Tíminn - 05.05.1946, Blaðsíða 1

30. árg.
Reykjavík, suimudagiim 5. maí 1946
77. felað
; RITSTJÓBI: >
| ÞÓRARINN ÞÓRARIN SSON í
: ÚTGEFANDI: J
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4378
! PRENTSMIÐJAN EDDA h.í.
,Stjórnarstefnan sam-
einar alla galla st jórn-
arflokkanna’
Nýja siðfræðin í
utanríkisþjónustunni
Ræða
BSjarna Ásgeirssonar
Bjarni Ásgeirsson
í dag fylgir Tímanum sér-
stakt aukablað, þar sem birt er
ræða Bjarna Ásgeirssonar í um-
ræð'unum um vantrauststillögu
Framsóknarmanna. Þótt þessi
snjalla ræða sé mörgum enn í
fersku minni, mun lestur henn-
ar áreiðanlega glöggva menn
enn betur á þeim málum, sem
hún fjallar um.
Tveir Svíþjóðarbátar
komnir til Norðurl
í fyrradag komu tveir nýir
bátar til Norðurlands frá Sví-
þjóð. Kom annar þeirra til Ak-
ureyrar og er hann fyrsti bátur-
inn af stærri gerðinni, sem kem-
ur til landsins. En þeir eru rúm-
lega 80 lestir að stærð. Eigend-
ur þessa báts eru Hr,einn Pálsson
og Haraldur Thorlacius í Hrísey.
Hinn báturinn, sem er 50 lest-
ir að stærð, kom til Aðalvíkur I
fyrradag.
Báðir bátarnir eru búnir öll-
um nýtízku tækjum og reynd-
úst prýðilega á leiðinni til ís-
lands.
Nýtt tónlistarfélag
Tónlistarfélag hefir nýlega
verið stofnað í Hafnarfirði.
Geta Hafnfirðingar gerzt styrkt-
armeðlimir gegn 170 króna árs-
gjaldi og fá í staðinn aðgang að
7 tónleikuiíi á ári, er félagið ætl-
ar að gangast fyrir. Á næstunni
verður skýrt ítarlegar frá stofn-
un félagsins hér í blaðinu og
birt ávarp frá því.
ERLENDAR FRÉTTIR
I STUTTU MÁLI
— Útanríkismálafundurinn í
París hefir enn ekki náð sam-
komulagi um ýms atriði friðar-
samningsins við Ítalíu, en hann
hefir undanfarið nær eingöngu
rætt um það mál.
— Óeirðir eru stöðugt miklar
í Palestínu síðan kunnugt varð
um tillögur brezk-amerísku
Palestínunefndarinnar.
— Samkomulag hefir náðst
milli stjórnar Irans og lepp-
stjórnarinnar í Asserbejdjan.
Enn hefir ekki frézt greinilega
af því.
1.
Utanríkisþjónustan virðist
vera að fá á sig sérstakan nýjan
blæ, sem er aðallega þess eðlis,
að enginn veit, hverju hann má
trúa. — Þetta er áberandi í um-
ræðum um herstöðvamálið. í út-
varpsumræðunum gaf forsætis-
ráðherrann þá yfirlýsingu, að
sagt hefði verið afdráttarlaust
nei við málaleitan Bandaríkj-
j anna um herstöðvar — og að
Bandaríkin hefðu látið mála-
leitan sína falla niður að
minnsta kosti í bili. —
En hljóðnemanum er ekki fyrr
lokað en tekið er að ræða her-
stöðvamálið á Alþingi í öðrum
dúr. — Þar halda kommúnistar
því fram, alveg gagnstætt því,
sem þjóðinni var sagt í útvarpið,
að neiið hafi ekki verið afdrátt-
arlaust, heldur aðeins nei við
herstöðvum urú langan tíma;
öllum öðrum leiðum hafi verið
haldið opnum. í annan stað var
og látið í veðri vaka, að beiðni
Bandaríkjanna væri ekki úr
sögunni — svo sem gefið hafði
verið í skyn tveim dögum áður.
Opinber tilkynning stjórnar
Bandaríkjanna um gang máls-
ins, nú birt þjóðinni í útvarpi og
blöðum, sýnir, að frásögn utan-
ríkisráðherrans um að málið sé
niður fallið að minnsta kosti í
bili, er orðum aukin. — Er leitt
til þess að vita, að þjóðin skuli
þannig á vegi stödd, að hún get-
ur ekki fengið örugga vitneskju
um það hvað satt er og rétt í
vandamestu utanríkismálum
hennar. —
II.
