Tíminn - 03.08.1946, Blaðsíða 2

2
TtMIIVIV, langardaginn 3. ágúst 1946
139. blað
Hvað líður efndunum?
í kosningataaráttunni í vor
var að vonum rætt talsvert um
hinn mikla gróða, sem heild-
salar landsins hafa haft aðstöðu
til þess að raka saman á lögleg-
an og ólöglegan hátt á kostnað
almennings. Var oft sýnt með
skýrum og óhrekjandi rökum,
hvílíkan ofurskatt alþýða
manna verður að greiða þessari
íamennu stétt.
Það voru ekki hvað sízt fram-
bjóðendur Alþýðuflokksins og
kommúnista, sem gerðu sér tíð-
rætt um þessar staðreyndir. Um
hitt vildu þeir færra tala,
hvernig það mætti ske, að slíkt
væri látið viðgangast, þegar
þessir tveir nefndu flokkar
mynduðu meirihluta ríkis-
ríkisstjórnar. Allri gagnrýni í
sambandi við það kynlega fyrir-
bæri reyndu þeir að drepa á
dreif og fjölyrtu þess meira um
það þjóðfélagsranglæti, sem
þetta væri.
Sjálfsagt hafa þessir flokkar
fengið einhverju áorkað sér til
fylgisaukningar með hreysti-
yrðum sínum um heildsala-
gróðann, enda þótt flestum megi
skiljast, að einmitt þeir bera
ekki svo lítið af ábyrgðinni og
því í meira lagi óverðskuldað,
að þeir hlytu fylgi fyrir þetta
gaspur sitt.
En það fólk, sem í kosningun-
um í vor greiddi frambjóðend-
um Alþýðuflokksins og komm-
únista atkvæði, vegna ummæla
þeirra um okurgróða heildsal-
anna, gerir sig tæplega ánægt
með það eitt að hlusta á litrik-
ar lýsingar á spillingunni fyrir
kosningar. Það hefir búizt við,
að athafnir myndu fylgja orð-
um, þegar orrahríðin væri af-
staöin.
Enn sem komið er bólar þó
ekki á neinum aðgerðum al-
menningi til verndar fyrir ráns-
klóm stórkaupmannanna og
braskaranna. Enn situr allt í
sanía farinu og var. Sama ó-
fremdarástandið helzt, og hinir
svokölluðu verkalýðsflokkar
hreyfa hvorki hönd né fót. Eiga
þetta að vera efndirnar eftir
allar ádeilurnar í vor? Um það
munu margir spyrja.
Og það er von, að fólk spyrji.
Til þess liggja tvær gildar
ástæður. Hér er í fyrsta lagi um
að ræða stórfelld fjárhagsatriði
fyrir öll landsins börn. Með ó-
hóflegum verzlunargróða heild-
salastéttarinnar einnar er senni-
lega sogið meira fé út úr þjóð-
inni heldur en nemur öllum
beinum sköttum og skyldum,
sem þegnarnir inna af höndum
til ríkis og sveitafélaga, þótt
minna beri á því í fljótu bragði,
vegna þess er hér er biti og
sopi og smáhlutur að kalla
skattlagður um leið og hann er
afhentur til sölu handa al-
menningi. Það er því ekki nein
smáfúlga, sem hver heimilisfaðir
í landinu verður að láta af mörk-
um í þessa hít, án þess að hann
geri sér fulla grein fyrir því,
hvenær hann hefir innt þennan
ræningjaskatt af höndum.
f öðru lagi er það þó takmörk-
um bundið, hversu miklar blekk-
ingar hægt er að hafa í frammi
við kosningar. Vitur maður
sagði: „Stundum er hægt að
blekkja alla, og suma er alltaf
hægt að blekkja, en það er
ekki hægt að blekkja alla allt-
af“. Sannleik þessara orða munu
hinir svokölluðu verkalýðs-
flokkar áreiðanlega reyna, þótt
A VtíaVaHgi
Geta
læknar nútímans ráðið
bót á ófrjósemi?
Áköf þjónslund.
Brynjólfur Bjarnason veitti
félaga Arnfinni skólastjórastöð-
una við barnaskólann í Reykja-
vík. — Hann neitaði bón Ólafs
að veita Gísla sjálfstæðismanni
Jónassyni hnossið. Og Morgun-
blaðið er eins og múlbundið,
það þorir ekki að skamma fé-
laga Brynjólf. Það þegir. —
En Alþýðublaðið skrifar nú
leiðara dag eftir dag um þetta
hneyksli, að Sjálfstæðismaður
skuli ekki hafa hlotið stöðuna!
