Tíminn - 31.03.1942, Blaðsíða 3

26. blað
Tí^im, þrlgjudagimi 31. marz 1942
99
A N N Á L L
Minningarorð
Frú Guðrún Friðriksdóttir,
kona Jóns Hjartarsonar, Leifs-
götu 13 í Reykjavík, andaðist í
Landsspítalanum 16. þ. m. Hún
var fædd að Breiðavaði í Engi-
hlíðarhreppi 28. des. 1874. For-
eldrar hennar voru Guðrún
Benediktsdóttir og Friðrik
Hj álmarsson.
Ung að aldri fluttist Guðrún
sál. í Vatnsdal og þar giptist
hún Jóni Hjartarsyni árið 1908.
Bjuggu þau í 17 ár þar í daln-
um, lengst af að Saurbæ. Voru
þau hjónin mjög samhent, hag-
sýn og dugleg, og búnaðist þeim
vel. Þau keyptu jörðina og
bættu hana mikið að ræktun
og byggingum. Byggðu þar m.
a. vandað íbúðarhús. En árið
1925 urðu þau að bregða búi,
vegna heilsubilunar, sem Jón
átti við að stríða um skeið.
Seldu þá jörð og bú og fluttust
til Reykjavíkur.
Þótt leið þeirra Jóns og Guð-
rúnar lægi til Reykjavíkur,
eins og margra annara á síðari
árum, var hugur þeirra bundinn
við sveitina og þau viðfangs-
efni, sem þar bíða. Gafst þeim
síðar tækifæri til að vinna enn
meira að þeim verkefnum, sem
þeim voru kærust, að rækta
landið og reisa nýjar bygging-
ar á rústum gamalla bæja. Þau
keyptu jörðina Skeggjastaði í
Mosfellssveit, og bjuggu þar í
nokkur ár. Þar reistu þau íbúð-
arhús og gerðu fleiri varanleg-
ar umbætur á jörðinni. í ann-
að sinn fluttust þau til Reykja-
víkur, og hafa búið þar síðustu
árin.
.Frú Guðrún var ágæt hús-
móðir, og heimili þeirra hjóna
var mjög til fyrirmyndar. Bar
þar allt vott um góða um-
gengni, ráðdeild og reglusemi.
Heimilislífið var ánægjulegt,
bæði húsfreyjan og húsbónd-
inn voru glöð í lund, gestrisin
og skemmtileg í viðræðum, og
til þeirra var gott að koma.
Börn þeirra Jóns og Guðrún-
Dánardægur.
Guðbjartur Jóhannsson, bóndi
að Deild á Álftanesi, andaðist
23. desember síðastliðinn.
Hann var fæddur að Tungu í
Örlygshöfn við Patreksfjörð, 11.
nóvember 1875. Foreldrar hans
voru Jóhann bóndi Jónsson og
kona hans, Kristín Jónsdóttir,
Móðir Guðbjarts missti heilsu,
er yngsta barn þeirra hjóna
var tveggja ára. Varð þá faðir-
inn að bregða búi og tvístruð-
ust börnin. Fáum árum síðar
andaðist Jóhann.
Guðbjartur fór fljótt að
vinna fyrir sér. Var hann nokk-
ur ár á myndarheimilinu Bæ á
Rauðasandi, og átti þaðan
margar góðar minningar. Þar
kynntist hann unnustu sinni,
Bergþóru Jónsdóttur, en hún
lézt skömmu áður en gifting
átti fram að fara'.
Aðalstarf Guðbjarts framan
af æfi var sjómennska. Hann
var sjómaður á hverju ári frá
fermingu fram til fertugs. Var
hann framúrskarandi aflasæll,
iðinn og starfssamur. Vann
hann sér traust og vináttu fé-
laga sinna.
Nokkur ár bjó Guðbjartur á
Geirseyri með systrum sínum,
og studdi hann þær með ráðum
og dáð.
Yngstu systur sinni gekk
hann í foreldra stað og styrkti
hana til náms. Honum var á-
nægja að því að styrkja hana
til þeirrar fræðslu, sem hann
hafði sjálfur þráð, en orðið að
fara á mis við í æsku.
