Tíminn - 04.07.1944, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI: '
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEPFANDÍ:
PRAMSÓKNARPIiOKKURINN. ^
\ PRENTSMIÐJAN EDDA hJT. j
í Simar 3948 og 3720. \
1 \
ÍRITSTJÓR ASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A.
Símar 3948 og 3720.
| AFGREIÐSLA, INNTTETMTA
j OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
( EDDUHÚSI, Lindargötu 9A.
í Síml 2323.
<
28. árg.
Reyltjavík, þriðjudaginn 4. júlí 1944
66. Mað
Erlent yfirlit:
Styrjöldin á
Ítalíu
Innrásin í Normandí og síðar
sókn Rússa í Hvíta-Rússlandi
hafa .orðið þess valdandi, að
styrjöldinni á Ítalíu hefir verið
gefinn minni gaumur en ella.
Þó getur hæglega svo farið, að
úrslitin þar eigi eftir að hafa
hin örlagaríkustu áhrif á úrslit
sj álfrar Evrópustyrj aldarinnar.
Síðan Bandamenn brutust í
gegnum Gustavslínuna og Hitl-
erslínuna sunnan við Róm og
tóku hina fornfrægu borg her-
skildi, hefir sókn þeirra norður
á bóginn verið allhröð og mót-
spyrna heldur lítil af hálfu
Þjóðverja. Þjóðverjar guldu mik-
ið afhroð í orustunni um Róm,
manntjón þeirra mun hafa skipt
nokkrum tugum þúsunda og
hergagnatjónið varð geysilegt.
Kesselring marskálkur mun því
hafa séð það ráð vænst að,koma
leifum her síns undan til hinn-
ar nýju varnarlínu Þjóðverja,
gotnesku línunnar svokölluðu,
en hún liggur milli borganna
Pisa á vesturströndinni og Re-
mini á austurströndinni. Til
þessarar varnarstöðvar hafa
Þjóðverjar einnig flutt megnið
af þeim her, sem þeir höfðu í
Norður-Ítalíu.
Það er alllangt síðan að Þjóð-
verjar byrjuðu að byggja gotn-
esku línuna, og er hún talin all-
öflug. Hálendi og fleiri nátt-
úruhindranir skapa þar allgóð
varnarskilyrði. Einna veikust
eru varnarskilyrðin talin með-
fram járnbrautinni frá Rímini
til Bologna. Allmiklu norðar
hafa Þjóðverjar komið sér upp
annari varnarlínu meðfram Pó-
fljóti.
Her Bandamanna nálgast nú
óðum gotnesku línuna. Hann er
kominn að Livorno á vest-
urströndinni og að Ancona á
austurströndinni. Florenz hefir
verið lýst óvíggirt borg og munu
Bandamenn sennilega taka hana
fljótlega.
Þegar Bandamenn hafa yfir-
bugað þessar tvær seinustu
varnarlínur Þjóðverja, er þeim
vegurinn opinn, hvort heldur er
inn i Suður-Frakkland eða á
Balkanskaga. Margir telja lík-
(Framh. á 4. Siðu j
Selnustu fréttir
Allsherjarverkfall hefir verið
í Kaupmannahöfn undanfarna
daga, og hefir nú breiðst til
/leiri danskra borga. Til-
drög verkfallsins voru þau, að í
nokkrum verkamannahverfum
var ekki hlýtt umferðabanni
Þjóðverja á Jónsmessunótt og
kom þá til átaka milli hersins
og öbreyttra borgara. Féllu
nokkrir Danir í þessari viður-
eign, en margir særðust. Þjóð-
verjar veittu eftir þetta nokkra
tilslökun á banninu, en byrj-
uðu að handsama ýmsa foringja
verkalýðsins. Handtökunum var
svarað með verkfalli, sem náði
til flestra atvinnugreina. Hefir
komið oft til óeirða síðan og er
talið að 100 Danir hafi fallið,
en 1000 særzt.Annars eru fregnir
af þessum atburðum enn óljósar.
Sókn Rússa í Hvíta-Rússlandi
. miðar hratt áfram. Þeir hafa
tekið allar helztu varnarstöðvar
Þjóðverja þar, seinast höfuð-
borgina Minsk í gærdag. Á
nokkrum stöðum eru þeir komn-
ir inn i Pólland. Manntjón Þjóð-
verja er sagt gífurlegt.
