Tíminn - 31.07.1942, Blaðsíða 3

84. blatS
TÍMIM, föstndaginn 31. jiilí 1942
331
ANN ÁLL
Afiuæli.
Guðjón Guðmundsson, bóndi
á Ljótunnarstöðum í Hrútafirði,
er 75 ára 1. ágúst þ. á. Hann er
elztur bænda í sveit sinni og á
langan og merkan starfsferil að
baki.
Guðjón er fæddur að Skál-
holtsvik og voru foreldrar hans
Guðmundur Jónsson, síðar
bóndi á Borgum, og kona hans
Magðalena Guðmundsdóttir.
Stóðu að þeim hjónum hinar
merkustu ættir. Bræður Guð-
mundar á Borgum voru þeir
Guðlaugur, faðir Guðjóns alþm.
frá Ljúfustöðum, og Halldór,
faðir Björns hreppstjóra á
Smáhömrum, og er ætt þeirra
rakin í Sýslumannaæfum En
foreldrar Magðalenu, móður
Guðjóns á Ljótunnarstöðum,
voru Guðmundur Andrésson,
bóndi í Guðlaugsvík, af Hey-
dalakyni í móðurætt, og kona
hans Guðrún Jónsdóttir stú-
dents á, Þóreyjarnúpi, Símonar-
sonar.
Guðjón var snemma vinnu-
hneigður og árvökull. Fór hann
ungur í vistir, og sótti sjóróðra
vestur við ísafjarðardjúp um
eða innan við tvítugsaldur. Ár-
ið 1889 kvæntist hann Björgu
Andrésdóttur, formanns að Lág
í Eyrarsveit, Guðbrandssonar
hins auðga á Hólmlátri, Magnús-
sonar. Var hún hin tápmesta
kona, vel verki farin og manni
sínum samhent í heimilisstarfi.
Vorið 1895 fluttust þau að Ljót-
unnarstöðum. Var sú jörð þá
kot eitt, hjáleiga frá Prests-
bakka, og að nokkru leyti nytj-
uð frá heimajörðinni. Húsa-
kostur var hinn fátæklegasti,
túnið nær allt þýft og gaf af
sér aðeins 50—60 hesta, en út-
heysslægjur litlar og rýrar. Um
aldamót fékk Guðjón ábúð á
jörðinni allri og síðar festi
hann kaup á henni, er sala
kirkjujarða hófst. Mun aldrei
hafa hvarflað að honum að
breyta til um bújörð, þó að
margar kostameiri hafi oft
lausar verið til ábúðar á því ná-
lega hálfrar aldar tímabili, sem
hann hefir búið á Ljótunnar-
stöðum.
Hér er ekki rúm til að rekja
starfssögu Guðjóns á Lljótunn-
arstöðum. En þar er skemmst
frá að segja, að kotið, sem hann
tók við fyrir 47 árum, er fyrir
löngu orðið hið fegursta býli.
Túnið er eigi aðeins orðið slétt,
heldur hefir það verið fært svo
út, að það gefur nú af sér á
fjórða hundrað hesta. Hús öll
hafa verið byggð upp og sum
endurbyggð á síðari árum úr
varanlegu efni. Langflest hand-
tök að umbótum þessum hefir
Guðjón unnið sjálfur, einkum
framan af, enda jafnan einyrki
að öðru leyti en því, sem hann
hefir notið aðstoðar barna
sinna. Hefir hann og hlotið
viðurkenningar fyrir störf sín,
þar á meðal verðlaun úr Styrkt-
arsjóði Kristjáns konungs IX.
Við Hrútafjörð er í flestum
árum róið til fiskjar á haustum
og framan af vetri, þegar tími
gefst til frá öðrum störfum.
Guðjón hefir jafnan sótt sjó-
inn fast — og sækir hann enn,
á áttræðisaldri, enda oft góða
björg í bú dregið. Á vorin „milli
heys og grasa“, hefir hann haft
á hendi verkstjórn við vega-
gerð ríkissjóðs — nú í sam-
fleytt 20—30 ár. Um mörg ár
var hann formaður Búnaðarfé-
lags Bæjarhrepps og fulltrúi á
fundum Búnaðarsambands
Vestfjarða.