Er þetta ekki svolítið skirítið
alt saman.
Fávísi.
En hvers vegna lætur Alþýðu-
blaðið svona. Jú, — Gísli hefði
náttúrlega átt að fá embættið.
En fékk ekki Jónas Haralz
embætti í bankaráði Lands-
bankans án þess að félagi
Brynjólfur veitti það. Ekki
sagði Alþýðublaðið neitt ljótt
um það. En ágætur alþýðumað-
ur fékk þá sams konar embætti
um leið. Og hvernig veita svo
ráðherrarnir og borgarstjóri
Reykjavíkur yfirleitt embættin,
sem þeir ráða yfir. Ekki veitir
Pinnur líklega tómum krötum
embættin, sem hann ræður og
Bjarni eintómum Sjálfstæðis-
mönnum? Alþýðuflokkurinn
kom Brynjólfi til valda og styð-
ur hann. Ætlar blað flokksins
að segja landsmönnum, að
flokkurinn sé svo fávís, að
hann hafi ekki vitað fyrir, að
Brynjólfur mundi nota vald
sitt svona — eins og Flnnur og
Bjarni. — Og hverjir eru svo
þeir, sem í raun og sannleika
veita öll embættin, sem Bryn-
jólfur veitir?
Fleira skrítið.
Aðalfundur miðstjórnar Fram-
sóknarflokksins lýsti því yfir
einróma í vetur, að hann vildi
engar herstöðvar í landinu. Ó-
teljandi félög lýstu yfir þessu
sama. Þingmenn kepptust um
að lýsa þessu yfir á framboðs-
fundum fyrir kosningar. Hinn
ágæti her Bandaríkja var ekki
undanskilinn, enda eini herinn
í landinu. —
En var þetta ekki ókurteisi við
Bandaríkin? Ekki fannst þing-
mönnum það á framboðsfund-
um. — Þingmenn voru spurðir
um þetta sama á Alþingi, —
þangað kjörnir til að segja vilja
sinn og þjóðarinnar. Þá segja
þeir, að það sé móðgun við
Bandaríkin að svara. En ef það
var ekki móðgun fyrir kosning-
ar — hvers vegna er það þá
móðgun eftir kosningar?
Er þetta ekki eitthvað ó-
hreint?
Ljótt orð.
Fyrirvari er ljótt orð. Hann
seinna verði, ef þeir ætla enn
einu sinni að ganga bak orða
sinna og loforða um að skerða
heildsalagróðann til verulegra
muna. Þeir hafa alla þá stund,
sem þeir hafa setið í núverandi
ríkisstjórn, látið sér vel líka,
þótt arðræningjarnir í þjóðfé-
laginu hrifsuðu til sín nær
hverja kjarabót, sem almenn-
ingi hefir hlotnazt á stríðsár-
unum, enda þótt þeir hafi við
og við rekið upp máttlítil óp í
blöðum sínum. Ef þeir ætla enn
að sitja með hendur í skauti
eftir allt það, sem þeir sögðu
um þessi mál í kosningahríð-
inni, er mælirinn fylltur. Þá
munu glamuryrði lítt stoða, er
þeir koma næst í liðsbón til al-
mennings.
er oft langur, óhreinn og fram-
ar öllu loðinn. Við atkvæða-
greiðsluna um herstöðvamálið
setti Alþingi met í fyrirvörum.
Það var óhrein atkvæðagreiðsla
og loðin. Það var mallað í tvo
sólarhringa í Sjálfstæðis- og
Alþýðuflokknum, unz nægilega
margir þingmenn lofuðu að eta
þennan fyrirvara-graut. Hvað
kom þingmönnum til að gera
slíkt sem þetta? Atkvæða-
greiðslan var óhugnanleg. Það
er ástæða til að vera vel á verði.
Munum hverjir stjórna!
Ábyrgðarlaus stjórnarand-
staða.
Fyrir skömmu hefir það ver-
ið tvítekið í Alþýðublaðinu, að
um það verði ekki deilt, að
Framsóknarmenn hafi metið í
ábyrgðarlausri stjórnarand-
stöðu. Menn þekkja svo sem
hvaðan þetta er komið. Þetta er
tuggið hugsunarlaust upp eftir
sorpriturum Sjálfstæðisblað-
anna, sem endurtaka þetta sí og
æ rakalaust samkvæmt þeirri
reglu, að ef logið sé nógu oft
því sama, þá verði því að lokum
trúað.
