Tíminn - 18.02.1943, Blaðsíða 4
80
TÍMIM, fimmtwtlagmii 18. fclii'. 1943
20. lílaö
fT R BÆNIJM
- v
Skákþingi Reykjavíkur
er nú lokiff, þar sem allar biðskákir
hafa verið tefldar. Úrslitin urðu sem
hér segir: 1. Baldur Möller með 8Vi
vinning og hlaut nafnbótina: Skák-
meistari Reykjavíkur. 2. Guðm. S.
Guðmundsson með 8 vinninga. 3., 4. og
5. Árni Snævarr, Magnús S. Jónsson
og Sigurður Gissurarson með 7 vinn-
inga hver. 6. Steingrímur Guðmunds-
son með 6V2 vinning. 7. Sturla Péturs-
son með 5 vinninga. 8.—9. Haísteinn
Gíslason og Óli Valdimarsson með 4'á
vinning hvor. 10. Áki Pétursson með
3% vinning. 11. Pétur Guðmundsson
með 3 vinninga og 12. Benedikt Jó-
hannsson með l',4 vinning. Benóný
Benediktsson varð efstur í 1. flokki og
Sigurður Jóhannsson í 2. flokki.
Ú tvarpsvirk j ar nir.
í haust tóku nokkrir piltar, sem
starfa að viðtækjagerð upp á því að
senda út tilkynningu í hátalara um
brottflutning fólks úr bænum. Urðu
margir af þessu allskelkaðir. — Fjórir
piltanna hafa verið sektaðir um 300—
500 krónur í lögreglurétti Reykjavíkur
íyrir „að taka sér opinbert vald, sem
þeir höfðu ekki“.
Listsýningarskálinn.
Verið er að reisa skála allmikinn til
listsýninga rétt við hliðina á Alþingis-
húsinu. Átti þar að vera sýning í
sambandi við Listamannaþingið. En
smíði skálans er ennþá ekki lokið. Þó
er talið líklegt, að hægt verði að opna
þar listsýningu í apríl. — Félag ísl.
mvndlistarmanna stendur fyfir skála-
gerðinni og hefir efnt til happdrættis
að afla fjár.
Söfnun handa Rauða krossi
Rússlands.
Söfnun hefir verið hafin handa
Rauða krossi Sóvétríkjanna. Hefir ver-
ið send út áskorun um fjárframlag
undirrituð af mönnum úr öllum stjórn-
málaflokkum.
Indversk trúarbrögð.
Séra Sigurbjörn Einarsson flytur
erindaflokk í háskólanum um trúar-
bragðasögu. Fyrsta erindið verður flutt
fimmtudaginn 25. þ. m. og fjallar um
indversk trúarbrögð Aðgangur er heim-
ill öllum.
Noregssöfnunin
700 000 kr.
Alþingi samþykkti við 3. umr.
fjárlaganna að leggja fram 350
þús. kr. til Noregssöfnunar-
innar.
Áður hafði safnazt viðlíka
upphæð með samskotum, svo að
alls eru nú um 700 þús. kr. í
sjóði. Því miður hefir ekki
reynzt gerlegt að nota þetta fé
til þess að draga úr neyðinni í
Noregi eins og sakir standa. En
söfnunin heldur áfram og er
þess að vænta, áð eigi líði á
löngu áður en hún fyllir milj-
ónina. Þá hefir og verið hafizt
handa um söfnun á fatnaði, og
hafa kvenfélögin víðs vegar um
landið tekið að sér forustu í því
efni.
íslenzk fyndni
er ágætt nafn á bók, — ef
innihaldið svarar vel til þess.
Níunda hefti af bók Gunnars
frá Selalæk með þessu nafni, er
nýkomið út. Hennar hefir verið
minnzt í blöðum, en aðeins laus-
lega, eins og þar sé lítið at-
hyglisvert eða hafandi eftir.
Ég hefði heldur ekki minnzt
þessarar bókar, ef þar væri ekki
a. m. k. ein reginvitleysa, sem
verður að leiðrétta.
Á bl. 14, er frásögn, sem byrj-
ar þannig: „Pétur í Reykjahlíð
var afi (!) Jóns Sigurðssonar,
alþingismanns á Gautlöndum“.
Þessir menn voru báðir þjóð-
kunnir á sinni tíð. Þeir voru
ekki skyldir; — en þeir voru
mágar og um leið- samtíðar-
menn, þótt Pétur væri nokkrum
árum eldri. — Jón á Gautlönd-
um átti systur Péturs, erv þau
voru börn séra Jóns Þorsteins-
sonar, sem Reykjahlíðarætt er
talin frá, — og er hún töluvert
kunn hér á landi. —
Ég hefði kunnað betur við, að
undirtitillinn hefði verið látinn
nægja að bókinni: „150 skop-
sagnir". — Mér finnst íslenzkri
fyndni gert hér of lágt undir
höfði. — Þessi litla bók þótti
ekki fara illa af stað; — en
henni hefir einlægt hnignað, og
fyndnin sums staðar horfin með
öllu. En hitt er þó verra, að í
síðustu heftunum er skopsög-
um og vísum sums staðar vafið
utan um þann óþverra, sem ekki
er prenthæfur. Ég held ekkert
af dagblöðunum hér í Reykja-
vík láti sér sæma að flytja
annað eins, og eru þau þó ekki
öll talin matvönd.
