Tíminn - 11.05.1944, Síða 2

190
TÍMIXIV. fimmtndagmn 11. mai 1944
49. blað
'gítminn
Fimmtudagur 11. maí
f
I spellvírkjahöndum
Vegavinnuverkfallið, sem nú
stendur yfir, er talandi tákn
þess, að yfirstjórn verkalýðs-
samtakanna hefir lent í hönd-
um spellvirkja. Ef verkamenn
hefðu almennt fengið að ráða,
myndi eigi hafa verið beitt þeim
„gangster“-aðferðum, sem nú
eiga sér stað í þessu máli. En
verkalýðssamtökin urðu fyrir því
óhappi, að kommúnistar höfðu
undirtökin á síðasta Alþýðu-
sambandsþingi, völdu meira-
hluta stjórnarinnar úr innsta
hring sínum, en gáfu Alþýðu-
flokknum síðan kost á að skipa
minnahluta stjórnarinnar at-
kvæðalausum mönnum. Reynd-
ir verkalýðsleiðtogar, sem höfðu
sjálfstæðar skoðanir, líkt og
Sigurjón Á. Ólafsson, máttu
eigi heyrast nefndir. Alþýðu-
flokksmenn gengu að þessum
hörðu kostum, og þannig tókst
kommunistum að lokka Alþýðu-
flokkinn í einskonar samábyrgð.
Hinir „þægu“ Alþýðuflokksmenn
í stjórn Alþýðusambandsins hafa
reynzt „samkvæmt áætlun“
kommunista, jafnvel látið bjóða
sér, að þeim væri bannað að
skrifa í Vinnuna, tímarit sam-
bandsins. — Kommunistarnir
Björn Bjarnason og Jón Rafns-
son hafa ráðið öllu því, sem þeir
hafa viljað, en þeir hafa tekið
fyrirmæli frá „félaga" Brynjólfi.
Þannig hefir Alþýðusambandið
lent í höndum hinna verstu
kommúnistisku spellvirkja, eins
og vegavinnuverkfalíið sýnir
gleggst.
Ef það hefði eigi verið tilgang-
ur hinna kommunistisku spell-
virkja í Alþýðusambandinu að
koma illu af stað í vegavinnu-
málinu, hefðu þeir látið sér
nægja, að gera sömu kröfur og
í fyrra. Þá fengu þeir framgengt
þeirri kaupsvæðaskiptingu, er
þeir óskuðu eftir, og hinn lang-
þráða 8 klst. vinnudag viður-
kenndann. En þeir þurftu að
koma illu af stað og þess vegna
varð að bera fram nýjar ósann-
gjarnar kröfur. AÖalkrafan var
sú, að meðlimir Alþýðusam-
bandsins hefðu forgangsrétt í
vegavinnunni, en slíkt gæti þýtt,
að bændur og vandamenn þeirra
yrðu útilokaðir frá vegavinnu,
í byggðalögum sínum. Þá var
borin fram krafa um fimm daga
vinnuviku, er getur verið
réttlætanleg undir vissum kring-
umstæðum, en hins vegar var-
hugavert fyrir ríkið að skapa
fordæmi fyrir henni.
Aðalkrafa Alþýðusambands-
ins, sem raunverulega getur þýtt
útilokun sveitamanna úr vega-
vinnu, er eins ósanngjörn og
hugsast getur. Á sama hátt og
eðlilegt er, að meðlimir verka-
lýðsfélaga hafi forgangsrétt um
vinnu á félagssvæðum þeirra, er
það ranglátt, að þeir hafi for-
gangsrétt í fjarlægum byggðar-
lögum og heimamenn þar verði
að víkja fyrir þeim. Það er sams
konar óréttur af Alþýðusam-
bandinu að nota samtakamátt
sinn til þess að knýja slíkt fram,
og ef Dagsbrún í Reykjavík
notaði styrk sinn til að knýja
fram forgangsrétt meðlima
sinna fyrir vinnu í Keflavík, á
Akranesi og Eyrarbakka, og
verkamenn þar yrðu að þoka
fyrir þeim.
