Tíminn - 22.12.1944, Blaðsíða 6

478
TÍMINiy, föstudagiim 22. des. 1944
107. blað
Hér legg ég orð í belg
CFramhald af 3. síðu)
hvernig flokkur peningamanna
og forréttindamanna hér á landi
hefir samfellt í 25 ár klifað á
þeirri ógn, sem öllum þeim, sem
eitthvað ættu, stæði af hinum
flokkunum. Síðustu árin hafa
ýmsir þeir, sem leita kjörfylgis
meðal annarra stétta en bænda,
legið á því lúalagi að lýsa
bændastéttinni sem óþarfri for-
réttindastétt, sem lifði á ölmus-
um ,úr ríkissjóði. Er örðugt að
hugsa sér annað en að margt sé
þá sagt gegn betri vitund. Það
er logið af lævísi til að hræða
menn með hættunni af bænda-
valdinu. Svo ætla þessir óhappa-
menn að byggja pólitíska upp-
hefð sjálfra sín á hatri launa-
stétta og sjómanna í garð
bænda. Þeir bjóða sig fram til að
heyja frelsisstríð hinna þjáðu og
þjökuðu og hrinda af. þeim á-
nauð bændanna. Hér ætti ekki
að þurfa að dæma þá viðleitni
að leita sér valda og áhrifa með
því að vekja fjandskap og ríg
milli þeirra, sem eiga og þurfa
að taka höndum saman. Hún
dæmir sig sjálf. Og sögur okkur
geyma líka minningu svo margra
rógbera þessara ára til varnaðar.
Dæmin ættu að kenna sam-
tíð okkar að snúa baki við Hildi-
ríðarsonunum.
Hér skal nefna dæmi um það,
hvað rógurinn gegn bændum
getur komizt hátt. Nýlega var
talað um það í útvarpsumræðum
frá Alþingi, að auk annars stæði
til að gefa bændum áburðar-
verksmiðju. Þessi fullyrðing gef-
ur tilefni til að spyrja, hvort
útvegsmönnum og sjómönnum
hafi verið gefnar síldarverk-
smiðjur ríkisins. En til gamans
skyldum við hugsa okkur, að rík-
ið byggði áburðarverksmiðju og
ræki hana fyrir sitt fé og léti
bændum áburð í té endurgjalds-
laust. Væri það gjöf til bænda?
Áður en menn játa þeirri
spurningu skulu þeir minnast
þess, að framleiðsla bænda er
verðlögð af fulltrúum þjóðfé-
lagsins eftir þeim reglum, að
bændur haldi eftir svipuðum
verkalaunum og aðrir vinnandi
menn í landinu. Afurðir bænda
hækka-og lækka eftir því, sem
framleiðslukostnaður breytist.
Lækki áburðinn í verði,
minnkar framleiðslukostnaður
og afurðaverðið lækkar. Fái
bændur, eins og málum er nú
verður því hagað svo, að neyt-
endurnir fái ódýrari mat en
bændur halda eftir til eigin
þarfa sömu upphæð og áður. Ef
ríkið gæfi því nokkrum áburðar-
verksmiðju, þá væru það ekki
bændur eins og málum er nú
komið, heldur neytendurnir, sem
hlytu þá gjöf.' Það er því langt
gengið í hernaði rógburðarins
að reka hann svona. En þetta
er aðeins eitt dæmi.
Áður en skilizt er við þetta
mál er rétt að hugleiða, hvaða
þýðingu það myndi hafa, ef rík-
ið byggði áburðarverksmiðju.
Þáð myndi mjög stuðla að auk-
inni ræktun landsins, en aukin
ræktun tryggir hvorttveggja í
senn, afkomu bændastéttarinn-
ar og meiri og ódýrari fram-
leiðslu þeirra matfanga, sem
þjóðin þarf mest með. Það er því
öllum íslendingum til góðs, að
áburðarverksmiðjan rísi upp.
Leiðtogar fólksins ættu að kenna
mönnum að fagna því saman,
hvar i stétt sem þeir standa, en
ekki að nota það til að villa um
’^öngsýnar sálir og fylla þær
hatri og myrkri.
