Tíminn - 02.08.1946, Blaðsíða 3

138. blað
TÍMIIVIV, föstMdaglim 2. ágást 1946
3
llanarmiimlii&'.
GUOBRANDUR
hómli að
Guðbrandur Björnsson óðals-
bóndi að Heydalsá í Stranda-
sýslu andaðist 2. f. m. á Lands-
spítalanum í Reykjavík eftir
langa legu. — Hann var fædd-
ur 14. maí 1889, að Smáhömrum
við Steingrímsfjörð, sonur hjón-
anna þar, Björns Halldórssonar,
sem látinn er fyrir nokkrum ár-
um, og Matthildar Benedikts-
dóttur, sem enn er á lífi og
verður 99 ára í sumar. Guð-
brandur Björnsson ólst upp hjá
foreldrum sínum að Smá-
hömrum, heimili, sem var víð-
þekkt fyrir mikla starfsemi,
rausn og myndarskap í hví-
vetna.
Björn Halldórsson var sveit-
arhöfðingi í þess orðs beztu
merkingu, stjórnsamur, hygg-
inn og einbeittur mjög — en
jafnframt réttsýnn og mildur.
Á uppvaxtarárum Guðbrand-
ar var mikið útræði frá Smá-
hömrum og stundaði faðir hans
mjög sjósókn samhliða miklum
landbúskap.
Þegar Guðbrandur Björnsson
var nýlega fermdur, fól faðir
hans honum formennsku — og
mun það fátítt að svo ungum
manni sé trúað fyrir slíkum
vanda. En þeir, sem þekktu
Björn Halldórsson, vit& það
gerla, að þetta verk mundi hann
ekki hafa falið syni sínum, ef
hann hefði ekki vitað af raun
til hvers honum var þá þegar
treystandi.
Guðbrandur brást heldur ekki
þessu trausti, hann var og alla
ævi talinn, af þeim, sem bezt
til þekktu, einn aflasælasti og
öruggasti formaðurinn við
Steingrímsfjörð. —
En hugur Guðbrandar Björns-
sonar hneigðist engu minna að
landbúskap. Hann gekk í Hvann-
eyrarskóla og útskrifaðist það-
an. — Árið 1915 gekk Guö-
brandur Björnsson að eiga
Ragnheiði Guðmundsdóttur frá
Ófeigsfirði, ágætis konu, sem
hún á og ætt til. Hún reyndist
manni sínum traustur félagi og
förunautur, hún fylgdi honum
suður til þess að stunda hann
þar sjúkan — og flutti hann
heim til hinztu hvíldar. —
Þau Guðbrandur og Ragnhild-
BJÖRNSSON,
Heydalsá.
ur bjuggu fyrsta búskaparár sitt
að Hvalsá, — en fluttust síðan
að Heydalsá og bjuggu þar æ
síðan. Þeim, varð ellefu barna
auðið og eru tíu þeirra á lífi —
Guðbrandur á Heydalsá.
öll hin mannvænlegustu. Ýms
barnanna voru um skeið mjög
heilsuveil, og var því sem öðru
mætt með umhyggju og karl-
mannslund. — Það er mikið
ævistarf að koma til manns svo
stórum barnahóp og gera það
með myndarskap. En Guðbrandi
og Ragnheiði fórst það vel úr
hendi, enda voru þau einatt
samhent. Hann stundaði land-
búskapinn með engu minni
dugnaði og myndarskap en
sjósóknina. Hann stækkaði tún-
ig og sléttaði, byggði og gerði
jörðinni til góða alla tíð, enda
mun Heydalsá lengi bera
merki atorku hans. Guðbrand-
ur stundaði sjósókn stundum
fyrir vorannir, en einkum þó eft-
ir að mestu sumarönnum við
landbúskap lauk, og sá hlutur,
sem hann þannig dró í búið,
var 'svo stór, að oft sætti furðu.
Það hafa sagt mér sannorðir
menn og glöggir, að þeir hafi
sjaldan séð skemmtilegri hand-
tök en Guðbrandar Björnsson-
ar, þegar hann gekk til vinnu,
hvort sem var á sjó eða landi.
Þannig starfaði Guðbrandur á
Heydalsá og var þó heilsuveill
maður síðari hluta ævinnar. —
En þau hjónin á Heydalsá
áttu, þrátt fyrir allan barna-
hópinn og eljusemina, aldrei
(Framhald á 4. síöu).
Nú varð löng þögn. Nicola
horfði angurværum augum út á
gáraðan hafflötinn og sagði
loks:
— Gott og vel, ég skál koma.
Þessi atburður var inngangur-
inn að forsetakjöri Enrico de
Nicola. Hann fékk 396 af 504
atkvæðum þingmannanna, og
flestir þeirra, sem ekki kusu
hann, voru þó í hjarta sínu
ánægðir með úrslitin.
Utan Ítalíu komu þessar kosn-
ingar eflaust mörgum á óvart.
Menn höfðu búist við því að
einhverjar af gömlu hetjunum,
t. d. Orlando eða Nitti, yrðu
kosnir til forseta. Enginn mundi
eftir því, að Nicola var til.