Tilgangur kommunista með
þessari ofbeldiskröfu er auðsær.
Það á enn að þrengja kost bænda
og vandafólks þeirra. Vega-
vinnan hefir verið sveitunum
mikil atvinnubót.Nú á að skerða,
jafnvel eyðileggja, þennan at-
vinnumöguleika þeirra. Jafn-
hliða skapar þetta nýtt sundr-
ungarefni milli bænda og verka-
manna, en kommunistum er
ekkert meira áhugaefni en
fjandskapur þessara stétta, því
að þeim er ljóst, að byltingar-
draumur þeirra er úr sögunni,
ef umbótasamvinna tekst milli
bænda og verkafólks.
Til þess að koma fram þessu
^pellvirki sínu, beita kommun-
istar aðferðum, sem aðeins tíðk-
ast hjá amerískum „gangster-
um“, er hafa kúgað atvinnurek-
endur og vérkalýðsfélög til að
greiða sér mútur, ýmist með
hótunum um verkfall, eyðilegg-
Vigfus Guðmundssoni
Einmenningskjördæmín
tryggja þíngrœðíð, og anka einstaklíngsfrelsid
Síðan flokksþingið ákvað, að
Framsóknarmenn skyldu keppa
að því, að eingöngu verði ein-
menningskjördæmi í landinu og
fækka skyldi þingmönnum, hef-
ir mátt sjá hinar illvígustu á-
rásir á þessa ákvörðun í tveim
aðalmálgögnum stærstu flokk-
anna, sitt hvoru megin við
Framsóknarflokkinn.
Morgunblaðið og Þjóðviljinn
virðast hjartanlega sammála
um að einmenningskjördæmi
stefni í þá átt að eyðileggja lýð-
ræðið í landinu, og ætlunin með
þeim sé að skapa Framsóknar-
flokknum sérréttindi!
Verði nú kjördæmin eitthvað
misstór, hvaða trygging er þá
fyrir því að Framsóknarmenn
vinni fremur minni heldur en
stærri kjördæmin? Hafa ékki
„Sjálfstæðismenn“ einmitt nú
sum allra minnstu kjördæmm,
t. d. Dalasýslu og Seyðisfjörð?
Einhver helztu frambærilegu
rökin á móti einmenningskjör-
dæmum eru þau, að nokkur
hætta geti verið á að einstaka
fjársterkir menn eða félög
keyptu upp kjördæmi, einkum
væri það lítið. Og þá vita allir
hvaða flokki það kæmi helzt til
góða.
Getur nokkur maður fært rök ,
fyrir því, að það væri skerðing i
á lýðræði, þó að t. d. kjördæmin
ingu vinnutækja eða útvegun
verkfallsbrjóta og kauplægra
verkafólks. Slík glæpamennska
var um skeið mjög þekkt í
Bandaríkjunum, en er nú upp-
rætt þar að mestu síðan verkg.-
lýðssamtökin þroskuðust og efld-
ust. í anda þvílíkra vinnubragða
fyrirskipa kommunistar verk-
fall við végavinnu, sem virðist
skýlaust brot á vinnulöggjöf-
inni. Það er ekki heldur nóg með
það. Áður en dómur ér falíínn
um lögmæti verkfallsins, aug-
lýsa þeir að hafið verði verkfall
við strandferðaskip og síldar-
verksmiðjur ríkisins fyrir tiltek-
inn tíma, ef eigi hafi verið fall-
ist á kröfur þeirra. Það á þannig
ekkert tillit að taka til þess,
þótt verkfallið verði úrskurðað
ólöglegt. Þá á aðeins að bæta
gráu ofan á svart, fjölga ólög-
legum verkföllum, til að koma
fram ofbeldiskröfunni gegn
sveitamönnum.
Engin heiðarlegur verkalýðs-
félagsskapur í siðuðu þjóðfélagi
myndi haga sér á þennan hátt.
