Tíminn - 30.11.1943, Blaðsíða 2

474
TtMINN, þriðjudagiim 30. nóv. 1943
119. blað
^tmmn
Þi'iðjtidm/ui' 30. nóv.
Sundurlyndið, sem
tefur þingíð
Alþingi hefir að þessu sinni
verið að störfum í þrjá mánuði
og enn verður ekki sagt um það
með neinni vissu, hvenær því
lýkur. Með skaplegum vinnu-
brögðum hefði vel mátt ljúka
störfum þess á tveimur mán-
uðum.
Ástæðan til þessa dráttar á
þingstörfum má rekja til þess,
að stærsti flokkur þingsins,
Sjálfstæðisflokkurinn, sem ætti
að hafa forustu um störf þess,
er svo klofinn og sundurþykkur,
að hann hefir ekki enn getað
tekið afstöðu til tveggja
stærstu málanna, sem afgreiðsiu
bíða, auk fjárlaganna.
Þessi mál eru verðuppbætur á
útflutningsvörur landbúnaðar-
ins og fjárgreiðslur til að halda
niðri dýrtíðinni innanlands.
Verðuppbæturnar á útflutn-
ingsvörur landbúnaðarins eru
óhjákvæmileg afleiðing af sam-
komulagi landbúnaðarvísitöl-
nefndarinnar, því að yrðu þær
ekki greiddar, fengju bændur
minni tekjur en aðrar sambæri-
legar stéttir, en dýrtíðarlögin á-
skilja þeim þann rétt. Snemma
á þingi gáfu allir Framsóknar-
menn og 14 Sjálfstæðismenn þá
skriflegu yfirlýsingu, aö þeir
myndu standa að ráðstöfunum
til að tryggja bændum uppbæt-
ur fyrir útflutningsvörurnar.
Til þess að framkvæma þessa
yfirlýsingu, þarf að afla nýrra
tekna, þar sem ven-julegum
tekjustofnum ríkisins er þegar
ráðstafað. Framsóknarmenn
bentu strax á framlengingu
verðlækkunarskattsins, en ekk-
ert samkomulag hefir náðst um
hann í Sjálfstæðisflokknum eða
um aðra tekjuöflun í þessu
skyni. Eru Sjálfstæðismenn
búnir að deila um þetta mál í
þrjá mánuði og hafa Framsókn-
armenn því beðið með flutning
verðlækkunarskattsfrv. eins
lengi og þeir töldu sér þaö fært.
Er ómögulegt að segja, hvern
enda þetta mál fær hjá Sjálf-
stæðismönnum og væri ' það
ekki í ósamræmi við fyrri
reynslu, þótt yfirlýsing fjórtán-
menninganna yrði aldrei meira
en pappírsgagn eitt.
Fjárframlög til að halda niðri
dýrtíðinni eru eina ráðstöfunin,
sem þingið getur gert í dýrtíð-
armálunum að þessu sinni, þar
sem mikill meirihluti þess tel-
ur rétt að reyna hina „frjálsu
leið“ enn um sinn. Þótt Fram-
sóknarmenn telji þessar fjár-
greiðslur aðeins kleifar til
bráðabirgða meðan verið er að
sjá fyrir endalok „frjálsu leið-
arinnar“ og þingmenn eru að
safna kjarki til aðgerða, ef hún
bregst, telur hann þær samt
betri en að sleppa dýrtíðinni
alveg lausri. Af stórhækkaðri
vísitölu nú myndi leiða stöðvun
mikils hluta smáútgerðarinnar
og frystihúsanna, beina kaup-
lækkun hjá hlutarsjómönnum,
þar sem verðlagið hækkaði, en
hlutur þeirra stæði í stað, og
tekjurýrnun hjá bændum, þar
sem þeir yrðu að greiða hærra
kaupgjald, en gætu ekki hækk-
að afurðaverðið. Ef vísitalan
fengi líka að hækka óhindrúð,
myndi hún hækka koll af kolii,
unz allt yrði óviðráðanlegt.
Kommúnistar hafa hafið
harða sókn gegn þessu úrræði,
þar sem þeir vilja koma á
hruni, og Alþýðuflokkurinn hef-
ir eins og fyrri daginn farið í
slóð þeirra. Þessi afstaða verka-
lýðsflokkanna annars vegar og
áðurgreind afstaða Framsókn -
arflokksins hins vegar hefir ver-
ið kunn frá þingbyrjun. En þó
er þetta mál enn óútkljáð og
enginn veit enn um afdrif þess.