Ég ætla svo aðeins að bæta
þessu við: Ég hygg, að íslenzk
fyndni, sem falin er í sögnum
vorum'og munnmælum, fyrr og
síðar, — svo að ekki sé minnst
á bókmenntir vorar, — sé sú
uppspretta, sem ekki verði fljótt
ausin upp — og næg fyrir smá-
rit eins og þetta, án þess að það
þurfti að hneyksla nokkurn eða
verða þagað í hel, — ef til þess
er vandað af öruggri smekk-
vísi. — J. J. G.
Lesendur!
Vekið athygli kunningja yð-
ar á, að hverjum þeim mannl,
sem vill fylgjast vel með al-
mennum málum, er nauðsyn-
legt að lesa Tímann.
Skrifið eða símið til Tlmans
og tilkynnið honum nýja áskrif-
endur. Sími 2323.
Fjórar samkeiipms-
kirkjur.
(Framh. af 3. síðuj
aði hús, bar að garði, sögðu
þeir: Hér er stórhýsi, sem beðið
hefir hálfgert í átta ár, af því
að höfuðstaðarbúar hafa ekki
talið ómaksins vert að fullgera
það til notkunar. Slíkt hús þótti
gestunum sjálfsagt að nota til
sinna þarfa. Nú finna allir
Reykvíkingar, hvílíkt tjón og
vanvirða það er fyrir bæinn að
hafa farið svo gálauslega með
stærstu og fegurstu byggingu
landsins.
En ef sundrung og tilefnis-
lausir dutlungar nokkurra ó-
viðkomandi manna hindra að
nú verði byggð önnur kapella
Hallgrímskirkju, mun verr fara
en í hin fyrri skiptin. Fyrst
mun líða langur tími, og söfn-
uðurinn verða kirkjulaus. Síð-
an munu verða reistar 2—3
litlar og ljótar smákirkjur hér
og þar í bænum. Þær munu
verða til að auka ömurleika en
ekki fegurð Reykjavíkur.
VII.
Rök andstæðinganna.
1. Þeir segja, að kirkjan sé
of stór. En 1200 sæta kirkja
þykir heldur lítil fyrir 12000
manna söfnuð. Og meiri stór-
hugur kom fram, er einvalds-
stjórn Dana byggði Reykvíking-
um dómkirkjuna við Austur-
völl.
2. Þeir segja, að of lágt sé
milli lofta í turninum og of litl-
ir gluggar. Ekki hafa þessir
menn athugað turninn-á sænska
ráðhúsinu, Markúsarkirkjuna í
Feneyjum, járnbrautarstöðina í
Helsingfors eða þinghússbygg-
inguna í London, ef þeir halda,
að miklir húsameistarar hafi
funkisglugga í slíkum turnum,
eða ætlazt til að húsrúm þeirra
sé til íbúðar eða fyrir vöru-
geymslu.
3. Þeir segja, að Hallgríms-
kirkja eigi að verða stærsta
bygging landsins, en vissu ekki
að Þjóðleikhúsið við Hverfis-
götu er miklu stærra.
4. Þeir segja, að turninn sé of
hár fyrir torgið. En er þá ekki
Esjan of há fyrir umhverfið?
5. Þeir segja, að of langt sé
frá predikunarstól að krókbekk,
og muni lítt heyrast mál prests-
ins. En sexfalt lengri er sama
leið í Kölnarkirkju og hefir hún
þó þótt nothæf um nokkrar
aldir. Leitt er, að þessir gagn-
rýnendur skuli ekki vita, að nú
á dögum bæta hljóðnemar, sem
tempra má á mörgum stöðum,
úr erfiðleikum við að nema mál
presta í stórum kirkjum.
6. Þeir segja, að of litlir
gluggar séu á kapellum Hall-
grímskirkju og muni þár verða
of lítil birta. Slíkir gagnrýn-
endur hafa vafalaust aldrei séð
hinar fullkomnustu kirkjur ver-
aldarinnar, sem kaþólskir menn
byggðu á miðöldunum, og lögðu
höfuðáherzlu á að deyfa ljósið
með mörgu móti, þar á meðal
með litsterkum gluggamálverk-
um, til að ná sem fullkomnastri
stemningu við helgiathafnir.