Samt kom brátt í ljós, að
kosningunni og embættisveit-
ingunni lokinni, að Nicola var
eini maðurinn, sem hinir þrír
flokkar gátu • sameinast um,
þrátt fyrir innbyrðis deilur og
ósamkomulag. Ástæðan til þess,
að þeir vildu láta hann bjóða
sig fram við forsetakjörið var
sú, að hann hafði verið síðasti
forseti stjórhardeildarinnnar,
áður en „il duce“ tók völdin í
sínar hendur. Samt vakti það
furðu margra, að kommúnist-
arnir skyldu verá samþykkir
þessari málaleitan.
Þeir höfðu gagnrýnt mjög
framkomu Nicola fyrst eftir að
Ítalía öðlaðist frelsið á ný, og
að þvi er ég bezt veit, var það
Togliatti, foringi flokksins, sem
sagði þessi beizku orð í hans
garö: — Segja má um Nicola,
að hann hafi að minnsta kosti
ekki gert neitt rangt, því að
sannleikurinn er sá, að hann
hefir ekkert gert. — í málgögn-
um kommúnista var hann hvað
eftir annað kallaður: „maður-
inn með steinhjartað". En lík-
lega hafa þeir siðar komið auga
á óréttmæti þessarar lýsingar.
Hann hafði vakið fádæma
hrifningu hjá frjálslyndu flokk-
unum í kosningahríðinni miklu
árið 1920, þegar fasisminn barði
í fyrsta skipti svo teljandi sé á
hlið Rómaborgar. Þá hafði
hann blásið andstæðingum hans
kjark í brjóst með orðum eins
og þessum: — Við munum finna,
hvernig ástin til lands okkar,
fæðingarstaða okkar og grafa
feðra okkar vex og verður feg-
urri og hlýrri, eftir því sem
hættan færist nær. Atkvæða-
fjöldi hans varð líka til þess, að
hann var kosinn forseti stjórn-
ardeildarinnar í stað Orlandos.
En þegar Mussolini minntist á
það í einni af þrumuræðum sín-
um, að bezt myndi að ryðja öll-
(Framhald á 4. siöu).
HANS MARTIN:
SKIN OG SKÚRIR
Wijdeveld sezt hjá hundinum og strýkur úfið bak hans. En
Sómi hreyfir sig ekki. Wijdeveld verður litið í augu hans, stór og
brún. En þau eru mjög annarleg í kvöld.
Wijdeveld þreifar á brjósti hundsins. Það er undarlega kalt, og
hjartslátturinn er slitróttur. Wijdeveld stendur upp og sækir
tvo hitapoka til þess að ylja vini sínum.
„Er þetta skárra?“ segir hann.
Hundurinn hreyfir framlappirnar ofurlitið og rennir til aug-
unum. „Ég ætla að sitja dálitla stund hjá. þér,“ segir Wijde-
veld hálfhátt.
Hann klappar hundinum mjúklega .... Já — þau eru orðin
fjórtán árin, og stundum hefir verið friður og stundum styrjöld,
stundum velgengni og stundum upplausn og öngþveiti. Fyrrum
ráku veizlurnar hver aðra — en þess á milli átti hann friðsæl-
ar stundir með hundinum sínum, sem þá var ungur og kátur og
léttur í spori. Nú er allt hljóðnað — veizlurnar úr sögunni, og
hundurinn farlama. Hann saknar ekki veizlnanna og alls þess yf-
irlætis, sem þeim fylgdi. En það veldur honum sárum harmi, ef
hundurinn hans er nú að deyja ....
Hann starir út í bláinn. Allt er dæmt til þess að deyja og
hverfa — í þjáningu. Hann hefir þegar misst margt — Karel,
Lúsíu, ef til vill Maríönnu — þau eru horfin honum á svipaðan
hátt og skipin, sem nú liggja auð og yfirgefin og undirorpin eyði-
leggingu á Oude Maas ....
Hann hrekkur upp af þessum hugsunum við það, að þurr tunga
sleikir á honum handarbakið. Hann lítur við — og í sömu andrá
fer titringur um líkama hundsins, klærnar glennast út, höfuðið
reigist aftur á bak ....
Wijdeveld stendur upp og hagræðir hinu andvana líki hunds-
ins á legubekknum. Síðan krýpur hann á kné. Þannig liggur
hann um stund. Allt í einu byrja tárin að streyma úr augum
hans — hljóðalaust, ekkalaust ....
*
Morguninn eftir finna Janni og Hettý föður sinn sofandi við
kaldan arininn. Brekánið hefir verið dregið alveg yfir hundinn
á legubekknum.
„Vaknaðu, pabbi. Hefirðu sofið hér í alla nótt?“
Hann horfir seinlega í kringum sig. Loks staðnæmast augu
hans við brekánið á legubekknum.
„Sómi dó í nótt,“ segir hann lágt.
Janni og Hettý líta hvort á annað. Loks rýfur Hettý þögnina:
„Þú skalt hátta og hvíla þig, pabbi. Þú getur orðið veikur.“
„Ætlar þú þá að fara einn, Janni?“
„Já. Ég síma til þín um hádegisbiliö."
