Tíminn - 05.01.1943, Qupperneq 2

2
TÍME\M, Itriðjmlagiim 5. janúar 1943
1. MafS
‘gímtrm
Þriðjjudagur 5. jjan.
Verðuppbætur til
landbúnaðaríns
í dagblöðum Reykjavíkur
hefir undanfdrið verið mjög
rætt um verðuppbætur ríkis-
sjóðs til landbúnaðarins, er |
samþykktar voru á sumarþing- j
inu. Þykir sýnt, að þær muni
nema mikilli fjárhæð, jafnvel
20—25 milj. kr.
Til þessara fjárgreiðslna
liggja einkum tvær ástæður:
Styrjöldin hefir komið harð-
ar niður á landbúnaðinum en
nokkurum öðrum atvinnuvegi.
Fyrir styrjöldina fóru ull og
gærur nær eingöngu til Þýzka-
lands og Norðurlanda. Mjög
mikill hluti kjötsins fór til
Norðurlanda. Þessum mörkuð-
um hefir landbúnaðurinn tapað,
vegna styrjaldarinnar og her-
námsins. Á sama tíma hafa aðr-
ir atvinnuvegir, einkum sjávar-
útvegurinn, stórhagnazt á styrj-
aldarástandinu.
Þegar Bretar hernámu ís-
land, lofuðu þeir að bæta okk-
ur markaðstöp þau, er hernám-
inu fylgdu. í samræmi við þetta
loforð, greiddu þeir nokkurt fé
í verðuppbætur fyrsta árið og
fór það aðallega til landbúnað-
arins. En síðan hefir ekkert
orðið úr þessum greiðslum.
Bretar munu hafa berft á, að
gróðinn af sjávarútveginum og
hernaðarvinnunni væri það
mikill, að við gætum þar fengið
fé til að bæta landbúnaðinum
markaðstöpin. Slík ábending
verður þó að teljast vafasöm
efnd á áðurgreindu loforði
þeirra.
Þetta er önnur ástæðan til
verðuppbóta landbúnaðarins.
Hin ástæðan, sem er orðin langt-
um veigameiri, er hin geypilega
aukning dýrtíðarinnar.
Ef ráði Eysteins Jónssonar
hefði verið fylgt haustið 1941 og
fest allt verðlag og kaupgjald
i landinu, myndu þessar verð-
uppbætur hafa orðið tiltölulega
litlar. En síðan hefir allt verð-
lag tvöfaldazt. Það sem ein
króna gat áður nægt til verð-
uppbótar, þarf nú kannske 3—4
krónur. Þess vegna verða verð-
uppbæturnar, sem ríkið þarf að
greiða, margfalt meiri en orðið
hefði, ef festingin hefði verið
samþykkt 1941.
Þegar verðuppbætur þessar
verða greiddar, ber vel að minn-
ast þess, að ekki stóð á bænd-
um haustið 1941 að festa verð-
lagið, ef aðrir vildu sýna hlið-
stæðan þegnskap. Bændur hafa
því ekki knúð fram þessi miklu
framlög til verðuppbótanna.
Þau eru aðeins einn árangur
þeirrar upplausnar, sem dafn-
aði undir handleiðslu íhalds-
stjórnarinnar á síðastl. ári.
Það sézt nú alltaf betur og
betur, hvílíkt óhappaverk var
unnið, þegar ekki var fallizt á
tillögur Eysteins Jónssonar um
festinguna haustið 1941. Vegna
þess eru atvinnuvegirnir að
stöðvast. Vegna þess getur svo
farið, að tekjuafgangur ríkis-
sjóðs reynist sáralítill eða eng-
inn á síðastl. ári, en myndi á-
reiðanlega hafa skipt tugum
milj. króna, ef verðbólgan hefði
verið stöðvuð í fyrrahaust og
ríkið hefði því ekki þurft að
stórauka framlög sín til launa-
greiðslna og verðuppbóta.