Sannleikurinn er sá, að á-
byrgari stjórnarandstaða hefir
ekki verið til hér hjá okkur, a.
m. k. á síðari árum, en sú, sem
nú er. Stjórnarandstaðan lætur
sér ekki nægja að deila á stjórn-
arstefnuna og færa rök og dæmi
fyrir ádeilum sínum, heldur
segir hún skýrt til um það,
hvaða leiðir hún vill fara og
leggur fram frumvörp og til-
lögur af sinni hendi um öll
meiriháttar málefni. Ábyrgðar-
laus stjórnarandstaða lætur sér
hins vegar nægja ádeilur, en
bendir ekki á úrræði. Við þekkj-
um slíka stjórnarandstöðu.
Henni stýrði Ólafur Thors í
nærfellt 12 ár.
Allt var svívirt og ausið auri.
Allt gert m. a., sem hægt var, til
þess að spilla fyrir áliti og láns-
trausti þjóðarinnar erlendis, ef
það kynni að geta komið stjórn-
inni illa. Það var einskis svif-
ist og skírskotað til lægstu
hvata, en enga tirllögur lagðar
fram til úrlausnar þeim gífur-
legu vandamálum, sem stjórnin,
þingið og þjóðin áttu þá við að
glíma. Slíkt siðleysi þekkist
vonandi aldrei framar í þjóð-
málum landsins, og fyrir þess-
háttar stjórnarandstöðu mun
Framsóknarflokkurinn aldrei
standa. Svo mikið voru Alþýðu-
flokksmenn hins vegar riðnir
við stjórnarstörf á þessum ár-
um, að þeir ættu að vita það,
hver metið hefir í þessum efri-
um.
Múgsefjun er meðalið.
En fyrst farið er að tala um
ábyrgð og ábyrgðarleysi, þá er
full ástæða til þess að benda á,
að þessi skrif Sjálfstæðisbláð-
anna um óábyrga stjórnarand-
st'ðu, sem Alþýðublaðið er nú
farið að taka undir, eru á-
byrgðarlaus og siðlaus, nema
fyrir þeim séu færð full rök. En
slíkt er aldrei borið við.
Þetta síendurtekna slúður er
ætlað til þess, að menn taki
síður mark á gagnrýni stjórn-
arandstæðinga. Það á að reyna
að sefja menn til þess að trúa
því án athugunar, að hún sé
yfirspennt og óábyrg.
Þegar stjórnarliðið finnur
vanmátt hjá sér til þess að
svara gagnrýni með rökum eins
og siðaðir menn gera, þá er
gripið til þess að endurtaka í
sífellu fullyrðingar um það, að
stjórnarandstaða sé ábyrgðar-
laus. Með múgsefjun á að reyna
að losa sig við þau óþægindi að
standa reikningsskil gerða
sinna og svara gagnrýni.
Ef stjórnarandstæðingar væru
ábyrgðarlausir, væri þá ekki
mestur fengur í því fyrir stjórn-
arliðið, að sýna landsm'nnum
fram á það með rökum — fletta
ofan af framkomu þeirra, sýna
fram á frumhlaup þeirra og
hvenær gagnrýni þeirra hefir
verið að ófyrirsynju? Væri ekki
rétt að æpa minna um ábyrgð-
arleysi og reyna heldur að
finna einhverju af þessu skrafi
stað — eða má ekki lengur
treysta neinu nema sefjuninni
og reglunni um endurteknu ó-
sannindin?
Skordýraeitrib nýja
(Þetta lyf, sem í rauninni var fundið upp fyrir 70 árum
síðan, hefir nú nýlega borizt hingað til landsins. Má telja
það merkilega nýjung á sviði hreinlætis og sóttvarna, því
að öruggari vörn gegn skordýrum hefir ekki fundizt til
þessa. Hér fer á eftir ágrip af grein um þetta efni, sem birt-
ist fyrir skömmu í danska blaðinu Hjemmet.).
Skordýralyfið nýja, D.D.T.,
var notað mikið og með góðum
árangri í heimsstyrjöld þeirri,
sem nú er nýafstaðin. Það réði
niðurlögum mýraköldunnar
(malaria) á Saipan og í frum-
skógum Burma. Þegar banda-
menn komu til Napólí, geisaði
þar útbrotataugaveiki, en með
aðstoð D.D.T. tókst að útrýma
bæði taugaveikinni og lúsinni,
sem ber hana milli manna, á
skömmum tíma. Hróður lyfsins
jókst mjög af þessu, og Chur-
chill minntist oft á „hið ágæta
D.D.T.“ í frægustu ræðum sín-
um.