Hér á landi er birta einna
fullkomnust á þessa vísu í Víði-
mýrarkirkju og háskólakapell-
unni. Gluggaskipulagið á flest-
um íslenzkum kirkjum er ó-
heppilegt og gerir þær tómthús-
legri.
7. Þeir segja, að ekkert sé
íslenzkt við stuðlabergsform í
byggingu. Víst er stuðlaberg í
einu íslenzkt og fagurgert. Ekki
hefir Einari Jónssyni þótt ó-
Fjárlögin fyrir 1943.
(Framh. af 3. síðu)
Þingið verður ekki með neinu
móti ásakað fyrir framlög sín
til verklegra framkvæmda. Það,
sem því ber vissulega að stefna
að í framtíðinni, er að hlutfall-
ið milli launagreiðsla ríkis-
sjóðs og framlaga til verklegra
framkvæmda breytist á þann
hátt, að hlutur verklegu fram-
kvæmdanna verði meiri og betri
en nú.
Dvöl
Draglð ekkl lengur að
gerast áskrifendur að
Dvöl, þessu sérstæða
tímariti i islenzkum bókmenntum. —
Ykkur mun þykja vænt um Dvöl, og
því vænna um hana sem þið kynnizt
henni betur.
prýði að því í ýmsum högg-
myndum sínum. Ruskin sagði,
að fullkomin húsgerðarlist væri
frosin músík. Ekki mun það
saka byggingu í neinu landi, þó
að hún sé í samræmi við nátt-
úru landsins.
8. Þeir segja, að kapellan
geti ekki rúmað nema 200
kirkjugesti. Víst mundi núver-
andi Hallgrímssöfnuður telja
sér slíka kirkju heppilegra
guðshús heldur en skólagang-
inn.
9. Þeir segja, að Hallgríms-
kirkja verði of dýr bænum og
landinu. Til að fá dýrleikann
nægilegan vilja þeir fullgera
kirkjuna í ár, og telja bygging-
arkostnað sexfaldan við það
sem var fyrir stríð. í stað þess
ætla forgöngumenn kirkjumáls-
ins að byggja í vor og sumar
kapellu, aðra hliðarálmuna, og
þarf ekki til þess meira bygg-
ingarefni eða vinnu en í eina af
hinum hversdagslegu funkis-
villum, sem reistar hafa verið
í hundraðatali hér í bænum á
undangengnum árum.
10. Þeir segja, að efsti hjálm-
turninn á Hallgrímskirkju sé
ljótur og ósmekklegt að ætla að
láta sterka ljósbirtu lýsa alla
vega frá kirkjuturninum víða
vegu út frá Reykjavík. Maður-
inn, sem heldur þessu fram,
hefir byggt nokkur hús. En ekk-
ert þeirra ber formlegra svip-
mót en sandkornin á sjávar-
ströndu. En þó að Hallgríms-
kirkja verði aldrei byggð í
Reykjavík munu þau tvö ein-
kenni líkansins, sem hér er vik-
ið að, víravirki stuðlabergsins,
og hin frumlega ljósgjöf gegn-
um turnhjálminn, verða talin
nægileg afrek til varanlegrar
frægðar þeim húsameistara,
sem þar var að verki.
Ég hefi tekið þessi 10 atriði
úr ásökunum andstæðinganna
og gert þeim full skil í stuttu
máli. Allar eru þessar ásakan-
ir dætur þeirra andlegu mis-
sýninga, sem hafa svift Reykja-
vík gagni og gleði af Þjóðleik-
húsinu um margra ára skeið.
VIII. \
GAMLA BÍÓ
A hverfanda
hveli
Aðalhlutverkin leika:
Scarlett O’Hara .....
VIVIEN LEIGH
Rhett Butler .........
CLARK GABLE
Ashley .............
LESLIE HOWARD
Melanie .............
OLIVIA de HAVILAND
Sýnd klukkan 4 og 8.
Aðgöngumiðar seldir frá
kl. 1. Börn inan nl2 ára fá
ekki aðgang.
—--—-NÝJA bíó ---
Heímskauta-
veiðar
(HUSON BAY)
Leikarar:
PAUL MUNI,
GENE TIERNEY,
JOHN SUTTON.
Börn yngri en 14 ára fá
aðgang.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Tilk viiEiing
frá leigugörðum bæjaríns
Þeir garðleigjendur, sem ætla sér að njóta aðstoð-
ar bæjarins við áburðarkaup á komandi vori og sem
ekki hafa ennþá sent pöntun, eru áminntir um að
draga það ekki lengur.
*
Pöntunum verður veitt móttaka frá kl. 10—12 og
1—5 til 20. þ. m. í skrifstofu minni í atvinnudeild
Háskólans, Sími 5378.
Ræktunarráðunautur bæjarins.
Hrosti
gott og ótlýrí gripaféðmr fæst Iijá
H.f. ölgerðin
Egill Skallagrímsson.
