Tíminn - 11.05.1945, Page 2

2
TÍMIM, föstiidaginn 11. mai 1945
35. blað
Föstudagur 11. muí
Friðurinn
Seinustu dagana hafa þjóSir
Evrópu fagnað friðnum eftir
nær sex ára langa styrjöld. Sá
fögnuður hefir verið heitur og
innilegur. Tilefnið til fagnaðar-
ins er svo víðtækt að jafnvel
þeir, sem hafa beðið lægra hlut,
geta tekið þátt í honum á vissan
hátt. Hinum miklu blóðfórn-
um og hinni stórkostlegu eyði-
leggingu á hvers konar verð-
mætum er lokið, en starf endur-
reisnarinnar verður hafið í víð-
tækustu merkingu þess orðs.
Þótt þjóðirnar hafi þannig
miklar og margvíslegar ástæður
til að fagna friðnum, dylst það
engum, að sár styrjaldarinnar
verða ekki grædd á stuttum
tíma. Það tekur sinn tíma að
endurreisa hinar föllnu borgir
og atvinnuvegi og þó mun það
taka en lengri tíma að endur-
heimta hin andlegu verðmæti,
er farið hafa forgörðum. Þessi
styrjöld hefir, eins og allar styrj-
aldir aðrar, skapað hatur, hefni-
girni og ofbeldishneigð, er mun
torvelda jafnt innri sambúð
þjóðanna og alþjóðasamvinnu. '
Verkefnin, sem bíða sigurveg-
aranna, eru vissulega umfangs-
mikil og vandasöm. Það hefir
verið sagt, að margir hafi unnið
stríð, en enginn- hafi „unnið
friðinn". Stórveldisdraumaf* og
yfirdrottnunarandi hafa oftast
orðið friðnum að fótakefli. Það
styrkir trúna á hinn nýja frið,
að tvö af stórveldunum, Bret-
land og Bandaríkin, hafa ekki
sýnt minnstu merki þess, að þau
berjist til landvinninga. Því
miður verður þetta sama ekki
sagt um Rússland, eins og „inn-
limun“ baltisku landanna og
nokkurs hluta Póllands, Finn-
lands og Rúmeníu bera merki
um. Á þessu stigi verður vitan-
lega engu um það spáð, hvernig
friðarstarf sigurvegaranna mun
takast, en það mun tvímælalaust
stutt heitum óskum alls fjöld-
ans um réttlátan og varanlegan
frið.
Allar Evrópuþjóðirnar munu
nú ganga með miklu kappi að
endurreisnarstarfinu. Það mun
verða sótt jafnt fram í verkleg-
um og félagslegum efnum. Verk-
efnin munu verða leyst eftir á-
ætlunum og reynt að forðast kák
og hringlandahátt. Fyrir íslend-
inga gildir það frekar nú en
nokkuru sinni fyrr að dragast
ekki aftur úr. Að því stefnir þó
óðflúga, ef ekkert er gert til að
draga úr dýrtíðinni, sem er
margfallt meiri hér en annars
staðar í Evrópu, og þjóðin lætur
sér nægja loforð um „nýsköp-
un“, sem enn eru þó ekki ann-
að og meira en nýju fötin keis-
arans. íslendingar þurfa að sýna
getu sína til að vera frjálsir og
sjálfstæðir með því að vera í
fremstu röð á sviði verklegra og
félagslegra umbóta. Til þess hafa
þeir nú óvenjulegt tækifæri, ef
tekin væri upp raunhæf og
markviss stjórnarstefna.
Mísheppnuð vörn
landhúnaðarráðh.
Pétur Magnússon hefir haft
það orð á sér, að hann væri all-
góður málafæfslumaður. Það
þarf því eigi að efast um, að
hann hefir tjaldað því, sem til
hefir verið, þegar hann fór að
verja svikin á samkomulagi sex-
mannanefndarinnar um mjólk-
urverðið. Hin misheppnaða
vörn hans verður því hin fyllsta
sönnun um sektina.