Síðan þetta var, hafa verið
gerðar ótal tilraunir með lyfið á
ýmsum sviðum. Er því full á-
stæða til þess að flugur, lýs,
mýflugur og önnur skorkvik-
indi fari að örvænta um hag
sinn í framtíðinni. Lyfið hefir
reynzt ágætlega í hvívetna og
virðist óskeikult. Það er yfirleitt
ódýrt, auðveit í notkun og ekki
eitrað. í Evrópu einni hafa 20
miljónir manna verið losaðar
við heila herskara af hvimleið-
um og hættulegum skorkvikind-
um, sem að öðrum kosti hefðu
getað valdið farsóttum í stórum
stíl. Menn virðast því loks vera
farnir að sjá fyrir endann á
hálfrar aldar gamalli alheims-
styrjöld við skorkvikindin.
Einkennilegt má þó teljast, að
þetta splunkurnýja töfralyf er
meira en 70 ára gamalt. Ame-
ríkanar vilja eigna sér uppfynd-
inguna, en sannleikurinn er sá,
að ungur stúdent frá Strass-
burg í Þýzkalandi, Zeidler að
nafni, fann þessa efnasamsetn-
ingu eitt sinn, þegar hann var
að sýsla við rannsóknir í líf-
rænni efnafræði í tilrauna-
stofu háskólans. En sá ljóður
var á, að hann vissi ekki, hvað
hann hafði fundið, og honum
datt ekki í hug að reyna að
Danska blaðið Politiken birti nýlega viðtal við þarlendan
lækni, dr. Rich. Hammen, sem er nýkominn frá Bandaríkjun-
um, en þar hafði hann dvalið um tíma til þess að kynna sér
nýjustu rannsóknir í sambandi við ófrjósemi. Dr. Hammen hefir
gert þessa grein læknisfræðinnar að sérgrein sinni og getið sér
góðan orðstír fyrir rannsóknir í þessum efnum.
í blaðaviðtalinu segir hann
m. a„ að allt útlit sé fyrir, að á
næstu árum verði fundið öruggt
lyf við ófrjósemi — eða réttar
sagt mörg lyf, því að orsakir til
þessa geta verið margar.
Dr. Hammen segir ennfremur:
— Ég veit, að þetta lyf myndi
vekja almenna hrifningu, ef
takast mætti að finna það. Mér
er kunnugt um það, að skuggi
hefur hvílt yfir mörgum hjóna-
böndum, vegna þess að hjónin
hafa ekki getað eignazt börn,
þó að þau óski þess. í Dan-
mörku eru um 10% af öllum
hjónaböndum barnlaus Það
eru ekki nema fá ár, síðan
rannsóknir hófust á or-
sök ófrjóseminnar, og til-
raunir til þess að finna lyf við
henni eru svo að segja nýjar af
nálinni. Ameríkanar eru lengst
komnir á þessu sviði, og þar er
hvorki fé né mannafli sparað
til rannsóknanna, enda hafa
þær þegar borið góðan árangur,
eins og ég gat um áðan.
Orsakir ófrjósemi geta verið
margar, og þær má ýmist rekja
til karlsins eða konunnar. Hjá
karlmönnum getur hún t. d.
stafað af vansköpun á sáðfrum-
unum. Þær samanstanda af
„haus“ og tveimur hölum, og sé
hausinn eitthvað vanskapaður,
geta frumurnar ekki frjóvgað
eggið. Sáðfrumurnar geta líka
verið of fáar og stundum kem-
ur fyrir, að hreyfingar þeirra
eru öðru vísi en skyldi. Allar
þessar staðreyndir hafa rann-
sóknir leitt í ljós, og eftir
því sem rannsóknunum fjölgar,
kynnast menn fleiri atriðum I
sambandi við þetta. Þegar búið
er á þennan hátt að finna or-
sökina til ófrjósemi karlmanna
— og það tekur ekki stuttan
tíma, því að hvert einstakt til-
felli krefst sérstakrar rannsókn-
ar — veröur næsta spprið leitin
að einhverri aðferð, sem hamlaö
geti á móti þessum vanþroska
í líkamsbyggingu karlmannsins.
Sennilegt er, að í flestum til-
fellum megi gera frumurnar
starfhæfar með aðstoð lyfja. Ef
dæma má af nýjustu rannsókir-
um í þessum efnum, liður von-
andi ekki á löngu, þar til þetta
lyf er fundið.
Rannsóknir á ófrjósemi
kvenna hafa jafnvel gengið enn
betur, því að við þær hafa
menn getað notað einhlítari að-
ferðir. Hafa í þessu sambandi
fundizt fjölmargar orsakir, sem
ókunnugt var um áður. Og sé
orsökin fundin, er auðveldara áð
finna ráð við sjúkdómnum, segir
dr. Hammen að lokum.
