Tíminn - 15.10.1942, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI: \
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON. )
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR: )
JÓNAS JÓNSSON. |
ÚTGEFANDI; ,(
FRAMSÓKNARFLOKKURINN. (
RITSTJÓR ASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI, Lindargðtu ÖA.
Slmar 2363 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A.
Simi 2323.
PRENTSMIÐJAN EDDA hi.
Símar 3948 og 3720.
26. ár.
Reykjavík, fimmtudagmn 15. okt. 1942
121. blað
Afstaða Framsóknarflokksins til
sjávarútvegsins á Alþingi
og „íjandskaparmár Sig. Kristjánssonar
Jóaas Jónsson;
Hverniá verður
krónan að
íimmeyring?
Sigurður Kristjánsson alþm. fer á stúfana í Mbl. á laugardag-
inn var til að sanna, að Framsóknarflokkurinn á Alþingi hafi
verið fjandsamlcgur sjávarútvegi. Nefnir hann tíu dæmi, er hann
telur vera þessu til sönnunar, og munu þau eiga að duga til að
halda útvegsmönnum í trúnni á „fjandskapinn“. Það er góður
greiði við Framsóknarflokkinn að nefna þessi dæmi, því að stað-
hæfingum S. Kr. um þau öll er auðsvarað. Skal það gert stuttlega,
en nánari fræðslu um öll þessi mál og meðferð þeirra er að
finna í alþingistíðindum undanfarinna ára.
1. Skuldaskil
4. Fiskiðnaður.
Ég vil fyrst leiðrétta prent-
villu í Tímanum. Það var
FINNSKA markið, sem féU nið-
ur í 10 aura og var stöðvað þar.
En meginhluti allra sjóðeigna í
landinu fórust í því syndaflóði
borgarastyrjaldarinnar. Þýzka
markið féll gersamlega og varð
einskis virði, eins og sást á því,
þegar þýzkur verkamaður fékk
20 miljarða marka í kaup einn
dag.
íslenzkum sparisjóðseigend-.
um gengur erfiðiega að skilja
það, að gamla krónan þeirra
minnkar með degi hverjum.
Segjum að maður, sem Ufir af
vöxtum sparifjár þurfi að leigja
sér herbergi í nýbyggðu húsi í
Reykjavík, og verði að greiða
300 kr. um mánuðinn fyrir eins
manns stofu. Hann þarf að fá
sér að borða í matsöluhúsi og
verður þar að greiða 350 kr. um
mánuðinn, sem hækkar með
vísitölunni. . Hann .fær . mjög
lága vexti af innstæðu sinni,
svo að hann verður að taka af
höfuðstólnum til að geta dreg-
ið fram Ufið. Dýrtíðin vex hröð-
um skrefum, en fjáreign hans
ekki eða vextirnir. Fyr en varir
er hann búinn að eyða til dag-
legra þarfa upphæð, sem átti
með vöxtunum einum að bæta
úr öllum þörfum eigandans.
Með hverjum mánuði hækkar
dýrtíðin, vísitalan og kaupið.
Bóndi, sem þarf að greiða vetr-
armanni 1000 kr. á mánuði fyrir
að vinna að heimilisstörfum að
vetri til, er ekki ofsæU af því,
sem hann fær nú fyrir mjólk-
ina og kjötið.
Hin síhækkandi dýrtíð leiðir
til þess, að bændur taka að fella
búpening sinn og útvegsmenn
draga skip sín á land. Um allt
land eru margir af eigendum
litlu vélbátanna farnir að bjóða
þá til kaups og vilja í stað þess
að fiska, fara í hina kaupháu
landvinnu. Næst kemur röðin
að stærri vélbátum. Eigendur
þeirra eru klemmdir við vegg
dýrtíðarinnar eins og hinir, sem
eiga minni fleyturnar. Fiskur-
inn, sem seldur er til Englands,
er með föstu fyrirfram ákveðnu
verði. En framleiðslukostnaður
allur vex með vísitölunni. Brátt
kemur sú stund, að stórir vél-
bátar verða líka að hætta. Sein-
ast koma togararnir. Þeir eiga
líka í höggi við dýrtíðina. Kaup
loftskeytamanna á þeim skip-
um var áður 40—50 þús. kr. Nú
tilkynnir Vísir mjög sakleysis-
lega, að loftskeytamenn hafi
sagt upp með viku fyrirvara, og
(Framh. á 4. $íðu)
sjávarútvegsfns.
