Tíminn - 07.06.1946, Blaðsíða 3

100. blað
TtmiVTV, föstMdaginn 7. júní 1946
3
Heitið á Morgunblaðið
í Morgunblaðinu í gær er framleiðslu þeirra, aðdrætti, op-
grein, sem heitir „Kostaboð
Framsóknar".
Ég get ekki skilið þá, grein
öðru vísi en svo, að blaðið vilji
telja smábændum trú um það,
að þeir græði á verðbólgu þeirri,
sem nú er, og hlytu að tapa á
niðurfærslu hennar.
Hér er um mikið mál að ræða,
sem að sjálfsögðu verður þraut-
rætt frá öllum hliðum betur en
orðið er. En til þess, að auðvelda
og greiða fyrir frekari athugun
málsins heiti ég á Morgunblaðið
að svara þessum spurningum
ákveðið og refjalaust:
1. Mun ekki verðbólgan hafa
áhrif á afkomu bænda gegnum
fleira en afurðaverð og kaup-
gjald, t. d. kostnað við að selja
inber gjöld o. fl.?
2. Eru líkur til að núverandi
verðlag haldist framvegis?
3. Hvaða ráðstafanir hugsar
Mbl. sér að gera til þess að
tryggja sparifé manna og kaup-
mátt þess, ef verðlag er ekki
fært niður?
4. Álítur Mbl., að bændur fái
nú svo hátt afurðaverð, að það
sé í samræmi við verðbólguna
að öðru leyti?
Ég geri ráð fyrir því, að bænd-
ur vilji almennt hafa þessi sjón-
armið til hliðsjónar, þegar þeir
greiða atkvæði 30. júní og Mbl.
sé því ljúft að svara strax á
morgun. Annað verður því virt
til undanbragða og afsláttar.
Halldór Kristjánsson.
Fyrirlestrar um
dulræn fræði
Árin 1931—’38 kom á hverju
sumri Englendingur að nafni
Edvin Bolt hingað til lands. —
Hann kom á vegum Guðspeki-
félagsins til að flytja fyrir-
lestra um dulræn efni.
Þeir, sem á hann vildu hlusta,
söfnuðust þá saman og dvöldu,
ásamt honum, í einhverju sum-
argistihúsi í sveit í eina viku.
Þar flutti herra Bolt tvo fyrir-
lestra á dag, annan á morgn-
ana, en hinn á kvöldin, þess á
milli skemmtu menn sér eftir
föngum, eins og gengur í sum-
arleyfum upp í sveit. — Þetta
var nefnt „cumarskólinn".
Þannig lagaður „sumarskóli",
með sama kennara, var þá
einnig haldínn í hinum Norð-
urlöndunum, Danmörku, Noregi
og Svíþjóð. Á stríðsárunum
lagðist þessi starfsemi niður.
Þau árin var herra Bolt starfs-
maður enska ríkisins, ferðaðist
milli ensku hermannadeildanna
og flutti fyrirlestra, oft marga
á dag.
Nú er von um að fá herra
Bolt hingað í sumar. Ráðgert
er, að hann komi fyrstu daga n.
m. — Og svo að þeir, sem á
hann vilja hlusta, fái enn eitt
tækifæri til að vera í „sumar-
skóla“ hjá honum, hefir verið
samið við skólastjóra, Guðmund
Gíslason, Reykjum í Hrútafirði,
um vikudvöl þar fyrir hóp
manna. — Dagana frá 14.—11
júlí verður dvalið þar. Allir eru
velkomnir, sem kynna vilja sér
hin dulrænu fræði.. Herra Bolt
mun flytja tvo fyrirlestra á dag
eins og áður. Mun hann ræða
um dulræna lífeðlisfræði, ó-
sýnilega hjálpendur o. fl. Er
indin verða þýdd á íslenzku.