Þau blöð, sem nú fárast yfir
verðuppbótunum til landbúnað-
arins, ættu að minnast afstöðu
sinnar til festingartillagna Ey-
steins Jónssonar haustið 1941
áður en þau fella harða dóma
um þessi fjárframlög. Það hefði
verið nokkuð annað fyrir ríkis-
sjóð að tryggja landbúnaðinum
það verð, sem þá var á afurð-
unum, en það verð, sem nú er á
þeim.
Núverandi ríkisstjórn hefir
lýst fylgi sínu við þá stefnu,
sem var mörkuð í dýrtíðarlög-
um Eysteins Jónssonar frá vetr-
arþinginu 1941, að leggja fram
fé til lækkunar á verðlagi land-
búnaðarafurða innanlands. Með
þessu vinnst þrennt: Bændum
er tryggt nægjanlegt verð, dýr-
tíðin er lækkuð og minna þarf
að flytja úr landi af afurðun-
Arnasoii framkvaemclastj<>rl:
Kommúnistar og landbúnaðarmál
S*jL
Einn af frambjóðendum kom-
múnista við siðustu kosningar
heíir skrifað langa ritgerð um
íslenzkan landbúnað í Tímarit
máls og menningar i okt. siðast-
liðnum og áréttað hana með
grein í Þjóðviljanum 13. f. m.
Eg leiði hjá mér aö svara því,
sem sagt er um islenzkan land-
búnað almennt, og hver afskipti
Framsóknarflokkurinn hefir
haft af honum. Verða sjálfsagt
aörir, kunnugri þeim málum og
mér íærari, til þess. En ýms um-
mæli í greinum þessum um
framleiðsluvörur íslenzkra
bænda, eru með þeim hætti, að
ekki tjáir að láta þeim ómót-
mælt, og tel ég mér skylt að
leiðrétta mestu firrurnar. Er
lika alveg sérstök ástæða til að
taka ekki þegjandi illgjörnum
álygum á heilar stéttir og at-
vinnugreinar, ekki sizt, þar sem
búast má við, að öllu, sem nú er
skrifað hér á landi um útflutn-
ingsvörur landsmanna og milli-
rikjaviðskipti, sé veitt alveg
sérstök athygli af úelendingum
þeim, sem dvelja í landinu.
Greinarhöfundur gerir sam-
anburð á verði á íslenzku dilka-
kjöti i Reykjavík i haustkaup-
tið og kjötverði í New York á
sama tíma:
„Almennt neyzlukjöt kost-
ar í Reykjavík kr. 6.40 á (sic)
heildsöluverði. í New York
kostar almennt neyzlukjöt
(fyrsta flokks nautakjöt —
sauðakjöt er lítið eitt ódýr-
ara) kr. 2.00 kílóið“.
Um kjötverðið hér á landi
segir hann ennfremur:
..... Merkilegast er þó, að
verð þetta hefir verið fyrir-
skipað að bændum fornspurð-
um og, eftir því sem allt bend-
ir til, í óþökk þeirra“.
um og verðuppbæta á þann
hátt.
Hitt má teljast nokkur spurn-
ing, hvort ekki hefði verið rétt
fyrir stjórnina að ganga enn
lengra og lækka t. d. kjötverð-
ið um tvær krónur kg. Það hefði
örfað söluna enn meira.
Þessi stefna, sem var mótuð
í dýrtíðarlögum Eysteins Jóns-
sonar, fékkst ekki framkvæmd
meðan þjóðstjórnin starfaði,
vegna andstöðu íhaldsráðherr-
anna. Hefir hér fengizt enn ein
sönnun þess, að erfitt er að
koma fram réttum málum,
nema áður sé búið að víkja í-
haldinu úr vegi. Þ. Þ.
Greinarhöfundi farast enn-
fremur svo orð:
„.... íslenzkt dilkakjöt er,
jafnvel þó sleppt sé alls konar
óverkun þess, yfirleitt heldur
slæm vara. Tiltölulega lítill
hluti þess er markaðshæft er-
lendis á venjulegum tímum,
a. m. k. til átu ....“.