Það mun koma í ljós á sínum
tíma, hvort kauþstaðabúar á ís-
landi eru svo heillum horfnir, að
þeir láti ófyrirleitna æsinga-
menn espa sig almennt til
fjandskapar gegn bændum. En
þegar þeim miklast flísin í auga
bóndans, ættu þeir ekki að
gleyma sínu eigin og fara eins
og útvegsmaðurinn, sem var ný-
búinn að losa sig við nokkurra
þúsunda króna skuld í skulda-
skilasjóði og spurði gleiður og
rogginn, hvort bændur fengju
ekki styrk til að láta taka úr
sér botnlangann.
V. Má sleppa peningum við
bændur?
Enn hefir það heyrzt í sam-
. bandi við uppbætur ríkissjóðs,
P að rangt væri að greiða bændum
þessa fjármuni beint fyrir fram-
leiðslu sína. Féð ætti að ganga til
þess að breyta framleiðsluhátt-
um bænda og færa þá í nýtízku-
horf, en ekki að verða eyðslu-
eyrir. Um þetta er skrifað, og
þetta er sagt á sjálfu Alþingi ár
eftir ár og er því vert að athuga
það.dálítið.
Fyrst er þá það, að ef land-
búnaður er talinn nauðsynlegur
þjóðinni, eiga bændur skýlausa
kröfu til sambærilegra launa við
aðrar og það til frjálsrar og
kvaðalausrar ráðstöfunar eins
og aðrar stéttir. Þarf ekki frek-
ar að eyða orðum að svo aug-
ljósu efni.
Annað er það, sem rétt er að
draga fram, að bændur fara ekki
verr með fé en aðrar stéttir. Því
er engin ástæða til að taka þá
eina út úr og skipa þeim opin-
bert fjárhald, sem ýmislegt mæl-
ir með að reynt yrði að einhverju
leyti hér á landi. Bændur flestir
lifa sparlega og berast lítið á.
Þeir kaupa t. d. fæstir púður-
dollur og fylgiglingur þeirra fyr-
ir marga tugi króna til að gefa
vinstúlkum sínum í afmælis-
gjafir. Hafi þeir eitthvað aflögu
frá brýnustu þörfum daglegs lífs,
nota þeir það yfirleitt til lag-
færinga á jörðum sínum. Þeir
nota það til þess að færa bú-
skap sinn í nýtízkuhorf. Þetta
er auðvelt að sanna og allir, sem
hafa opin augu, vita þetta. Þeir
einir, sem ekki fylgjast með því,
sem er að gerast í þjóðfélaginu,
geta mótmælt þessu í góðri trú
fáfræði sinnar.
Á þessu ári hafa bændur ís-
lands keypt og pantað 200 drátt-
arvélar. Kaupverð þeirra allra
mun að minnsta kosti vera yfir
2 miljónir króna. Bændur nota
ekki þessar dráttarvélar slyppar
og allslausar til jarðvinnslunnar.
Þeim þurfa að fylgja verkfæri
og þau kosta líka mikið fé. Þó
er ekki allt fengið með því að
kaupa áhöldin. Jarðyrkjan
krefst mikils starfs þar að auki,
framræslu, grjótnáms o. fl. Auk
þess þarf að byggja upp og girða
o. s. frv. Þessar 2 milj., sem er
vantalið kaupverð dráttarvél-
anna, er aðeins lítill hluti þess
fjár, sem bændastétt íslands
leggur fram þessi árin til þess
að færa búskapinn í nýtízkuhorf.
Ég fullyrði það, að engin ís-
lenzk stétt skilar aflafé sínu bet-
ur í atvinnulífið og endurbætur
bar en einmitt bændastéttin.
Nú kynnu menn að vilja segja,
a,ð þótt bændur eyddu miklu^fé
í framkvæmdir, væri eftirtekjan
lítil, því að þetta væri óvísinda-
legt kák og fálm út í bláinn.