Konu sína missti Guðjón árið
1929. — Fjögur börn þeirra eru
á lífi: Skúli, sem býr nú móti
föður sínum á Ljótunnarstöð-
um, Guðmundína, bústýra' hjá
föður sínum, og Hjörtur og Guð-
mundur, báðir heima á Ljót-
unnarstöðum.
Þess er loks að geta um Guð-
jón, sem mest er um vert: Hann
er drengur hinn bezti, rausn
hans og greiðvikni má við
bregða, og fáir eru viðbragðs-
skjótari en hann, þegar hjálp-
ar þarf við. Og þrátt fyrir
marga æfiraun er hann enn
sem ungur maður, óbugaður
andlega og likamlega, léttur í
spori og hlífir sér hvergi, enda
vinnur hann ‘einn allt að búi
sínu, með aðstoð dóttur sinnar.
Er hann jafnvel úti í verstu
veðrum, þegar þess er þörf, rat-
vís og æðrulaus.
Þeir, sem komnir eru á eins
háan aldur eins og Guðjón á
Ljótunnarstöðum, hafa flestir
tekið sér hvild frá hinum erf-
iðari störfum. Slíkt er ekki Guð-
jóni að skapi, og mun hann ó-
traustur gegna öllum störfum
sínum áfram, meðan heilsa og
þrek endist. Vinir hans allir
óska honum þess nú, er hann
hefir fyllt aldarfjórðungana
þrjá, að hinn fjórði megi verða
honum bjartur og ánægjuríkur.
Þeir unna honum þess vel að
njóta fleiri hvíldarstunda hér
eftir en verið hefir til þessa.
Um leið biðja þeir þess, er hon-
um myndi bezt þykja, en það er,
að lífskjör og starfsþrek megi
Herferð gegn
kaupfélögimnm.
(Framh. af 2. síðu)
Mbl. gefur bændum tilefni til
að hugleiða.
Þá kemur gamli áróðurinn,
að kaupfélögin séu áróðurstæki
Framsóknarflokksins. Það þarf
engan að undra, þótt kaupfé-
lagsmenn eigi vissa samstöðu
með Framsóknarflokknum, þar
sem félögin myndu fyrir löngu
að velli lögð með ranglátum
skattalögum og öðrum lögþving-
unum, ef Sjálfstæðisflokkurinn
hefði ráðið löggjöf undanfar-
inna ára. Rógur Mbl. er ljósast
dæmi um það, sem koma myndi,
ef Sjálfstæðisflokkurinn fengi
að ráða. Það þarf því engan að
undra, þótt kaupfélagsmenn
óski ekki eftir sigri þess flokks.
En fyrst Mbl. minnist á þetta
atriði, er ekki úr vegi að spyrja:
Hvað mikið fé taka kaupmenn-
irnir af almenningi með rang-
látri álagningu og leggja í
kosningasjóð Sjálfstæðisflokks-
ins? Og hvað mikið fé væri ekki
búið að taka áf öllum almenn-
ingi, kaupfélagsmönnum og
öðrum, ef Sjálfstæðisflokknum
hefði heppnast að eyðileggja
kaupfélögin og áhrif þeirra á
verðlagið í landinu? Hversu mik-
ill er því ekki orðin gróði alls
almennings, bæði kaupfélags-
manna og annarra, á þeirri að-
stoð, sem kaupfélagsmenn hafa
veitt Framsókna\-flokknum til
að afstýra þeim fyrirætlunum
Sj álfstæðisflokksins að eyði-
leggja kaupfélögin?
Fjandskapurmn
til Kron.
