Tíminn - 22.12.1942, Blaðsíða 2

TlMIMV. þriCiudagÍMJi 22« des. 1942
152. blað
602
‘gímirrn
^ Þriðijuduti 22. des.
Tíllaga Sígurðar
Kristjánssonar
Tillaga Sigurðar Kristjáns-
sonar við verðlagsfrv. rikis-
stjórnarinnar er sögulegt plagg.
Hún er heimild um veigamikinn
þátt í þeirri baktjaldavinnu,
sem átt hefir sér stað í sölum
Alþingis að undanförnu.
Kaupmenn og skósveinar
þeirra í Sjálfstæðisflokknum
hata Framsóknarmenn mest
.allra andstæðinga sinna. Fram-,
sóknarmenn hafa eflt og stutt
kaupfélögin, sem kaupmönnum
er mestur þyrnir í augum.Kaup-
menn telja, að kaupfélögunum
verði ekki rutt úr vegi, nema
Framsóknarflokkurinn hafi ver-
ið yfirbugaður fyrst.
Þessi hugsunarháttur kaup-
manna og fylglsveina þeirra
kom ljóst fram í selnustu kosn-
ingum. Sigurður Krlstjánsson
lýsti yfir þvi í útvarpsumræð-
um, að ekki ætti að hafa neina
samvinnu við Framsóknar-
flokkinn eftir kosningarnar.
Margir frambjóðendur Sjálf-
stæðisflokksins, t .d. Magnús
Gíslason og Jón Pálmason, töldu
bezt, ef ekki yrði mynduð þjóð-
stjórn, að Sjálfstæðisflokkurinn
og verkamannaflokkarnir tækju
höndum saman.
Síðan þing kom saman hafa
þessi öfl mátt sin mest í Sjálf-
stæðisflokknum. Margir for-
kólfar Sjálfstæðisfloksins hafa
sótt svo fast á þingmenn verka-
mannaflokkanna, að frekustu
biðlar í kvonfangsmálum myndu
trauðla þola samjöfnuð. Ólafur
Thors hefir verið tíður gestur
hjá sósíalistum. Þó hefir verið
biðlað enn ákafar til Alþýðu-
flokksins.
Bónorð sitt til verkamanna-
flokkanna hafa ihaldsforkólf-
arnir orðað á þessa leið: Sveita-
valdið hefir stjórnað landlnu
með ofsa og ofríki undanfarin
17 ár og búið kaupstaðabúum
hin hörðustu kjör. Við byrj-
uðum á því að bæla þetta of-
ríki niður með kjördæmabreyt-
ingunni. Þeirri samvinnu, sem
þá hófst, verðum við að halda
áfram, unz tryggt er, að sveita-
valdið rís ekki upp aftur. Sér-
staklega hefir offors sveita-
valdsins verið mikið i verðlag3-
málum landbúnaðarins undlr
forustu yfirgangsseggjanna
þriggja, Sveinbjarnar Högna-
sonar, Egils í Sigtúnum og Páls
Zóphóníassonar. Þið hafið ver-
ið því fylgjandi, að verðlagning
landbúnaðarvara yrði lögð und-
ir dómnefnd, sem aðallega væri
skipuð bæjarmönnum, en kaup-
gjaldið fengi að vera frjálst. Nú
skulum við gera þetta með ykk-
ur. Við skulum taka höndum
saman og efla svo bæjavaldið,
að sveitavaldið eigi sér ekki
uppreisnarvon framar.
Þessar bónorðsferðir hafa ekki
borið tilætlaðan árangur.
Nokkrum þingmönnum verka-
mannaflokkanna, einkum í Al-
þýðuflokknum, mun að visu
hafa þótt tilboð Sjálfstæðis-
manna ginnandi í fyrstu og
voru t. d. ekki.búnir að átta sig
til fulls, þegar forsetakosning-
arnar fóru fram. En við nánarl
athugun munu þeir hafa séð, að
þetta herbragð stríðsgróðavalds-
ins til að kljúfa hinar vinnandi
stéttir sveitanna og kaupstað-
anna í tvær fjandsamlegar
fylkingar, gæti orðið verst fyrir
þá sjálfa.