Þegar Guðbjartur hætti sjó-
mennsku, var hann um nokkur
ár í Sandgerði, umsjónarmað-
ur, fyrst hjá Matthíasi Þórðar-
ar eru Hjörtur, skrifstofumaður
hjá Eimskipafélaginu, Helga,
einnig búsett i Reykjavík, og
ein kjördóttir, Margrét, skrif-
stofustúlka hjá S. í. S. Áður en
Guðrún giftist, eignaðist hún
eina dóttur. Er það frú Anna,
kona Friðriks Lúðvígz, kaup-
manns í Reykjavík.
Jarðarför Guðrúnar sál. fór
fram frá Fríkirkjunni í Reykja-
vík 25. þ. m. Sk. G.
syni og síðan Lofti Loftssyni.
En frá Sandgerði flutti hann
að Bjarnastöðum á Álftanesi og
síðan að Deild. Þar bjó hann
til dauðadags.
Fyrstu búskaparár sín á Álfta-
nesi bjó Guðbjartur með systr-
um sínum. Ó1 hann þar upp
nafna sinn og frænda. Einnig
voru fleiri unglingar hjá hon-
um, lengri eða skemmri tíma.
Stefán bóndi Jónsson á Ey-
vindarstöðum lýsir veru Guð-
bjarts á Álftanesi þannig:
„Þegar Guðbj artur sálugi
flutti að Bjarnastöðum á
Álftanesi og byrjaði búskap á
hálfri jörðinni, var hann orðinn
mjög slitinn maður, eftir langt
og erfitt starf á sjó og landi.
Hugði hann sig geta haft hæg-
ara með því að búa á lítilli á-
búð. Hann treysti sér ekki til
að vinna áfram sömu störf hjá
Lofti í Sandgerði, þó .að Loftur
legði að honum að vera hjá sér.
Það sýndi sig fljótt, að Guð-
bjartur var ekki síðri bóndi en
sjómaður. Ágæt umgengni og
hirðusemi um jörð og hús bar
þess merki, hver snyrtimaður
hann var. Og ekki var síðri um-
hyggja hans og aðbúð hans við
húsdýrin. Hún var svo sem
bezt getur verið.
Eftir sjö ára búskap í Bjarna-
stöðum, fluttist hann að Deild
í sama hreppi og keypti þá
jörð, íbúðarhúsalausa. Strax
um vorið og sumarið byggði
hann íbúðarhús gott, og smíð-
aði það að mestu sjálfur, því
segja mátti um hann, að hann
gæti allt, sem hann tók sér
fyrir hendur, og færist það svo
vel úr hendi sem faglærður
væri í hverju starfi. Áburðar-
hús og geymsluhús byggði hann
síðar. Stækkaði hann einnig
hlöðuna, þegar jörðin fór að
gefa meira af sér. Þegar á
fyrstu búskaparárum sínum á
Deild byrjaði hann að bæta
túnið, sem var bæði stórgrýtt og
þýft. Mikið af grjótinu var svo
stórt, að ekki var það viðráðan-
legt með steingálga, heldur
varð að sprengja það, svo að
hægt væri að flytja það á
sleða. Öðruvísi var það ekki
meðfærilegt.
Grjótið flutti hann til sjávar,
til þess að varna sjávargangi á
túnið. Var allt með hyggindum
gert og ráðdeild. Hann var að
miklu leyti búinn að slétta tún-
ið, þegar hann féll frá.
Eftir að Landþurrkunarfélag
Álftnesinga lét gera affalls-
skurð og flóðgátt gegnum
sjávarkampinn, en það var 1935,
by.rjaði Guðbjartur á því að láta
skurða mýrina og jafnframt að
rækta hana. Er þar nú fallegt
tún, sem áður var sundurgraf-
ið mýrarfen.
Þegar Guðbjartur kom að
Deild, var hægt að hafa þar
tvær kýr og einn hest. Nú gæti
túnið fóðrað fimm kýr, ef ekki
þyrfti að beita það. Og síðustu
urt fé til hinna veglegustu
kirkjubygginga í stærstu kaup-
stöðum landsins. Hér er stefnt
í rétta átt, vegna þess að veg-
legt guðshús er ekki einkamál
þeirrar sóknar eingöngu, sem
reisir það, heldur jafnframt
menningarmál, sem alla þjóð-
ina varðar. En ef styrkja á fjöl-
mennustu söfnuðina, þá, sem
beztu hafa aðstöðuna og mesta
getu til að koma sér upp mynd-
arlegu guðshúsi, hví á þá ekki
að styðja hina fámennustu og
fátækustu söfnuðina til slíkra
bygginga? Það mundi áreiðan-
lega verða mikil lyftistöng því
nauðsynjamáli að koma upp
veglegum guðshúsum í sóknum
landsins, ef söfnuðirnir mættu
eiga von á fjárframlagi frá því
opinbera í hlutfalli við þeirra
eigin fórnlr og framlög. Jafn-
framt væri þá og sjálfsagt, að
gera það að skilyrði fyrir slík-
um styrk, að hin fyrirhugaða
kirkja yrði byggð úr varanlegu
efni, og stíll hennar allur og
gerð þannig, að hún yrði söfn-
uðinum og þjóðinni til sóma.