Þá getur .Mbl. ekki dulið
fjandskapinn í garð Kaupfélags
Reykjavíkur og nágrennis. Það
reynir að kenna því um hús-
næðisekluna í bænum og að
byggingarefni fáist ekki til íbúð-
arhúsa. Mbl. segir t. d. síðastl.
laugardag:
„Kaupfélagið Kron, sem kom-
múnistar eru sagðir ráða miklu
í, hefir líka verið frekt að sölsa
undir sig húsnæði í nýjum hús-
um, þar sem hið dýrmæta bygg-
inarefni hefir verið notað sem
betur væri varið til íbúðarhúsa-
bygginga. í stórhýsinu á horni
Vesturgötu og Garðastrætis
hefir Kron tryggt sér stórt
verzlunar- og iðnaðarpláss.
Það situr því illa á kommún-
istum að gera sig breiða yfir
öðrum í húsnæðismálunum.
Húsvilta menn varðar ekkert um
löngun ráðamanna Kron til að
sölsa undir sig húsnæði.“
Mbl. sér engum ofsjónum yf-
ir því, að stríðsgróðamenn hafa
tekið mikinn hluta byggingar-
efnisins, sem til landsins hefir
(Framh. á 4. síðu)
honum endast fram að leiðar-
lokum.
Jón Guðnason,
Prestsbakka.
dansarar, atkvæðafénaður við
hlutfallskosningar, sem sé
vægarlaust rekinn í flokksdilka
og brennimerktur til æfilangrar
eignar vissum flokki.
V. Stjórnarskrárfrumvarpið.
Eftir hinni svonefndu
höfðatölureglu hlutfallskosn-
inganna ættu bændur rétt til
mestra ráða í landi, vegna þess
að þeir eru fjölmennasta stétt-
in. Þessu raskar stjórnarskrár-
frumvarp jafnaðarmanna. Það
er lævísleg tilraun Reykjavík-
urflokkanna um að ná einveldi
í landinu með hlutfallskjöri.
Eftir frumvarpinu verða 8 þing-
menn hlutfallskjörnir í Reykja-
vík en 11 af landlistum flokka
sem uppbótarþingmenn. Allir
þessir 19 þingmenn verða raun-
ar þingmenn Reykjavíkur, vald-
ir af flokksforingjum þar og
flokksfélögum. Auk þess verða
12 þingmenn hlutkjörnir í tví-
menningskjördæmum. Enginn
vafi er á því, að þetta er aðeins
fyrsta skrefið. Þjóðin hafði ekki
nægan tíma til að átta sig á
því, hvað hér var á seyði. En á
næstu árum mun sjást, að stefn-
an er sú að afnema öll ein-
menniskjördæmi, en gera alla
þingmenn hlutfallskjörna í
einu landskj ördæmi eða fáum
og stórum. Með því væri fullt
múgræði höfuðborgarinnar
tryggt að fullu og þjóðræði og
sjálfstæði héraðanna tapað..
V. „Ekki skal gráta Björn bónda,
heldur safna liði.“
Ekki nefndi Ólöf rika mann
sinn látinn riddara eða hirð-
stjóra, heldur bónda. Bónda-
nafnið þótti mest tignarheiti í
þá daga.
Björn bóndi var felldur óvið-
búinn af erlendu liði. Nú hafa
erlendar stefnur safnað mikl-
um flokkum í landinu, er ráð-
ast að bændum lands og sjávar
óviðbúnum. Kosningarnar virð-
ast vera í fljótu bragði ósigur
bændavaldsins og bændanna í
landinu, jafnvel þótt flokki
þeirra yxi stórlega fylgi. Sigur
Englendinga yfir Birni bónda
var Phyrrusar sigur, sem varð
þeim að falli. Svo rækilega safn-
aði Ólöf liði.
Ég efast ekki um, að bænd-
ur og sjálfstæðir atvinnu-
rekendur lands og sjávar átta
sig betur á málunum á næstu
árum. Þeir safna liði og afnema
allt hlutfallskjör til Alþingis.
Hlutfallskjör stefnir bcint og
ótvírætt til einræðisflokkanna,
til einveldis höfuðborgarinnar,
til afnáms frjálsrár rökhyggju
kjósenda og þingmanna. Vítin
í Þýzkalandi, Rússlandi, Ítalíu,
Spáni og Frakklandi eru til
varnaðar.