í skýrslu þeirri, sem Pétur
hefir birt um málið, byggir hann
vörn sína á því, að varasjóðstil-
lagið og byggingarsjóðstillagið
eigi að takast af verðinu til
bænda, þ. e., að hér sé um út-
gjöld að ræða, er heyri undir
framleiðslukostnað, en ekki
dreifingarkostnað.
Um þessa skoðun Péturs
mætti kannske deila, ef eigi
lægi fyrir, hvernig sexmanna-
nefndin hagaði störfum sínum.
Hún samdi kostnaðaráætlun
fyrir meðalbú, þar sem taldir
voru upp allir hugsanlegir

Á víðavangi

ERLENT YFIRLIT
Póllandsdeilan magnast
verði nokkuð síðbúin og árang-
urinn sjáist seint.
Flakk Gunnars.
Gunnar Benediktsson fyrv.
prestur, heldur áfram flakki
sínu um landið til þess að boða
bændum, að annað hvort verði
þeir að skipa sér í einhvérn
stjórnarflokkinn ellegar eigi
þeir von á öllu illu. Verður yfir-
leitt ekki á milli þess greint,
hvort þetta á frekar að vera trú-
boð fyrir kommúnista eða
Kveldúlfsklíkuna, enda telja
kommúnistar sig nú hafa beizl-
að hana að fullu og benda á
skrif Mbl. um landbúnaðarmál-
in og stríðsyfirlýsingarmálið því
ítil sönnunar. Bændum stendur
það líka á sama fyrir hvorn
þessara aðila Gunnar prédikar,
því að þeir leggja þá nokkurn
veginn að jöfnu. Gunnar hefir
líka fengið minni aðsókn að
fundum sínum en hægt er að
finna dæmi fyrir, jafnvel þótt
vitnað sé til prédikara, er ferð-
uðust um til að kenna mormóna-
trú. Hefir áður verið sagt frá
aðsókninni í Árnessýslu, en nú
hefir einnig frézt um aðsóknina
í Rangárvallasýslu. Komu fjórir
menn á fundinn til Gunnars í
Þykkvabæ, en enginn á fundinn,
sem hann hélt á Hvoli. Svipaðar
hafa viðtökur verið annars stað-
ar. Mætti ríkisstjórninni verða
lærdómrík þessi fýluför, er
sendimaður hennar hefir farið
á fund bænda.
►
Ólíkir Jónar.
Á þ.ingi í vetur gekk enginn
maður eins langt fram fyrir
skjöldu til að verja veltuskattinn
ög Jón Pálmason. Taldi hann
að þetta væri eingöngu skattur
á stórgróða og væri sá réttlát-
asti skattur, er hugsast gæti.
Hins vegar var komið annað
hljóð í strokkinn hjá Jóni, er
hann mætti nýlega á kaupfé-
lagsfundi á Blönduósi. Þar var
skatturinn svo almennt for-
dæmdur, .að Jón taldi sér ekki
annað fært en að greiða atkvæði
með tillögu, þar sem krafizt var,
að þessi rangláti skattur yrði
ekki lagður á aftur!
Þetta er ekki nema eitt dæmi
af mörgum um það, hve ólíkir
þeir eru Jón Pálmason, sem tal-
(Framliald á 3. síðu).
Síðastl. laugardag, þegar búizt
var við yfirlýsingu um stríðs-
lok í Evrópu á hverri stundu,
barst fregn frá San Fransisco,
er varpaði allmiklum skugga á
vonir manna um farsælan frið.
Þessi fregn fjallaði um þær yf-
irlýsingar Edens og Stettiniusar,
að hætt væri viðræðum við
Rússa um Póllandsmálin, þar
sem engar líkur væru fyrir sam-
komulagi, eins og málum væri
komið.
Eden og Stettinius birtu þess-
ar yfirlýsingar eftir að Molotoff
hafði skýrt þeim frá því, að
Rússar hefðu látið fangelsa
sendinefndina, er pólska stjórn-
in í London og flokkarnir, sem
að henni standa, höfðu sent til
Moskvu til að taka þátt í við-
ræðum um myndun nýrrar
pólskrar stjórnar, samkvæmt
ákvörðun Krímarfundarins.