í Normandí hefir verið minna
barist undanfarna daga en áð-
ur, og engar breytingar orðið á
vígstöðvunum. Báðir aðilar
safna að sér liði til sóknar.
Franskir skæruliðar vinna Þjóð-
verjum mikið tjón.
Merkileg ræktimar-
samþykkt ísf. bænda
Fréttir úr Nauteyrarhr.
Bændur í Nauteyrarhreppi
við ísafjarðardjúp hafa ákveð-
ið að vinna að því, að innan
10 ára verði hægt að stunda
allan heyskap þar í sveitinni á
véltæku landi og hvert býli
geti a. m. k. aflað 500 hesta af
heyi á þann hátt. Var þetta
samþykkt á fundi búnaðarfé-
lags sveitarinnar í vetur, og
hefir verið unnið mikið að
jarðræktarframkvæmdum í
vor og verður þó sennilega
unnið enn meira í haust.
Til þess að ná þessu marki
þarf til jafnaðar að bæta einum
ha. ræktaðs lands við hvert býli
í sveitinni. Nokkur býli þurfa
enga viðbót, en önnur aftur á
móti talsvert mikla. Það dreg-
ur úr framkvæmdum, að vöntun
hefir verið á nógu góðum verk-
færum.
Þessi ákvörðun bænda við ísa-
fjarðardjúp sýnir, að þeir eru
framtaksmenn miklir, sem og
reyndar var áður kunnugt.
Heimavistarskóli þeirra á
Reykjanesi er þegar þjóðkunnur
orðinn og þeir standa mjög
framarlega á mörgum öðrum
sviðum. í Nauteyrarhreppi eru
nú vindrafstöðvar á 16 býlum af
23* útvarp er á hverjum bæ og
sími á 7 bæjum.
Það, sem einna mest háir nú
búskap bænda viðísafjaröardjúp
er fólksekla. Eru horfur mjög
ískyggilegar, ef ekki verða þar
ráðnar bætur á. í ár hafa tvær
jarðir, sem liggja vel við sam-
göngum, lagzt í eyði í Nauteyr-
arhreppi, því að enginn ábúandi
hefir fengizt og nýlega hafa
fjórar jai’ðir lagzt- í eyði í Snæ-
fjallahreppi.
Skepnuhöld hafa verið sæmi-
leg við Djúpið í vor og vetur.
Maður, sem er nýlega kominn
þaðan að vestan, sagði að tún-
spretta væri oi’ðin þar betri en
sér hefði virzt hún í Dölum og
Borgarfirði.
Lýðveldishátíð að Reykjanesi.
Sunnudaginn 18. júní síðastl.
var haldin lýðveldishátíð að
Reykjanesi og sóttu hana um
400 manns. Hún hófst með guðs-
bjónustu sóknarprests, en síðar
fluttu ræðurAðalsteinnEiríksson
skólastjóri, Jón H. Fjalldal á
Melgraseyri og BaldurBjarnason
frá Vigur. Kór og lúðrasveit frá
ísafirði skemmtu. Hátíðin fór
hið bezta fram.
Aukaþing Kvenfél.-
sambands Islands
Kvenfélagasamband íslands
(K. í.), hélt aukaþing 26.—28. f.
m., þar sem aðallega var rætt
um skipulagningu á aukinni
starfsemi sambandsins. Á sein-
asta Alþingi var K. í. veittur 100
þús. kr. styrkur á fjárlögum lil
starfsemi sinnar og gerir hann
því kleift að auka hana til
muna, en aðalstarfsvið þess eru
heimilisiðnaðarmálin. K. í. hefir
þegar ráðið framkvæmdastjóra
— heimilisráðunaut — og mun
ráða sér fleiri starfsmenn á
næstunni.
Þá var rætt um húsmæðra-
fræðsluna. Nefnd, sem var starf-
andi í málinu (Sigrún Blöndal,
Hulda Stefánsdóttir og Aðai-
björg Sigurðardóttir) lögðu fram
ýtarlegar tillögur um húsmæðra-
fræðsluna og voru þær sam-
þykktar.