Það ríkisvald, sem léti bugast
fyrir slíku ofbeldi, væri hætt að
vera til. Brezka stjórnin hefir
heldur kosið vinnustöðvun í
kolanámunum, þótt þær væru
þýðingarmesta lífæð styrjaldar-
rekstursins, en að beygja sig
fyrir ofbeldismönnum þar. Svip-
að verður kannske að gerast hér.
Það getur orðið betra að láta
strandferðirnar og síldveiðarn-
ar stöðvast og lofa verkamönn-
um að kynnast til fulls fram-
ferði forráðamanna sinna en að
gera lögleysur þeirra og ofbeldi
að raunverulegum lögum í land-
inu.
Þeim verkamönnum fer áreið-
anlega fjölgandi er sjá að hin
þýðingarmiklu samtök þeirra
hafa lent í spellvirkjahöndum.
Fleiri og fleiri verkamenn eru að
opna augun fyrir því, að núver-
andi forráðamenn þeirra nota
ekki samtökin til ja,S bæta hag
verkamanna og vinna að batn-
andi sambúð þeirra við aðrar
vinnandi stéttir, heldur til að
auka upplausn í þjóðfélaginu og
hjálpa til að skapa farveg fyrir
byltingu. Alþýðusambaridið er
tæpast lengur hagsmunatæki
verkamanna, heldur byltingar-
tæki kommúnista. Ef eigi á illa
að fara, verða verkamenn að
bregða fljótt við og bjarga hin-
um dýrmætu samtökum sínum
úr höndum spellvirkja, úr hönd-
um Björns Bjarnasonar, Jóns
Rafnsson?ir og Brynjólfs. Verka-
menn verða að frelsa sig úr
klóm illræðismanna. Nú gildir
það eins og endranær, að frels-
un verkalýðsins verður að vera
hans eigið verk. Þ. Þ.
í Reykjavík væru höfð eitthvað
fjölmennari en annars staðar?
Hefir ekki einmitt Reykjavík
svo góða aðstöðu nú til áhrifa
á Alþingi og þjóðfélagið í heild,
að nálgist einræði hennar í
landinu?
Svo er það lýðræðið, sem
margir eru nú á dögum að slá
sig til riddara á, að þurfi að
auka sem mest. Það hefir líka
sínar veiku hliðar eins og það
er túlkað og reynt að úthverfa
því.
Margir þeir, sem hæst láta um
aukningu lýðræðisins eiga við
flokksræði og innan flokksins
ráði þá fámenn klíka eða
jafnvel aðeins einn maður. Úr
þessu verður svo oft hin versta
skrípamynd af lýðræði. Eftir
því sem kosningarnar verða
meira bundnar við flokkshags-
muni, eftir því ráða þessir örfáu
menn innan flokkanna meira
um hverjir eru þingmenn. Væru
t. d. eintómar hlutfallskosning-
ar, myndu örfáir menn í Rvík
geta enn betur ráðið hverjir
yrðu í kjöri. Þá er hægara að
velja nógu þæga menn á list-
ana. En flokksforingjunum er
— eins og máske er eðlilegt —
heldur lítið um menn, sem fara
sínar eigin götur, eftir málefn-
um og sannfæringu sinni á
hverjum tíma. Vafalítið hefðu
t. d. ráðamenn íhaldsfl. á Eng-
landi gjarnan viljað fella Chur-
chill frá kosningu um eitt skeið.
Sé landinu skipt í einmenn-
ingskjördæmi, eru miklu meiri
líkur fyrir því, að á Alþing velj-
ist menn, sem eru að skapi kjós-
endanna, sem þingmennirnir
eru umboðsmenn fyrir. Og ef
þingmenn eiga umboð sitt und-
ir kjósendum, en ekki örfáum
ráðamönnum í einhverjum
flokkum í Rvík, þá eru miklu
meiri líkur fyrir, að þeir vinni
dyggilegar fyrir almenning,
heldur en að þeir gerist flokks-
þrælar. Flokkur getur verið á-
gætur sem tæki til þess að koma
ýmsu fram, en það má varast
að auka veldi flokkanna á
kostnað lýðræðis og almenns
einstaklingsfrelsis.
