Tíminn - 21.10.1942, Blaðsíða 3

Tíminn - 21.10.1942, Blaðsíða 3
125. blatf TtMlNN, mi«vikiula»iim 21. okt. 1942 495 ANN AlL Afmœll. Þorleifur Eiríksson fyrrum bóndi að Bæ í Lóni, átti sjötugs- afmæli 16. sept. síðastl. For- eldrar hans voru Eiríkur Hall- dórsson bóndi á Hvalnesi og fyrri kona hans Oddný Steins- dóttir, voru þau bæði komin af góðum bændaættum. Þorleifur missti móður sína, er hann var 8 ára og ólst síðan upp hjá föður sínum og stjúpmóður til þroska aldurs. Fór þá vinnu- maður að Bæ og giftist þar fá- -um árum síðar ekkjunni Svein- björgu Sigurðardóttur Guð- mundssonar bónda í Bæ, hinni beztu konu. Þorleifur bjó í Bæ — óðals- jörð Úlfljóts lögsögumanns — um 30 ára skeið, og var jafnan fjölmennt á heimilinu, börnin urðu mörg og g'estkvæmt að jafnaði. Þorleifur var rnikill starfsmaður, glaðvær og greið- vikinn í bezta lagi, vann mikið hjá öðrum, einkum við húsa- byggingar og fleiri smíðar. Fé- lagslyndur hefir hann verið og áhugasamur um þau mál. í hreppsnefnd átti hann sæti all mörg ár og var ötull liðsmaður framfaramála í sveit sinni. Konu sína missti Þorleifur ár- ið 1924 og brá búi nokkru síðar, er Eiríkur sonur hans tók við, til ársins 1934, að þeir fluttu að Höfn og reistu þar heimili er hlaut nafnið Nýi-Bær. Elzta son sinn, Ólaf, missti Þorleifur fyrir all mörgum ár- um, er togarinn „Leifur heppni“ fórst, en hann var þar háseti. Fimm börn eru á lífi: Valgerð- ur húsfreyja í Bæ, gift Ólafi Snjólfssyni^ bónda þar, Eiríkur útgerðarmaður í Höfn, giftur Aðalbjörgu Guðmundsdóttur frá Austurhól, Ingunn, gift Eiríki Kristjánssyni vélstjóra, Eskifirði og Bjartmar verkamaður. Höfn, giftur Steinunni Jónsdóttir frá Árnanesi. Auk þessara barna ólst upp hjá Þorleifi stjúpsonur hans Sigurður Ólafsson útgerðarmað- • ur Höfn, sem um langt skeið hefir verið einn kunnasti sæ- garpur í sínu byggðarlagi og stýrt vélbátnum Björgvin. Á þessum tímamótum senda hinir mörgu vinir Þorleifs hon- um hlýjar hugarkveðjur, með kennilega hugsandi mann, sem í haust var jarðsunginn norður í Skagafirði og sagði sjálfur fyrir um erfi sitt. Óvenjulega mörg ljóð eru í þessum árgangi tímaritsins, en flest eru þau góð, og sum ágæt. Einar P. Jónsson yrkir um Stínu í þvottahúsinu:f „og hún, sem elskaði ísland mest á ensku var síðast kvödd.“ Ragnar Stefánsson er þekkt- ari sem leikari en skáld, en hann yrkir margt vel. Yfir ljóði, sem er þrungið af heimþrá, er einkennilegur blær. Hann talar fyrir munn margra í þessum orðum: „Uppfyllt verður óskin mín — ævinni fer að halla — sjái ég áður en sjónin dvín sóldýrð íslands fjalla, þar, sem mig dreymdi draumana mína alla.“ Ég vil líka vekja athygli á kvæði um „Týsfórnina“, eftir Svein Björnsson, lækni í Ár- borg. Sér hann framfaravon mannkynsins spretta upp af því atriði, að úlfurinn er fjötraður, vegna sjálfsfórnar Týs. Kvæði Sveins er lipurt, og heldur huga lesandans föstum frá upphafi til enda. Nú fer ég ekki fleiri orðum um bókmenntalegt innihald Tímaritsins. Ef til vill finnst einhverjum, að ég hljóti að hafa hlaðið oflofi á ritið, úr því að ég hefi lokið lofsorði á flest, sem í