Á öðrum stað er sagt, að kjöt-
ið sé „illætur mátur mikinn
hluta árs, bragðlaust, eða bragð-
vont af langri frystingu, nær-
ingarrýrt og bætiefnasnautt“.
Ennfremur segir í Þjóðvilja-
greininni:
„Norðmenn hentu stundum
mestöllu því kjöti, sem þeir
keyptu af okkur fyrir smán-
arverð eftir liiillækkandi
samningi um fríðindi á ís-
landi. Alls staðar erlendis þyk-
ir isl. kjöt allt þv því óboð-
leg vara á venjulegum tim-
um. Englendingar skera fitu-
lögin úr islenzku kjöti og
henda þeim áðu,r en þeir mat-
reiða það og þykir samt vond
fæða í samanburði við kjöt
það, sem þeir eru vanir, bæði
af heimafé sínu og fé úr hin-
um miklu sauðræktarlöndum
suðurhvelsins ....“.
Það er illt verk að þurfa að
svara öðrum eins þvættingi og
ósannindum og hér er fram-
reitt í málgögnum kommúnista,
en þó verður það að gerast.
Það er rétt hjá greinarhöf-
undi, að heildsöluverð á nýju
dilkakjöti var hér á landi í sið-
ustu haustkauptíð kr. 6.40 kg.
En á sama tíma var heildsölu-
verð á lambakjöti í New York
kr. 3.60—4.15 kílóið, en á nauta-
kjöti kr. 2.72—3.43 kílóið. Hér
skakkar allt að helmningi og
stafar sennilega af því, að
greinarhöfundur hefir borið
saman verð á ensku pundi (lb.)
og kílói. — Það er a. m. k. góð-
gjarnasta tilgátan.
Fullyrðing greinarhöfundar
um það, að kjötverðið síðast-
liðið haust hafi verið ákveðið
„að bændum fornspurðum" „og
í óþökk þeirra“, er tilhæfulaus
uppspuni. Búnaðarsamböndin
höfðu haldið fundi um málið
og var verðið sett í samræmi
við samþykktir þeirra, og þó
tæplega nógu hátt til að full-
nægja almennustu kröfunum.
Þá eru fullyrðingar greinar-
höfundar um það, að íslenzka
kjötið sé léleg vara og illselj-
anlegt á erlendum markaði,
hreinn uppspuni, annaðhvort
sprottinn af vanþekkingu eða
illgirni í garð íslenzkra bænda,
til að spilla fyrir sölu á helztu
framleiðsluvöru þeirra.
Frosið íslenzkt dilkakjöt hef-
ir verið selt til Stóra-Bretlands
árlega síðan , 1926 og til Dan-
merkur og Svíþjóðar síðan 1930.
Áður en lengra er farið skal
þess getið, aö þegar hafinn var
undirbúningur undir útflutn-
ing á frosnu kjöti, var ráðinn
maður, Björn Pálsson frá Guð-
laugsstöðum, til að kynna sér
kjötverkun í Nýja Sjálandi og
Ástralíu, en þaðan fá Bretar
meginhluta af frosnu dilkakjöti
og þykir einkum Nýja Sjálands-
kjötið bera af öðru innfluttu
kjöti.
Eftir ársdvöl í þessum löndum
tókst Björn' á hendur eftirlit
með verkun á frosnu kjöti og
mat á því. Auk þess hafa veriö
ráðnir hing^ð margir enskir
menn sérfróðir um kjötverkun.
Hafa þeir verið oftar en einu
sinni í öllum sláturhúsum, sem
verka freðkjöt til útflutnings.
— Þá hafa yfirkjötmatsmenn-
irnir íslenzku verið . sendir til
London til að kynnast kröfum
kaupenda um meðferð kjötsins.