Samþykktar voru áskoranir
þess efnis, að Alþingi láti rann-
saka, hvaða vélar og tæki séu
hentugust til aukinnar iðju á
heimilum, og hvernig sé bezt að
(Framh. á 4. síðu)
Gíldandi ínnflutníngsreglur
eyðíleggja verzlunarfrelsið
Blekkingum viðskíptamálaráðh. um innflutning S. I. S. hrundið
Hér í blaðinu hafa verið birtar nokkrar greinar um reglur þær, sem núverandi viðskipta-
málaráðherra hefir sett um sliiptingu innflutnings. í greinum þessum hefir verið sýnt fram
á, að reglur þessar séu hinar skaðlegustu fyrir alla heilbrigða verzlun og afnemi raunveru-
lega verzlunarfrelsi almennings, ef þeim sé beitt til hlítar. Sérstaklega hefir verið sýnt fram
á, að þær séu skaðlegar samvinnuhreyfingunni, því að þær stöðvi eðlilegan vöxt og viðgang
hennar.
Málgagn viðskiptamálaráðherrans, heildsalablaðið Vísir, hefir ekki treyst sér til að svara
þessára gagnrýni þar til fyrir nokkrum dögum, er það birti viðtal við ráðherrann um málið.
í viðtali þessu reynir ráðherrann þó ekkert til að mæta gagnrýni Tímans með rökum, en hyggst
hins vegar að réttlæta málstað sinn með blekkingu, sem jafnframt mun eiga að kasta rýrð á
Samband ísl. samvinnufélaga og starfsmenn þess. Er þessi málfærsla viðskiptamálaráðherrans
hin fullkomnasta sönnun þess hversu lélegur málstaður hans er.
Tvenns konar \
fraaiikvæmd
Iiuifliitieiiigshafta
Áður er horfið verður að því
að hnekkja blekkingu ráðherr-
ans, þykir rétt að fara nokkrum
orðum almennt um tilhögun
innflutningshafta. Hún getur
verið mjög mismunandi eftir
því, hvort þeir, sem ráða henni
taka meira tillit til neytenda eða
kaupmanna.
Innflutningshöft er hægt að
framkvæma án verulegrar
skerðingar á verzlunarfrelsi al-
mennings. Þó þarf að taka sem
fyllst tillit til þess, hvert neyt-
endur vilja beina viðskiptum
sínum. Eitt ljósasta dæmi þess
er félagsmannatala kaupfélag-
anna. Fjölgi félagsmönnum á
innflutningur félaganna að
vaxa, en fækki þeim á hann að
minnka. Talsvert má og fylgjast
með því, hvert viðhorf neytenda
er til einkaverzlana. Séu inn-
flutningshöftin byggð á þessum
grundvelli, skerða þau ekki þann
höfuðkost verzlunarfrelsisins, að
veita neyténdum aðstöðu til að
velja milli verzlana og skapa
þannig milli þeirra heilbrigða
samkeppni um vöruverð og vöru-
gæði.
Innflutningshöftum er einnig
hægt að béita þannig, að þau
raunverulega afnemi verzlunar-
frelsið. Það er hægt með því að
taka eitt eða fleiri ár, sem liðin
eru, og segja: Innflutningnum
skal skipt milli innflytjenda eft-
ir sama hlutfalli og var á þessum
tíma. Með þessum móti er vilji
fastur, og fá sig hvergi hrært.
Iiinfliitiiingsregliir
Björns Ólafssonar.
neytendanna gerður engu ráð- neinum skilyrðum. Þeir fá sinn
andi og öll heilbrigð samkeppni gamla hluta af innflutningnum,
er úr sögunni. Neytandinn getur | hvernig sem verðlagið eða vöru-
ekki flutt viðskipti sín milli gæðin eru. Og neytendunrir eru
verzlana frekar en Hólmfastur j bundnif á klafann eins og Hólm-
forðum. Verzlunin, sem hann
sæi sér hagkvæmara að fara að
skipta við, getur ekki fullnægt
honum. Hún fær ekki hlutfalls-
lega meiri innflutning en áður.