Á Krímarfundi þeirra Chur-
chills, Roosevelts og Stalins,
sem ’naldinn var í byrjun febr.
í vetur, náðist samkomulag um
Póllandsmálin á þeim grund-
velli, að mynduð yrði ný pólsk
stjórn, þar sem fulltrúar allra
flokka í landinu ættu sæti og
einnig fulltrúar frá Pólverjum,
er barizt hafa utan Póllands á
stríðsárunum. Sérstök nefnd, er
skipuð var Molotoff og sendi-
herrum Bretlands og Banda-
ríkjanna í Moskvu, skyldi sjá um
myndun þessarar stjórnar.
Litlar sögur hafa farið af
störfum þessarar nefndar. Rúss-
ar virðast líka aldrei hafa gert
ráð fyrir neinum árangri af
störfum hennar, því að strax í
marzmánuði fóru þeir fram á,
að leppstjórn þeirra 1 Póllandi,
sem er nær eingöngu skipuð
kommúnistum, fengi að senda
fulltrúa á ráðstefnuna í San
Fransisco, enda þótt það sam-
rímist ekki Krímarsamkomulag-
inu.. Þessu var strax hafnað af
stjórnum Bandaríkjanna og
Bretlands. Endurnýjuðum til-
mælum Rússa um þetta hefir
líka jafnan verið hafnað.
Bretar og Bandaríkjamenn
munu í fyrstu ekki hafa grunað
Rússa neitt um græsku í þess-
um efnum. Að áeggjan þeirra
fór því sérstök sendinefnd til
Moskvu, er skipuð var fulltrú-
um frá pólsku stjórninni i Lond-
on og ýmsum flokkum, er hafa
stutt hana. Nefnd þessi skyldi
taka þátt 1 viðræðunum um
myndun nýju stjórnarinnar. í
nefndinni voru 15 menn og voru
á meðal þeirra varaforsætisráð-
herra pólsku stjórnarinnar í
London og éinn æðsti hershöfð-
ingi Pólverja.
Nefnd þessi mun hafa komið
til Rússlands í marzmánuði.
Henni mun strax hafa verið fá-
lega tekið af Rússum og lítið við
hana rætt. Sú tilkynning pólsku
stjórnarinnar í London, er var
birt í byrjun apríl, að nefndin
væri horfin, þótti ótrúleg og ýms
ensk blöð, sem eru hliðholl Rúss-
um, töldu þetta ósanna áróðurs-
fregn. Eftirgrennslanir, sem
Bretar og Bandaríkjamenn
héldu uppi um nefndina, báru
hins vegar engan árangur og
þótti því sýnt, að pólska stjórnin
í London færi með rétt mál.
Komust því ýmsar kviksögur á
loft og breiddu kommúnistar m.
a. út þá fregn, að nefndarmenn-
irnir myndu hafa gengið í lið
með leppstjórninni í Póllandi
og því slitið öllu sambandi við
pólsku stjórnina í London. Það
sánna í málinu vitnaðist ekki
fyrr en um seinustu helgi, er
Molotoff skýrði þeim Eden og
Stettiniusi frá því, að Rússar
hefðu látið fangelsa alla nefnd-
armennina vegna undirróðurs
gegn rauða hernum! Eden og
Stettiníus gáfu þá yfirlýsingar
þær, sem áður hefir verið greint
frá.
Frásögn Rússa um undirróður
nefndarmannanna hafa yfirleitt
ekki verið teknar alvarlega,
nema af æstustu kommúnistum.
Hins vegar hafa ýmsir Pólverj-
ar látið í ljós þann ugg, að
þvinga eigi nefndarmennina til
sagna um þau samtök Pólverja,
er ekki lúta leppstjórninni, svo
að auðveldara verði að uppræta
þau. Leppstjórnin hefir unnið
mjög kappsamlega að því síðan
þjóðverjar voru hraktir úr land-
inu, að fangelsa alla þá forustu-
menn Pólverja, sem ekki þykja
líklegir til að fylgja henni, og
er tala pólitískra fanga í Pól-
landi nú sögð enn hærri en í
tíð Þjóðverja og vantaði samt
ekki, að þá væri ekki gengið
knálega fram í þessum efnum.