íslenzka kjötið stendur, hvað
verkun viðkemur, ekkert að
baki öðru innfluttu kjöti í
Stóra-Bretlandi. Hins vegar
þykir það tæplegg, nógu. feitt,
og þess vegna seljast sumar
aðrar tegundir af innfluttu
kjöti lítið eitt hærra verði, en
íslenzka kjötið. —
Fullyrðing Þjóðviljahöfundar-
ins um það, að Englendingar
flái fituna af íslenzka kjötinu,
er uppspuni einn. — í sambandi
við þessa fáránlegu fullyrðingu
má geta þess, að oft hefir verið
farið fram á að mega taka nýr-
mörinn úr skrokkum þeim, sem
fluttir eru héðan til Englands,
en kaupendur þar hafa ekki
viljað fallast á það, þar sem það
mundi spilla fyrir sölu kjötsins.
Danir framleiða gott kjöt og
hafa Kaupmannahafnarbúar
sjálfsagt eins mikið vit á góð-
um mat og þessi framhleypni
íslenzki kommúnisti. Þrátt fyrir
það, að Danir flytja út feiknin
öll af kjöti, gáfu þeir íslending-
um leyfi til að flytja inn frosið
dilkakjöt. Salan jókst ár frá
ári. Mest var salan á kjötinu um
páska og hvítasunnu. Hrekur
það fullyrðingu greinarhöfund-
ar um það, að kjötið geymist
illa.
Til að fyrirbyggja allan vafa
um það, hvaða álit Danir hafa
haft á íslenzku freðkjöti, skal
hér tilfærð opinber verðskrán-
ing á-dönsku kjöti (merkt sem
I. fl. kjöt) í kjöthöllinni í Kaup-
mannahöfn 15. ágúst 1938:
Pr. kg.
Kvígukjöt og uxak. kr. 0,80—1,05
Kýrkjöt — 0,40—0,90
Nautakjöt — 0,60—0,80 1
Alikálíakjöt — 1,20—1,70
Annað kálfskjöt — 0,60—1,05
Lambakjöt ( nýtt
danskt) — 1,00—1,60
Þennan sama dag var heild-
söluverð í Kaupmannahöfn á
íslenzku, frosnu dilkakjöti, frá j
haustinu 1937 kr. 0,90—1,10 pr.
kg. íslenzka kjötið er því nær
ársgamalt, og er þó í hærra
verði en annaö kjöt á markaðn-
um í Kaupmannahöfn, að und-
anskildu alikálfakjöti og nýju
lambakjöti.
Ég geri það með vilja að bera
kjötverðið saman þennan dag
til að sýna* fram á hvilík fjar-
stæða það er, þegar málgögn
kommúnista halda því fram, að
kjötið, sem íslendingar flytja
út, sé ekki mannamatur. — í
apríl 1938 var verð á íslenzka
kjötinu í Kaupmannahöfn kr.
1,25—1,55 pr. kg., en verð á
dönsku kjöti mjög svipað því,
sem tilfært er hér að framan.
Sömu sögu er að segja frá
Svíþjóð. Reyndar jókst salan
ekki að sama skapi þar og í
Danmörku, en það stafaði af
innflutningshömlum, en ekki af
því, að kjötið líkaði illa. — Það
var því nær eingöngu selt í
Stokkhólmi og var í miklu
hærra verði en nýtt kindakjöt,
sem flutt var inn frá Eystra-
saltslöndunum.
Að endingu skal minnst á
saltkjötsverkunina og sölu á
saltkjöti til Noregs.
„Norðmenn hentu stundum
mestöllu því kjöti, se/n þeir
keyptu af okkur“ ....
segja íslenzku kommúnist-
arnir.
Það verður að láta nægja að
lýsa þetta rakalaus ósannindi.
í þau rúm 25 ár, sem ég hefi
haft náin kynni af kjötsölu til
Noregs, get ég fullyrt, að mjög
lítil brögð hafa verið að
skemmdum og Norðmenn^ töldu
saltkjötsverkun íslendinga af-
;burðagóða og íslenzkt dilkakjöt
: taka öðru kjöti fram, og flytja
iþeir þó inn saltkjöt frá öðrum
löndum, t. d. Suður-Ameríku,
auk þess sem þeir verka sjálfir
saltkjöt.