Ágreiningurinn milli Fram-
sóknarflokksins og Sjálístæðis-
flokksins í þvi máli var svo
vaxinn, að Framsóknarmenn
vildu koma á, með aðstoð rik-
isins, skuldaskilum fyrir smá-
skipaflotann (vélbáta og linu-
veiðara), og var það samþykkt
á Alþingi, en Sjálfstæðismenn
vildu taka togaraflotann með í
skuldaskilin. Munu margir telja
það nú, að Kveldúlfur og önn-
ur stríðsgróðafélög hafi fengið
nóg hlunnindi hjá hinu opin-
bera, þótt eigi væri þeim við
bætt, enda líklegt, að þau
hefðu þá gleypt nokkuð mikið
af því fé, sem handbært var,
og þrengra orðið um hjálpina
til bátaútvegsins.
2. Ffskiveiðasjoður.
Sigurður Kristjánsson og
Pétur Ottesen höfðu samið sitt
frumvarpið hvor um Fiskiveiða-
sjóð á þinginu 1941, og virtist
þar kenna nokkurrar afbrýði-
semi milli flutningsmanna.
Sjávarútvegsnefnd neðri deild-
ar gerði nokkrar lagfæringar á
frumvarpi S. K. (vildi t. d. leyfa
sjóðnum að taka meira lán en
áður var heimilt, til starfsemi
sinnar) og flutti það síðan. Það
er algerlega rangt hjá S. K., að
Framsóknarmenn hafi „svikið“
samkomulag, sem gert hafi ver-
ið í nefndinni, og skal hér með
skorað á hann að finna þeim
orðum stað. Vextir í Fiskiveiða-
sjóði voru lækkaðir og gerðir
sem jafnastir meðalvöxtum af
landbúnaðarlánum, og getur
það ekki talizt ósanngjarnt.
Tekjur sjóðsins af útflutnings-
gjaldi nægja til þess að færa
vextina þetta nlður og vel það.
S. K. virðist hins vegar álíta,
að Fiskveiðasjóður ætti að
starfa með eigið fé eingöngu,
og virtist það bera vott um
fremur litla þekkingu á banka-
starfsemi. Hitt er auðvitað
eðlilegra, að sjóðurinn taki lán
eins og aðrar lánsstofnanir og
noti útflutningsgjaldið til að
færa niður vexti eins og t. d.
Byggingar- og landnámssjóður.
3. Bygglngarstyrkir
tll báta.
Framsóknarmenn voru því
eindregið fylgjandi, að styrkur
væri veittur til að byggja báta
á kreppuárunum fyrir stríðið.
Hins vegar mun það eitthvað
hafa tafizt vegna þess, að Al-
þýðuflokkurinn vildi fremur
leggja féð I togara.
Það er hlálegt af S. K. að
ætla að telja mönnum trú um,
að Framsóknarflokkurinn hafi
verlð á móti fiskiðnaði. Flestir
vita, að Framsóknarmenn geng-
ust fyrir þvi að byggðar voru
hinar fyrstu stóru síldarverk-
smiðjur í landinu (ríkisverk-
smiðjurnar), og studdi síðar
eindregið byggingu hraðírysti-
húsa, karfavinnslu o. fl. Vaía-
samt verður að telja hjá S. K ,
að „Sjálfstæðismenn“ haíi
byggt niðursuðuverksmiðju S.
í. F.! Ekki er kunnugt, að ann-
arra flokka menn I þessum íé-
lagsskap hafi tekið sig þar út
úr. Það er þá líka vafasamt, að
þessi verksmiðja hafi gefið betri
raun fjárhagslega en önnur iðn-
aðarfyrirtæki sjávarútvegsins.
5. Frlðiui Faxaflóa.
Þetta mál nefnir S. K. m. a.
til vitnisburðar um „fjand-
skap“ Framsóknarfl. í garð
sjávarútvegsins. Hins vegar
nefnir hann ekki einu orði, að
Framsóknarmenn hafi lagt
stein I götu þess máls, enda
mun það erfitt.
6. Sjómælíngar og
ramisókn fisklmiða.
Þar færir S. K. það til, að
Framsóknarmenn hafi ráðizt á
sig í umræðum, þegar þetta
mál var til meðferðar I þing-
inu, en játar þó, að tillaga um
þetta hafi verið samþykkt
(væntanlega ekki af minna-
hluta þingsins!). En S. K. mætti
gera sér ljóst, að ádeilur á hann
sjálfan og framkomu hans I
málum, eru ekki sama og
„fjandskapur" við sjávarútveg-
inn!
7. Fiskimálanefnd.
S. K. telur, að Framsóknar-
menn hafi stofnað Fiskimála-
nefnd til að vinna sjávarútveg-
inum tjón! Var það þá af 111-
vilja við sjávarútveginn, að Ól-
afur Thors flutti frumvarp sitt
um „fiskiráð“ um sama leyti?
