Tíminn - 28.08.1946, Síða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTQEFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
EDD’JR 'SI. Llndargötu 9 A
Simar 2353 og 4373
AFQREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUQLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lii.dargötu 9A
Siml 2323
30. árg.
Reykjavík, mlðvlkudaginn 28. ágúst 1946
155. blað
Sandgræðslnnni miðar áfram
Fjórum smálestum melfræs sáö
á sandgræöslusvæðunum í ár
Frásögn Gunnlaugs Kristmundssonar sand-
græðslustjóra.
SAUÐFJÁRVEIKIMÁLIN:
Lokið atkvæðagreiðslu um
fjárskiptin á mæðiveikisvæðunum
Tíðindamaður Tímans átti í gær tal við Gunnlaug Krist-
mundsson sandgræðslustjóra, sem nýkominn er úr ferðalagl um
sandgræðsiusvæðin sunnan lands, og leitaði hjá honum frétta af
sandgræðslumálunum. Eru á þessu ári lagðar 370 þúsund krón-
ur til sandgræðslu.
Sandgræðslugirðingin
í Sauðlauksdal.
— Ég nefni fyrst stækkunina
á sandgræðslugirðingunni í
Sauðlauksdal, sagði Gunnlaug-
ur. Þar var áður lítil girðing,
varnarbelti við túnið í Sauð-
lauksdal. Nú í sumar var þessi
girðing færð út til mikilla muna,
þannig að nú er aðalsandfoks-
svæðið á þessum slóðum allt
girt. Er nú girt í sjó hjá Kvíg-
yndisdal og aftur hjá Hvalskeri,
svo að öll ströndin þar á milli
er friðuð. Er hér því um að ræða
stóra girðingu og mikið land,
er heyrir til þremur jörðum —
Kvígindisdal, Sauðlauksdal og
Hvalskeri.
Selvogsgirðingin og
Kaldaðarnes.
Sandgræðslugirðingarnar í
Selvogi voru talsvert endur-
bættar í sumar, en fyrir hönd-
um er þarna mikil útfærsla
sandgræðslusvæðisins, þótt
hæpið sé, að unnt verði að koma
henni 1 kring i haust.
í Kaldaðarnesi var sett upp ný
sandgræðslugirðing, og er sand-
græðslusvæðið þar milli Kald-
aðarness og Kotferju. Eru þar
miklir sandflákar upp frá Öl-
fusá, en landinu sérstaklega
hætt við áframhaldandi
skemmdum nú, því að setuliðið
hafði á þessum slóðum mikla
bækistöð á stríðsárunum og
gerði þar margvislegt jarðrask.
í Landsveitinni.
í landi Fellsmúla í Landsveit
hefir einnig verið girt og friðað
nýtt sandsvæði allstórt. Er það
fyrir framan Skarðsfjall, og nær
hin nýja girðing fram að Stóru-
vallalæk.
En auk þess, sem hér er talið,
hafa víða verið endurnýjaðir
girðingakaflar, sem teknir voru
að ganga úr sér. Þannig var
gerður upp og endurbættur hluti
girðingar við Lónsengi í Öxar-
firði.
Skjólgarðar úr braggajárni.
í sumar tókum við upp þá ný-
breytni að gera á sumum sand-
græðslusvæðunum skjólgarða úr
braggajárni. Var gert mikið að
þessu á Rangársandi, þar sem
allstórt svæði úr löndum jarð'-
anna Kirkjubæjar, Stóra-Hofs,
Minna-Hofs, Stokkalækjar og
Strandar var tekið eignarnámi
og friðað í fyrrasumar.
Á þessum slóðum er hvergi
grjót að fá í skjólgarða. Grip-
um við þá til þess úrræðis að
nota járn. Eru plöturnar reist-
ar upp á rönd og stólpar reknir
niður í jörðina um samskeytin
og jaðrar negldir í þá.
Við vonum, að þessir skjól-
garðar gefi góða raun.
Söfnun melfræs og sáning.
Við söfnum á hverju ári
allmiklu af melfræi til þess að
sá í hin nýrri sandgræðslusvæði.
í fyrrasumar söfnuðum við um
fjögur þúsund kílógrömmum,
að mestum hluta í Gunnarsholti
og Landsveit. Var þessu fræi
svo sáð í vor í sandgræðslusvæð-
in víðs vegar um landið.
