Tíminn - 12.02.1943, Blaðsíða 1

( KTTSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
FORMAÐUR BLAÐSTJÓRNAR: •
JÓNAS JÓNSSON.
| ÚTGEFFANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
RITSTJ ÓR ASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9A.
Símar 2353 Og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A.
Sími 2323.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
Simar 3948 og 3720.
27. arg.
Reykjavik, föstudaginn 12. fcbr. 1943
18. blað
Skipan raforkumálanna:
Fær meginþom landsmanna
raímagn írá Sogi og Laxá?
Merkilegar athuganir rafmagnsmálanefndar
í umsögn, sem fjárhagsnefnd neðri deildar hefir feng-
ið frá milliþinganefndinni í rafmagnsmálum, um ýms
raforkumálafrv., er liggja fyrir þinginu, eru leidd rök
að því, að auðveldast muni vera að tryggja meginþorra
landsmanna rafmagn með aukningu Sogsvirkjunarinn-
ar og Laxárvirkjunarinnar.
Aðeins Vestfirðir og Austurland þurfa að fá sér-
virkjanir.
í umsögn milliþinganefndarinnar segir m. a. á þessa
leið:
„Milliþinganefndin hefir not-
ið aðstoðar rafmagnseftirlits
ríkisins og verkfræðinganna
Steingríms Jónssonar og Árna
Pálssonar við áætlanir um það,
á hvern hátt verði hagkvæmast
að fullnægja raforkuþörf lands-
manna. Jafnframt athugun á
áætlunum, sem gerðar hafa ver-
ið um smærri virkjunarfram-
kvæmdir á nokkrum stöðum,
hefir nefndin fengið rafmagns-
eftirlitið til þess að gera bráða-
birgðaáætlanir um heildarkerfi,
þar sem aðallínur yrðu lagðar
frá stórum orkuverum um mik-
inn hluta landsins.
Það er álit þeirra sérfræðinga,
er nefndin hefir íeitað til, að í
tveimur stórám landsins, Sog-
inu í Árnessýslu og Laxá í Suð-
ur-Þingeyjarsýslu, sé nægilega
mikið vatnsafl til raforkufram-
leiðslu, er fullnægt geti þörf
mikils hluta þjóðarinnar um
alllanga framtíð. Er talið, að í
hvoru þessu vatnsfalli fyrir sig
sé unnt að virkja yfir 100 þús.
hestöfl. Hefir nefndin fengið
byrjunaráætlanir um kostnað
við að tengja saman aflstöðvar
við Sogið og Laxá með línu, er
lögð yrði um Borgarfjörð, Húna-
vatnssýslur, Skagafjörð og
Eyjafjörð. Einnig hefir verið
gerð bráðabirgðaáætlun um
héraðsspennistöðvar og línur
frá þessari landslínu á Snæfells-
nes, í Dali, að Hólmavík í
Strandasýslu og til Siglufjarð-
ar. Sams konar áætlanir haía
verið gerðar um línur frá Sogs-
stöðinni um Suðurlandsundir-
lendið og til Vestmannaeyja og
frá Laxárstöðnni til Húsavíkur.
Áður hafa verið gerðar áætlanir
um rafveitu frá Soginu um
Reyk j anesskagann.
í þeim landshlutum, sem með
slíkri tilhögun gætu fengiö raf-
orku frá þessum tveim orkuver-
um, búa um 96 þús. manna.
Eftir að hafa athugað þær
upplýsingar, sem nefndin hef-
ir fengið, hefir hún komizt að
þeirri niðurstöðu, að haglivæm-
ast verði að bæta úr rafmagns-
þörf fólksins í þessum lands-
hlutum með því að auka við aíl-
stöðvarnar í Sogi og Laxá og
tengja þær saman með lands-
(Framh. á 4. síSu)
■J
Tillögnr Framsóknarflokksins sambykktar:
Fimmtufifur í d a gf s
Skípulag'ning verklegra
framkvæmda
Rannsókn á vandamálum sjávarútvegsins
Eins og áður hefir verið skýrt frá í Tímanum, bar Framsókn-
arflokkurinn fram þingsályktunartillögur í byrjun þessa þings
um skipun tveggja milliþinganefnda, annarar til að undirbúa
opinberar framkvæmdir og hinnar til að rannsaka sjávarútvegs-
mál.