Þykir ekki óliklegt, að Rússar
(Framhald á 3. síðu).
mWm NÁ6RANNANNA
Rógur Mbl. um
Mjólkursamsöluna.
Morgunblaðið er samt við sig,
þegar samtök bænda sunnan-
lands eiga hlut að máli. Nýlega
reynir það t. d. að nota Mjólk-
ursamsölunni það til ófræging-
ar, að bændur sunnanlánds fá
ekki sexmannanefndarverðið
fyrir mjólkina eins og eyfirzkir
bændur. Hins getur það ekki, að
hér syðra eru aðeins greiddir 14
aurar úr ríkissjóði í uppbætur
á hvern mjólkurlíter, en-25 aur-
ar norðanlands. Til þess að fá
fullt sexmannanefndarverðið
þyrftu bændur hér syðra ekki
að fá nema 19 aura í uppbætur
á mjólkurlíter eða 6 aurum
minna en Norðlendingar. Bend-
ir það vissulega ekki til lélegs
reksturs hjá Mjólkursamsölunni.
Það er líka kunnugt, að dreif-
ingarkostnaður hennar á síðasta
ári var lægri en annars staðar
hérlendis munu dæmi til eða
um 7% af umsetningunni.
Mbl. getur því ekki kennt
Mjólkursamsölunni um það, að
bændur á verðlagssvæði hennar
fá ekki sexmannanefndarverðið.
Það stafar eingöngu af því, að
landbúnaðarráðherra hefir svik-
ist um að greiða þær uppbætur
úr ríkissjóði, sem honum bar að
greiða samkvæmt sexmanna-
nefndarverðinu.
Ný tilraun til að
féfletta bændur.
Fjandskapur Mbl. til bænda,
sést glögglega á skrifum þess um
brauðasölu Mjólkursamsölunn-
ar. Undanfarin ár hefir allur
gróðinn af brauðasölunni runniö
til byggingar Mjólkurstöðvar-
innar og er ætlast til að það
verði gert framvegis. Mbl. gerir
nú nær daglega kröfu til þess,
að útsvör verði lögð á þessa
verzlunarstarfsemi Mjólkursam-
sölunnar, en það hefir ékki verið
gert hingað til, enda hefir alltaf
verið ætlast til, að Samsalan
nyti skattfrelsis. §ést vej á þessu,
að Morgunblaðið vill nú hafa
allar klær úti og ekkert láta
ógert til þess að reyna að fé-
fletta bændur.
„KoIIsteypan" getur endað
með slæmri byltu.
Meðal óbreyttra Sjálfstæðis-
manna eykst stöðugt uggur út
af samvinnunni við kommún-
ista og gæti lítillar .varúðar í;
foringjar flokksins gangi orðið
helzt til mikið erinda kommún-
ista og gangi lítillar varúðar í
samskiptum við þá. Er jafnvel
svo komið, að blað Sjálfstæðis-
manna á Akureyri, íslendingur,
getur ekki orða bundist um þetta
og gefur flokksforingjum svo-
hljóðandi aðvörun í forustu-
grein 4. þ. m.:
„Kommúnistar hafa jafnan
þótt heldur ótryggir í stjórn-
málum, enda er þeirra trúar-
játning með þeim hætti, að all-
ar aðferðir eru leyfðar og allra
bragða má neyta, ef það miðar
að því marki, að koma á því
sæluástandi, sem áður var nefnt
„alræði öreiganna“, þótt nú sé
þessum orðum lítt haldið á lofti.
En jafnvel þótt gert, sé ráð
kostnaðarliðir við framleiðsl-
una, og bóndanum síðan reikn-
að kaup eftir sérstökum reglum.
Þegar nefndin var þannig búin
að gera sér grein fyrir öllum
framleiðslukostnaði búsins, á-
kvað hún verð það, sem bændur
þyrftu að fá fyrir afurðirnar.
