staðnar hreppsnefndarkosning-
ar þar, er vakið hafi fádæma
athygli um land allt. — En svo
frómt er þó frá þessu skýrt, og
yfirlætislaust, að jafnframt
þessum sigurfréttum er þess
getið, að Alþýðuflokkurinn hafi
staðið þarna sérstaklega vel að
vígi. Á Búðum hafi verið Al-
þýðuflokksstjórn samfleytt síð-
an 1931, og nú, þegar til úrslita-
átaka hafi dregið við hrepps-
nefndarkosninguna, hafi yfir-
herstjórn andstöðuflokkanna,
Sjálfstæðismenn og Framsókn-
ar, gert sig seka um dæmalaus
hernaðarafglöp, er haft hafi
hinar „óskapleg-ustu“ afleiðing-
ar kosningadaginn.
Samkvæmt þessum forsend-
um ætti engan að undra, þótt
hér væri .um stórsigur að ræða,
en svo er þó ekki í raun og veru.
Á kjörskrá i Búðaþorpi eru
samtals 314 kjósendur. Af þess-
um atkvæðum hlaut A-listinn
— listi Alþ.fl. — aðeins rösklega
þriðjunginn, eða 122 atkv. og
fullyrðir þó oddvitinn, að
stuðninysmenn A-listans hafi
ekki setið heima „daginn þann“.
Ætti honum því, öðrum frem-
ur, að vera það ljóst, að hrepps-
nefndarkosningin hefir ekki
leitt í Ijós, hver stjórnmálafl.
hefir mest fylgi í þorpinu. —
Alþ.fl.félagið á staðnum er nú
ekki voldugra en svo, eftir
margra ára valdaaðstöðu, að það
telur aðeins um 20 meðlimi og
fundir hafa ekki vérið haldnir
í félaginu svo árum skiptir og
ekki heldur almennir fundir um
sveitarmálefni síðasta kjörtíma-
bil. Virðist því oddvitinn sein-
heppinn, er hann endar ritsmíð
sína með því að gefa í skyn, að
„kýr“ Alþýðuflokksins þar á
staðnum beri af öðrum, — ekki
aðeins heima í fjósinu við töðu-
stallinn, heldur einnig undir
„beru lofti.“
P. t. Reykjavík, 24. febr. 1942
Þór. Gr. Víkingur.
framfæri ársins, auk þess sem
atvinnuleysið hefir áð sjálf-
sögðu verið mjög samverkandi
orsök í hinum flokkunum.
Þessar niðurstöður segja bein-
línis, að bæjarsjóður Reykja-
vikur hefði getað sparað nálega
hálfa miljón króna á ári í styrk-
þegaframfæri árin 1936—1939,
— en á því tímabili er árleg
framfærsla um og yfir eina og
hálfa miljón króna, — ef að
þessir atvinnulausu en vinnu-
(Framh. á 3. síðu)
vinnumaður. Hann keypti Ey-
vindartungu, sem er næsti bær
við Laugarvatn. Jörðin var góð,
en i mikilli niðurniðslu. Teitur
setti saman bú á þessari jörð.
Þau hjón máttu kallast einyrkj-
ar, og eignuðust brátt stóran
barnahóp. En ráðdeild þeirra
hjóna og atorka var í bezta
lagi. Eftir nokkur ár var túnið
i Eyvindartungu slétt að mestu,
landið afgirt, búið að byggja
vandað steinhús og peningshús,
eftir föstu skipulagi, steind með
hvítum lit, svo að af bar um
fegurð og þokka. Bærinn er
lýstur og hitaður með raforku
úr bæjarlæknum. Klakstöð
sveitarinnar stóð í túnfætinum.
Símstöð var í Eyvindartungu,
útvarp og heimilisbíll. Teitur
var oddviti sveitarinnar og mik-
ill ráðamaður um þau efni, sem
þóttu máli skipta í sveitinni.
Þessi maður var fenginn til
að stý^a Litlahrauni. Hann var
alinn upp sem kaupstaðardreng-
ur og mótaður sem sveitamað-
ur. Reynslan hafði sýnt, að
hann kunni bæði að vinna
sjálfur og stjórna. Það voru
nauðsynlegir eiginleikar fyrir
forstöðumanninn á Litlahrauni.
Teiti Eyjólfssyni var ekki
mikið gefið um langar heiman-
ferðir með pilta sína. Hann
vissi, að allar slíkar útgerðir eru
dýrar, og stundum vandséð um
reikningsleg skil, ef unnið er að
félitlum fyrirtækjum. Sá siður
hafði myndazt og haldizt við,
sökum góðlyndis yfirvaldanna,
að fangar reyndu að forðast að