Nefndin skal enn fremur gera
tillögur um fyrirkomulag á stór-
atvinnurekstri í landinu og af-
skipti ríkisvaldsins af þeim
málum. Lögð verði áherzla á, að
skipulag atvinnurekstrarins
tryggi sem bezt, að stórfyrir-
tækin séu rekin með almenn-
ingshag fyrir augum og að þeir,
sem að þeim vinna, beri úr
býtum endurgjald fyrir störf sín
í samræmi við afkomu atvinnu-
rekstrarins. Nefndin skal starfa
í samráði við aðrar nefndir eða
stofnanir, sem falin kann að
verða athugun á atvinnuvegum
landsmanna eða einstökum
starfsgreinum og fylgjast sem
bezt með starfscmi hliðstæðra
(Framh. á 4. siðu)
Tillagan um skipulagning oginefnda, sem skipaðar verða er-
undirbúning 'opinberra fram- I lendis.
kvæmda hljóðar þannig:
„Alþingi ályktar að kjósa
fimm manna milliþinganefnd,
til að gera áætlanir og tillögur
um framkvæmdir í landinu, þeg-
ar stríðinu lýkur og herinn
hverfur á brott. í tillögunum
verði að því stefnt, að þær fram-
kvæmdir, sem veita skuli at-
vinnu fyrst í stað, verði jafn-
framt undirstaða að aukningu
atvinnurekstrar og framleiðslu
í landinu.
Steingrímur Steinþórsson
búnáðarmálasfjóri
Seínustu erl. fréttir
Rússar gera nú öflugar til-
raunir til að króa inni um 250
þús. manna þýzkan her í Don-
etshéröðunum með sókn frá
Kramatorskaya til Asovshafs.
Takizt það eru um 700 þús.
þýzkir hermenn innikróaðir,
250 þús. í Kákasus, 300 þús. í
Rostov og 250 þúá'. 1 Donetshér-
öðunum. — Þá sækja Rússar til
Kharkoff úr mörgum áttum og
eru sums staðar í 30—40 km.
fjarlægð frá borginni.
Mikilvæg breyting hefir oröið
á yfirherstjórnum Bandamanna
í Norður-Afríku. Áttundi brezki
herinn, sem nú er byrjaður
á sókn í Tunis, hefir verið sett-
ur undir stjórn Eisenhowers og
verður Alexander, sem var yfir-
hershöfðingi Breta í Egipta-
landi, Libyu og Gyðingalandi,
næstur honum að völdum þar.
Wilson, sem stjórnaði her Breta
í Iran og Irak, tekur við her-
stjórninni í Egiptalandi. Tedd-
er flugmarskálkur verður yfir-
(Framh. á 4. síðu)
Einn af helztu forvígismönn-
um Framsóknarflokksins og
búnaðarfélagsskaparins, Stein-
grímur Steinþórsson búnaðar-
málastjóri, er fimmtugur í dag.
Steingrímur er fæddur að
Litlu-Strönd í Mývatnssveit 12.
febrúar 1893, sonur Sigrúnar
Jónsdóttur og Steinþórs Björns-
sonar, bónda að Litlu-Strönd.
Steingrímur lank prófi við
Hvanneyrarskólann 1919 og við
landbúnaðarháskólann í Kaup-
mannahöfn 1924. Árin 1924—28
var hann kennari á Hvanneyri,
en skólastjóri bændaskólans á
Hólum 1928—35. Árið 1935 var
hann skipaður búnaðarmála-
stjóri og hefir gegnt því starfi
síðan.
Steingrfmur hefir verið þing-
maður Skagfirðinga 1931—33 og
1937—42.