Fyrir mjólkina áttu,þeir að fá
123 aura fyrir lítrann og skyldi
sá eini kostnaður dragast frá
þessu verði, sem hlytist af flutn-
ingi mjólkurinnar til næsta
mjólkurbús eða mjólkurstöðvar.
Hefði nefndin talið umrædd
gjöld, varasjóðstillagið og bygg-
ingarsjóðstillagið, til fram-
leiðslukostnaðar, myndi hún
vitanlega hafa talið þau með í
kostnaðaráætlun búsins. Þetta
gerði nefndin ekki. Þess vegna
eifea bessi gjöld eins og önnur
óhjákvæmileg útgjöld við sölu
mjólkurinnar, að leggjast ofan á
123 aura verðið, en ekki takast
af því. Allt annað er svik á sam-
komulagi sexmannanefndarinn-
ar.
Blekkingar Péturs Magnús-
fyrir því, að kommúnjptar gangi
að þessu sinni heilir til leiks af
þjóðhollustu, sem raunar hefir
aldrei verið þeirra sterkasta hlið,
og umhyggju fyrir tímanlegri
og eilífri velferð þjóðarinnar, þá
er það alger misskilningur að
halda að sá meginmunur, sem
er á stjórnmálastefnu sjálfstæð-
ismanna annars vegar og kom-
múnista hins vegar, hafi minnk-
að svo nokkru nemi. Hér eftir,
eins og hingað • til, mun verða
deilt um sömu grúndvallar-
atriðin, og með sömu eða svip-
uðum aðferðum. Kommúnistar
hafa sýnt það þegar á því stutta
tímabili, sem liðið er síðan
stjórnarsamstarfið hófst, að þeir
hafa engu týnt niður af sínum
fyrri háttum.
Það er því vissast fyrir þau
öfl þjóðfélagsins, sem ekki vilja
verða kommúnismanum að bráð
að fullu og öllu, að vera á varð-
bergi. Það er tryggast að stökkva
ekki fram af klettinum og reikna
með því, að þyngdarlögmálið sé
frosið, því að svo mætti fara,
að úr því yrði slæm bylta.“
Þótt óbreyttir liðsmenn Sjálf-
stæðisflokksins séu þannig farn-
ir að eygja, að „kollsteypan“ geti
endað með slæmri byltu, virðist
það gegna öðru máli með
foringjana. Þeir halda áfram að
hjálpa kommúnistum í verka-
lýðsfélögum og KRON og láta
Mbl. koma þeim til hjálpar í
stríðsyfirlýsingarmálinu, þegar
þeir eru farnir halloka! Enn
virðast líka Ólafur og Pétur una
því hið bezta, að framfylgja
stefnu kommúnista í dýrtíðar-
málunum. Má því mikið vera, ef
þeim Sjálfstæðismönnum, er sjá
hvert stefnir, finnst ekki vera
kominn tími til að segja skilið
við Kveldúlfsklíkuna og taka
upp þjóðhollari vinnubrögð í
skiptum við hina erlendu of-
beldisstefnu. Það eitt nægir
ekki, fyrir þá að koma með að-
varanir,sem að engu eru hafðar.
„Hraðinn í athöfnum“
hjá ríkisstjórninni.
Eins og menn muna, er það
eitt af helztu fyrirheitum
stjórnarsamningsins, að gengið
skuli frá nýrri stjórnarskrá á
Alþingi 1946. Samkvæmt því
skyldi sett ný nefnd til að undir-
búa málið og lá tillaga um það
fyrir þinginu, þegar stjórnin
kom til valda. Þar sem hér var
i um mál að ræða, er þurfti mik-
inn undirbúning, og stjórnin lof-
aði að taka rösklega til verka,
hefði mátt vænta að tekið yrði
strax til óspilltra mála um und-
irbúninginn. En hér fór á aðra
leið. Það tók á fimmta mánuð
fyrir Alþingi að ákveða nefnd-
arskipunina og síðan tók það
tvo mánuði fyrir stjórnina að
skipa nefndina. Og nú, þegar
sjö mánuðir eru liðnir frá valda-
töku stjórnarinnar, hefir þesfei
nefnd enn ekki tekið til starfa!