Sjálfstæðismenn hafa tvistígið
og rifist og enn tvístíga þeir cg
rífast. Sumir ,vilja yfir til kom-
múnista, en aðrir vilja fylgja
Framsóknarmönnum. Eftir úr-
slitum þessarar deilu Sjálfstæð-
ismanna hefir þingið beðið í þrjá
mánuði og bíður enn.
Það er von, að þeir tali nú
mikið um sundurlyndi á þing-
Sfofnun lýðveldis og sambandsslit
Eltir Eysteín Jónsson
Fyrir 25 árum var mikill sig-
ur unninn í sjálfstæðisbaráttu
íslendinga. Fæstum mun þó
hafa verið það í hug þá og síð-
an, að staðar skyldi numið, þar
sem þá var komið. Fæstir munu
hafa talið, að unninn væri loka-
sigur í baráttunni fyrir frelsi
þjóðarinnar.
Margir munu hafa litið svo á,
að eitt hið merkasta.er þá gerð-
ist, væri ákvörðun Dana og ís-
lendinga um að hvor þjóðin um
sig hefði að 25 árum liðnum
rétt til þess að ákveða, hvort
samband það skyldi haldast
milli landanna, er Sambands-
lögin ákváðu, eða hvort því
skyldi að fullu slitið.
íslenzku þjóðinni hefir verið
ríkt í huga að öðlast fullkomið
stjórnmálalegt frelsi.
Reynsla íslendinga hefir
kennt þeim ótvírætt, að eftir
því, sem þjóðin hefir búið við
mei'ra frjálsræði, eftir því sem
íhlutun annara um stjórnar-
hætti landsins hefir farið þverr-
andi, hefir þjóðinni vegnað
betur.
íslendingar hafa flestir litið á
þau 25 ár, er líða skyldu unz
endanlega yrði gengið frá sjálf-
stæðismálum þjóðarinnar, sem
einskonar biðtíma og þá jafn-
framt á þá skipan mála, er á-
kveðin var 1918, sem "Bráða-
birgðaskipan, er hlyti að verða
breytt, þegar tími væri til kom-
inn.
Ýmsum hefir verið það á-
hugamál, á undanförnum ár-
um, að íslendingar girtu fyrir,
að nokkur misskilningur gæti
átt sér stað um framtíðarfyrir-
ætlanir þeirra í sjálfstæðismál-
um þjóðarinnar.
Forystumenn stjórnmála-
flokkanna á Alþingi hafa oftar
inu, Sjálfstæðismennirnir.
Þannig hyggjast þeir að draga
athyglina frá þeirri staðreynd,
að þingið tefst og er óstarfhæft
fyrst og fremst vegna sundur-
lyndisins í Sjálfstæðisflokknum.
Sundurlyndið, sem nú tefur og
eyðileggur vinnubrögð þingsins,
er sundurlyndi Sjálfstæðis-
flokksins. Það er raunasaga
þingsins, að stærsti flokkurinn,
sem á að hafa forustuna, getur
ekki komið sér saman. Það eiga
kjósendurnir að hafa hugfast,
þegar þeir í næstu kosningum
eiga að velja flokk til að hafa
forustu á Alþingi.
Þ. Þ.
en einu sinni lýst yfir þeim vilja
þingflokkanna, sem áreiðan-
lega hefir einnig verið og er
! vilji þjóðarinnar, að ísland yrði
'algerlega frjálst og tæki öll
' málefni sín í eigin hendur,
jafnskjótt og þjóðin hefði rétt
. til þess.
| Nægir í þessu sambandi ’að
minna á yfirlýsingar á Alþingi
1928 og 1937 og er þá einungis
til þess vísað, er - menn
höfðu uppi látið um hug sinn
j til þessara málefna áður en
Jstyr'jöldin skall á og þeir at-
burðir gerðust, er af henni hafa
leitt.
Þótt stjórnmálaflokkarnir á
íslandi hafi verið ósammála um
, margt, hafa þeir þó verið sam-
mála um að endurheimta fullt
frelsi þjóðinni til handa. Hitt er
annað mál, að ekki hefir ver-
ið á því máli þannig haldið af
öllum nú um skeið, að vansa-
laust sé, svo ekki sé harðara að
orði komizt. Verður það þó eigi
hér rakið, þar sem nú er svo
nærri komið örlaga- og úrslita-
stund í málum .þessum, að allir
þeir, sem samleið eiga um úr-
lausn, verða nú að sameinsat
um að veita allt það lið, er þeir
mega, alveg án tiilits til þess,er
á undan er'gengið.