Auk framangreindra starfa
hefir Steingrímur haft með
höndum mörg önnur störf í
þágu landbúnaðarins, m. a. átt
sæti í ýmsum nefndum, sem
fjallað hafa um búnaðarmál.
Steingrímur er kvæntur
Theodóru Bigurðardóttur, ætt-
aðri úr Reykjavík.
Um leið og Tíminn flytur
Steingrími árnaðaróskir fjöl-
margra vina og samherja víða
um land, birtir hann nokkrar
greinar, sem borizt hafa frá
samstarfsmönnum Steingríms í
tilefni af afmælinu.
I.
Sumarið 1928 átti ég leið
vestur um Heljardalsheiði. Veð-
ur var hið blíöasta, og mér var
létt í skapi, eins og ævinlega, er
ég kem til Skagafjarðar. Það
gilti mig einu, þó að veg-
urinn væri stirður, því að hest-
ar voru góðir, og hægt og hægt
opnaðist sýn yfir fjörðinn og
dalina, Hjaltadal og Kolbeins-
dal, sem hvíldu í móðu hins
kyrra, heita júlídags. —
Um kvöldið hélt ég heim að
Hólum. Sólin brann á gluggum
dómkirkjunnar og varp rauðu
skini um allan hinn mikla stað.
Hólar hafa heillað mig frá
barnæsku með helgi sinni, sögu
og fegurð, en aldrei hefir mér
fundizt jafn mikil birta um
staðinn né friðsæld hans slík
sem á þessu kyrrláta kvöldi.
Vorið áður hafði komið að
Hólum nýr skólastjóri, Stein-
grímur Steinþórsson. Ég þekkti
hann aðeins fyrir annan, en nú
skyldi treyst á þegnskap hans.
Og þarna um kvöldið á Hóluni
og næsta morgun tókust hin
fyrstu kynni okkar Steingríms.
Mér þótti maðurinn gjörvuleg-
ur og tilkomumikill, upplitið
einbeitt og þó soralaust, undan
loðnum brúnum, handtakið
hlýtt og viðmótið gott, seinleg-
ur nokkuð, en þó líklegur til
hamingju. Að öllu virtist hann
mér vel. Daginn eftir hélt ég
leiðar minnar, sannfærður um
það, að Hólar hefðu eignazt
góða og mannvænlega hús-
bændur, en héraðið traustan
liðsmann við framfaramál sín.
Um kvöldið eftir ritaði ég í dag-
bókina mína: „Gisti á Hólum í
indælu veðri og átti ágæta nótt.
Lizt prýðilega á nýja skóla-
stjórann og vildi gjarnan kynn-
ast honum betur. Frúin er ung
og mjög aðlaðandi." Þetta var
bann 23. júlí 1928.
II.
Nú varð á því nokkur bið, að
ég fengi uppfyllta þá ósk að
kynnast Steingrími nánar. Ég
fluttist hingað suður, en hann
sat á Hólum við skóla sinn um
hríð. En ósk mín var geymd en
ekki gleymd hjá þeim, sem fyrir
næturstöðum ráða. —
í þennan tíma vorú allmiklir
úfar með mönnum um lands-
málin, eins og oftar, og kenndi
þess í Skagafirði eigi sem
minnst. Framsóknarmenn höfðu
um langt skeið verið í miklum
minnihluta í héraðinu, en
flokknum óx fylgi með árum,
því að liðsmennirnir voru ein-
huga og forustan örugg í hönd-
um sr. Sigfúsar Jónssanar, hins
hreinþróaða og merka manns.
Steingrímur Steinþórsson skip-
aði sér þegar í þessa sveit og
hlífðist ekki við, enda hnigú
fljótt til hans forráð um mál-
efni héraðsins, unz hann stóð í
öndverðri fylkingu við hlið sr.
Sigfúsar. Hér verður eigi greint
frá vopnaskiptum í þeirri við-
ureign, sem háð var um lands-
málin í Skagafirði á þessum
árum, enda eru aðrir miklu
kunnugri mér og færari til þess.