Mjög margar þær ráðstafanir,
sem gerðar voru sjávarútvegin-
um til framdráttar, voru ein-
mitt framkvæmdar á vegum
Fiskimálanefndar, eða að henn-
ar tilhlutun, svo sem fiskherzla,
karfavinnsla, bygging frysti-
húsa og markaðsöflun fyrir
hraðfrystan fisk, styrkveiting til
báta og iðnaðarfyrirtækja o. s.
frv. Og ekki reyndu ráðherrar
Sjálfstæðisflokksins að leggja
MENNTASKÓLADEILAN
Pálmi Hannesson svarar
bréii Magnúsar Jónssonar
Hér fer á eftir bréf og greinargerð, þar sem Pálmi ar °s vænti, að ég kunni að
Hannesson rektor svarar hinu furðulega plaggi, sem meta Þær sem vert er.
Magnús Jónsson sendi rektor í embættisnafni og lét virðingarfyiist.
lesa í Útvarpið. tu kennslumálaráðimeytisins.
Bréf rektors
dags. 13. þ. m.:
Til áréttingar og framhalds
á bréfi mínu, dags. 10. þ. m., sem
var bráðabirgðasvar við bréfi
hins háa ráðuneytis, dags. 9.
þ. m., og með skírskotun til
hjálagðrar greinargerðar, vil ég
leyfa mér að taka fram eftir-
f arandi:
Eins og kunnugt er, starfar
skólinn samkvæmt reglugerð
frá 8. febrúar 1937. í 68. gr.
þeirrar reglugerðar er svo fyrir
mælt, að rektor hafi yílrum-
sjón með húsum skólans. Þetta
ákvæði verður naumast skilið
á annan veg en þann, að með
því afhendl hið opinbera um-
ráðaréttinn yfir skólahúsunum
í hendur rektors. Þessi skiln-
ingur styðst og við venju, þvi
að ráðuneytið hefir aldrei, svo
mér sé kunnugt, gert neina ráð-
stöfun varðandi skólahúsin, án
samþykkis rektors. Enn þykir
rétt að benda á það, að mér
hefir verið tjáð, að ráðuneytið
hafi eitt sinn fellt þann úrskurð,
að skólanefnd barnaskólans í
Reykjavík gæti bannað, að
kosningar færu fram í barna-
skólahúsinu, enda þótt bæjar-
stjórn hefði ákveðið það og bær-
inn ætti húsið.
Samkvæmt þessum skilningi
taldi ég mér rétt að krefjast
þess af ráðuneytinu, að skrif-
stofa, sem sett hafði verlð nið-
ur í skólahúsinu, að mér forn-
spurðum, yrði flutt þaðan burtu,
þegar ég þóttist sannfærður um
það, að hún tefði fyrir viðgerð-
nefndina niður, þegar þeir
komu í ríkisstjórn.
8. Trygging aflablnta.
Það er rétt, að S. K. heflr oft-
ar en einu sinni flutt á þlngi
frv. um svokallaðan jöfnunar-
sjóð aflahluta. Áttu útvegsmenn
að borga í þennan sjóð og hið
opinbera nokkuð á móti, en
sjóðnum skyldi verja til að bæta
upp aflahluti á slæmum árum.
En frv. þetta hafði ekkl verið
hugsað til hlítar, og fram-
kvæmdin engan veginn ákveðin.
Þingið ákvað því að visa málinu
til stjórnarinnar til rannsóknar
og undirbúnings. Ólafur Thors
var þá orðinn atvinnumálaráð-
herra og heyrði mál þetta undir
stjórnardeild hans. Ólafur hafði
þetta mál hjá sér milli þinga,
lét enga rannsókn fara fram og
hefir enn ekki lagt neinar til-
lögur fyrir þingið. S. K. á þvl al-
gerlega við ráðherra sinn um
þetta mál, en ekki Framsóknar-
flokkinn, sem enn biður eftir til-
lögum stjórnarinnar 1 þessu
máli.
(Framh. á 2. »i0%)
um á húsinu og til árekstra kom
milli mín og hennar um afnot
hússins. En er þessari kröfu var
hafnað skilyrðislaust og mér
jafnframt tjáð, að ráðuneytið
en ekki ég réði íyrir skólahús-
unum, þá þótti mér sem ganga
ætti á rétt embættis mins þann,
er því kemur til, samkvæmt
reglugerð skólans og íornum
venjum Mér var ekki ljóst,
hversu ég mætti koma við yfir-
mnsjón með skólahúsunum, ef
sá háttur yrði upp tekinn, að
ráðuneytið ráðstafaði þeim að
meira eða minna leyti í hendur
öðrum án vitundar minnar eða
samþykkis, en óvist um hitt,
hvar niður kæmi um síðir, ef
þetta gengi fram. Ég ákvað
þess vegna að leggja stöðu
mína að veði fyrir því, að rétt-
ur embættisins yfir skólahús-
unum yrði ekki skertur frá þvi,
sem verið hefir. Þessu höfuðat-
riði bréfa minna frá 5. og 7. þ.
m. er látið ósvarað í bréfi ráðu- '
neytisins. En þar sem skrifstoía
lögmanns hefir þegar verið
flutt burtu úr skólahúsinu, tel
ég kröfum mínum fullnægt og
því, eftir atvikum, ekki ástæðu
til að óska frekara svars um
þetta.