Það er ekki lengur neitt keppi-
kefli fyrir verzlunarfyrirtæki að
bjóða lágt verð og góðar vörur,
því að verzlún þess ykist ekki
neitt við það. Það fær sitt gamla
hlutfall og ekki meira. 'Verzlun-
arfyrirtæki, sem hefði þurft að
bæta verzlunarmáta sinn eða
heltast úr lestinni ella, barf
ekki lengur að hafa neinar á-
^yggjur út af því. Það fær á-
fram sitt gamla hlutfall, hvernig
sem verzlun þess er. Verzlunin
er bundin í fjöti’a, sem stöðvar
vöxt allra heilbrigðra fyrir-
tækja, en tryggir okrara og ó-
nytjunga í sessi.Raunverulega er
þetta versta tegund einokunar,
þar sem lélegustu verzlunum er
tryggður viss hluti innflutn-
ings og almenningur er neyddur
til að skipta við þær, vegna tak-
markananna á innflutningnum.
Ef slíkar innflutningsreglur
giltu lengi, myndu þær hafa í
för með sér hinar verstu bú-
sif j ar fyrir allan
Innflutningsreglur þær, sem
Björn Ólafsson setti á síðastl.
ári, byggjast á þeirri grundvall-
arreglu, að innflutningnum skuli
skipt milli innflytjenda eftir
sama hlutfalli og var fyrstu
stríðsárin og seinustu árin fyr
ir stríðið. Þær hafa því alla þá
ókosti, sem lýst er hér á undan,
að fylgi slíkum reglum.
Það gerir þessar reglur enn
skuggalegri, að farið er eftir
verðupphæð innflutningsins á
undanförnum árum en ekki
vörumagni,þegar fundin er hlut-
deild verzlunarfyrirtækja í inn-
flutningnum. Með þeim hætti
eru þeir beinlínis verðlaunaðir,
sem gért hafa lökustu innkaup-
in, en hinir verða harðara úti,
sem gert hafa hagkvæmustu
kaupin.
Skýrslurnar gefa ekki heldur
rétta mynd af verzluninni, eins
og hún hefði verið undir eðli-
I legum skilyrðum, þar sem
, . í nokkuð af skýrslutímanum eru
a m,enn!ng' i stríðsár, þegar ýms fyrirtæki
urðu einokunarkaupmennirnir
oft að fullnægja vissum skilyrð-
um til hagsbóta fyrir neytend-
ur. Samkvæmt þessum reglum
þurfa þeir ekki að fullnægja
Fluggæzla frá Islandi

. . J ÍÍÉ»
ÍlIllAliliÍ
Þær myndu sízt reynast betri en j urgu fyrir ófyrirsjáanlegum ó-
emokunm i gamla daga. Þá | höppum af völdum markaðslok_
unar, flutningaerfiðleika o. fl.,
en önnur hlutu líka sérstök
höpp.
Þetta, sem hér hefir verið
nefnt, ásamt ýmsu fleiru, gerir
það að verkum, að mörg heil-
brigðustu fyrirtækin, eins og t.
d. samvinnufélögin, fá ekki einu
sinni það hlutfall, sem þeim ætti
að bera samkvæmt reglum
Björns, heldur miklu minna. Má
nefna þess allmörg dæmi, eins
og síðar verður vikið að. Inn-
flutningsreglur Björns Ólafs-
sonar stöðva því ekki aðeins
vöxt heilbrigðrar verzlunar,
heldur minnka hana oft hlut-
fallslega- frá því, sem áður var.
Blokking viðskipta-
má 1 a r á ðher r a.
í viðtali viðskiptamálaráð-
herra við Vísi, sem áður er-skýrt
frá, reynir hann að bera fyrir
sig þá blekkingu, að innflutn-
ingsreglur hans hafi síður en
svo skert innflutning S. í. S.,
þar sem það hafi um síðastl
áramót átt ónotuð innflutnings-
leyfi, sem námu samtals 4.2 milj.
kr., fyrir vefnaðarvörum, skó-
fatnaði og búsáhöldum, en það
séú þær vörur, sem helzt sé
skömmtun á. Ef hörgull sé á
þessum vörum hjá kaupfélögun
um, hljóti það að vera ódugnaði
S. í. S. að kenna, en sé ekki af
lelðlng innflutningshaftanna.
Þessari fullyrðingu ráðherr-
(Framh. á 4. síðu)
Frá íslandi hafa Bandamenn haldið uppi jluggœzlu á Atlantshafi með
hinum stóru Liberatorflugvélum sinum. — Hér á myndinni sést ein slik
flugvél vera að leggja upp í gœzluferð.
A víðavangi
„VERZLUN“ UM SKATTAMÁL.