því er. En ég bið menn aðeins að kynna sér ritið sjálfa og vita, hvort það er ekki þess þeirri ósk, að hann megi sem lengst halda sinni miklu lífs- gleði og lifa marga ánægju- lega daga í hópi sinna mann- vænlegu barna og barnabarna. S. J. Jóhannes Friðlaugsson kenn- ari að Haga í Aðaldal er sext- ugur 29. f. m., fæddur 29. sept- ember 1882. Hann er sonur merkra hjóna, Sigurlaugar Jós- efsdóttur og Friðlaugs Jónsson- ar, bróður Friðjóns á Sandi. Áttu þau hjón nokkur börn, og er úrvalsfólk af þeim komið. Jóhannes lauk ungur kenn- araprófi í Flensborgarskóla, og hefir stundað kennslu síðan, eða hartnær fjóra tugi vetra, og lengst af í heimasveit sinni, Aðaldal. Er hann meðal kunn- ustu og fremstu barnakennara landsins og nýtur mikils trausts og álits. Hann er ágætlega greindur maður, lesinn vel og margfróður, og hefir j>afnan haft mjög sterkan áhuga á starfi sínu og velferð nemenda sinna. Enda getur hann litið yf- ir mikinn árangur af löngu starfi. Jóhannes hefir skrifað tölu- vert af smásögum í tómstund- um sínum frá kennslunni. Hafa ýmsar þeirra verið prentaðar í blöðum og tímaritum, og eru margar vel heppnaðar. Ekki hefir Jóhannes ráðizt í að safna sögum sínum í bók, og hafa þó margir hlotið lof, þeir er minna hafa til brunns að bera. Vildi ég mega skjóta því vinsamlega að mínum gamla kennara, að mér finnst lítillæti hans of mikið í þessu efni. Um nokkurt árabil undanfar- ið hefir Jóhannes verið hrepps- nefndaroddviti í Aðaldæla- hreppi, og nýtur óskipts trausts sveitunga sinna í því starfi. — Hann er kvæntur Jónu Jakobs- dóttur Þorgrímssonar, bónda í Haga, myndarkonu, og eiga þau margt efnilegra barna. A. S. Aflabrögð nyrðra Aflabrögð hafa verið mjög misjöfn. Við Skjálfanda hefir lítið aflazt í sumar og haust. Við Eyjafjörð hefir afli hins vegar verið sæmilegur, þegar á sjó hefir gefið. Hafa þar jafn- an legið skip til fisktöku. Drag- nótabátar þaðan hafa að und- anförnu verið að veiðum á Húnaflóa og aflað vel. Losa þeir afla sinn í fisktökuskip á Hólmavík. Veiði botnvörpuskipa fyrir Vestfjörðum hefir gengið vel. Hefir mikill hluti aflans verið ufsi. Lifrarafli sumra skipa hefir numið 220 lifrarfötum í veiðiför. Hefir lifrarhlutur á skipunum því verið mjög hár. virði, að það sé lesið af gaum- gæfni. Þeir, sem að þessu tíma- riti hafa staðið og standa enn, eru með fremstu mönnum í hópi íslendinga, og það er langt frá því, að það sé neitt gustuka- verk af okkar hálfu, þó að við fylgjumst með bókmenntum þeirra. Sem betur fer, sýnist nú vera vaxandi áhugi á því að kynnast Vestur-íslendingum, en þrátt fyrir það er ekki laust við, að sums staðar skorti tals- vert á réttan skilning á þýð- ingu slíkrar kynningar. Einu sinni kom ég ofan af ræðupalli á ónefndri samkomu, og skaut þá einn kunningi minn þessu í eyrað á mér: „Þú ert farinn að fara í taugarnar á mér. Þú get- ur hvergi opnað munninn, svo að þú farir ekki að tala um Vestur-íslendinga." Auðvitað má of mikið af öllu gera, enda viðurkenni ég ekki, að ég geti ekki opnað munninn, án þess að tala um landana vestra. Orð- in voru þar að auki sögð i spaugi. En