Löggjafarnir eigá fyrst og
fremst að hafa útsýn yfir þjóð-
ina alla og þar næst hver þing-
maður yfir það kjördæmi, sem
falið hefir honum þingmennsku-
umboðið. í 3. röð komi svo flokk-
urinn hans. Eins og nú er með
„fylgidrauga" og hlutfallskosn-
ingarnar og hvað fer lengra í þá
átt, er stutt að flokkastrefinu á
kostnað þjóðarinnar í heild. Það
á ekki að hafa kosningaskipan-
ina þannig, að hún knýi fram:
flokkurinn fyrst, þjóðin númer
tvö eða þrjú.
Þó að færri kjósendur séu í
einhverju kjördæmi þetta árið,
getur fjölgað- í því næstu árin
og jafnvel fækkað í hinu kjör-
dæminu.
Þeir mega líka gjarnan verð-
launast með einhverju, sem
halda byggðinni við á afskekkt-
um en byggilegum stöðum
landsins og vinna með því á
móti því, að landið smækki,
eins og Nordal sagði svo vel um
Öræfingana fyrir nokkru síðan.
Ýmsir vandlætarar hrópa:
„Það er verið að ráðast á lýð-
ræðið“, séu höfð misstór ein-
menningskjördæmi. En hvað
segja þeir um það, að hundruð
þúsundir manna (nokkrum
sinnum fleiri en íslenzka þjóð-
in öll), sem búa í höfuðstað
Bandaríkjanna, fá ekki einu
sinni að kjósa einn einasta þing-
mann?
Hvað segðu þeir, ef Reykvík-
ingar fengju ekki að kjósa til
Alþingis?
Annars er svona „misrétti“
mjög algengt alls staðar. í því
kjördæmi, sem sá, er þetta rit-
ar, hefir lengi átt heima í, er t.
d. einn hreppurinn miklu fjöl-
mennari heldur en þrír fámenn-
ustu hrepparnir samanlagt.
Hver hreppur hefir þó aðeins
einn fulltrúa í sýslunefndinni,
til þess að ráða ráðum héraðs-
ins. Fjölmenni hreppurinn hefir
aðstöðu í héraðinu til þess að
ráða þar nokkuð í áttina eins
og Reykjavík öllu landinu.
Sjálfsagt væri þó að reyna
sem víðas.t að hafa kjördæmin
sem jöfnust að fólksfjölda, þótt
lítilsháttar yrði að taka tillit til
staðhátta sums staðar. En í
Reykjavík ættu þau að vera
langfjölmennust, vegna sérstöðu
Reykjavíkur til áhrifa á .Alþingi
og allt þjóðfélagið.
Einhver allra stærsti kostur
við einmenningskjördæmin er
sá, að það er miklu meiri trygg-
ing fyrir því, að með því skipu-
lagi verði færri flokkar á Al-
þingi og það þá fremur starf-
hæft.
Þegar kosið er í einmennings-
kjördæmum um land allt, og
ekkert hugsað um atkvæðareit-
ing til þess að safna á uppbóta-
menn einhverra flokka, þá eru
meiri likur fyrir því, að menn
með svipaðar lífsskoðanir fylki
sér saman um frambjóðandann.
Þetta hefir reynslan orðið í hin-
um helztu þingræðislöndum
heimsins. En hlutfallskosning-
arnar og uppbótarsætin til
flokkanna gefa nýjum flokkum
og smáflokkum byr undir báða
vængi. Þeir eyðileggja svo aft-
ur þingræðið. Hér eiga alls
ekki að vera meira en þrír
flokkar, en ekki ósennilegt, að
með sama áframhaldi og upp-
Erlendir þaettir;
Stoínenska
Á síðari áratjrgum hefir margt
verið rætt um nauðsyn þess, að
til væri eitt alþjóðlegt tungur
mál, sem flestar eða allar þjóðir
ættu auðvelt með að nema og
notuðu í samskiptum hver við
aðra. Hafa ýmsir talið, að hin
ólíku tungumál torvelduðu mjög
samskipti þjóðanna pg myndi
eitt sameiginlegt alþjóðamál
geta áorkað miklu í þá átt að
bæta sambúð þeirra. Þessar
skoðanir hafa ekki sízt rutt sér
til rúms allra seinustu ártn, þar
sem ljóst þykir, að samvinna
þjóðanna muni mjög aukast í
öllum greinum að styrjöld þess-
ari lokinni.