Ógeðslegt tal.
Mjög var það áberandi víða í
kosningunum, að frambjóðend-
ur stjórnarflokkanna skeyttu
því lítt að bera í móti því, að
stjórnarstefnan í verzlunarmál-
um, skattamálum, byggingar-
málum, útgerðarmálum og land-
búnaðarmálum, svo aðeins fá
dæmi séu nefnd, væri röng. í
stað þess að verja stjórnar-
stefnuna og gera grein fyrir fyr-
irætlunum stjórnarinnar, tóku
þeir að hóta mönnum því ým-
ist með beinum eða óbeinum
orðum, að ef þeir kysu Fram-
sóknarmenn, þá mundu kjör-
dæmin gjalda þess í minnkuð-
um framlögum. í einkaviðtöl-
um var gengið ennþá lengra og
sífellt bent á, að fyrirgreiðslur
í málum manna gætu farið eftir
því, hvernig kosning félli.
Það er hreinn viðbjóður og
stórhættulegt, þegar ráðandi
meirihluti tekur upp á öðru eins
og þessu — þegar svo langt er
gengið, að sameiginlegir fjár-
munir þjóðarinnar eiga að skoð-
ast sem náðarbrauð í hendi
þeirra stjórnarherra, sem sitja
að völdum, þegar kosið er.
Af sama toga spunnið er það
(Framhald á 4. síðu).
nota efnið til varnar gegn skor-
dýrum.
Fyrir nokkrum árum var
þetta sama efni tekið í notkun
af tveim efnafræðingum sviss-
neskum, sem gerðu ýmsar til-
raunir með það, og notuðu það
meðal annars til þess að útrýma
skorkvikindi nokkru af bjöllu-
ættinni, sem var i þann veginn
að eyðileggja kartöfluuppsker-
una í Sviss árið 1940. Þetta lyf,
sem þeir notuðu, var að nokkru
leyti frábrugðið D.D.T., en gaf
þó góðan árangur. Árið 1942
þefuðu Englendingar þetta
svissneska lyf uppi. Fyrst eftir
að farið var að nota D.D.T. létu
menn sér nægja að trúa því, að
það reyndist ágætlega og hefði
hvergi brugðizt vonum þeirra.
Enginn spurði um, hvað skeði í
raun og veru, þegar lyfinu væri
beint gegn skordýrunum. En nú
hefir þetta mál verið rannsak-
aið til hlítar, og þær rannsóknir
hafa leitt í ljós merkilegar stað-
reyndir. Vísindamennirnir segja
að D.D.T. sameindin (mólekúl-
ið) sé samsett af fjölmörgum
frumeindum (atómum) eða
frumeindahópum, sem eru
fremur seinvirk. Þegar fluga
sezt á hlut, sem D.D.T. lyfinu
hefir verið dreift yfir, lamar
nokkur hluti sameindanna
taugarnar í fótum hennar. Síð-
an berast þær hægt og hægt,
eftir taugakerfi flugunnar, svo
að hún fær krampa og veltur
um. Þá fyrst fer hinn hluti
sameindanna að hafa áhrif, og
að nokkrum mínútum liðnum
er flugan steindauð.
Ég gat þess áðan, að D.D.T.
lyfið væri ekki eitrað öðrum en
skordýrum, en þetta er ekki að
öllu leyti rétt. Sænskur læknir
í Uppsölum hefir sýnt fram á
með tilraunum sínum, að lyfið
getur einnig verið hættulegt og
banvænt öðrum dýrum, sé þeim
gefið það inn óblandað, því að
það eyðileggur taugakerfi þeivra
og leiðir til dauða eftir nokkurn
tíma. En ég vil taka það skýrt
fram, að sú almenna upplausn
af lyfinu, sem nú er komin á
markaðinn víða um heim, er
skaðlaus með öllu öðrum líf-
verum en skordýrum.
Hvíta D.D.T. duftið, sem gef-
ur frá sér daufan ávaxtailm,
mun sennilega losa okkur við
öll óþægindi af mýbiti í fram-
tíðinni. Því er ýmist stráð á föt-
in eða notaðar svonefndar ,,mý-
flugna^prengjux'?. Ameríkanar
hafa nýlega fundið aðferð til
þess að blanda iyfinu saman við
húsamálningu, kalk, línoleum,
gólfáburð o. m. fl. Þessar upp-
götvanir munu að fáum árum
liðnum gerbreyta lífinu í heitu