Sem dæmi um það, hvert álit
Norðmenn hafa á saltkjötsverk-
um íslendinga, skal þess getið,
að þegar Norges Kjött og
Fleskecentral, — sem er lög-
vernduð • sölumiðstöð norskra
bænda, — byrjaði að salta
kindakjöt fyrir allmörgum ár-
um, fengu þeir íslendinga til að
kenna sér kjötverkun. Ég ætla
r
Islendíngar
í Danmörku
Frá sendiráði íslands í Kaup-
mannahöfn hafa utanríkis-
ráðuneytinu borizt eftirfarandi
upplýsingar í bréfi, dags. 29. okt.
1942:
íslendingafélagið tók til
starfa á ný laugardaginn 12.
september. Jón Leifs tónskáld,
sem þá var staddur hér í borg-
inni, flutti erindi um íslenzk
þjóðlög, Haraldur Sigurðsson og
kona hans Dóra, skemmtu með
söng og hljóðfæraslætti og enn-
fremur sungu stúdentar nokk-
ur lög.
Stúdentafélagið hélt fyrstu
kvöldvökuna þriðjudaginn 6.
október. Las Jón prófessor
Helgason þætti úr æviminning-
um íslenzkra alþýðumanna.
Húsfyllir er í hvert sinn á kvöld-
vökunum tvisvar á mánuði, og
auk flutnings fræðandi efna eru
sungnir íslenzkir söngvar.
Sigurjóni Ólafssyni mynd-
höggvara hefir verið falið að
skreyta ráðhústorgið í Vejle
með tveimur miklum högg-
myndum, er Sigurjón heggur
sjálfur í granit. Tákna mynd-
irnar landbúnað, handiðn,
verzlun og iðnað. Tekur verkið
tvö ár. Kona Sigurjóns, sem er
dönsk og myndhöggvari eins og
maðurinn, seldi nýlega högg-
mynd Carlsbergssjóði.
Jón Stefánsson málari hefir
haldið sýningu hér í borginni
undanfarna daga, selt sæmilega
og hlotið góða dóma.
Svavar Guðnason málari sýn-
ir myndir á haustsýningu hér í
borginni. Á listiðnaðarsýningu
danskri, sem nú er haldin í ,
Stokkhólmi, sýnir Júlíana
Sveinsdóttir listvefnað.
Bók Gunnars Gunnarssonar:
„Heiðaharmur“, er á dönsku
heitir: „Brandur paa Bjarg“, er
komin út í öðru upplagi og hlýt-
ur lof ritskoðenda.
Komin er út skáldsaga eftir
Jón Björnsson frá Holti á Síðu
og heitir á dönsku: „Jordens
Magt“.
að þetta hafi verið haustið 1933
eða 1934. Síðan hafa Norð-
menn saltað nokkuð af kjöti á
hverju ári og fylgt nákvæm-
lega reglum íslendinga um
verkun kjötsins.
Ég læt þetta nægja að sinni.
Ef til vill gefa málgögn komm-
únista ástæðu til að gera þess-
um málum betri skil síðar.
Jón Árnason.
Viíiuið ötullega fgrir •
Tímann.
Dp. I»orkell Jíliaimesson:
Kirkjan á fjalliun
Gunnar Gunnarsson:
Kirkjan á fjallinu I.—
II. Útg. félagið Land-
náma, Rvík 1941—42.
I.