Þjóðviljinn er mjög reiður yfir
þeim upplýsingum Timans, að
þingmenn kommúnista hafi
hjálpað ihaldinu til að fella úr
dýrtíðarlögunum veturinn K43
ákvæði um afnám á skatthlunn-
indum gróðafélaga. í forustu-
grein blaðsins síðastliðinn
laugardag eru Framsóknar-
menn mjög hrakyrtir fyrir að
verzla við Sjálfstæðismenn um
skattamál, en síðan segir orð-
rétt:
„En eitt sinn brást þeim boga-
listin í verzlunarbraskinu.
Stjórnarfrumvarp lá fyrir þing-
inu um dýrtíðarráðstafanir.
Samkvæmt því skyldu laun allra
verkamanna á landinu lækka
um 12—13% og aukinn skattur
á miðlungs tekjum..... Enn
var ákvæði um að draga skyldi
úr varasjóðshlunnindunum.
Sósírlistaflokknum tókst að
komast að samkomulagi um það,
að öll kauplækkunarákvæði
skvldu niður falla úr frumvarp-
inu, sömuleiðis skattaukinn á
læs;ri gjaldendurna, en 3 milj-
ónir króna skyldu veittar auk-
reitis til að endurbæta. alþýðu-
irygg-insrarnar. Hins vesrar skyldu
skattoákvæðin tekin út úr dýr-
tíðarfrumvarpinu.“ (Þ. e. á-
kvæðið um afnám varasjóðs-
hlunnindanna).
Þessi frásögn Þjóðviljans sýn-
ir bezt, að það eru þingmenn
kommúnista, er „verzlað" hafa
við íhaldið um skatthlunnindi
fyrir stórgróðafélögin. Sann-
leikurinn er lika sá, að kommún-
istar fengu miklu minna fvrir
bessa „vei’zlun", en Þióðviljinn
vill vera láta, því að áður en
hessi ,.verzlun“ var gerð, var
búið að fella úr frv. svokölluð
kauplækkunarákvæði og skatt-
aukann á lægri tekjur. Fram-
sóknarfl. bauð líka, að allur
gróði ríkisins af afnámi skatt-
hlunninda gróðafélaga skyldi
renna til alþýðutrygginganna og
stóð kommúnistum bannig til
boða að fá meiri tekjur handa
tryggingunum en þeir fengu með
.,verzluninni“ við íhaldið.
Sú afsökun kommúnista er
vitanlega hrein markleysa, að
beir hafi síðar á sama bingi
flut.t frv. um afnám skatthlunn-
indanna. Með samningnum við í-
haldið í sambandi við dvrtíðar-
löein voru beir búnir að binda
hendur sínar, svo að frv. þeirra
.var flutt til þess eins að sýnast,
enda svo seint fram borið, að
enginn tími var til að afgreiða
bað.
Það er alveg eftir „kokkabók-
um“ kommúnista að ásaka aðra
íyrir „verzlun“ um skattamálin.
Eitt aðalboðorð þeirra er að
skamma aðra fyrir það, sem þeir
eru sekastir um sjálfir.
„FASISMI“ þjóðviljans.
Þjóðviljinn er enn að tönglast
á því, að það sé afturhaldsstefna
og fasismi, að vilja láta kjósa
alla þingmenn í einmennings-
kjördæmum. Eftir þessu að
dæma er ríkjandi fasismi í
Bretlandi og Bandaríkjunum,
þar sem allir aðalflokkarnir eru
sammála um þessa stefnu.
Verður ekki annað sagt, en að
kommúnistar gangi nú orðið
meira en langt í þvi að stimpla
allt, sem þeim er andstætt, aft
urhald og fasisma, þar sem
helztu forvígismenn lýðræðisins
í heiminum, eins og Roosevelt,
Churchill, Attlee og Cripps fá
einnig þann stimpil á sig.
BÓKAAUGLÝSINGAR
í ÚTVARPINU.
Bókamaður skrifar: Fátt sær-
ir mig meira en hinar skrum-
miklu bókaauglýsingar í út-
varpinu. Þær eru sannarlega til
skammar þeim, sem útvarpinu
ráða. Varla kemur svo út þýdd
bók, hversu ómerkileg, sem hún
er, að hún sé ekki sögð heims-
(Framh. á 4. síðu)