Eigi leikur á tveim tungum að
breyting sú hin þýðingarmikla,
er varð á högum íslendinga
1918, átti rætur sínar að mjög
verulegu leyti í breytingum
i þeim, er af heimsstyrjöldinni
: fyrri stöfuðu og reynslu þeirri,
!er í styrjöldinni fékkst.
Fer þó fjarri því, að ég vilji
gera lítið úr þeirri baráttu, er
á undan var gengin. Án hennar
hefði ekkert unnizt 1918. Dreg-
ur það ekkert úr gildi hennar,
þótt viðurkennt sé, að heims-
styrjöldin og atburðir í sam-
bandi' við hana, muni hafa
sannfært ýmsa um að breyt-
ingar á stjórnmálasambandi
Dana og íslendinga væru eðli-
legar og réttmætar.
Styrjöld sú, er enn geisar,
hafði eigi staðið nema eitt miss-
eri af átta, sem af eru, þegar
augljóst varð, að hún mundi
hafa enn gagngerðari áhrif á
samband Dana og íslendinga en
heimsstyrjöldin fyrri.
Vorið 1940 gerðust þeir at-
burðir, er slitu samband Dana
og íslendinga, og gerðu með
öllu óvirkan þann sáttmála, er
þjóðirnar höfðu með sér gert.
Danmörk var hernumin a4.öðr-
um hernaðaraðilanum, en ís-
land af hinum.
íslendingar urðu fyrirvara-
laust að^taka öll málefni sín í
eigin hendur og skipa æðstu
^stjórn landsins, og stendur svo
j enn.
| Ég geri ráð fyrir, að flestir
landsmenn hafi þá þegar gert
’ sér ljóst, að teningunum var j
kastað og að aldrei mundi
'slunginn á ný sá þráður, er
’ slitinn var vorið 1940.
Ég geng út frá því, að mörg-
: um Dönum hafi einnig þá þeg- ,
ar verið þetta ljóst. Þeim var
j fullkunnugt um fyrirætlanir ís-
lendinga. Með þær hafði ekki
verið í grafgötur farið svo sem j
1 áður er að vikið.
unz lýðveldiö verður stofnsett."
Með tillögum þessum var
mörkuð sú stefna, að lýðveldi
yrði eigi síðar sett á stofn en á
árinu 1944.
Það eitt var eftir að ákveða,
hvenær endanlega skyldi frá
sambandsslitunum gengið form-
lega og stofnað lýðveldi á ís-
landi.
A Alþingi 1941 voru þessi mál
I tekin til meðferðar og mörkuð
j stefna í málinu.
j Alþingi ályktaði að það teldi
íslendingá hafa rétt til þess,
i eins og komið væri, að slíta sam-
bandi við Danmörku hvenær
| sem íslendingar álitu það rétt.
Ennfremur var því enn einu
sinni lýst yfir, að sambands-
sáttmálinn yrði ekki endurnýj-
aður og sambandsslitum yrði
ekki frestað lengur en til styrj-
aldarloka. -
Um þetta voru allir Alþingis-
menn sammála.
Nokkru áður en Alþingi gerði
ályktun sína höfðu Framsókn-
armenn komið saman á flokks-
þing í Reykjavík. Gerðu þeir
eftirfarandi ályktun um stefnu
flokksins í skilnaðarmálinu:
„Sjötta flokksþing Framsókn-
armanna, háð í Reykjavík í
marz 1941, lýsir því sem mark-
miði flokksins, að ísland verði
fullvalda lýðveldi.
Sakir atburða, er leitt hafa af
styrjöldinni, skorar flokksþing-
ið á Alþingi, að gera í vetur
þessar ráðstafanir:
1) Að lýsa yfir því, að Alþingi
telji sambandslagasamninginn
j frá 1918 vanefndan og gæta þess
í hvívetna, að þjóðin tapi eng-
um rétti til sambandsslita.
2) Að lýsa yfir því, að ísland
verði lýðveldi eins fljótt og á-
stæður frekast leyfa, þó eigi síð-
ar en innan þriggja ára.