En leikslokin urðu þau, sem
kunnugt er, að undir forustu
þeirra sr. Sigfúsar og Stein-
gríms efldist Framsóknarflokk-
urinn í héraðinu svo, að hann
varð jafnoki andstæðinganna,
en óx þeim síðar yfir höfuð. Og
það mun allra manna mál
þeirra, er til þekkja, að þegar
fastast reyndi á í sókn og vörn,
hafi Steingrímur dugað flokkn-
um bezt, og er þess skammt að
minnast.
Meðan Steingrímur var á Hól-
um, leituðu margir héraðs-
manna liðsemdar hans og ráða
um vandamál sín. Þessi háttur
hefir haldizt síðan, þó að sund-
ur hafi dregið, og hygg ég, að
furðu fáir hafi farið þar er-
indisleysu, því að maðurinn er
hollráður og hjálpfús með
afbrigðum. Skagfirðingar hafa
jafnan kunnað að meta mann-
kosti og drengilega framkomu
andstæðinga jafnt og sam-
herja, ef til vill af því, að þeir
áttu áður löngum öðru að venj-
ast af valdamönnum sínum. Er
því sízt að undra, þó að þeir
fengju góðan þokka á Stein-
grími, enda hefir hann orðið
harla fengsæll á vinsældirnar
norður þar, ekki aðeins meðal
samherjanna, heldur einnig
með mörgum hinna, sem aðrar
skoðanir hafa um landsmálin,
og veit ég raunar fáa þá Skag-
íirðinga heima í héraði, sem
ekki er vel til hans, þrátt fyrir
það, sem á milli kann að hafa
borið. En hugur flokksmann-
anna kom skýrt og átakanlega
í ljós á síðastliðnu vori, er það
varð uppskátt, að Steingrím-
ur vildi, fyrir nauðsyn flokks-
ins, gefa kost á sér til framboðs
í Barðastrandarsýslu. Menn
urðu sem þrumu lostnir, og þá í
fyrsta sinni hygg ég, að Fram-
sóknarmenn í Skagafirði hafi
verið á öndverðri skoðun við
Steingrím. Síðar skildist þeim
þó, að ósérplægni ein og holl-
usta við flokkinn ollu þessari
ráðabreytni, því að fáir áttu ör-
uggara þingsæti en Steingrím-
ur í Skagafirði. Hitt veit ég,
hvert hugur hans stefndi þá eða
þykist vita. Og síðastliðið haust
sýndi Steingrímur samherjun-
um í Skagafirði þann þegnskap,
sem þeir mættu lengi muna, þó
að ekkert annað hefði á undan
geugið. Mér þykir því hlýða að
minna þá, vini mína og sveit-
unga, á þessi orð Skarphéðins:
„Eftir er enn yðvarr hluti.“
III.
Árið 1937 leiddu atvikin leið-
ir okkar Steingríms saman, er
við urðum þingmenn Skagfirð
inga. Síðan hefir verið skammt
á milli okkar og vinátta aukist
með kynnum. Það er sagt, að í
heimi stjórnmálanna séu veðra-
brigði tíð, en vogina þar í landi
kalla sumir refilstigu, þar sem
enginn megi öðrum trúa til
leiðsögu. Af slíku hefi ég lítt að
segja og alls ekkert þar sem
Steingrímur er. Frá því er sam
starf okkar hófst, hefi ég aldrei
reynt hann að öðru en full
komnasta drengskap, og er sá
eigi ber á baki, sem slíkt getur
sagt um félaga sinn. Á þing-
mannsferli mínum hefi ég mætt
mörgum ágætum mönnum, sem
ég tel mér ávinning að hafa
kynnzt, en engan þeirra tek ég
fram yfir Steingrím Steinþórs
son. Ég hefi starfað með hon-
um hér og reynt festu hans og
alúð. Ég hefi ferðazt með hon
um um Skagafjörð og fúndið
bað traust og þá vináttu, sem
hann hefir áunnið sér þar.