Loks vil ég minnast fám orð-
um á skreytingu kirknanna.
Þar brestur afarmikið á. Kirkj-
urnar margar eru furðu kulda-
legar og óvistlegar innan. En
svo hefir ekki alltaf verið. Sú
var tiðin, að margar kirkjurn-
ar áttu hina skrautlegustu og
ágætustu muni, jafnvel hrein-
ar gersemar. Þessir munir voru
teknir af kirkjunum . Margir
hafa eyðilagzt með öllu. Aðrir
eru geymdir á söfnum bæði hér-
lendis og erlendis. Kirkjurnar
eiga að fá aftur sína fornu
gripi, eða að minnsta kosti
vandaða eftirlíking þeirra.
Hefir sú krafa nú þegar verið
sett fram á Alþingi, að því er
snertir kirkjuna á Hólum í
Hjaltadal.
Fjöldamörg hin fegurstu og
ódauðlegustu listaverk verald-
arinnar, bæði l línum, litum og
tónum, eru trúarlegs uppruna
og kirkju og kristindómi ná-
tengd og bundin. Þaðan hafa
snillingarnir fengið sínar stór-
fenglegustu hugmyndir. Við
íslendingar eigum nú fjölda á-
gætra listamanna. En listhneigð
þeirra hefir ekki beinzt, eins og
skyldi, inn á þessi svið. Hvers
vegna? Getur ekki orsökin að
einhverju leyti legið í því, að
listamenn okkar, sem hér um
bil undantekningarlaust eru fá-
tækir menn, verða að miða verk
sín að verulegu leyti við það,
sem hægt er að selja, svo að þeir
geti dregið fram lífið. En fyrir
kirkjulega list hefir ekki verið
mikill markaður á þessu landi
hin síðustu ár. Menntamálaráð
hefir árlega nokkurt fé til um-
ráða til þess að verja til kaupa
á listaverkum fyrir ríkið. Mundi
ekki menntamálaráð vinna
þjóð og kirkju þarft verk með
því, að ákveða að verja fram-
vegis einhverjum hluta af þessu
fé til kaupa á kirkjulegum lista-
verkum og hvetja þannig lista-
mennina til þess að freista að
leggja meira inn á þessar braut-
ir 1 list sinni. Og mundi bað
ekki einnig verða listamönnun-
um sjálfum til góðs? Á hið
trúarlega svið hafa snillingar
horfinna tíða sótt efni og inni-
hald sinna ágætustu verka.
Því skyldu menn ekki enn í
dag geta fundið þar nýja end-
urnæring hinnar skapandi listar
Ég hefi nú bent á fjögur at-
riði, sem öll eru spor að hinu
eina og sanna markmiði:
1. Stofnun félagslegra sam-
taka í hverri sókn til þess að
vinna að því að gera kirkjuna
að veglegasta húsi sóknarinn-
ar.
2. Hækkun kirkjugjaldsins,
sem nú er með öllu ófullnægj-
andi til að standast hin árlegu
gjöld.
3. Framlag úr ríkissjóði til
bygginga nýrra og veglegra
kirkna í sóknum landsins, er
miðist við fórnir og framlög
sóknarmanna sjálfra til þess-
ara framkvæmda.
4. Menntamálaráð verji ár-
lega nokkru fé til stuðnings og
eflingar kirkjulegrar listar.
Skoðanir kunna að verða
skiptar um þessi atriði. Ein-
hverjir kynnu að geta bent á
aðrar og heppilegri leiðir, og þá
er vel. En um takmarkið sjálft
ættu allir, sem kirkju og krist-
indómi unna, að vera sammála:
Kirkjan á aff verffa virffuleg-
asta og veglegasta húsið í hverri
einustu sókn þessa lands.
árin hafði hann fimm kýr og
einn hest.