3) Að kjósa í vetur ríkisstjóra,
er fari með æðsta vald ríkisins
A næsta ári eru liðin þrjú ár
síðan allir Alþingismenn álykt-
uðu að íslendingar hefðu öðlast
fullan rétt til sambandsslita þá
þegar.
Á næsta ári eru liðin þrjú ár
síðan viðræður hefðu átt að
hefjast um sambandslögin
milli Dana og íslendinga, án
þess að mögulegt hafi verið að
koma slíku við.
Á næsta ári eru liðin þau
rúmlega 25 ár, er líða skyldu,
unz hvor sambandsþjóðin um
sig hefði einhliða rétt til sam-
bandsslita.
Þeir munu margir, er líta svo
á skilnaðarmálið, að viturlega
og sanngjamlega sé á því hald-
ið af hálfu íslendinga, ef þeir
láta sambandsslit eigi fara fram
fyrr en á árinu 1944, þótt þeir
hafi öðlast rétt til þess að ganga
frá málum fyrr.
Það ætti að mega gera ráð
fyrir, að flestir íslendingar
og Danir líti þá einnig þannig
á, að hóflegt sé og sann-
gjarnt, að íslendingar gangi
frá fullum sambandsslitum,
og stofni lýðveldi á árinu
1944. íslendingar hafa til þess
fullan rétt, hvernig sem á mál-
ið er litið, og það er ekki með
sanngirni hægt að ætlast til
þess, að þeir atburðir, sem hafa
raunverulega slitið það sam-
band, er var á milli landanna,
verði til þess að dregið sé leng-
ur en lengst gat orðið áður, að
ganga frá nýrri stjórnarskipun
á íslandi og sambandsslitum.
Nú er svo komið málum, að
meginþorri alþingismanna hef-
ir lýst yfir, á einn eða annan
hátt, fylgi sínu við stofnun lýð-
veldis 17. júní 1944.
Vil ég í lengstu lög vona, að
um þetta geti orðið samkomu-
lag á Alþingi og með þjóðinni,
þótt nú líti út fyrir að á því geti
orðið örðugleikar nokkrir.
Nokkrir menn hafa látið í ljós
þá skoðun og unnið að því að
afla henni fylgis, að rétt væri
að draga stofnun lýðveldis og
sambandsslit til stríðsloka. Þeir
munu fremur byggja skoðanir
sínar á því að slíkt sé kurteisi
við sambandsþjóð vora en hinu,
að við höfum ekki rétt til sam-
bandsslita.
ísle'hdingar harma það áreið-
anlega mjög, hversu nú er á-
statt um hagi Dana, þegar
sambandsslit eiga að fara fram,
og hafa ekki löngun til þess að
notfæra sér þá erfiðleika. Eng-
inn misskilningur á að þurfa að
eiga sér stað útaf því, hvernig
! á stendur.
Endurteknar yfirlýsingar á
Alþingi íslendinga fyrir styrj-
; öldina, sýna glögglega að stefna
íslendinga um sambandsslit
1944 mótast ekki af því, hvern-
ig nú er ástatt. íslendingar eru
að framkvæma það, sem þjóðin
hefir verið ráðin í að gera, allt
jfrá 1918.
Dönum er vel kunnugt um af-
stöðu íslendinga fyrr og síðar
og ég held, að það væri misskil-
in kurteisi að fresta nú fram-
| kvæmdum um óákveðinn tíma,
til þess eins að geta talarð við
sambandsþjóð vora um sam-
bandsslitin og endurtekið einu
sinni enn, að vér ætlum ekki að
endurnýja sambandslagasátt-
málann né halda konungs-
sambandinu.
| Með þessu er ekki sagt, að vér
eigum ekki margt vantalað við
Dani, er mikilsvert má telja,
en þau mál eru ekki þannig
vaxin, að þau hafi áhrif á sam-
bandsslitin eða konungssam-
bandið.
| Við höfum nú búið við bráða-
birgðaástand í þessum efnum
’ um nokkur ár. Það þarf ríkari
! ástæður, en fram hafa verið
færðar, til þess að framlengja
það ástand lengur en þangað
til 4 ár eru liðin frá því að á-
kvæði sambandslaganna urðu
óvirk fyrir rás viðburðanna og
lengur en þangað til sá tími
er kominn, er íslendingar áttu
einhliða rétt til sambandsslita,
þótt ekkert óvenjulegt hefði
skeð.
