Tíminn - 14.03.1946, Síða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓR ASKRIFETOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Símar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9A
Sími 2323
30. árg.
Reykjavík, fimmtudagiim 14. marz 1946
45. blað
ÞETTA ÆTTU ÞEIR AÐ GERA HÉR!
Eitt dæmið um dollaraeyðsluna:
Dóttir formanns Nýbyggingaráðs fær að flytja
út 400 þúsund krönur í dollurum
Það þykir kannske ótrúlegt, en samt er það satt, að þessi mynd er af
sænskum þingmönnum, sem stunda leikfhni milli þingfunda. Ekki virð-
ist þó myndin gefa tii kynna, að þeir séu neinir meistarar í íþróttinni.
En væri það annars ekki hollt fyrir þingmennina okkar að taka sér til
fyrirmyndar þá sænsku? Nógan hafa þeir tímann til þess, eins og vinnu-
brögðum þingsins er nú háttað.
ErLent yfirLit
IRANDEILAN HARÐNAR ENN
Hafa Rússar aukið lið sitt í Iran und-
anfarið?
Yiðsjár i alþjóða-
málum í tilefni af ír-
anmálunum fara emt
harðnandi. Samkv.
seinustu frcttum
bendir flest til, að
Rússar hafi ekki að-
eins aukið setulið
sitt í norðurhluta
landsins, heldur liafi
og í undirbiiningi að
senda her til höfuð-
borgarinnar Teher-
an.
Iranski forsætisráSherrann
gaf skýrslu um viðræðurnar í
Moskvu á blaðamannafundi í
gær. Hann kvað ekki hafa náðst
þar neitt samkomulag — og að
Rússar væru í landinu í full-
kominni óþökk írörjsku stjórnar
innar. Hann kvaðst enga hug-
mynd hafa um hvað Rússar
ætluðu að vera lengi í landinu.
Rússneska stjórnin hefir enn
ekki svarað neinu fyrirspurn-
um þeim, sem stjórnír Bretlands
og Bandaríkjanna sendu til
hennar á dögunum, í tilefni af
því, að rússnesku hersveitirnar
voru ekki farnar úr Iran 1. marz,
eins og lofað hafði verið. Stjórn
Bandaríkjanna hefur nú sent
rússnesku stjórninni nýja orð-
sendingu og gengið eftir svari.
í þessari orðsendingu er enn-
fremur spurt um, hvað hæft sé
í þeim orðrómi, að Rússar séu
að auka herlið sit í landinu.
Fregnir frá Teheran virðast
ERLENDAR FRETTIR
I STUTTU MÁLI
— Bæjar- og sveitarstjórnar-
kosningar fóru fram í Dan-
mörk í fyrradag. Ófrétt er enn-
þá um úrslit þeirra.
— Bæjar- ogfcveitarstjórnar-
kosningar fóru fram á Suður-
Ítalíu sl. sunnudag. Kristilegi
lýðræðisflokkurinn hafði mest
fylgi.
hins vegar staðfesta, að þessi
orðrómur sé réttur og Rússar
hafi bæði aukið her sinn og
fært út yfirráðasvæði sitt I
Norður-Iran síðan um mánað-:
armótin. Jafnvel benda fréttir
til þess, að Rússar fyrirhugi að
senda herlið til Teheran.
Reynist þessar fréttir réttar,
hafa Rússar bætt gráu ofan á
svart 1 viðskiptum sínum við
Iran, þar sem þeir hafa verið
að flytja herlið til landsins á
sama tíma og forsætisráðherra
þess sat á fundum með Stalin
og Molotoff og var að semja
um brottflutning á her Rússa
þaðan og um lausn á deilumál-
unum! Hér hefir jafnvel verið
gengið enn lengra í falsi og svik-
um en Japanir gerðu 1941, þeg-
ar þeir voru að semja við Banda-
ríkin á sama tíma og þeir und-
irbjuggu árisina á Pearl Har-
bour.
Af öðrum sviðum alþjóðamál-
anna eru fregnir uggvænlegar.