Nú líður senn að þeim tíma,
að melfræið er orðið fullþroska,
og verður þá tekið til við söfn-
unina að nýju. Hefst hún venju-
lega í lok ágústmánaðar og
stendur fram eftir september-
mánuði.
Undraverð stakkaskipti.
Tíðindamaður blaðsins spyr
Gunnlaug, hvaða raun honum
virðist sandgræðslustarfið gefa.
— Það tekur auðvitað langan
tíma að græða þau sár, sem
sandfokið hefir veitt gróður-
lendinu. En ef landið er friðað
fyrir ágangi búfjár og náttúr-
unni jafnframt rétt hjálpar-
hönd, þá næst samt furðufljótt
góður árangur. Mörg hinna
eldri sandgræðslusvæða hafa
tekið svo undraverðum stakka-
skiptum, að þeir einir trúa, er
séð hafa breytinguna gerast.
Hin svæðin, sem skemur hafa
notið friðunar og aðhlynningar
eru einnig mörg komin vel á
veg, þótt það sé vitaskuld mjög
misjafnt, hversu fljótt þau
koma til, og fer það eftir sand-
magninu og ýmsu fleira.
Dimmuborgum bjargað.
Ég get nefnt Dimmuborgir í
Mývatnssveit sem dæmi. Þar
herjaði sandfokið geigvænlega.
Margir hinir fegurstu og sér-
kennilegustu staðir, bæði gróð-
urlendi og hraunmyndanir, voru
að sökkva í sandinn. Sandskafl-
arnir þykknuðu ár frá ári. Sums
staðar stóðu aðeins efstu topp-
ar hríslnanna upp úr sköflun-
um. Svo var landið girt fyrir fá-
um árum, og hefir síðan verið
sáð þar melfræi árlega. Þótt
þetta svæði þurfi sérstaklega
langan tíma til þess að gróa,
vegna þess hve sandmagnið er
geysimikið, má þó þegar sjá
verulegan árangur friðunar-
innar.
Það má vissulega gleðja hvern
þann, sem ann landi okkar, að
það skuli hafa tekizt að bjarga
Dimmuborgum, áður en öll
þeirra margbreytta fegurð var
kafin sandi.
Mikið starf framundan.
Það er mikið starf framundan
á þessu sviði, því að viða lelkur
4
Hervirki foksandsins 1 Dimmuborgum
Þessi mynd er tekin í Dimmuborgum. Hér sést, hvernig sandskaflinn
hefir hlaðizt i brekkuna og kafið gróðurinn. Nú standa aðeins upp úr
honum fáeinar birkikrœklur, hrjáðar af miskunnarlausum sandhríðum,
sem hér geysa, þegar stormar næða. Ef við gætum að gáð, myndum við
sjá, að börkurinn er víða urinn af þessum útvörðum hins græna gróðurs.
Yfirgnæfandi meirihluti fjáreigenda
fylgjandi fjárskiptum
Sæmundur Friðriksson, framkvæmdastjóri Sauðfjársjúkdóma-
nefndar, skýrði tíðindamönnum útvarps og blaða frá niðurstöðu
atkvæðagreiðslu um allsherjar fjárskipti á mæðiveikisvæðunum
í gær. Fylgi við allsherjarfjárskipti virðist nú mjög aukast meðal
bænda, og eru víða fundahöld og ráðstefnur um málið.
Sauðfjársjúkdómanefnd á-
kvað það 29. maí í vor að láta
fara fram allsherjaratkvæða-
greiðslu eða skoðanakönnun
meðal fjáreigenda á mæði-
veikisvæðunum um það, hvort
þeir óskuðu þess að hafizt yrði
handa um skipuleg fjárskipti á
svæðunum öllum. Var ákveðið,
að atkvæðagreiðsla þessi færi
fram jafnframt kosningunum
30. júní og 7. júlí um allt svæð-
ið frá Ytri-Rangá vestur um
land og norður að Héraðsvötn-
um, nema Vestfirðl, norðan og
vestan girðingarinnar úr Beru-
firði í Steingrímsfjörð.