Það eru aðallega þrjár leiðir,
sem farnar eru til þess að birta
fyrir þjóð það, sem gerist í mik-
ilsverðum utanríkismálum
hennar,
1. Að birta öll þau skjöl, er
máli skipta um einstök stór-
mál, eftir að hlutaðeigandi
an um slíka birtingu. —
Að leggja skjölin fyrir þing-
menn, sem talið er sjálfsagt.
Að ríkisstjórnin gefi út op-
inbera tilkynningu um mál-
ið — á opnum þingfundi
eða á annan hátt.
Þessar leið má fara hverja
fyrir sig og einnig allar sam-
tímis.
Þegar tillaga mín um að rjúfa
leyndina í herstöðvamálinu kom
fram á Alþingi, — auk fjölda
fundarsamþykkta víðs vegar að
um sama efni, — átti ríkis-
stjórninni að vera það skiljan-
legt, án frekari vísbendinga,
hvaða vinnubrögð henni bar að
hafa í herstöðvamálinu. —
Ríkisstjórninni bar að gefa út
glögga tilkynningu í samráði við
stjórn Bandaríkjanna, þar sem
tekin væri af öll tvímæli um
gang málsins. — En í stað þess er
gefin út tilkynning ósamhljóða
tilkynningunni frá Bandaríkja-
stjórn.
Ríkisstjórninni bar að leggja
öll skjöl máisins fyrir þingmenn.
Þar með var öryggi fyrir því, að
tilkynning ríkisstjórnarinnar
væri efnislega rétt.
Ríkisstjórninni bar að ná sam-
komulagi um það við stjórn
Bandaríkjanna að birta skjöl
málsins, og. ef talið var, að ekki
mætti birta þau öll, þá sam-
komulag um það, hver þeirra
skyldu birt.
Með þessum vinnubrögðum
var þegar eitt allri tortryggni
og söguburði um gang málsins.
Þetta voru hin einu sæmandi
vinnubrögð.
III.
Ég bar fram þingsályktun
mína um herstöðvamálið, ef það
mætti verða til þess að leysa það
úr þeim viðjum ófremdar, sem
það var komið í og beina vinnu-
aðferðum stjórnarinnar inn á
sæmilegar brautir.
Þingsályktunin hljóðar þann-
á sannsögli, læt ég mig engu
skipta. Þessi þvættingur ráð-
herrans er samur, hvort sem er.
í þingsályktuninni er orðalagið
ótvírætt. „Á opnum þingfundi“
skai birta skýrsluna, sem hefir
verið gert að nokkru. En það er
lagt á vald ríkisstjórnarinnar
hvernig hún leggur símskeyti og
bréf fyrir þingið. Milli þessa
tvenns er þannig dregin skýr
markalína. Ráðherrann sá líka
fljótt, er á þetta var bent af Ey-
steini Jónssyni, að ekki var stætt
á því, að byggja rangfærsluna
á orðalagi .þingsályktunarinnar.
Hann flúði því til greinargerð-
arinnar fyrir ályktuninni. —
Hann las upp þessa setningu: „í
þingsályktuninni er gert ráð
fyrir því að öll símskeyti og bréf
snertandi herstöðvamálið verði
birt“.
Hér stendur „er gert ráð fyr-
ir“ (ekki að lagt sé fyrir) að
skjölin verði birt og vitanlega
er það bezta leiðin í málinu og
líklegt, að það fengist sam-
þykkt af Bandaríkjunum að
birta þau öll eða flest, ef að því
væri gengið.
En ég hafði vissulega hina
ýtrustu varfærni í huga. Ég
vildi ekki, hvorki í ályktuninni
sjálfri né greinargerðinni láta
þingið binda hendur ríkisstjórn-
arinnar framar því, sem málinu
hentaði bezt. —
Það sem hinn heiðarlegi og
sannsögli ráðherra ekki las úr
greinargerðinni, stendur þar
næst á eftir setningu sem hann
las. — Málsgreinin ósundur-
slitin og ófölsuð er þannig:
„í þingsályktunartillögunni
er gert ráð fyrir því, að öll
símskeyti og bréf snertandi
herstöðvamálið verði birt. —
Ég fæ ekki séð, að þetta feli
í sér neina hættu, enda virð-
ist það eitt géta, afstýrt því,
sem er enn alvarlegra og
Hermann Jónasson
hættulegra, að því fari fram
sem nú er. Sennilega verða og
tvær umræður um tillögu
þessa, og getur þá ríkis-
stjórnin skýrt málið fyrir
nefnd þeirri, er um málið
fjallar. Verður að sjálfsögðu
tekið fullt tillit til allrar rök-
studdrar varfærni um af-
greiðslu þess.“
Hér er svo ljóst talað, að eftir
að menn lesa þetta og bera sam-
an við orðalag þingsályktunar-
tillögunnar, þýðir engum að
reyna að bera á borð þær fals-
anir og þann þvætting, að í
samþykkt tillögunnar hafi falizt
hætta fyrir utanríkismálin!