Hingað til hefir þótt óheppi-
legt, að eitthvert hinna eldri
tungumála yrði gera að alþjóða-
máli og hafa því verið gerðar
ýmsar tilraunir til þess að
finna upp nýtt, nothæft al-
þjóðamál. Mun Esperanto sú
þessara tilrauna, sem kunn-
ust er og náð hefír mestri út-
breiðslu.
Fyrir nokkrum árum kom hin
svokallaða stofnenska (Basic
English til sögunnar, en hún
og Interglossa
byggist á nokkrum hundruðum
enskra orða. Formælendur
hennar töldu, að hún væri full-
komlega nothæf sem sjálfstætt
tungumál, þótt eigi væri hún
orðfleiri. Jafnframt töldu þeir,
að hún hefði þann kost sem al-
þjóðamál, að allir þeir, er
kynnu ensku, sem/ nú er lang-
samlega fjöltalaðasta tungumál
heimsins, næst kínversku, ættu
að geta notfært sér hana, án
teljandi fyrirhafnar. Stofnensk-
an fékk þegar nokkurn byr í
seglin, en þó hvergi nærri nógan
til þess að vinna sér almenna
viðurkenningu.
Það hefir nú. á ný vakið at-
hygli á stofnenskunni, að brezka
ríkisstjórnin undir forustu
Churchills hefir ákveðið að
beita sér fyrir útbreiðslu hennar
með það fyrir augum, að hún
gæti orðið notuð í alþjóða-
viðskiptum. Hinum hálfopin-
bera menningarfélagsskap,
British Council, sem annast
menningarleg skipti við önnur
lönd og er góðkunnur hér á
landi, hefir verið falin forusta
þessarar útbreiðslustarfsemi.
lausn eins og nú er, að þeir
verði bráðlega fimm eða sex.
Þegar verið er að ræða um
framtíðarskipulag Alþingis, er
varla leyfilegt að ganga alveg
framhjá reynslu annarra þjóða,
þó að Mbl. og Þjóðv. kalli það
brennimark afturhaldsins.
Nei, það er brennimark múg-
mennskunnar og afturhaldsins
að forsmá vitsmuni, verk og
reynslu þeirra, sem áður hafa
lifað og starfað, og það bæri vott
um mikla grunnhyggni vor ís-
lendinga, að hafa ekki til hlið-
sjónar það, sem bezt hefir reynzt
hjá mestu menningar- og þing-
ræðisþjóðum heimsins.
Bretar og Bandaríkjamenn
úthella nú blóði sinna beztu
sona og verja öllum sínum kröft-
um til þess að berjast fyrir ein-
staklingsfrelsi, lýðræði og þing-
ræði í heiminum. Og við hér
horfum á og njótum góðs af
þessari baráttu þingræðisþjóð-
anna, er þær heyja upp á líf og
dauða. En þá koma málgögn
kommúnista _ og _ íhaldsins
hér norður á íslandi og hrópa
að efni til: Barátta þessara
þjóða er brennimark aftur-
haldsins. Já, Churchill og Rose-
velt bera brennimark aftur-
haldsins, að dómi þessara blaða.
En Valtýr, Brynjólfur og Ólafur
Thors eru ímynd lýðræðisins
með sínar hlutfalls- og fylgi-
draugakosningar, sem eru að
eyðileggja þingræðið hjá elztu
þingræðisþjóð heimsins ! !
Eina hálmstráið, sem Mbl.
reynir að fljóta á er, að réttlæt-
ið sé svo mikið í hlutfallskosn-
ingum. En eftir að ritstjóri
Tímans er rækilega búinn að
hrekja þá firru blaðsins, m. a.
með birtingu á atkvæðatölum
frá kosningum í Reykjavík, þá
getur Mbl. ekkert nema hrópað:
Beinar kosningar eins og í
Bandaríkjunum og Englandi eru
brennimark afturhaldsins!