Aldrei hefir þekkzt annað
eins flóð af nýjum bókum og nú
beljar yfir landið, við þessi ára-
mót. Bækur þessar eru efalaust
misjafnlega góðar, eins og vant
er að vera, þótt minna sé fram
boðið, en ég ætla samt, að í
þetta sinn sé óvenjulega mik-
ið um góðar bækur á markað-
inum og þó nokkrar, sem kalla
megi ágætar. Það dylst ekki, að
nú er mjög spurt eftir bókum
um íslenzk efni. Menn vilja
eignast þjóðlegar bækur, ís-
lenzkar bækur. Og þótt ósköp
öll sé nú þýdd af erlendum bók-
um og sumar þeirra sé góðar,
þá er enginn efi á því, að í ár
sitja íslenzku bækurnar í fyrir-
rúmi, þegar menn velja sér
bækur og kaupa. Mér virðist
þetta vera góður vottur um vax-
andi sjálfsvirðingu þjóðarinnar.
Sannleikurinn er sá, að lesend-
ur, þeir sem bækurnar kaupa,
hafa að öllum jafnaði kosið
bækur um íslenzk efni öðru
fremur, þótt bókaútgefendur sé
naumast farnir að átta sig á
því ennþá. íslenzkir rithöfund-
ar eiga nóg verkefni og þeir
eiga, sumir þeirra a. m. k.,
heldur að semja bækur en þýða.
Það er reyndar ekki víst, að það
verði allt góðar bækur, hvað þá
ágætar, en tæpast með öllu ó-
nýtar. Hitt er engan veginn
dæmalaust, að góður, jafnvel
ágætar, erlendar bækur, verða
ónýtar í þýðingu, ekki svo mjög
þýðingarinnar vegna, stundum
jafnvel þrátt fyrir hana, aðeins
af þeirri einföldu ástæðu, að
þær hentuðu ekki íslenzkum
lesendum, þekkingu þeirra,
menntun og ‘ smekk. Hugsan-
legt er, að þau veröi örlög ein-
hvers af því, sem nú er fram
boðið af þessu tagi, þótt vel sé
til vandað og af góðum huga
fram reitt. Reynslan sýnir það.
En á hinu er enginn vafi, að
bækur eins og Saga íslendinga,
íslenzk menning og Bréf Step-
hans G. Stephanssonar, svo
nefnd sé fá dæmi nýrra ís-
lenzkra bóka, skipa þegar veg-
legan og öruggan sess í þjóð-
legum, íslenzkum bókmenntum.
Af ís-lenzkum skáldritum, er út
hafa komið á þessu ári, mætti
nefna nokkur verk eldri og
yngri rithöfunda, er verið hafa
og verða munu bókmenntum
okkar til sóma. Ég skal hér að-
eins nefna Kvæðabók Guð-
mundar á Sandi, Illgresi Arnar
Arnarsonar og skáldsögu Guð-
mundar Daníelssonar, Sandur.
Fer þó fjarri, að allt sé upp tal-
ið, sem mikils vert sé eða jafn-
vel sæmilegt undir þessa grein.
Ég nefndi aðeins dæmi, sem
mér voru nærtæk. En þá er líka
ótalin sú bókin, sem ýkjulaust
ber af og mér þykir trúlegt, að
talin verði mjög lengi með því
langbezta, sem íslenzkt skáld
hefir ritað í þeirri grein: Kirkj-
an á fjallinu, eftir Gunnar
Gunnarsson.
. II.
Kirkjan á fjallinu er upphaf-
lega rituð á dönsku, eins og
flestar bækur Gunnars. Bókin
fékk fremur ómilda dóma, er
hún kom út, einkum fyrsta
bindi hennar. Mér er fyrir
minni, þó langt sé um liðið, að
dönskum ritdómara ofbauð al-
veg, að skáldið skyldi rita tvö
stór bindi um ævi smádrengs,
frá því hann byrjar að muna
til sín og þangað til hann er 8
ára gamall. Mér fannst líka, að
hér væri óneitanlega vel að
verki verið, en bókina sjálfa las
ég ekki fyrr en þó nokkr usíð-
ar. Ég skildi þá ummæli ritdóm-
arans, en að vísu með allt öðrum
hætti en áður, og mér virtist
hann hafa algerlega rangt fyrir
sér. Stórir og miklir atburðir í
sögu gera hana aldrei að miklu
skáldverki út af fyrir sig. Hvergi
er meira saman hrúgað af slíku
en í hinum lélegustu reyfurum.