Þessar miklu umbætur, sem
taldar hafa verið, kostuðu mikla
vinnu og hagsýni, og það varð
að nota þessi rúmlega 16 ár, sem
hann bjó á Deild, til að koma
þessu í framkvæmd, því að efni
voru lítil og tekjurnar framan
af sérlega takmarkaðar. En
með sparsemi, hagsýni og löng-
um vinnudögum má koma miklu
til leiðar. .
Guðbjartur var hlédrægur og
vildi ekki taka að sér opinber
störf, þó að hann væri vel fær
um það, vegna góðra gáfna og
líka þess, hvað hann var vel að
sér.
Guðbjartur heitinn var á-
gætur húsbóndi, nærgætinn og
umhyggjusamur. Hann var og
prúðmenni ið mesta, vinfastur
og frændrækinn, ágætur ná-
granni, er öllum gerði greiða,
sem hann gat.“
Blessuð sé minning hans.
G. H.
Slysið áHálogalandi
Samband tsl. samvinnufélaqa.

Muniff aff skipta viff kaupfélögin. Þá fáiff þér
góffar vörur og náiff hagfelldum kaupum.
Tilkynning fil Haíníírðínga.
Þar sem allir húseigendur hafa nú fengiff tvo poka fulla af
sandi, sem nota á til aff slökkva í eldsprengjum, munu eftirlits-
menn loftvarnanefndar fara í húsin og gæta aff því, hvort sand-
urinn og tilskilin tæki eru á réttum staff, og einnig munu þeir
leiffbeina bæjarbúum í aff nota sandinn áréttan hátt.
Pokarnir skilist tómir aftur, þar sem ekki er þeirra þörf.
Fólk er alvarlega áminnt um aff fara eftir fyrirmælum loftvarna-
nefndar og leiffbeiningum eftirlitsmanna, svo aff allir séu sem
bezt viffbúnir, ef hættu ber aff höndum.
Skýrsla Bonesteels
ylirhershöfdingja
Síðastliðinn þriðjudag bauð
Ch. Bonesteel yfirhershöfðingi
Banldaríkjahersins á íslandi
blaðamönnum til miðdegisverð-
ar. Yfirhershöfðinginn ræddi
við blaðamennina um dvöl
Bandaríkj ahersins hér á landi
og þau vandamál, sem sköpuð-
ust í sambandi við hana. Jafn-
framt afhenti yfirhershöfðing-
inn blaðamönnunum skrifaða
greinargerð um hið hörmulega
slys, er Gunnar Einarsson var
skotinn til bana af amerískum
varðmanni við „Camp Háloga-
land“, og er hún á þessa leið:
„Ameríska herstjórnin óskar
að ííilkynna eftirfarandi við-
víkjandi banaskotinu í Camp
Halogaland:
Laugardaginn 14. marz kl.
22.55 sá varðmaður við hliðið á
Camp Hálogaland, að íslenzk
bifreið nálgaðist hliðið. Sam-
kvæmt fyrirskipunum um,
hversu honum bæri að haga sér
er svo stendur á, kallaði hann
til yfirboðara síns, Corporals,
er var í varðmannaskýli þar
rétt hjá, að íslenzk bifreið
nálgaðist. Brá hann þegar við
og fór til varðmannsins. Bif-
reiðin var stöðvuð. Tveir karl-
menn sátu í framsæti og voru
þeir beðnir að sýna vegabréf
sín, en hvorugur gerði það. Er
Corporalinn hafði komizt að
þeirri niðurstöðu, að mennirnir
hefðu eigi vegabréf, skipaði
hann varðmanni þeim, sem hlut
átti að máli, að leyfa þeim eigi
inngöngu. Gaf varðmaðurinn
bilstjóranum bendingu um að
aka á brott, og corporalinn gekk
nokkur skref áleiðis að varð-
skýlinu. Samt sem áður ók bif-
reiðin af stað áleiðis inn í her-
búðirnar. Varðmaðurinn hróp-
aði til mannanna að nema stað-
ar, þrisvar á ensku og einu
(Framh. á 4. síðu)
LOFTVARNANEFND HAFNARFJARÐAR.
NIGLIMGAR
milli Bretlands og íslands halda áfram,
eins og að undanförnu. Höfum 3—4
skip í förum. Tilkynningar um vöru-
sendingar sendist
Culliford & Clark Ltd.
BRADLEYS CHAMBERS,
LONDON STREET, FLEETWOOD.