En það hlýtur að vakna önn-
ur spurning í sambandi við mál-
flutning af þessu tagi: Hvernig
er sannleikanum um herstöðva-
málið sjálft háttað, — meðal
annars þeim þætti forsætisráð-
herrans, sem í myrkrum er hul-
inn — þegar þingsályktun, op-
inbert skjal, er tekin og skrökv-
NÝ FRAMBOÐ
Nýlega. hafa verið ákveðin
framboð fyrir Framsóknarflokk-
inn við Alþingiskosningarnar í
vor í þessum kjördæmum:
f Barðastrandasýslu: Halldór
Kristjánsson, bóndi á Kirkjubólir
í Önundarfirði.
Á Akureyri: Þorsteinn M.
Jónsson, skólastjóri.
Samsöngvar ntanfar-
arkórsins
Utanfarakór Samb, íslenzkra
karlakóra hefir haldið tvær
söngskemmtanir fyrir fullu húsi
og við ágætar undirtektir áheyr-
enda. Söngstjórar kórsins eru
Ingimundur Árnason og Jón
Halldórsson. Söngskráin er hin
sama og kórinn fer með til Norð-
urlanda og er hún að sjálf-
sögðu miðuð við Norðurlöndin
og þá sérstaklega íslands. Rögn-
valdur Sigurjónssoh píanósnill-
ingur annast undirleik í förinni,
en auk þess mun hann. leika ein-
leik á píanó, sem hann gerði og
á söngskemmtunum kórsins hér.
Lék hann verk eftir Prokofieff,
Chopin og Liszt með miklum
ágætum og við mikla hrifningu
áheyrenda. Kórinn fór utan með
Drottningunni í gærkvöldi.
GULLBRÚÐKAUP
Ingvar Pálmason alþingismað-
ur og kona hans, Margrét Finns-
dóttir, eiga gullbrúðkaup á
morgun.
Þau hjónin eru bæði stödd í
Reykjavík um þessar mundir og
búa í Garðastræti 39.
Tíminn biður þeim alls árn-
aðar af tilefni þessa dags.
(Framhald á 4. sió'i).
Nýjiuig í bókaútgáfaiini:
Bók eftir 24 íslenzka blaðamenn
kemur út næstu daga
Eftir Hermann Jónasson
2.
3.
þjóðir hafa komið sér sam-
NÝ TEGUND
AF DRENGSKAP
Það hafa myndazt ýms óskrif-
uð lög í útvarpsumræðum. Ein
voru þau og í samræmi við al-
mennar drengskaparreglur, að
þegar talað var í síðustu um-
ferð var ekki beint nýjum árás-
um gegn þeim andstæðingum,
sem ekki áttu þess kost að svara
oftar. —
í vantraustsumræðunum, sem
fóru fram nýlega, var það á-
berandi, að Ólafur Thors notaði
sér tímann alveg sérstaklega í
seinustu umferð til þess að hlaða
saman staðleysum og nýjum á-
rásum og fullyrðingum um þann
andstæðing, sem er úr Ieik við
umræðurnar. —
Þetta er ný tegund dreng-
skapar, — sem vert er að veita
athygli. —
ig:
„Alþingi ályktar að leggja
fyrir ríkisstjórnina að gefa
nú þegar nákvæma skýrslu á
OPNUM • ÞINGFUNDI um
hvað líður hinu svonefnda
herstöðvamáli. Skal ríkis-
stjórnin jafnframt leggja
fyrir Alþingi öll símskeyti og
bréf, sem farið hafa milli
hennar og fulltrúa erlendra
ríkja um mál þetta, og einn-
ig þau símskeyti og bréf um
sama mál, sem farið hafa
milli hennar og fulltrúa fs-
lands erlendis“.
í stað þess að taka leiðbein-
ingum mínum þakksamlega,
rýkur forsætisráðherra upp og
býr til í útvarpið heila skáld-
sögu um það, hvað í þingsálykt-
uninni felist. Það eigi að leggja
fyrir ríkisstjórnina að birta öll
skjöl málsins, án þess að fá
samþykki Bandaríkjastjórnar!