Tillaga Sigurðar Kristjánsson-
ar um að leggja verðlagningu
landbúnaðarvara — ekki til
febrúarloka, heldur um óákveð-
inn tíma — undir dómnefnd í
kaupgjaldsmálum var nýtt agn
fyrir verkalýðsflokkana. Hefðu
þeir bltið á krókinn, væru hafn-
ar deilur milli þeirra og fulltrúa
sveitanna, er hefðu getað leitt
til fulls fjandskapar.
Að þessu sinni fylgdu ekki
nema fjórir Sjálfstæðismenn
tillögu Sigurðar. En formaður
Sjálfstæðisflokksins gaf þá at-
hyglisverðu yfirlýsingu, að
raunverulega væri hann tillög-
unni samþykkur, þótt hann
vildi ekki fylgja henni á þessu
Endurmínoíngar um
Einar Benedíktsson
Frú Valgerður Benediktsson,
ekkja Einars skálds Benedikts-
sonar, hefir birt endurminning-
ar um mann sinn. Forlag ísa-
foldarprentsmlðju gefur bókina
út. Er útgáfan einkar vönduð,
eins og vera ber.
Frú Valgerður mun, og það
með fullum rétti, hafa mikla
sæmd af þessu verki. Bókin er
vel rituð og létt og skemmtileg
aflestrar. En það sem mestu
munar, er þó sú mikla sögulega
vitneskja um eitt af höfuð-
skáldum þjóðarinnar, sem fólg-
in er í þessu riti. Enginn þekkti
betur hinn glæsilega ævintýra-
mann heldur en frú Valgerður,
sem stóð við hlið hans I marg-
háttaðri lifsbaráttu hans um
30 ára skeið, einmitt á þeim
tíma, þegar hann orti flest af
sínum beztu ljóðum, og stóð í
pólitískri baráttu og fjármála-
framkvæmdum, sem öll þjóðin
veitti eftirtekt. Hér eftir mun
enginn sá, sem vill skilja skáld-
skap Einars Benediktssonar,
láta hjá líða að kynna sér þessa
merkilegu söguheimild. Fram-
kvæmd frú Valgerðar er því
merkilegri, þar sem það er í
fyrsta sinn í sögu íslenzkra
bókmennta, að eftirlifandi kona
mikils skálds eða listamanns
segi glögglega frá mörgum
helztu þáttum úr ævisögu eig-
inmannsins.
Frú Valgerður hefur frásögn
sína á þeim árum, þegar hún
og ungar stallsystur hennar
koma í þingsalinn til að hlusta
á þrumuræður mælskasta
mannsins, sem setið hefir á Al-
þingi, Benedikts Sveinssonar,
föður Eínars skálds. Síðan
bregður hún upp hverri mynd-
inni af annarri, frá skólaver-
unni i Edinborg, þar sem kal-
vinistiskar, gamlar konur,
banna henni að fara í leikhús
með Einari, frá tilhugalífi
þeirra, skautaferðum á Tjörn-
inni, þýðingu Per Gynts, mál-
færslustarfi og fasteignakaup-
um Einars, ferðum þeirra er-
lendis og norður í Þingeyjar-
sýslu, sem gefa efni til merki-
legrar ljóðagerðar. Þá segir frú-
in frá sýslumannsárum Einars
i Rangárvallasýslu, og hversu
þau hjónin tjölduðu innan torf-
hýsi sér til íbúðar meðan verið
var með ærnum kostnaði að
húsa bæinn að Stóra-Hofi. Síð-
an kemur frásögnin um fána-
málið og fánasönginn, og upp
úr þvi hinar ævintýralegu vík-
ingaferðir skáldsins, sem vara í
nálega tuttugu ár. Á þeim ár-
um býr Einar með fjölskyldu
sinni í Skotlandi, Noregí, Dan-
mörku og Englandi, en dvelur
stigi, þar sem það gæti tafið
fyrir frv. ríkisstjórnarinnar.