Ný bók eftir Delgu Sigurðardóttur
Heimilísalmanak
í bókinni er sagt, hvað á aff borffa hvern dag ársins. Þar eru
nýjustu leiffbeiningar um bakstur úr heilhveiti án eggja, kaflar
um tækifærisveizlur o g hátíffamat, borffsiffi, hreingerning á
heimilum, hreinsun á fötum og blettum í fötum, og ýmsar leiff-
beiningar, sem hverri húsmóffur mega aff gagni koma. — Auk
frk. Helgu Sigurffardóttur rita í bókina: Dr. Gunnl. Claessen um
„umgengni utanhúss“, frú Kristín Ólafsdóttir, læknir, um „Mat-
arræffi barnshafandi kvenna“, Jón Oddgeir Jónsson: „Forðist
slysin í heimahúsum“, Guffm. Jónsson, kennara á Hvanneyri:
„Reikningsfærsla húsmóffurinnar“. Þá er og í bókinni tafla, eftir
Ingimar Sigurffsson í Fagrahvammi, sem sýnir hvenær og hvernig
á aff sá hverri grænmetistegund, svo aff sem beztur árangur náist.
Þetta er bók allra íslenzkra húsmæðra.
Bókaverzlun ísafoldarprentsmiðjn.
410 Victor Hugo:
eftir annað renndi hann auga upp í
turninn. Esmeralda var enn grafkyrr.
Loks kom sveinn, er leysti hestinn
og fór brott með hann.
Allur dagurinn leið, en Kvasimodo
beið og beið. Esmeralda hímdi upp á
þakinu, og sjálfsagt hefir Föbus legið á
hnjánum fyrir framan Fleur de Lys.
Loks leið að nóttu. Innan stundar
var komið svarta myrkur, því að tungl-
skinslaust var. Kvasimodo beið átekta.
Lengi gat hann greint Esmeröldu hvít-
klædda uppi á turninum. En að síðustu
rann hún inn í myrkrið.
Kvasimodo starði á uppljómaða
gluggann í húsi Gondelaurier. Smám-
saman var einnig kveikt ljós í öðrum
húsum við torgið. Hann beið þolinmóð-
ur, og loks fóru þeir kvöldsvæfustu að
slökkva ljósin í húsum sínum. En ekki
bólaði á liðsforingjanum, þótt komin
væri hánótt. Götur og torg voru mann-
laus. Kvasimodo var einn síns liðs þarna
í náttmyrkrinu.
Enn logaði ljós í híbýlum Gondelaur-
ier, enda mátti gerla sjá, að fólk dans-
aði af kappi, þarna bak við litaðar rúð-
urnar. En hann var heyrnardaufur og
heyrði lítið af hljóðfæraslættinum þar
inni né glaumnum.
Að áliðinni nóttu tóku gestirnir að
tínast brott. Kvasimodo duldist i
Esmeralda 413
halda, að hann skynjaði söng hennar
með augunum.
Dag einn kom hann til hennar, mjög
æstur í skapi og ferlegur ásýndum.
— Hlustaðu á, sagði hann af ákefð.
Ég vil segja þér dálítið.
Honum var erfitt um málið.
Hún kinkaði kolli.
Hann stundi og andvarpaði, hrærði
varirnar, eins og hann væri að reyna
að mynda hljóð, og góndi á hana. Svo
skók hann höfuðið, brá hendinni fyrir
andlitið og staulaðist burt. Stúlkan stóð
ein eftir og horfði forviða á hann.
Meðal ófreskjanna, er meitlaðar voru
á veggina, var ein, sem hann lagði sér-
stakt ástríki við. Á hana rýndi hann
margskiptis með sömu vinsemd og aðr-
ir horfa á góðan og kæran bróður. Tat-
arastúlkan heyrði hann jafnvel segja
við þessa ófreskju:
— Hví er ég ekki úr steini eins og þú?
Morgun einn stóð Esmeralda úti á
þakbrúninni og horfði niður á torgið
og út yfir húsþökin. Kvasimodo var á
vakki fyrir aftan hana. Auðséð var, að
hann leitaðist við að hlífa stúlkunni
við því að þurfa að horfa á sig. Allt í
einu tók Esmeralda að titra og skjálfa,
tár runnu úr augum hennar, en þó
leiftruðu þau eigi að síður af gleði. Hún
fleygði sér niður á þakbrúnina, breiddi