Bandaríkj ameni^ hafa nú loks
fengið svar við orðsendingu
sinni til Rússa um Mansjúríu-
herliðið, og telja það ófullnægj-
andi. Og Pravda, aðalblað rúss-
nesku stjórnarinnar, líkir Chur-
chill orðið við Göbbels eftir hina
miklu ræðu hans á dögunum.
Orðsending
til Framsóknarfé-
laga iiin land allt!
Aðalfundur miðstjórnar
Framsóknarflokksins hefst
í Reykjavík 2. apríl næst-
komandi.
Þess er sérstaklega ósk-
að, að Framsóknarfélög í
sem flestum hreppum
sendi fulltrúa á fundinn |j
og tilkynni skrifstofu
flokksins, Lindargötu 9
(sími 6066) þátttöku sína
fyrir 30. marz næstkom
andi.
Tíminn hefir nokkrum sinnum vikið að hinni gífurlegu eyðslu
á dollarainneigninni á síðastl. ári, er nam hvorki meira né minna
en 123 millj. kr. Eyðsla þessi stafaði fyrst og fremst af því, að
ríkisstjórnin, sem réði stefnunni í innflutningsmálunum, var al-
ger undirlægja heildsalanna og þeir gátu því eytt dollurunum
eins og þeir vildu. Þess vegna er nú svo komið, að dollara skortir til
kaupa á allra brýnustu nauðsynjum og tækjum.
Til viðbótar þessu getur Tíminn skýrt frá einu sérstöku til-
felli, er varpar allgóðu ljósi yfir þessi mál.
Meðal þeirra íslenzkra kvenna,
er giftust amerískum hermönn-
um og fóru af landi burt á síð-
astl. ári, var dóttir Jóhanns
Jósefssonar, formanns Nýbygg-
ingarráðs. Um það leyti, sem
hún fór af landi burt, var sótt
um leyfi til Viðskiptaráðs þess
efnis, að hún fengi að hafa með
sér upphæð í dollurum, er svar-
aði til 400 þús. íslenzkra króna.
Viðskiptaráð taldi sér vitanlega
ekki fært að verða við þessu.
Jóhann mun þá hafa gert sér
lítið fyrir og fengið samþykki
ríkisstjórnarinnar fyrir því, að
fjárhæð þessi yrði flutt úr
landinu í dollurunum.
Það þarf ekki að taka fram,
að þetta er algert brot á öllum
fyrri reglum, enda sjá allir,
hvernig það' myndi enda, ef
menn fengju að flytja eignir
sínar eða heimanmund úr landi
í þeim gjaldeyri, sem verðmest-
ur er. Ef allar þær konur, sem
hafa gifzt Ameríkumönnum.
hefðu fengið að flytja með sér
svipaða fjárupphæð úr landinu
í dollurum, væri dollaraeignin
nú búin. En vitanlega eiga aðrar
konur heimtingu á að njóta
sama réttar og dóttir formanns
Nýbyggingarráðs.
Það má líka óhætt segja, að
slíkur útflutningur á gjaldeyri
er hvergi leyfður í löndum, sem
telja sé:r nauðsynlegt að hafa
einhverjar hömlur á gjaldeyri.
Ef menn fá undir sérstökum
kringumstæðum að flytja
eitthvað af eignum sínum til
útlanda, er það helzt með því
móti, að þeir fái útfluttan ár-
lega vissan hundraðshluta af
eigninni.
Það lýsir vissulega einstæðu
tillitsleysi, að maður, sem er
sérstaklega settur til að ráðstafa
gjaldeyri til kaupa á nauðsyn-
legum framleiðslutækjum, skuli
eiga hlut að því, að dýrmætasta
gjaldeyrinum sé ' ráðstafað á
svona hóflausan og óforsvara-
legan hátt. Það gerir líka að-
stöðu hans sízt betri, að skyld-
menni skuli eiga hlut að máli.
Fyrir þessa upphæð, sem þann-
ig hefir verið flutt úr landi,
hefði mátt fá nokkur hundruð
heyvinnuvéla, sem bændur
þarfnast stórlega, eða nokkur
hundruð þvottavéla, sem hús-
mæður þurfa að fá, svo að'að-
eins tvö dæmi séu nefnd.