„Og Sómi?“
„Getum við ekki grafið hann í garðinum? Hann lá svo oft
undir stóra þyrnitrénu, þegar sólskin var. Jakob getur smíðað
kistu utan um hann. Og svo látum við stein á gröfina.“
Wijdeveld kinkar kolli. „Ég samþykki það.“
Svo reikar hann inn í svefnherbergi sitt, og þar staðnæmist
hann ráðþrota á miðju gólfi. Hettý fer á eftir honum.
„Viltu ekki fá hitapoka til þess að ylja þér, Þér er hrollkalt?"
„Jú, þakka þér fyrir.“
„Hvar er hann?“
„Það eru tveir hitapokar hjá Sóma.“
Og Wijdeveld sezt á rúmstokkinn og stynur þungan.
*
„Hvaðan ber þig að?“ spyr van Aalsten, þegar Hans sonur hans
kemur inn í boðrstofuna.
„Má ég borða hjá ykkur?“ spyr Hans.
„Ertu ekki að kenna?“
„Nei — ég fékk vikuleyfi. Ég er búinn að ofþreyta mig. Ég
bý hjá Wijdeveld þessa daga — því að Maríanna er farin frá
mér . ...“
„Farin frá þér?“
„Já — hún gat ekki afborið þetta lengur. Allt var þrautleiðin-
legt, smásmuglegt, fátæklegt ....“
Van Aalsten tyggur í gríð og ergi. Það er einmitt þetta, sem
hann hefir alltaf átt von á.
,,ímyndun,“ segir Kóra. „Ég þekki þetta sjálf. Mig hefir meira
að segja stundum langað til þess að hlaupast brott frá öllu sam-
an. En ég hefi ekki haft ráð á því .... En láttu þétta ekki á þig
fá — hún kemur aftur.“
„Ætlarðu að sættast við hana, þó að hún komi aftur?“ spyr
íaðir hans.
„Auðvitað gerir hann það,“ grípur Kóra fram í. „Maríanna
er góð og ástúðleg kona, og Hans ætti a?J þakka guði fyri-r að
hafa eignazt jafn góða konu og hún er.“
Van Aalsten ræskir sig.
„Auðvitað gerir hann það, Jóhann,“ segir Kóra aftur. „Hans
lærir kannske mest sjálfur á þessu uppátæki hennar — og þú
ættir meira að segja að geta lært af því líka. Þið ættuð' báðir
tveir að gefa meiri gaum að lífinu og lystisemdum þess heldur
en þið gerið.“
„Þú ætlar þó ekki að strjúka frá pabba?“ spyr Loet.
Það léttir heldur yfir þeim við þessa spurningu, og þau hlæja
— nema Hans.
„Wijdeveld ætlar að styrkja okkur með fjárframlögum, þegar
Maríanna kemur aftur,“ segir Hans.
„Það er gott — það hefði hann átt að bjóða ykkur fyrir löngu,“
segir Kóra.
„Það gerði hann líka oftar en einu sinni — en ég vildi ekki
þekkjast boð hans,“ svarar Hans.
„Það var heimskulegt af þér,“ segir móðir hans.
„Ég fer héðan, ef þú starir svona á mig,“ segir Hans snögg-
lega og ýtir frá sér stólnum. Alltaf snýst allt um þessa hölvaöa
peninga.“
llöfiim fyrirli^jandi liinar ágætu
SYLVIA
skilvindur
■ eftlrtöldum stærðuui:
65 lltra
IOO —
135 —
Samband ísl. samvinnufálaga
i Tilkynning
Viðskiptaráð hefir ákveðið að hámarksálagning á inn-
lendan olíufatnað skuli vera 25%. —
Hámarksálagning á innfluttan olíufatnað er sem hér
segir:
í heildsölu ............................. ll%
í smásölu:
a. þegar keypt er af innlendum helld-
sölubirgðum • ..................... 25%
b. þegar keypt er frá útlöndum ...... 35%
Með tilkynningu þessari er úr gildi felld tilkynning
viðskiptaráðs nr. 28 frá 21. júlí 1944. —
Reykjavík, 29. júlí 1946.
Vcrðlagsstjóriiin.
TlMANN
vantar unglinga
til aö bera út blaðið í eftirtalin hverfi:
Austurstræti,
Skólavörðustíg,
Lindargötu.
GOTT KAUP.
Afgreiðsla Tímans
Sími 2323. Lindargötu 9 A.
"tilkynning
Vegna dýpkunar vestan við Ægisgarð verður að
flytja báta frá vesturhlið garðsins. Bátaeigendur
snúi sér strax til Þorvarðar Björnssonar yfirhafn-
sögumanns.
ReykjavíK, 31. júlí 1946.
HAFNARSTJÓRI.
Orðsending
til innheimtumanna Timans.
Innheimtumenn Tímans eru vinsamlega beðnir aö
senda áskriftargjöld blaðsins hið allra fyrsta.
Gjalddagi var 1. júlí.
*
Verð blaðsins utan Reykjavikur og Hafnarfjarðar, er
kr. 45,00.
Innheimta Tímans.