Ef vér hikum á næsta ári hve-
nær verður málinu þá ráðið til
lykta? Eftir striðið segja ein-
hverj ir.
Hafa þeir menn gert sér grein
fyrir því, hver áhrif það muni
hafa á stjórnmálalífið í land-
inu, ef þe'tta mál liggur enn ó-
leyst um óákveðinn tíma?
Ég vona að menn sjái, við í-
hugun, að vandamálin, sem vér
þurfum að leysa eftir stríðið og
ef til vill áður en stríðinu lýkur,
eru mörg og stór og munu reyn-
ast fullkomin verkefni, þótt
skilnaðarmálinu og stofnun lýð-
(Framh. á 3. síSu)
Jón Eyþórsson:
Hornstrendingabók
Þorleifur Bjarnason: Hornstrendingabók. 324 bls. í 8 blaða
broti með mörgum myndum. Útgefandi Þorsteinn M. Jóns-
son, Akureyri. Verð kr. 52, óbundin.
Hornstrandir heitir nyrzti
kjálki Vestfjarða, norðan Jökul-
fjarða og Geirólfsgnúps. Þar er
strjálbýlt mjög og harðbýlt,
engir vegir og hafnir fáar. Ekki
hafa menn gert sér tíðreist til
Hornstranda úr fjarlægum hér-
uðum, en sögur fóru af Horn-
strendingum víða um land. Þeir
lifðu á eggjum og fugli, harð-
fiski og hákarli, drukku há-
karlalýsi og voru rammir að afli.
Þeir staursettu lík, vöktu upp
drauga, gengu aftur og voru
rammgöldróttir. Oddhagir voru
þeir í bezta lagi, smíðuðu og
skáru út rúmfjalir, öskjur og
aska, enda höfðu þeir gnægð
rauðaviðar, sem rak á fjörur
þeirra, svo að varla var með öllu
öfundarlaust hjá þeim, sem
aldrei náðu í sæmilega tálgu-
spýtu.
Á síðari árum hafa hin fornu
álög fallið af Hornstrendingum.
Þeir hafa sótt meira til ver-
stöðva við ísafjarðardjúps en
áður var títt, þeír hafa eignazt
vélbáta og geta nú brugðið sér
til ísafjarðar með föng sín og
sótt sér nauðsynjar. Ferðamenn
allmargir hafa lagt leið sína
norður á Strandir hin síðustu
árin og haft þá sögur að segja,
að þar norður væri sumarfag-
urt og þar byggi myndarlegt og
gestrisið fólk.
En jafnframt því, að hin alda-
gamla einangrun Hornstranda
hefir verið rofin, hefir fólkinu
fækkað, býli farið í eyði, strjál-
býlið aukizt. Hornbjarg og
Hælavíkurbjarg bjóða sem fyrr
byrginn þrekvöxnum, íshafs-
öldum, en fólkið í víkunum hef-
ir margt þokað sér um set og
leitað suður á bóginn. Fleiri og
fleiri hafa með ári hverju gef-
izt upp í „baráttunni við björg-
in.“
* * *
Hornstrendingabók er héraðs-
lýsing Hornstranda. Hún segir
frá högum Hornstrendinga fyrr
og síðar, atvinnuháttum, af-
komu, aðbúð og skapgerð.
Skiptist hún í þrjá aðalþætti,
er hafa að fyrirsögnum: Land
og líf, baráttan við björgin og
dimma og dulmögn. í hinum
fyrsta er lýsing á landinu og
daglegu lífi Hornstrendinga að
fornu og nýju, eins og fyrir-
sögnin ber með sér. Höfundur-
inn telur hinar eiginlegu Horn-
strandir vestan frá Rit við ísa-
fjarðardjúp, norður um Horn og
suður að Geirólfsgnúp. Suður-
strönd Hornstrandakjálkans
veit að Jökulfjörðum. Er naum-
ast rétt í landYræðilegum skiln-
ingi að telja hana til Horn-
stranda, þótt mikil tengsl séu
milli, og fólkið á þessum slóð-
um hafi öldum saman sótt sér
lífsbjörg í nyrztu gjögur lands-
ins. Hvað sem þessu líður, er
það auðsætt við lestur bókar-
innar, að kjarni Hornstranda
eru víkurnar þrjár á milli
nyrztu annesjanna: Fljótavík
milli Straumness og Kögurs;
„Víkurnar" milli Kögurs og
Hælavíkurbjargs og Hornvík,
milli Hælavíkurbjargs og Horn-
bjargs. í Fljótum eru nú tvö
byggð býli, Atlastaðir og Tunga.