Hvarvetna hefir mér þótt sam-
fylgd hans góð, og það er von
mín, að hún megi haldast, þó
(Framh. á 2. tíðu)
Á víðavangi
ERU HESTAR
„ÓSMEKKLEGIR“?
Fjárveitinganefnd hefir gert
tillögu um 150 þús. kr. fjár-
veitingu til að koma á fót
hrossaræktarbúi á Bessastöð-
um.
Alþýðublaðið segir, að Jónas
Jónsson hafi marið þessa til-
lögu í gegn og telur hana
„smekkleysu“. Er svo að sjá,
sem blaðið álíti að þetta sé ó-
virðing við ríkisstjórasetrið, og
vilji ekki láta á sér standa að
auglýsa sína hárfínu smekk-
vísi. Skarthéðnar Alþýðublaðs-
ins álíta víst, að hestar séu eitt-
hvað „sveitó“ eða „púkó“, sem
ekki megi sjást á landareign
Bessastaða. En flestir íslend-
ingar eru svo gerðir, að þeir
skammast sín hvergi fyrir hest-
ana sína og þykir hin mesta
prýði að fallegum hestahóp.
Það skyldi nú aldrei vera svo,
að ríkisstjóri væri í þessu efnl
meiri íslendingur en „smekk-
maður“ Alþýðublaðsins?
ÁHYGGJUR „HANNESAR
Á HORNINU.“
Alþýðublaðið virðist vilja
læða inn þeirri trú hjá lesend-
um sínum, að verðuppbætur á
landbúnaðarvöru renni til
kaupfélaga og samvinnufélaga.
Leggur blaðið spurningu um
þetta efni fyrir aðalspeking
sinn, sem nefnir sig Hannes á
horninu.
En spekingurinn segir í auð-
mýkt sinni, að hann viti þetta
ekki — en það geti svo sem vel
verið.
Þetta er lúaleg aðferð til þess
að koma af stað dylgjum og
læða inn ósæmilegum grun hjá
einföldu fólki.
STYRKIR OG ÖLMUSUR.
Sigurður Kristjánsson alþm.
er í hópi þeirra, sem telja mest
eftir styrki til framfaramála i
sveitum.
Nýlega reis Sigurður upp i
þinginu og hélt um það langa
ræðu, að búið væri að gera
bændur að voluðum ölmusulýð
með þessum styrkjum, enda
hefði það líka verið tilgangur-
inn með þeim.
Páll Zóphóníasson kvaddi sér
þá hljóðs og benti á ýmsar til-
lögur, sem Sigurður hafði flutt
um styrkveitingar til sjávarút-
vegsins. M. a. hefir Sigurður
flutt tillögu um að greiddar
verði 2 milj. kr. úr ríkissjóði til
að styrkja skipasmíðar. Spurði
Páll Sigurð að því, hvort hann
flytti þessar tillögur til þess að
gera útvegsmenn og sjómenn að‘
ölmusumönnum.
Sigurður kvaddi sér ekki aftur
hljóðs að þessu sinni.
En það er fróðlegt fyrir þá,
sem tala líkt og Sigurður þessi
um styrkveitingar til landbún-
aðarins, að íhuga spurningu
Páls. Fulltrúar Alþýðuflokksins
og Sósíalistaflokksins, sem
flytja tillögur um stóraukin
framlög til alþýðutrygginga,
mættu t. d. athuga hana. Eru
þeir kannske að gera launa-
stéttirnar að ölmusulýð með
þessum tillögum sínum?
STJÓRN UPPLAUSNARINNAR
ER ENGUM HARMDAUÐI.
Víðs vegar að af landinu láta
menn í ljós fögnuð yfir því, að
óstjórn Ólafs Thors hafi verið
létt af þjóðinni. Fátt hefir
styrkt aðstöðu núverandi
stjórnar meira en gremja al-
mennings í garð fyrrverandi
stjórnar. Illa var til hennar
stofnað, upplausn og öng-
þveiti í þjóðmálum lét hún
eftir sig.