Það liggur þannig fyrir að
Sjálfstæðisflokkurinn er reiðu-
búinn til að verzla með þetta
stærsta hagsmunamál bænd-
anna, verðlagningu landbúnað-
arvara, og leggja það í hendur
dómnefndar, þar sem bændur
eiga enga fulltrúa, á sama tíma
og kaupgjaldíð er látið óbundið.
Sjálfstæðisflokkurinn gerir
verkamannaflokkunum tilboð
um þetta. Flokkurinn, sem þyk-
ist vilja fylkja stétt með stétt,
býður verkamönnum fríðindi á
kostnað bændanna til þess að
gera þessar aðalstéttir landsins
að svörnum andstæðingum.
Bændur mega vel marka það
á þessu, að innan Sjálfstæðis-
flokksins eiga þeir sína svörn-
ustu fjandmenn — fjandmenn,
sem ekki finnst kjördæmabreyt-
ingin nægjanleg til að skerða
bændavaldið, heldur reyna að
mynda nýja samfylkingu undir
því yfirskyni, að bæjavaldið
þurfi að efla, og bjóða í þeim
tilgangi upp á verzlun um
mesta hagsmunamál bænda-
stéttarinnar.
Vinsamleg sambúð bænda og
verkamanna er eina leiðin til
að hindra þessi þjóðháskalegu
áform Sjálfstæðisflokksins. Eins
og fulltrúar verkamanna hafa
í þetta sinn staðizt freistingar
Sjálfstæðisflokksins, verða full-
trúar bænda að standast freist-
ingar Sjálfstæðisflokksins, ef
hann skyldi beina liðsbón þang-
að til að spilla og eitra sambúö
bænda og verkalýðs. Þ. Þ.
þó, þegar því verður við komið,
á sumrin heima á íslandi, til
að slitna ekki úr tengslum við
landið, fólkíð og málið. Jafn-
framt þessu dvelja þau hjón
langdvölum í Suðurlöndum, í
Þýzkalandi og Ameríku. í kafl-
anum um heimsóknir þeirra
hjóna til landa vestan hafs, er
lítilfjörleg minnisvilla, þar sem
Nýja-íslandi er blandað saman
við aðra íslendingabyggð, ,sem
liggur vestar í landinu. Er þessa
getið hér, af þvi að bókin virð-
ist yfirleitt vera örugg sagn-
fræðileg heimild.
Frú Valgerður leitast við að
gefa sem viðast skýringu á því,
hvar og hvernig mörg af beztu
kvæðum Einars urðu til. Hún
segir nokkuð frá daglegum lífs-
venjum hans og vinnubrögðum
við ljóðagerð haná, svo og frá
hinum margháttuðu áhugamál-
um hans, sjálfstæðismálinu,
fánamálinu, baráttunni fyrir
upphafi stóriðju á íslandi, rétt-
arkröfunum til Grænlands og
mörgu fleiru. Tveir af vinum
og samstarfsmönnum Einars,
þeir Benedikt Sveinsson skjala-
vörður og Árni prófessor Páls-
son rita auk þessa fræðilega og
skemmtilega kafla um skáldið.
Benedikt segir frá merkilegum
þáttum, sem lúta að upphafi
skilnaðarhreyfingarinnar á ís-
landi, en Árni um ýmislegt,
sem lýtur að skáldskap Einars
og viðhorfi hans til hugsjóna-
máia samtíðarinnar.
Tvö pólitísk atriði úr ævisögu
Einars munu verða mörgum
eftirminnileg. Fyrst það, að
hann fékk ekki skáldalaun fyr
en hann var kominn mikið yfir
sextugt, og að hann vildi ekki
sækja um þá viðurkenningu.