Þegar sá maður, sem stjórnar-
liðið hefir sýnt mestan trúnað
í þessum efnum, fer þannig að,
er ekki undarlegt þó óbreyttir
heildsalar hafi reynt að fara,
sem þeir komust.
Þetta dæmi, sem hér er nefnt,
sýnir vel, hvernig stórgróða-
mennirnir fá ekki aðeins að fara
sínu fram undir verndarvæng
núv. Ríkisstjórnar, heldur njóta
beinlínis til þess aðstoðar henn-
ar. Skorturinn á dollurum, sem
þegar er að verða tilfinnanlegur,
mun ekki verða þungbærasta
reynsla alþýðunnar af því áður
en lýkur.
Veröur þurrmjólk framleidd í
mjólkurbúinu á Blönduosi?
Hið fyrirhujíaða mjólkurbú Sláturfélags
Austur-Húnvetninga verður sennilega tUbúið
næsta sumar.
Mikill áhugi fyrir aukinni mjólkurframleiðslu er ríkjandi í
þeim sauðfjárhéruðum, þar sem pestirnar hafa gert mestan usla.
Skilyrði til aukinnar nautgriparæktar hafa hins vegar verið slæm
í þessum héruðum norðanlands, þar sem engin mjólkurbú hafa
verið fyrir hendi til að vinna úr mjólkinni og enginn markaður
nærtækur til að selja mjólkina óunna.
Seyðfirzkir verka-
menn krefjast
stefnubreytingar
A fundi í verkamannafélagr-
inu Fram á Seyðisfirði, er hald-
inn var 22. f. m., var samþykkt
svohljóðandi tillaga varðandi
kaupgjaldsmálin:
„Verkamannafélagið „Fram“ á
Seyðisfirði samþykkir að skora
á Alþingi og ríkisstjórn að
vinna af alefli að því að auka
kaupmátt krónunnar til þess að
ekki þurfi að koma til sífelldra
grunnkaupshækkana sem nauð-
varnar gegn sívaxandi dýrtið
hjá launþegum í landinu, en
sem hljóta að hafa lamandi á-
hrif á heilbrigðan atvinnurekst-
ur til Iands og sjávar, auk þess
sem aukin verðbólga hlýtur,
þegar til lengdar lætur, að
stuðla að öryggisleysi hinna
vinnandi stétta Iandsins“.
Hér er vissulega borin fram
ré^t krafa af hálfu seyðfirzkra
verkamanna og þessi stefna
þeirra mun áreiðanlega eiga yf-
irgnæfandi fylgi að fagna með-
al verkalýðsstéttarinnar. En
hitt er eftir að sjá, hvort full-
trúar hennar í ríkisstjórninni
meta það meira að fylgja frain
óskum hennar en að vinna það
til samstarfs við braskarana að
fylgja áfram verðbólgustefn-
unni, sem er eingöngu til hags
fyrir þá.
Saltlaust í Ólafsvík
í Ólafsvík hefir aflazt vel, aS
undanförnu. Bátar þaðan hafa
fengið 9—11 smál. í róðri. Þar
hafa eins og í öðrum verstöðv-
um verið sérstaklega góðar
gæftir nú um langt skeið, erf
örðugleikar við að koma aflan-
um frá, hafa orðið þess valdandi,
að bátar hafa ekki alltaf getað
róið og munu hafa fallið niður
milli 10 og 20 róðrar að undan-
förnu af þeim sökum. Frysti-
húsið getur ekki tekið stanz-
laust á móti öllum þeim afla er
á land berst, en hins vegar
hefir Ólafsvíkingum reynzt ó-
kleift að fá fisktökuskip þang-
að. Saltlaust er og hvergi hefir
verið hægt að fá salt.
Innbrot í sprengi
efnageymslur
Nýlega var framiff innbrot í
sprengiefnageymslu Vega-
gerffar ríkisins, sem er inni í
Kleppsholti. Oeymsluhús
þetta er úr steinsteypu og
ramlega gert, aff hálfu leyti
grafið í jörff. En dyraumbún-
affur er úr tré og var hurffin
brotin upp. Stoliff var 150 raf-
magnshvellhettum, sem not-
affar eru til aff kveikja í
sprengiejfni, en ekki er vitaff
aff neinu sprengiefni hafi
veriff stoliff.