hugsaðu þér, lesandi góður, að það hefði verið gert ráð fyrir því í heilan mannsald- ur, að íbúar beggja Skaftafells- sýslna, beggja Múlasýslna, beggja Þingeyjarsýslna og Eyja- fjarðarsýslu kæmu öðrum hlut- um ísl. þjóðarinnar ekki neitt verulega við. Svo færi að koma af stað frekari hreyfing í þá átt að hafa samband við þá úr öðrum landshlutum. Einhverjir góðviljaðir Sunnlendingar og Vestfirðingar kynntu sér þessar gleymdu landshluta persónu- (Framh. á 4. slðu) Wolfgaug Alozart Það var fátt um manninn, er hann var borinn til grafar. / Leopold Auer yngri, hinn mikli rússneski fiðluleikari, sem upp- götvaði og þjálfaði fleiri tónlistamenn en nokkuí annar kennari vorrar kynslóðar, skýrði mér frá því, að ef menn vildu geta sér mikinn orðstír á þeim vettvangi, yrðu þeir að fæðast í fátækt. Hann tjáði mér, að það væri eitthvað — hann vissi þó eigi full skil á því, hvað það væri, — sem örbirgðin greipti á sál manna, eitthvað dularfullt og tígið, eitthvað, sem þroskaði skynjun og rnátt, mannúð og viðkvæmni. Mozart var svo snauður, að hann gat ekki keypt sér brenni. Hann varð því að sitja í kaldri vistarveru meö hendurnar vafðar í ullarsokka, til þess að halda á þeim hita, er hann samdi hin guðdómlegu tónverk sín, sem gerðu nafn hans ódauðlegt. Hann lézt úr tæringu, þrjátíu og fimm ára að aldri. Lífsafl hans var þorrið af langvarandi kulda, hungri og hvers konar skorti. Útför hans kostaði nákvæmlega þrjá dollara og tíu cent. Aðeins tíu manns fylgdu honum til grafar, og þegar rigna tók, tvístraðist þessi fámenni hópur. Harold Sanford, sem var handgenginn vinur Victors Herberts, skýrði mér frá því, að þegar Herbert hefði komið til Ameríku fyrsta sinni, hefði hann átt við slika fátækt að búa á stundum, að hann hefði aðeins átt eina skyrtu og því orðið að liggja í rúminu, meðan kona hans þvoði og líndró skyrtuna. Flestir minnast lagsins, sem var á hvers manns vörum í upp- hafi hinnar fyrri heimsstyrjaldar, It’s a Long, Long Way to Tipperary. Þaö er ef til vill vinsælasti striðssöngur, sem saminn hefir verið, og þó varð höfundur hans, Jack Judge að reka fisk- verzlun á daginn og gegna störfum sem leikari á kvöldin, til þess að geta aflað sér nauðþurfta. Eitthvert vinsælasta lag, sem getur, var „Silver Threads Among the Gold“. Hart P. Danks samdi tónsmíð þessa og tileinkaði hana konu sinni. Hann seldi útgefanda sínum hana fyrir aðeins fimmtán dollara. Síðar urðu þau hjónin ósátt og skildu sam- vistum. Danks lézt fyrir aldarfjórðungi, snauður og einmana í óvistlegu gistihúsi i Philadelphiu. Á borði við banabeð hans fannst miði, sem á var ritað: í einveru er dapurt að deyja. Einhver vinsælasta tónsmíð í heimi var gerð af slátrarasyni í Iowa. Hún nefnist Humoresque. Það mun láta nærri, að á hverri stundu dags og nætur sé Humoresque leikið einhvers staðar í heiminum. Það var samið af Tatara, Anton Dvorak að nafni. Hann kom hingað til lands, er hann var fimmtugur orðinn. En honum gazt ekki að háreystinu og uppnáminu i New York, svo að hann lagði leið sína til Iowa. Þar bjó hann um skeið í þorpi, er nefnist Spillville. Spillville