„Víkurnar“ eru þrjár, Kjarans-
vik, Hlöðuvík og Hælavík. Er
Kjaransvík nú í eyði. í Horn-
vík eru þrír bæir, Rekavík, Höfn
og Horn. Frá Horni stefnir
strandlengjan til suðausturs, og
eru þar margar víkur og smá-
firðir. Eitt til tvö býli hafa áð-
ur verið í öllum aðalvíkunum,
en nú eru mörg þeirra í eyði.
Látravík heitir smávík austan
í Horngjögrinu. Þar nam
bóndi úr Húnavatnssýslu, Jó-
hann Halldórsson, land um
1870 og bjó þar fram undir
aldamót, en þá féll býlið í eyði,
unz viti var reistur í Látravík
um 1930. Innar á ströndinni eru
Smiðjuvík og Barðsvík, er leg-
ið hafa í eyði um nokkra ára-
tugi. Sunnan þeirra er Bol-
ungavík, Furufjörður, Þaralát-
ursfjörður og Reykjarfjörður
nyrðri. Er byggð á öllum þeim
stöðum og búskapur góður.
Milli allra þessara víka eru
yfir háa og bratta, en yfirleitt
mjóa fjallvegi að fara á landi,
en sjóleiðin liggur fyrir sæbrött
annes móti opnu úthafi. Það er
því sjaldnast gamanleikur að
bregða sér bæja á milli á Horn-
ströndum að vetrarlagi.
Höfundur leitast við að rekja
áhrif lands og hafs á Horn-
strendinga í fyrsta þætti bók-
arinnar. Mér finnst, sem lítt
kunnugum manni á þessum
slóðum, að hann hefði getað
gert þessa lýsingu á ýmsan hátt
ljósari og skipulegri. Þá hefir
hann farið allt of fljótt yfir
sögu sjósóknar og einkum há-
karlaveiða Hornstrendinga.
Hann hefir ekki heldur gert
smíði þeirra og hagleik nægileg
skil. Það vantar með öllu mynd-
ir af heimagerðum búsáhöld-
um, sem munu hafa verið notað
lengur á Hornströndum en í
flestum öðrum héruðum lands-
ins. Á höfundur í raun og veru
allmikið verk óunnið á þessu
sviði, því að ég efast ekki um,
að hann sé manna bezt fær um
að leysa það sómalega af herídi.
Veigamesti kafli bókarinnar
og bezt gerði er Baráttan við
björgin. Eru þar nákvæmar lýs-
ingar á bjargsígi og brattgengi
Hornstrendinga, veiðiskap
þeirra og veiðarfærum í björg-
unum, hættum og mannraun-
um, en jafnframt heillandi æv-
intýrum í sólmóðu miðnættis-
ins á nyrzta þremi landsins.
Baráttan við björgin er, ef til
vill, hin ramma taug, sem hefir
dregið unga Hornstrendinga
fastast að heimbyggð sinni.
Hornstrendingar kalla þá-
menn færa, sem eru vel bratt-
gengir og góðir bjargmenn.
Þætti mér ekki ósennilegt, að
Hornstrendingar reyndust hlut-
gengir í þeirri íþrótt á borð við
hina rómuðu fjallagarpa stór-
þjóðanna, þótt þeir þykist lítt
af né haldi á lofti afrekum sín-
um.
Það er eins og höfundurinn
hafi náð einna mest úr lifandi
talmáli og frásagnarstíl Horn-
strendinga í þessum þætti, sem
von er. En það hefði ekki skað-
að, þótt hann hefði sums stað-
ar komið fram sjálfur í frá-
sögninni og lýst af eigin sjón
og raun — og tilfinningu,
hvernig það er að vera brúna-
maður og fyglingur. Hvort
tveggja hefir hann efalaust
reynt.
í síðasta kaflanum hefir höf-
undurinn fært í letur þjóðsagn-
ir, ævintýri og munnmæli af
Hornströndum, er hann nam
flest af afa sínum, Guðna
Kjartanssyni, bónda í Hælavík,
enda er bókin tileinkuð honum.
Af þessum sögnum er bersýni-