Hvílík rök!
Geta nú ekki greindari menn,
sem kosið hafa með kommúnist-
um og íhaldinu undanfarið, ver-
ið ásáttir um, -að lofa Valtý og
Brynjólfi að hvíla sig saman í
„fylgidrauga“-sænginni á með-
an þeir taka höndum saman við
aðra menn í landinu til þess að
reyna að gera Alþingi íslend-
inga starfhæft?
í hlutfalls- og uppbótarsæta-
kosningum eru menn að kjósa
einhverja þingmenn, sem þeir
vita oft ekkert hverjir eru. Skol-
ast þannig inn á þing ýmsir
hálfgerðir vandræðamenn, sem
einhverri ráðandi flokksklíku
hefir þóknast að velja á lista
einhvers staðar, í þeirri von, að
fá þar þægileg verkfæri handa
sjálfri sér.
Þó að rakalítið sé hjá Mbl. og
Þjóðv. á móti einmenningskjör-
dæmunum, þá hefir þó Þjóðv.
bent á eitt dæmi, sem í fljótu
bragði virðist vera til stuðnings
hans málstað. Þetta er, hvað
verkamannaflokkarnir fengju
fáa kosna á þing í einmennings-
kjördæmunum eins og nú er.
En þegar betur er að gætt, þá
er þetta hin mesta blekking.
Af því að fámenn klíka hefir
Mun hún m. a. fólgin í því að
kynna stofnenskuna, gangast
fyrir námskeiðum, þar sem hún
er kennd, útvega upplýsingar og
kennslubækur o. s. frv. Þá verð-
ur unnið að því, að þýða fræg
skáldrit og önnur rit á stofn-
ensku.
Þegar Churchill skýrði frá
þessum fyrirætlunum stjórnar-
innar á þinginu í vetur, talaði
hann af miklum áhuga fyrir
framgangi stofnenskunnar.
Ýmsir þingmenn létu þó uppi
efasemd um, að hún gæti komið
að tilætluðum notum, og einn
gerði Churchill þann óleik, þeg-
ar hann var að hrósa henni,
að biðja hann að snúa At-
lantshafsyfirlýsingu þeirra
Roosevelts á stofnensku. Chur-
chill vafðist þá tunga um tönn,
þótt slíkt sé eigi vani hans, og
óskaði eftir að einhver annar,
sem væri sér færari í stofnensku,
leysti úr fyrirspurninni. Var það
gert og létu þingmenn misjafna
hrifningu í ljósi.
Stjórn Bandaríkjanna hefir
enn ekki tekið neina opinbera
afstöðu til stofnenskunnar. Bæði
í Bandaríkjunum og Bretlandi
gætir þeirrar skoðunar, að
stofnenskan sé vart nothæf sem
sjálfstætt mál og sé því hyggi-
legra að vinna beint að notk-
un enskunnar sem alþjóðamáls.
elt í blindni eitt erlent stórveldi
og metið meira eigið valdabrölt
og neikvætt niðurrif, heldur en
að bæta og auka áhrif eins ó-
klofins verkalýðsflokks, sem
starfaði að jákvæðum umbótum
fyrir verkalýðinn — þá getur
þessi klíka eins og nú er, bent á,
að verkalýðsflokkarnir hefðu fáa
menn á þingi, væru allt ein-
menningskjördæmi. En hvílík
vantrú gægist ekki þarna fram
á íslenzkum verkalýð framtíðar-
innar!
Myndu ekki verkamenn og
menn náskyldir þeim í lífsaf-
komu og aðstöðu allri, verða í
yfirgnæfandi meirihluta í svo að
segja hverju einasta einmenn-
ingskjördæmi? Verkamenn, sjó-
menn og bændur eiga svo margt
sameiginlegt, að þeir ættu auð-
vitað að vinna sem mest saman.