Menn geta vissulega haft þetta
sem nokkurt mark um fram-
takssemi stjórnarinnar og
„hraða í athöfnum“. Þegar það
tekur þvílíkan tíma að unga út
einni nefnd, þyrfti engan að
undra, þótt önnur stærri „ný-
sköpunarverk" stjórnarinnar
sonar hagga því ekki, að neinu
leyti þeirri staðreynd, að sam-
komulag sexmanna-nefndar-
innar hefir verið svikið. Það
hefir verið ranglega lagður á
bændur skattur, sem nemur 4—
5 aurum á hvern mjólkurlítra
eða samtals 740 þús. kr. Þessum
rangindum eru bændur beittir
til þess að ríkið geti staðið und-
ir nýjum launalögum og kaup-
hækkunum, sem núv. stjórn
hefir beitt sér fyrir. Það er níðst
á bændum til að geta hækkað
kaup hjá öðrum, þótt bændur
sé*i eina stéttin, er gert hefir
veruíegar tilslakanir.
Þessa framkomu mega bænd-
ur ekki og munu ekki láta bjóða
sér. Stjórnarflokkarnir skulu
ekki halda, að eftirgjafir bænda
hafi stafað af undirlægjuhætti
og óhætt sé því að misbjóða
þeim. Svar bændanna verður að
efla samtök sín, stéttarleg og
pólitísk, og hrinda þannig þeim
áformum, að hægt sé að bjóða
þeim önnur og lakari kjör en
öðrum stéttum þjóðfélagsins.
Sænski sendikennarinn, Peter Halberg
lektor, flutti erindi á fundi Norræna
félagsins 17. nóv. s.l. um hlutleysi Sv-
þjóðar. Þetta rindi hefir nú verið birt
í Lesbók Morgunblaðsins. Þar rekur
hann m. a. árás Rússa á Finnland
haustið 1939 og afstöðu Svía til hennar.
Hann segir:
„í stríðsbyrjun áttu allar Norð-
urlandaþjóðirnar aðeins eina ósk:
að fá að vera í friði. Við vitum,
hvernig fór. Eftir að Sovét-Rúss-
land og Þýzkaland höfðu gert með
sér sáttmálann, létu afleiðingarnar
ekki lengi á sér standa. Póllandi
var skipt í bróðerni. Rússland
gleypti Eystrasalteslöndin. Því
næst var röðin komin að norrænu
landi: Pinnlandi.
Stalin æskti viðræðna við Finna
um að „styrkja vináttuböndin á
milli Sovétsambandsins og Finn-
lands.“ Finnska sendinefndin fékk
nánari vitneskju um það í Moskvu,
hvernig vináttan skyldi staðfest.
Finnarnir voru við því búnir að
láta að nokkru undan kröfum
Rússa. En Hangö — flotastöðina í
suðausturhluta Finnlands — vildu
þeir ekki gefa eftir. Stalin skír-
skotaði og hafði í hótunum: „Hug-
leiðið hvað henti Pólland!" Þegar
um Hangö var að ræða, var Finn-
land ósveigjanlegt. Hinn 9. nóv-
ember afhenti finnska Moskvu-
sendinefndin Stalin lokasvar
Finnla'nds: „Finnland getur ekki
heimilað öðrum ríkjum hernaðar-
stöðvar innan landamæra sinna."
Nú var skeið viðræðnanna á enda
og áróðursvélin í Moskvu var sett
af stað. Enginn efast nú lengur
um, hvað vakti fyrir Rússum með
kröfunum á hendur Finnum. En
það varð acT dulbúa tilganginn.
Þeim sökum, sem fóstbróðirinn
Hitlers-Þýzkaland útti með réttu,
varð í staðinn að beina gegn Finn-
landi. Þar af leiðandi sagði rúss-
neska útvarpið mannkyninu ævin-
týrið um litlu, blóðþyrstu Rauð-
hettuna, sem legst á meinlausa
úlfinn- til þess að gleypa hann:
Afturhaldsmenn Finnlands æsa
upp múginn í því að láta sig
dreyma um landaukningu til
Úralfjalla“. Þetta er ævintýri fyr-
ir stór börn. Lítil börn trúa ekki
svona ævintýrum. Þau hafa ekki
glatað þéim mikilsverða hæfileika,
að sjá í gegnum fötin keisarans,
jafnvel þótt þau væru alveg ný
af nálinni. —■ Menn furða sig
varla á, þó að rússnesku blöðin
kölluðu forsætisráðherra Finn-
lands loddara í dálkum síniun. Það
er í fullu samræmi við það hátta-
lag, sem ríkt hefir í umgengni
einvaldsherranna við granna sína.