Þess sjást merki, að þjófarnir
hafa farið mjög óvarlega með
eld inni í geymsluhúsinu og má
merkilegt teljast, að ekki skyldi
hljótast stórkostlegt slys af
veru þeirra þar. Geymslan er
hólfuð í fjóra geymsluklefa, og
var sprengiefni geymt í tveim-
ur þeirra. Þjófarnir hafa leikið
þann leik að kveikja á eldspýt-
um í einum geymsluklefanum,
sem ekki var sprengiefni í að
vísu, en það var í klefanum við
hliðina. Hafa þeir meira að
segja kveikt þarna I heilum eld-
spýtnastokkum, og sáust þess
merki, að þeyr hafa brennt upp
úr ekki færri en sjö eldspýtna-
stokkum þarna í sprengiefna-
geymslunni. — Mál þetta er nú
í rannsókn hjá rannsóknarlög-
reglunnl.
ofu l\
9 A |
Til þess að bæta úr þessu er
nú verið að vinna að undirbún-
ingi tveggja mjólkurbúa Norðan
lands, annars á Blönduósi, og er
undirbúningi þess þegar langt á
veg komið, en hitt verður senni-
lega á Húsavík, en ennþá er
ekki að fullu gengið frá stofn-
un þess.
Mjólkurbúið á Blönduósi verð-
ur reist af Sláturfélagi Austur-
Húnvetninga, sem er sjálfstæð-
ur félagsskapur bænda, en er
þó í vissum tengslum við kaup-
félagið. Hafizt verður handa
um byggingarframkvæmdir
strax í vor og ætti mjólkurbú
þetta að geta tekið til starfa
sumarið eða haustið 1947.
Sveinn Tryggvason mjólkur-
fræðingur fer sennilega til út-
(Framhald ú 4. slðu).
Víkja Sóiheimar?
Á þingi í gær var upplýst, að
helst væri í ráði að byggja hið
fyrirhugaða útlendingagistihús,
sem stjórnin vill láta reisa, á
þríhyrningnum, sem er á milli
Tjarnargötu, Skothúsvegar og
Tjarnarinnar. Þarna er nú spít-
ali og barnaheimili auk annarra
bygginga, en allt verður þetta
að víkja fyrir gistihúsinu, ef
það verður byggt þarna.
Verði hafist handa um gisti-
húsbygginguna strax í sumar,
eins og stjórnin vill, verða vit-
anlega spítalinn og barnaheim-
ilið að fara þaðan, en óvíst er
um, hvort þau fá önnur húsa-
kynni-fyrst um sinn. Væri það
í góðu samræmi við annað hjá
ríkisstjórninni að fækka spítöl-
unum og barnaheimilunum í
bænum til að geta byggt yfir
útlendinga!
Strætisvagnadeil-
an leyst
Verkfalli strætisvagnabíl-
stjóri lauk í gær. Bæjarráð sam-
þykkti einróma að ganga að
miðlunartillögu þeirri, er sátta-
semjari Torfi Hjartarson hafði
lagt fram. Bifreiðastjórarnir
samþykktu að ganga að tillög-
unni á fundi í fyrrakvöld. Stræt-
isvagnarnir fóru því aftur af
stað um hádegi í gær.
Samkvæmt hinum nýja kaup-
samningi hækkar kaup vagn-
stjóra úr 525 kr. grunnlaun á
mánuði, upp í 612.50 kr. á mán-
uði, eftir tveggja ára starf.
Bætt úr saltleysi
Allir bátar, sem gerðir eru
út frá Keflavík, voru á sjó í
gær. Afli var nokkuð misjafn,
eins og hann hefir verið undan-
farna daga. Bátar hafa aflað
frá 16—30 skippund í róðri.
Saltskip var komiff til Kefla-
víkur í gær, en þar hefir verið
tilfinnanlegur saltskortur nú í
þessari einu aflahrotu, sem kom-
ið hefir á vertíðinni. Um nokk-
urt skeið að undanförnu má
heita, að saltlaust hafi verið.
V