Við tökum upp einmennis-
kjör og meirihlutaval í öllum
kjördæmum, byggjum upp
stjórnarfarið á þeim þjóðlega
grunni, sem okkur hefir bezt
gefizt í þúsund ár. Berum sam-
an rólega framþróun og vel-
farnað allra brezkra þjóða í öll-
um álfum heims undir ein-
menniskjöri við ófarnað meg-
inlandsþjóðanna undir hlut-
fallskjöri.
Auðvitað verður að breyta
kjördæmaskipuninni að öðru
hvoru, eftir því sem fólkið flyzt
milli héraða, og kljúfa hin
stærstu t. d. Reykjavík í mörg
einmenniskjördæmi. Það er hin
mesta fjarstæða að hafa á móti
fjölgun einmenniskjördæma, ef
hlutfallskjör og uppbótarþing-
sæti eru niðurlögð. Með fjölgun
kjördæma má bæta úr öllu mis-
rétti héraðanna. Slíkt verður
aðeins að gera eftir föstum,
fyrirframákveðnum reglum.
Eðlilegt og sjálfsagt virðist, að
höfuðstaðurinn hafi nokkru
fleiri kjósendur um þingmann
en önnur héröð vegna þess, hve
hann hefir margháttaða að-
stöðu til áhrifa á landsmál um-
fram önnur kjördæmi. Og hugs-
anlegt er, að það yrði að vinna
til samkomulags, að hafa hlut-
fallskjör í Reykjavík einni.
En annars er öllum byggðum
landsins og allri okkar menn-
ingu hin mesta nauðsyn að
halda fast við hinn forna þjóð-
ræðisgrundvöll: Einmenniskjör-
dæmi, sem fá að senda þann
fulltrúa á þingið, sem nýtur
trausts flestra kjósenda.
N. N.
r=rm
1

.1.-11CEI
Súðin
fer vestur og norður til Þórs-
hafnar í vikulokin.
Vörumóttaka á Norðurlands-
hafnir í dag og á Vestfjarðar-
hafnir á morgun, ef rúm leyfir.
Pantaðir farseðlar óskast
sóttir fyrir miðvikudagskvöld.
Trúlofnnarhrlngar,
rækifærisgjafir,
í góðu úrvali.
Sent gegn póstkröfu.
Gnðm. Anclrésson
gullsmiður.
Laugavegi 50. — Sími 3769.
Frá Odda á Rangárvöllum
hefur tapast bleik hryssa. Mark:
blaðstýft aftan og gat hægra og
stýft vinstra.
Finnandi geri aðvart að Odda.
Þúsnndir vita
að gæfan fylgir trúlofunar-
hringunum frá SIGURÞÓR.
Sent gegn póstkröfu.
Sendið nákvæmt máL
Santband ísl. samvinnufélaga.
Munið að skipta við kaupfélögin. Þá fáið þér
góðar vörur og náið hagfelldum kaupum.
FRESTUR
til að kæra til yfirskattanefndar út af
úrskurðum skattstjúra oj»' niðurjöfnun-
arnefndar ú skatt- og útsvarskærum,
reunur út jiann 10. ágúst n. k. Kærur
skultt komnar í hrcfakassa skattstof-
unnar í Al|»ýðuliúsinu fyrir klukkan 34
þann dag.
Yfirskattanefnd Reykjavíkur
ttzittnttiut
iitttttitttittttttttttttitittittttmttttitti
Kaffihætir á ckki sainan nema að nafninu til. Mis-
munandi efni og aðferðir gera hann margvislegan
að gæðum. Kaffibætirinn FREYJA er sá kaffibæt-
ir, sem er við flestra hæfi. — Milt og ljúffengt bragð,
ásamt fallegum lit og hrcssandi ilmi, hafa gert
FREYJU-kaffibæti vinsælli en dæmi eru til.
DRÝGI9
kaffiskammtinn með
Iiiiium ágæta kaffi-
bæti frá Kaffibætis-
verksmið j unni
„FREYJU“
á Aknreyri.