Hann myndi sennilega hafa
verið ófús að ná kjarabótum
með því að gera skáldlegt verk-
fall með almennum hagyrðing-
um. í öðru lagi kemur í ljós,
að sá maður, sem gekk frá
fánagerðinni, eins og hún er nú,
taldi ókleift að fá Dani til að
samþykkja íslenzkan fána,
nema rautt litband væri sett
þar sem sambandsmerki.
' Forlag ísafoldarprentsmiðju á
skilið sérstaka viðurkenningu
fyrir að hafa beitt sér fyrir út-
gáfu þessarar skemmtilegu og
þýðingarmiklu bókar. J. J.
BÆKUR
Margrét Jónsdóttir: Góð-
ir vinir. Barnabók. Útgáfa
„Æskunnar". Reykjavík
1942.
Margrét Jónsdóttir skáldkona
er einn hinn vinsælasti barna-
kennari landsins og hefir um
mörg undanfarin ár ort, skrif-
að og þýtt fyrir börnin í „Æsk-
una“, alþekkt barnablað, sem
náð hefir mikilli útbreiðslu og
hylli á meðal lesenda sinna. Nú
hefir „Æskan“ gefið út, í dálít-
illi snoturri bók, úrval af því,
sem Margrét hefir skrifað í
blaðið. Er þessi bók einkar
hentug til lestrar fyrir smá-
börn og mun verða kærkomin
jólagjöf yngstu lesendum lands-
ins. — Allir vita, að Margrét
Jónsdóttir skrifar fallegt mál og
vandað — hitt vita máske fáir
utan Reykjavíkur, hve afburða
dugleg og lagin hún er að kenna
móðurmálið og hve mikið hún
hefir á sig lagt til þess að
kennsla hennar megi verða að
sem beztu gagni nemendunum.
Ég veit mörg dæmi þess, að
Margrét hefir miklu meira á
sig lagt en skyldan bauð við
móðurmálskennsluna. Hversu
þreytt sem hún var, fór hún
löngum heim til þeirra barna,
sem henni virtist ætla að drag-
ast aftur úr og hjálpaði þeim
með ráðum og dáð— leitaði uppi
foreldra og aðra vandamenn
hljóðvilltra nemenda og bað
þetta fólk að vera sér samtaka
um að laga -málfar barnanna.
Komst hún þá stundum í mik-
inn vanda, því að aðstandend-
ur nemenda hennar fundu ekki
sjálfir muninn á réttu og röngu
og vissu naumast, um hvað
kennslukonan var að biðja. En
Margrét gafst ekki upp — hún
gefst aídrei upp á meðan heilsa
(Framh. á 4. siðu)
Hafið
það hugfast, þegar pér kaupið í jólamatinn, pá
purfid pér ad byrgja yður upp fyrir 31!* helgidag
í hátíðamatinn:
Aligæsir
Kjúklingar
Hangikjöt
Alikálfakjöt
Nautakjöt í hakkabuff, Vínar
snitzel, buff, gullace og
steik.
Svínakótelettur
Bacon
Dilkakjöt
Svið
Lifur.
Bragðbætir:
Ananasmarmelaði
Appelsínumarmelaði
Sandwich Spread
Mayonnoise
Salad Cream
Pickles
Tómatsósa
Worschestersósa
Sinnep.
Nidursoðið
grænmetis
Gulrætur
Grænar baunir
Súrkál
Asparagus
Grænar baunir og gulrætur
blandað.
Tómatpasta
Agúrkusalat.
Capers.
Súpur o. s. frv.
Tómatsúpa
Kjúklingasúpa
„Oxtaii“-súpa
Grænmetissúpa
Record-búðingar
Blandaðir ávextir
Sveskjur
Rúsínur.

Jólin nálgast
allir hraða sér að
fá beztn og vönd-
uðustu vörurnar
og koma pví í — 1
| Verzlun Theódór Zíemsen
SÍMI 4205.