— Þýzkaland studdi fóstbróður
sinn dyggilega með því að gefa
hinu litla Finnlandi góð ráð: smá-
ríki ættu yfirleitt ekki að vera
kjaftfor í viðskiptum sínum við
sterkari „kollega."
Finnar leituðu nú, eins og
Abessina forðum, fulltingis Þjóða-
bandalagsins, en árangurinn varð
jafn lélegur og fyrri daginn. Eitt
hafðist þó upp úr þessari mála-
leitan: bandalagsráðið úrskurðaði
að lokum, „að Sovétsambandið
hefði með framferði sínu fyrir-
gert rétti sínum til, þátttöku í
Þjóðabandalaginu." Sennilga hef-
ir Stalin tekið þessu reiðarslagi
eins og karlmenni sæmdi.
Hvarvetna um heim voru skoð-
anir manna á árás Rússlands á
Finnland -óvenjulega einróma. Ég
tek eina ameríska.rödd sem dæmi:
„Hér er lítið lýðveldi í Norður-
evrópu. Lýðveldi, sem án minnsta
vafa æskir einskis annars en að
halda landi sínu og pólitisku sjálfs
forræði. Enginn, sem vill láta telja
sig með fullu viti, lætur sér detta
í hug, að Finnland hafi verið
með nokkurt launbrugg gegn So-
vétsambandinu. — Rússland hef-
ir gert hernaðarbandalag við ann-
að einvaldsríki og ráðizt á granna
sinn, svo ógnarlega lítinn, að hann
hefði ekki getað skaðað hann á
neinn hátt, litla þjóð, sem ein-
ungis leitast við að lifa í friði
við lýðræðisstjórnarfar."
Þannig fórust Roosevelt forseta
orð í febrúar árið 1940.“
Hallberg víkur síðan að afstöðu Svía.
Þeir reyndu að hjálpa Finnum eftir
megni, án þess að lenda þó í styrj-
öldinni. Hann segir:
„Ef til vill hefir ógnunin frá
Rússlandi og Þýzkalandi ráðið
mestu um þessa framkomu ókkar.
Áróður beggja fóstbræðranna var
alltaf mjög samhljóða og samband
þeirra hið innilegasta. Það er nú
orðið hálfgleymt, skeytið, er Stalin
sendi Ribbentrop sem svar við
hinum hlýju árnaðaróskum á 60
ára afmæli sínu í ^desember 1940 :
„Vinátta þjóða Þýzkalands og So-
vétsambandsins, innsigluð með
blóði, skal lengi haldast." Víst er
um það, að sjaldan hefir nokkur
vinátta verið innsigluð með meira
blóði en þessi. Og í desember var
það framar öllu pólskt og -finnskt
blóð, er mátt hafði innsigla þýzk-
rússneska sáttmálann. Þjóðverjar
notuðu örlög Póllands líka sérstak-
lega sem grýlu til þess að sýna
Svíum fram á, hvernig fer fyrir
þeim, sem gerast verkfæri fransk-
brezku stórveldastefnunnar. “
Kommúnistar hér hafa af miklu kappi
reynt að breiða yfir staðreyndirnar í
þessu máli og tekið eindregið undir
þann áróður, að Finnar 'hafi haft í
huga launráð við Rússa! Framan-
greind ummæli Roosevelts eru full-
nægjandi svar við slíkum öfgum. Fram-
koma Rússa við Finna haustið 1939
mun alltaf verða talin til mestu níð-
ingsverka sögunnar, sem enginn áróður
um „Finnagaldur" fær þveglð af þeim.