En með því að annað er gef-
ið í skyn í bréfi ráðuneytisins,
skal það tekið fram, að ég hefi
ekki vefengt það, að ráðuneytið
hafi æðsta vald yfir skólanum
og hvorki óskað þess né krafizt,
að það afsalaði sér þvi valdi í
hendur rektors um fram það,
sem reglugerð skólans ákveður
eða helgast af fornum venjum.
En eins og áður segir, hefi ég
lagt stöðu mína að veði fyrir
því, að réttíndi rektors verði
ekki skert. Nú þykir mér slíks
eigi lengur þurfa, og mun ég
gegna embætti mínu framveg-
is. Frýjuorð hagga engu um þá
ákvörðun.
Átölur ráðuneytlsins mun ég
taka til hæfilegrar yfirvegun-
Greiuargerð.
í bréfi hins háa ráöuneytis,
dags. 9. þ. m., er gengið íram
hja höfuöefni bréfs mins frá 5.
þ. m., en um önnur atriði þess
þykir gæta misskilningá. Hins
vegar eru þar átölur í minn garð
heiúur ótæpiega reiddar iram.
Tel ég þvi rétt aö gera hér á
eitir nokkra grein fyrir máia-
vöxtum, eí raöuneytaö mætti þá
iremur skilja aistööu mina og
sjonarmiö.
I 1. Þann 12. júni þ. á. tilkynnti
brezka herstjórnin mér, að hún
viidi aihenda skólahúsin við
Lækjargotu næsta dag. Skoðaði
ég þá húsin og ritaöi að þvi
ioknu ráðuneytinu bréí, þar sem
ég skyrði írá þvi, að húsin
þyrftu gagngeröra endurbóta,
bæöi vegna shts og skemmda
' og þó eigi síður af hreinlætis-
og heiibrigðisástæðum. Jafn-
framt lagði ég tii, að húsameist-
ara ríkisins yrði falið að meta
skemmdir og taka við húsunum
til aðgerða. Næsta dag voru hús-
in afhent. Eigi náðist þá i
kennsiumálaráðherra, en skrif-
stofustjórinn í ráðuneytinu féllst
á tillögur mínar. Eftir þetta var
ég burtu úr bænum um tima, en
er heim kom.innti ég húsameist-
ara eftir aðgerðunum, en hann
kvaðst engin fyrirmæli hafa
fengið um að annast þær. Reyndi
ég þá langa hríð að ná tali af
ráðherra um þetta, en það tókst
ekki, og skrifstofustjóri kvað sig
ekki geta ákveðið viðgerðirnar
án samþykkis ráðherra. í lok
júlimánaðar snéri ég mér til
forsætisráðherra, og ákvað
hann. að athuguðum mála-
vöxtum, að viðgerðir skólahús-
anna skyldu hefjast þegar 1
stað. Með þessum hætti töpuð-
ust nærri 7 vikur frá viðgerðun-
um, og ég fullyrði, að skólahús-
in hefðu mátt vera tilbúin i
(Framh. á 4. tiðu)
Hjélið snýst
Alþýðublaðið kallar bænður „kjötokrara“ í gær og lætur gkina
í, að það sé Jóhann Sæmundsson læknir, sem hafi komið upp
um þá. Það er ódrengilegt af Alþýðublaðinu að misnota nöfn
heiðvirðra manna á þennan hátt. Hitt má til sanns vegar færa,
að Jóhann læknir hafi verið fljótfær í sumum ályktunum sínum.
Það er t. d. vitað, að vísitalan er nú í raun og veru 240—246 stig. En
ríkisstjórnin ætiar víst að halda því leyndu fram yfir kosningar.
Þá verður Dagsbrúnarkaup fyrir 9y2 klst. ekki kr. 48.51, heldur kr.
55—57 kr. Sé reiknað með 300 virkum dögum á ári svarar þetta
tii 16000—17000 kr. á ári.
Hvað þarf nú bóndinn að framleiða mörg kg. af kjöti fyrir
þetta? Þetta er ekki hægt að reikna nákvæmlega, en þótt reiknað
sé með heildsöluverðinu kr. 6.40, sem bóndinn fær vitanlega ekki
í sinn hlut, verða það um 2500 kg. eða 200 dilkakroppar.
Til þess að bóndi hafi sama kaup og verkamaður verður hann
því að hafa 200 dilkakroppa afgangs, þegar hann hefir greitt
allan tilkostnað, eða vinna að öllu leyti einn að þessari fram-
leiðslu.
En það mun varla nokkrum mannl kleift, nema þá ritstjórum
Alþýðublaðsins.