Eftir miðjan júlí mun herra
Bolt flytja nokkra fyrirlestra
hér í bænum, svo þeir, sem ekki
geta komizt norður að Reykjum,
fái tækifæri til að hlusta á
hann.
Nánari upplýsingar um „sum-
arskólann“ veitir nefnd sú, er
kosin var á aðalfundi íslands
deildar Guðspekifélagsins til að
annast framkvæmdir í þessu
máli, en hana skipa: Axel Kaab-
er, sími 3389, Guðrún Indriðad.,
sími 4600, Ólína Þorsteinsdóttir,
sími 5689 og Zóphónías Péturs-
son, sími 1724.
Þeir, sem vilja taka þátt
ferðinni norður eða hlusta á
fyrirlestra hér, eru vinsamlega
beðnir að tilkynna það ein
hverjum nefndarmanna sem
fyrst — og eigi síðar en 15. þ. m.
St. B.
Reynslan sannar þó hins veg-
ar, að almenningur er yfirleitt
svo skynsamur að spara sér út-
gjöld með því að skipta við sam-
vinnufélögin. Skýrslur norsku
samvinnufélaganna um mörg
herrans ár sýna það ljóslega,
að samvinnumenn hafa þannig
sparað margar tugi milljóna
króna. Kaupmenn og heildsal-
ar ættu því sízt að undrast yfir
útbreiðslu samvinnustefnunnar.
Hún hefir sínar heilbrigðu og
djúpstæðu orsakir.
Það er víst rétt að taka það
fram, að norskir samvinnumenn
hafa enga löngun til að angra
kaupmannastéttina. En hitt
verður henni að skiljast, að það
er alger miskilningur, að hún
hafi nokkru sinni, eða muni
nokkurn tíma öðlast ævarandi
einkarétt til að kaupa vörur og
selja til neytendanna. Einnig
er það misskilningur að segja
með miklum fjálgleik,, að
stefna, sem óumdeilanlega hef-
ir mjög mörgum umbótum komið
til leiðar í landinu, sé réttlaus
og skuli útstrikast. Frjáls verzl-
un er, sem kunnugt er, ekki
eldri en hundrað ára um þessar
mundir í Noregi og í kjölfar
hennar kom samvinnuhreyfing-
in. Og hver sú stefna, sem þann-
ig hefir unnið og starfað í þágu
almennings, til hagsbóta fyrir
hann, svo að ekki sé meira sagt,
á að minnsta kosti heimtingu
á, að rætt sé um gildi hennar
af fullri sanngirni og dómar séu
ekki uppkveðnir af þröngsýni
og rakalaust. Heildsalar og milli-
liðir gætu gjarna gengið um
dyrnar dálítið hljóðlegar og hæg
ar. Og hinir „nýtízku“ viðskipta-
sérfræðingar þeirra gætu gjarna
verið lítið eitt raunhæfari og
sannari í orðum sínum og dóm-
um. En fólkið hefir, sem betur
fer, heilbrigða dómgreind og
hefir einnig hlotið margs kon
ar reynslu í friði og stríði. Er
sú hin síðari vissulega ekki lít-
ilvægari. Þess vegna fylkir það
sér líka um samvinnustefnuna,
einhuga og samtaka, og dyrn-
ar standa því opnar.
Þannig farast hinu norska
samvinnublaði orð.
HANS MARTIN:
SKIN OG SKÚRIR
Hann horfir á eftir dóttur sinni og spyr sjálfan sig, hvað hafi
gerzt. Hann ætlar að síma til Lúsíu, þegar hann kemur til
Rotterdam ....
Maríanna reikar fram og aftur um húsið og garðinn. Hún getur
ekkert tekið sér fyrir hendur. Hún leggur leið sína jafnvel út í
básinn til asnans og klappar honum og klórar. Og hún kallar á
Sóma, sem að vísu dinglar rófunni, en heldur sig samt í hæfilegri
fjarlægð.