Og það mun Henning Kehler,
eða hvað hann nú hét, ritdóm-
arinn, ekki hafa þurft að láta
aðra segja sér. En efni Gunn-
ars —■ það var ekki aðeins „lít-
ið“, það var öllu fremur svo ís-
lenzkt, svo nákomið íslenzku
þjóðlífi og íslenzkri náttúru,
íslenzku lífi, að mörgum Dön-
um veittist erfitt að skilja það,
átta sig á því. Ég veit ekki,
hvort þeir eru búnir að því enn,
eftir 20 ár, og líkast til heppn-
ast þeim það þá aldrei. Það
verður málið og stíllinn fyrst og
fremst, sem gefa þessari bók
höfuðgildi sitt í dönskum bók-
menntum. Þó má ekki taka
þetta allt of bókstaflega. Bók,
sem er jafn þrungin af frum-
stæðu lífi eins og Kirkjan á
fjallinu, og rituð af jafn mik-
illi leikni, lætur engan mann,
ég ekki fyrr en þó nokkru síð-
öllu, hversu „útlendur“ sem
hann kann að vera. Það sýna
líka örlög bókarinnar ljóslega
og á það þó ef til vill eftir að
koma enn betur í ljós síðar.
Henni hefir verið vel fagnað í
Þýzkalandi, Englandi og Banda-
ríkjunum og hvarvetna þótt
vera hið ágætasta skáldverk.
III.
Kirkjan á fjallinu hefir frá
upphafi verið talin sjálfsævi-
saga skáldsins. Sjálfur neitar
höfundurinn því og auðvitað er
honum líka kunnugast um það.
í eftirmála við fyrra bindið
gerir hann greýi fyrir áformi
sínu, er hann hóf að rita sög-
una: „í henni, eins og lífinu
sjálfu, átti ekki að vera nein
.höfuðpersóna, enginn „þráður".
Hún átti að vera mynd af líf-
inu. Þessa mynd ætlaði ég að
gera eins sanna og yfirgrips-
mikla og mér var frekast unnt.
Hún átti að sýna dýpt tilver-
unnar, jafnvel við einföldustu
lífskjör, — og heilagleik.“
Þannig átti bókin að vera. En
líkast til þarf engan að undra,
þótt bók, sem rituð er með slíkt
sjónarmið fyrir augum, geymi
meira af höfundi sínum, hans
lífi, innstu veru, draumum og
reynslu en almennt gerist. Því
er það afsakanlegt, þótt ýmsir
hafi kallað Kirkjuna- á fjallinu
sjálfsævisögu skáldsins. En aug-
ljóst er, að verkið græðir ekk-
ert á þeim skilningi — eða rétt-
ara sagt misskilningi. Það tap-
ar á honum og þess vegna á
hann að hverfa. Hér er hver
mannlýsingin annarri frábær-
ari, Ijóslifandi fólk. Margt af því,
kannske flest, á sér fyrirmyndir
eða átti, austur á Héraði eða í
Vopnafirði. Það kann að vera
nógu gaman út af fyrir sig að
hafa upp á» þessum fyrirmynd-
um og gera samanburð. En þó
er það gagnslítið verk og alveg
tilgangslaust, er til þess kem-
ur að skilja skáldverkið og njóta
þess. Fyrirmynd skáldsins að
Ketilbirni á Knerri, Ketilbirni
Hranasyni á Knerri, afa gamla
með nefið og skeggið — hvað
var&ar okkur um hana? Hún
kann að vera lik, alveg eins.
Það er ágætt. En sé hún aðeins
svipuð, jafnvel ólík um margt,
þá er það engu síður gott, alveg
ágætt líka. Það er að segja, það
varðar nákvæmlega engu.
Lífið er oft býsna skáldlegt,
en það þarf hér um bil alltaf
skáld til þess að koma auga á
það, skilja það og segja okkur
hinum frá því, lýsa því fyrir