Gdð bújörð fii sölu.
Jörðin Eystra-Súlunes i Leirársveit, Borgarfjarðarsýslu, er til
sölu og laus til ábúðar á næsta vori. Túnið er stórt, grasgefið og
slétt. Byggingar nýlegar, úr steinsteypu, raflýstar. Góð skilyrði
til garðræktar, lax- oð silungsveiði.
Semja ber við eiganda og ábúanda jarðarinnar
Gnðjón B. Gíslasou.
’Hallgrímskirkjusöfnuður
biður um lítið.
Hér í bænum er stærsti söfn-
uður landsins, kenndur við ann-
að mesta sálmaskáld landsins.
Þessi söfnuður er algerlega
kirkjulaus. Hann hefir efnt til
samskota til að bæta úr kirkju-
leysi sínu. Söfnuðurinn þarf að
fá stóra kirkju, a. m. k. með
1200 sætum. En af mörgum á-
stæðum er slík bygging ófram-
kvæmanleg nú sem stendur.
Forgöngumenn málsins vilja þó
byggja lítinn hluta kirkjunnar
í vor og sumar, kapellu, sem
rúmar um 300 kirkjugesti. Efni
til þess samsvarar því, sem eyð-
ist í eitt íbúðarhús í Reykja-
vík. Síðan ætla forgöngumenn
málsins að halda áfram bygg-
ingunni eftir að um hægist um
efni og verðlag. Þeim þykir eng-
in furða, þó að húsið yrði ekki
fullgert fyrr en nokkur ár eru
liðin af komandi friðaröld.
Ef Hallgrímskirkja hefði ver-
ið byggð samkvæmt teikningu
húsameistara ríkisins fyrir
stríðið, myndi hún hafa kostað
eina miljón og þrjú hundruð
þúsund krónur. Slík upphæð
þótti jafnvel þá ekki ægileg, og
enn síður nú. Hún ætti ekki að
þykja óbærileg eftir að stríðinu
lýkur.
Reynslan hefir sýnt, að sam-
keppni um stórhýsi hér á landi
hefir aldrei lánazt. Samkeppnis-
kirkjurnar fjórar og fordyri
Landsbankans eru talandi vitni
í því efni. Hins vegar hefir
húsameigtara ríkisins tekizt
nokkrum sinnum að leysa hin
vandasömustu byggingarmál
kirkna, og tveim sinnum eftir
árangurslausa samkeppni. Hann
hefir auk þess sýnt, og seinast
með háskólabyggingunni, að
hann er gæddur óvenjulega
mikilli skapandi gáfu og hag-
sýni í list sinni. Nú hefir ríkis-
stjórnin og forstöðumenn Hall-
grímskirkju fyrir fáum árum
falið honum að veita kirkju-
byggingunni forstöðu. Hann
hefir unnið að lausn málsins
með óþreytandi elju, og náð
þeim árangri, að allir, sem mál-
ið snertir raunverulega, eru
jnjög fylgjandi að Hallgríms-
kirkja verði reist eftir líkani
því, sem vakið hefir óskipta
hrifningu þeirra, sem líta
hleypidómalaust á málið.
Þið,semhafíð gaman
af þjóðlegum fræðqm
Eigið þér:
Aftur í aldir,
eftir ‘Óskar Clausen.
Þorlákshöfn 1.—II.
Sig. Þorsteinsson.
Frá yztn nesjimi
Gils Guðmundsson.
ísl. Sagnaþættir
og fijóðsögur
Guðni Jónsson.
Frá Iljájíi og Ströisil-
um, 1. og 2. Iiefti
Jóhann Hjaltason.
Saga Skagstrendinga
og Skagamanna
Gísli Konráðsson.
Sagnafiættir úr
Búnaþingi.
Theodór Arnbjarnarson
Sagnir og þjóðhættir
Oddur Oddsson.
Bókaverzlun
ísafoldar.
Danir byggðu endur fyrir
löngu kirkju með 1000 sætum
handa höfuðstað íslands. Nú
reynir á, hvort kynslóðinni er
svo aftur farið, að hún telji sér
ofvaxið, einni öld eftir að kirkj-
an við Austurvöll var byggð, að
reisa aðra undir íslenzkri stjórn,
og láta þar vera 200 sætum
meira heldur en er í þeirri
kirkju, sem þótti hæfa landi og
þjóð meðan Reykjavík var á
stærð við minnstu fiskiþorpin.
n'Uj.ywHr:n
111 t^TTTTI
Tökum á móti flutn-
ingi til Vestnsanna-
eyja fram til hádcgis
í dag.
Karlmannanærföt
góð og ódýr og
Kvenundíríöt
Satin og prjóna-
silki í miklu úrvali
II. Toft
Skólavörðustíg 5. — Sími 1035.