Hún veit ekki, hvað hún á til bragðs að taka. Auðvitað gæti
hún hringt til gömlu kunningjanna, því að þeir tækju henni tveim
höndum. Teboð, spilamennska, búðargöngur, samkvæmi, dans-
leikir .... nóg af slíku. En hún getur ekki fengið sig til þess —
og hún vill það ekki heldur. Hún er búin að fá sig fullsadda af
þessu þróttlausa lífi — öllu þessu slaðri um trúlofanir, grammó-
fónplötur, kjóla, bifreiðategundir og hljómsveitir — allri þessari
takmarkalausu yfirborðsmennsku.
En ef hún hafnar 'þessu — hvað getur hún gert í staðinn?
Það er byrjað að rigna .... Maríanna sækir regnkápuna sína
og heldur af stað út í rigninguna — gengur eins hratt og hún
getur. Regnið lemur andlitið á henni. En hún heldur eigi að síður
beint af augum. Hún ætlar að ganga sig þreytta í dynjandi rign-
ingunni ....
„Komdu sæl, Maríanna. Ert þú ein á ferli í þessu óveðri?“ er
allt í einu sagt rétt hjá henni.
„Ne-ei — Hans van Aalsten .... Það eru orðin ein fjögur ár
s.íðan við sáumst síðast.“
„Við höfum varla sézt síðan við vorum saman I skóla. En þá
urðum við líka oft samferða með lestinni."
„Og nú ert þú orðinn enskukennari?“
„Já — ég er orðinn kennari við lýðmenntaskólann í Gouda. En
nú er ég í páskaleyfi . :.. Við skulum annars forða okkur í skjól
— þó að þú virðist ekki kippa þér upp við úrkomuna.“
, „Ég gat ekki haldizt við heima — af því fór ég út í þetta
veður.“
„Satt að segja fór ég líka út í hálfgerðum leiðindum. Eigum
við ekki annars að skjótast þarna inn í veitingahúsið og fá okkur
tesopa?"
„Nei, þakka þér fyrir. En ef þú vllt koma með mér, þó að rigni,
þá er ég þér þakklát?*
Það er stytt upp, þegar þau snúa heim á leið.
„Ertu íþróttamaður, Hans?“ spyr hún.
„Við róum oft og siglum á vötnunum við Rewijk.“
„Já, einmitt .... Ertu hættur að leika tennis?"
„Ekki alveg. En mér hefir samt farið aftur. Áður fyrr vorum
við Sjoerd saman í tennis — þú manst auðvitað eftir honum?
Nú er hann kominn til Batavíu ....“
„Heyrðu, Hans — komdu til mín í dag, ef þú nennir. Við skulum
reyna, hvort okkar er seigara í tennis.“
„Já, þakka þér fyrir.“
Svo kveðjast þau. Á heimleiðinni verður henni hugsað til lið-
inna ára ....
ÁTTUNDI KAFLI.
Hættir mannanna eru öðru vísi austur i Bataviu lieldur en
heima í Hollandi. Sjoerd á erfitt með að fella sig við þá. Hið
ytra form er hér i hávegum haft. Hann verður sífellt að gæta
þess að sýna yfirmönnunum og mönnunum, sem fá hærra kaup
en þorrinn, sérstaka virðingu. Hann kann þessu illa. Honum
finnst þetta heimskulegt, stundum beinlínis ranglátt.
í skrifstofunum ríkir þessi andi einnig í almætti sínu .... For-
stjórinn segir .... með öðrum orðum skipun. Og ef Sjoerd segir
að hann hafi þegar gert það, sem nú er verið að leggja fyrir
hann, þá hljóðar svarið eitthvað á þessa leið: „Kemur ekki mál-
inu við — gerið það þá aftur. Við þolum enga framhleypni hér
Hér skal allt vera eins og forstjórinn segir.“
Og svo er hurð skellt að stöfum, og Sjoerd er einn eftir í hvít
málaðri skrifstofu sinni. Það er sterkjuhiti — svitinn rennur
niður enni, kinnar og háls .... Jæja — bezt að skrifa í herrans
nafni annað bréf um hið sama og í gær ....