Hvort þessi skáldskapargerð
stafar af fljótfærni og þá mis-
skilningi á tillögunni eða skorti
Nú í vikunni mun koma út á
vegum Bókfellsútgáfunnar bók,
sem er skrifuð af 24 blaðamönn-
um og fjallar um hin margvís-
legustu efni. Tildrög og tilhögun
þessarar útgáfu eru þau, sem
hér segir:
Bókfellsútgáfan hefir lengi
haft hug á útgáfu slíkrar bókar,
en þar sem svipuð .hugmynd
hafði verið uppi á teningnum í
Blaðamannafélaginu, réðst hún
ekki í framkvæmdir fyrr en á
síðastl. hausti, er formaður
Blaðamannafélagsins skýrði for-
stjóra Bókfells frá því, að félag-
ið hefði ekkert á móti slíkri út-
gáfu. Eftir seinustu áramót sneri
útgáfan sér til Vilhjálms S. Vil-
hjálmssonar, og bað hann að
taka að sér ritstjórn slíkrar bók-
ar og tók hann starfið að sér.
Var þá þegar hafinn undirbún-
ingur útgáfunnar. Var um 28
blaðamönnum skrifað bréf og
þeim gefinn kostur á að leggja
til efni í bókina. Var ákveðið að
takmarka rúm hvers þeirra við
eina örk, en þeim sett alveg í
sjálfsvald um hvað þeir skrif-
uðu. Alls bárust á, tilsettum
tíma ritgerðir frá 24 blaðamönn-
um, en í bókinni eru alls 25 rit-
gerðir og eitt kvæði að auki, sem
tekið var vegna sérstaks efnis
þess.
Til frefeári glöggvunar skal
hér nú skýrt frá efni bókarinn-
ar, en það er á þessa leið: Inn-
gangsorð um blaðamennsku ís-
lendinga og almennt, eftir rit-
stjórann, „Einn komst lífs af“,
eftir Árna Óla. „Baráttan við
dyraverði,“ eftir Þorstein Jós-
efsson, „Fráfall Skapta Stefáns-
sonar,“ eftir Þórarinn
Þórarinsson, „Viðtal með
vísitölu,“ eftir Karl ísfeld.
„Fyrsta hnattflugið,“ eftir Axel
Thorsteinsson, „Prentari talar
um prentlist og blaðamenn,“
eftir Vilhj. S. Vilhjálmss. „Upp-
lýsingamálaráðuneyti Breta,“
eftir Bjarna Guðmundsson,
„Minningar úr Englandsför,“
eftir Ólaf við Faxafen, „Þing-
fundurinn 16. jún'í 1944,“ eftir
Jón Kjartansson, „Sumarnóttin
fyrsta á Fljótsdalsheiði," eftir
Jón Bjarnason, „Nýskipun í
Höfðakaupstað,“ eftir Jens
Benediktsson, „Þrjár mannlýs-
ingar,“ eftir Jónas Jónsson,
„Saga um sögur,“ eftir Jón H.
Guðmundsson, „íslenzk menn-
ing Sigurðar Nordal,“ eftir Pál
Steingrímsson, „Heimsókn í
Hvíta húsið,“ eftir Ivar Guð-
mundsson, „Bannför 1908,“ eft-
ir Ingimar Eydal, „Hvert á að
senda líkið?“, eftir Herstein
Pálsson, „Ættartaugar,“ eftir
Jónas Þorbergsson, „Þegar Guð-
rún á Björgum dó,“ eftir Valtý
Stefánsson, „Okkar Pétur,“ eft-
ir Árna Jþnsson frá Múla, „Þeg-
ar ég kom aftur til Berlínar,“
eftir Einar Olgeirsson, „Eyjar í
Álögum,“ eftir Thorólf Smith
„Svaðrlför á Grímseyjarsundi,"
eftir Jón Helgason, „Á Picca-
dilly,“ eftir Sigurð Benedikts-
son, „Segðu tætingsliðinu að
stoppa dansinn," oftir Hannes
á Horninu, „Skipafréttir,“ kvæði
eftir Karl ísfeld. — Og loks höf-
undatal, með myndum af öllum
höfundum og æviatriðum þeirra.
Flestum greinuhum fylgja
margar myndir og er því mikill
fjöldi mynda í bókinni. — Alls
er Blaðamannabókin 20 arkir að
stærð og hefir ekkert verið til
þess sparað að gei’a hana sem
bezt úr garði. Bókfellsútgáfan
hefir í hyggju að halda þessari
útgáfu áfrarn, ef vel tekst til
með þessa fyrstu tilraun, svo að
eitt slíkt safnrit komi út á ári._.