Jú, einmenningskjördæmin
væru einmitt miklu meiri trygg-
ing fyrir, að hið vinnandi fólk
í landinu réði á Alþingi og þau
ættu m. a. að flýta fyrir því, að
nokkurir sniðugir „spekulantar"
í Reykjavík misstu völdin yfir
almenningi, hvort sem þeir heita
nú Garðar, Brynjólfur, Ólafur
eða eitthvað annað.
Oss vantar meiri einstaklings-
þroska í öllu þjóðlífinu, en höf-
um alveg nóg af múgmennsk-
unni. Þessar stöðugu upphróp-
anir um aukið lýðræði, eru oft
slagorð, sem vinsæl eru til þess
að hóa lýðnum saman, þegar á
að leiða hann út í einhverja ó-
færuna. En það vantar menn,
sem hugsa og álykta sjálfir og
eru ekki bundnir á klafa ein-
hverra ráðamanna, sem máske
eru að úthverfa lýðræðinu. En
úthverfa lýðræðisins fæst með
því að blöð og ráðamenn skrifa
og tala sí og æ þannig, að reyna
að þóknast þeim, sem minnst
hugsa og grynnst álykta — í
von um að geta hóað þeim að
kjörborðinu sér til stuðnings.
Slíkt lýðræði, sem þannig
skapast, er verið að þróa nú á
tímum. Það má varla á milli sjá,
hvort Mbl. eða Þjóðv. eru snjall-
ari í uppeldinu. En þau eru
hjartanlega sammála um hróp-
in: lýðræði, lýðræði! En athug-
ulum áheyranda heyrist að á
bak við hljómi hjá þessum upp-
alendum: meiri múgmennska,
gröfum undan þingræðinu,
stefnum að einræði handa okk-
ar mönnum. En villum um til-
ganginn með enn hærri hróp-
um: meira lýðræði! meira lýð-
ræði!
Einmenningskjördæmi og
færri þingmenn, einfaldari og
ódýrari rekstur þjóðarbúsins,
skipulagning framleiffslunnar og
vinnuaflsins, laun eftir afköst-
um launþeganna og trygging
fyrir nógri atvinnu og sæmilega
góðri lífsafkomu allra, sem vilja
vinna og vera ráffdeildarmenn.
Þetta eru einhver mest áríðandi
málin, sem framundan eru, ef
vor litla þjóð á að þroskast og
lifa farsælu lífi.
En til þess að Alþingi geti haft
örugga forustu í þjóðmálunum,
þarf að gera það sem bezt starf-
hæft. V. G.
Aðrir telja stofnenskunni það
helzt til gildis, að hún hvetji
menn til enskunáms.
Meðal þeirra, sem eru van-
trúaðir á stofnenskuna er hinn
kunni brezki vísindamaður og
rithöfundur Lancelot Hogben.
Hefir hann því komið fram á
sjónarsviðið með alveg nýtt
tungumál, er hann hefir sjálfur
samið og nefnir Interglossa.
Flesta orðstofnana hefir hann
sótt í latínu eða grísku og rök-
styður hánn það m. a. með því,
að flest alþjóðleg tækniorð séu
þaðan fengin, en tæknin muni
einkenna <hinn komandi tíma.
Hann telur að mál sitt sé mjög
auðvelt fyrir allar þjóðir, er
nota tungumál af grískum eða
latneskum uppruna, en saman-
lagt munu þær engu fámennari
en enskumælandi þjóðir. Þá tel-
ur hann mál sitt muni verða
auðvelt ýmsum stórum tungu-
málaflokkum, t. d. Kínverjum.
Enn er svo stutt síðan að
Interglossa koma til sögunnar.
að fræðimenn hafa ekki al-
mennt fellt dóm sinn um það
Eins og ástatt er verður engu
spáð um framtíð stofnensk-
unnar eða Interglossa, en hitt
má telja víst, að þeirri hreyf-
ingu muni enn stórum vaxa
fylgi, að reynt verði að ná sam-
komulagi um eitt alþjóðamál.