Morguninn eftir hringir síminn. „Inn til forstjórans.“ Og hann
er ekki fyrr kominn inn fyrir dyr forstjórans en hann fær þaö
framan í sig: „Hvernig 1 ósköpunum stendur á því, að yður dettur
í hug að skrifa dag eftir dag bréf um hið sama? Hvaða gagn

Frá Þjóðhátíðarnefnd
Reykjavíkurbæjar
Þjóðhátíðarnefnd Reykjavíkurbæjar hefir ákveðið að
þeir, sem kynnu að óska eftir að hafa veitingar við útir
hátíðahöldin í Hljómskálagarðinum að kvöldi hins 17. júní
n. k„ verði að sækja um leyfi þar að lútandi til nefnd-
arinnar og fá samþykki hennar um fyrirkomulag og stað
veitinganna. — Öðrum en þeim, sem hafa slíkt leyfi nefnd-
arinnar, verður ekki leyft að hafa veitingar við hátíða-
höldin.
FYLGIST MEÐ
Allir, sem fylgjast vilja með
almennum málum, verðað' lesa
TÍMANN.
Þið, sem í strjálbýlinu búið,
hvort heldur er við sjó eða 1
sveit Minnist þess, að Tíminn
er ykkar málgagn og málsvari.
Móðir mín,
Valgerður Bárðardóttir,
Vík í Mýrdal,
sem andaðist föstudaginn 31. maí, verður jarðsungin frá
heimili sínu laugardaginn 8. júní, kl. 1 e. h.
Fyrir mína hönd, ættingja og vina.
GUÐLAUGUR JÓNSSON, Vík í Výrdal.
Byggingaráöstefnan 1946
verður sett í Sjómannaskólanum laugardaginn 8.
þ. m. kl. 2 e. h.
Fulltrúar vitji aðgöngumiða sinna og dagskrár
ráðstefnunnar á skrifstofu Landssambands iðnað-
armanna í Kirkjuhvoli á morgun kl. 9—12 f. h.
L. C. Smith & Corona Typewriters, Inc. geta nú aftur af-
greitt hinar vel þekktu
L. C. SMITH UITVÉLAR.
Einkaumboð:
Sambaud ísl. samvmnnfélaga.
Formaður Þjóðhátíðaniefndar
Reykjavíknrbæjar.
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
Bygginga-
meistarar
Tekið verður á móti moldarfyllingu á öskuhaugana
við Grandaveg. Menn verða á staðnum að taka á
móti henni. «
Fyrir fyllingu, er þeir telja hæfa, verður greitt 5,00
kr. fyrir hvern bíl, miðað við 5 tunnu hlass. Tipp-
menn fylgjast með því, hvað hver bíll kemur með
og tilkynna skrifstofu minni. — Greiðsla fer fram
vikulega.
Bæjraverkfræðingur.
Áfengisverzlun ríkisins.
Vegna sumarleyfa
verður aðalskrifstofa Áfengisverzlunar ríkis-
ins Skólavörðustíg 12, ásamt iðnaðar og lyfja-
deild, lokað frá mánudegi 8. júlí til mánudags
22. júli næstkomandi. Sérstaklega er vakin
athygli á lokun iðnaðar- og lyfjadeildar hina
tilgreindu daga, 8.—22. júlí.
AÐALFUNDUR
Kaupfélags Hafnfirðinga
verður haldinn sunnudaginn 16. júní kl. 2,30 e. h. í Bæjar-
bíó.
Dagskrá:
1. Samkvæmt félagslögum.
2. Önnur mál.
3. Erindi um samvinnumál,
4. Kvikmynd.
Sjjóraln.