Slíkir sleggjudómar eru ekki frá-
leitari en annað. Víst eru verkin
misjafnlega unnin og væri þar
börf á endurbótum. En þeir, sem
hafa komið í rakabælin reyk-
vísku, eins og nefna má Sum ný-
leg steinsteypuhús í höfuðborg-
inni, og kynnzt vinnubrögðum á
götum þeirrar borgar, geta ekki
álasað bændum sérstaklega fyr-
ir mistök í framkvæmdum.
Sanngjarnir menn verða líka
að viðurkenna þá staðreynd, að
stórreksturinn getur stigið víxl-
spor og það eins sá opinberi.
í. því sambandi mætti minna á
kæliþróna miklu, sem síldar-
verksmiðjur ríkisins komu sér
app nýlega með ærnum til-
kostnaði. Litlar sögur fara nú af
notkún þróarinnar, og er það að
vonum. Hún ftyndist ónothæf.
Þetta er e. t. v. ekkert til að
býsnast yfir. Hér var um tilraun
að ræða, og hún mistókst. En ill-
viljaðir menn gætu kallað þetta
óvísindalegt kák og fálm. En öll
sanngirni hlýtur að viðurkenna
að stórrekstrinum fylgi líka sú
hætta að ýmsar framkvæmdir
séu/ misráðnar. Menn hafa því
fullan rétt til að efast um það,
að hann tryggi miklu betur
skynsamleg vinnubrögð en smá-
reksturinn. Hitt er vist, að hann
er að sumu leyti dýrari. Bændur
fara yfirleitt ekki með mikið fé
í skrifstofukostnað.
Ég held, að það ^é ástæðulaust
að pína samvizkú sína vegna
að bændur fái svipuð fjárráð
og aðrir góðir menn, sem vinna
bjóðholla erfiðisvinnu. Þegar
engir eru sekari um slæma með-
ferð peninga á íslandi en
bændastéttin nú, þá hygg ég að
bessi þjóð þurfi ekki að kvíða
fjárhagslegri glópsku. Og fátæk-
legt finnst mér það hjá þing-
mönnum kaunstaðanna, að afla
-,ér atkvæða meö því að deila á
bændur fyrir eyðslu og óhóf.
Þeir, sem þurfa slík ráð, eru fá-
fækir að rökum og fara illa með
bau. Og vesöl og aum eru þau
oólitísku lífskjör að draga fram
lífið á slíku drafi.
SAVON de PARÍS mýhir húðina oy
styrhir. Gefur henni yndisfayran litblas
oy ver hana hyillum.
%
JVOTIÐ
SAVON
TÍMIMIV er víðlesnasta anglýsíngablaðið!
Samband ísl. samvinnufélaga.
SAMVINNUMENN:'
Munið, að af hverri krónu, sem þér kaupið fyrir
í kaupfélagi yðar, fáið þér nokkra aura í stofn-
sjóð.
Innilegt hjartans þakklæti vottum við öllum þeim, nær
%
og fjær, sem veittu hjálp og sýndu hluttekningu og vin-
semd við andlát og jarðarför
ISans Ágústs Kristjúnssonar
frá Ketilstöðum í Hörðudal.
Guð blessi ykkur öll.
Fjölskylda hins látna.
§tnlku
vantar á Kleppsspítalann.
Upplýsingar hjá yfirhjúkrunarkonnnni.
Sínii 2319.
Sfaínar tannkrem gerir
tennurnar mjallhvítar
Eyðir tannsteini og himnu-
myndun. Hindrar skaðlega
sýrumyndun í munninum og
varðveitir með því tennurn-
ar. Inniheldur alls engin
skaðleg efni fyrir tennurnar
eða fægiefni, sem rispa tann-
glerunginn. Hefij: þægilegt og
hressandi bragð.
JVOTIO SJAFAAR TAANKREJI
KVÖLDÍ OG HIORGDíA.
Sápuverksmiðjan Sjöín
Akureyrí
Brazilíufararnir
t . -N • " ' '-/ ‘ . / . i
Bezta bókín, sem pér getið gefid drengjunum í jólagjöf,
er hin aiburða vinsæla skáldsaga
\
\
Brazilí uf ararnir
Athygli skal vakin á því, aö bókin er gersamlega prot-
in hjá útgefandanum og eru pví síðustu
forvöð að ná í eintak v