er enn i dag næsta eyðilegur staður, því að þar er hvorki járnbraut né steinlögð stræti. Meðan Dvorak bjó í Spillville samdi hann hluta af Hljómkviðu nýja heimsins, sem getur með sanni talizt frábært listaverk. Þar eð hún var samin meðal kornakranna í Iowa, hafði Dvorak um stund í hyggju að nefna hana Spillville-hljómkviðuna. Dvorak fæddist fyrir nær hundrað árum í smáþorpi nokkru í Bæheimi. Hann naut lítillar menntunar og varð að vinna öllum stundum i sláturverzlun föður síns. En ástin á tónlistinni var honum í blóð borin. Hann sagði því skilið við slátraraverzlunina og lagði leið sína til Prag, til þess að nema tónlist. Ekki var auðæfunum fyrir að fara, því að hann átti ekki annað fé en það, sem honum áskotn- aðist fyrir að leika á fiðlu á strætum úti. Svo voru kjör hans kröpp, að hann varð að búa í óvistlegu þakherbergi. Húsaleigan var að sönnu eigi há. Þó hafði hann ekki ráð á þvi að búa einn. Hann varð að hafa fimm samnemendur sína í herbergi með sér. Það var bitur kuldi í herbergi þessu á vetrum. Dvorak var oft nær örmagna af hungri, því að hann varð að neita sér um mið- tíegisverð til þess að spara saman fé fyrir gamalli slaghörpu, sem var lítt nothæf talin. Er Dvorak sat við slaghörpu þessa í hinu kalda þakherbergi, samdi hann mörg hin fegurstu lög, sem aldrei voru þó í letur færð. — Hvernig má það vera? kynni einhver að spyrja. Vegna þess, að fjárhagur hans var svo þröngur, að hann gat ekki einu sinni keypt sér nokkrar pappírsarkir. Stundum tíndi hann saman úrgangspappír á strætum úti og ritaði laga- smíðar sínar á hann. Þó skildum við eigi aumka Dvorak um of, því að skortur sá og örbirgð, er hann átti við að búa, olli því, að heimurinn eignaðist frábæran tónlistarsnilling. Næst, er þú hlýðir á Humoresque Dvoraks, skyldir þú athuga, hvort þú verður eigi var dulrænnar fegurðar, viðkvæmni og skynjunar manns, sem þrautir leið, manns, er háði harða bar- áttu og átti við hungur og kulda að búa, manns, er þekkti af reynslu ógn örvæntingarinnar. f Allar góðar húsmæður þekkja hinar ágætu SJAFNAR-vörur Þvottaduftið PERLA ræstiduftið OPAL kristalsápu og stangasápu Samband ísl. samvinnufélaga. Bréfaskóli S. í. S. er skóli yðar, sem at- vinnu vegna getið eigi sótt aðra skóla. Gerið tómstundirnar ánægjulegar og arð- bærar með þvi að verja þeim til þess að auka kunnáttu yðar. Leitið upplýsinga hjá Bréfaskólanum, Sambandshúsinu, Reykjavík. Garnastöðlna Upplýsiugar á staðnnm og í sínia 4241. KEMISK HREINSUN, LITUN — PRESSUN. Fyrsta flokks vinna. SENT MEÐ PÓSTKRÖFU UM ALLT LAND. [m| Laugavegi 7 (Jl Sími 2742. Allt frá §|öfn Hrelnlætísvörnr frá SJÖFN mæla með sér sjálfar — Þær munu spara yð- ur mikið ómak við hreingemingarnar 2V O T I Ð O P A L RÆSTIDUFT r y stalsápn Kaupendur Timans ntan Reykjavíknr Gleymið ekkí að T í m a n n. borga ern minntlr á, að gjalddagi 26. árgangs var 1. jálí síðastl. Eru þeir ]>vi vinsamlega beðnir að greiða ársgjaldið, kr. 15.00, sem fyrst, til inn- heimtnmanns blaðsins, eða beint til afgreiðsl- nnnar, Lindargötu 9A, Reykjavík.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.