Þátttaka í atkvæðagreiðsl-
unni varð þó svo lítil á Snæfells-
nesi, vestan girðingarlnnar úr
Skógarnesi í Álftafjörð, að þelm
sveitum var sleppt af skýrsl-
unni. Þar er mæðivelkin líka til-
tölulega lltið útbreidd ennþá.
í nokkrum hreppum, þar sem
sauðfjáreign er hverfandi lltil,
fórst atkvæðagreiðslan fyrir.
Úrslit atkvæðagreiðslunnar i
88 hreppum og 3 kaupstöðum
eru þessi, talin eftir sýslum:
Félag hafnfirzkra
bifreiðastjóra
Bygging norrænu
haliarinnar hafin
Sýslur og kaupstaOlr:
3
i 1
w Si
«1t
>
a'S
<5 bc
»
'CÍ
% 9
i h
Bifreiðastjórar á fólksbifreið-
um í Hafnarfirði hafa myndað
með sér stéttarfélag, sem verður
deild innan verkamannafélags-
ins Hlíf.
Verða í þessu félagi allir bif-
reiðastjórar, sem hafa akstur
fólksbíla að aðalatvinnu, jafnt
sjálfseignarbilstjórar sem aðrir.
Á stofnfundinum gengu 16 með-
limir í félagið, og var Bergþór
Albertsson kosinn formaður
þess.
Félag þetta hlaut nafnið
Neisti
Páli ísólfssyni boðið
til Svíþjóðar
Norræna félagið í Sviþjóð
hefir boðið dr. Páli ísólfssyni
tónskáldi til Svíþjóðar í hljóm-
leikaferð.
Mun hann fara eftir næstu
áramót og halda hljómleika í
Gautaborg, Stokkhólmi, Málmey,
Lundi og Uppsölum.
sandurinn enn lausum hala, og
á stórum svæðum er uppblást-
urinn að verki dag eftir dag,
ár út og ár inn. En verst er það,
að landsmenn sjálfir leggja
eyðingaröflunum víða lið í stór-
um stíl, þótt mjög hafi augu
manna samt opnast fyrir því á
seinni áratugum, hve þýðingar-
mikið það sé að viðhalda gróðri
landsins og auka hann. Land-
ið er víða beitt á þann hátt, að
það stuðlar óhjákvæmilega að
uppblæstrinum, ekki aðeins í
byggðum niðri, heldur einnig
upp til öræfa. Það er til dæmis
engum vafa undirorpið, að sá
hluti afréttanna okkar, þar sem
eldfjallaaskan er mest, þolir
ekki mikla sumarbeit. Það er
staðreynd, sem verður að horf-
ast 1 augu við.
Eins og kunnugt er, hefir
Norræna félagið verið að
undirbúa byggingu norrænn-
ar hallar í Kárastaðanesi við
Þingvallavatn. Var á síðast-
liðnum vetri unnið að því að
útvega fé til framkvæmda,
og mun það hafa gengið
greiðiega. Er nú verið að
hef ja framkvæmdir við bygg-
inguna.
Norrænu félögin á hinum
Norðurlöndum eiga öll vegleg
húsakynni, þar sem gestir
þeirra dvelja um lengri og
skemmri tíma og þing og ráð-
stefnur og mót eru haldin. Nor-
ræna félagið hér hefir engan
slíkan samastað átt. En nú er
þess ekki langt að bíða, að úr
því verði bætt, því að nú er
byrjað að gíafa fyrir grunni
hinnar fyrirhuguðu norrænu
hallar i Kárastaðanesi. Verður
byrjað að steypa kjallarann
þegar er greftri er lokið, og er
vonast til, að lokið verði við að
steypa hann í haust. Vegur að
hússtæðinu er þegar fullgerður.
í norrænu höllinni á að verða
rúm fyrir sextíu gesti, og svo
er ráð fyrir gert, að hún verði á
borð við þau gistihús, sem nú
þekkjast bezt.
Þar á í framtíðinni að halda
mót og námskeið, sem Norrænu
félögin efna til hér á landi, auk
þess, sem tekið verður á móti
gestum til dvalar.
Verður Norræna höllin þann-
ig til þess að bæta úr brýnni
þörf á fleiri en einn hátt.
Hafnfirðingar sigruðu
í þriðja sinn
Hraðkeppnismóti í hand-
knattleik kvenna, er háð var í
Hafnarfirði, lauk á sunnudag
með sigri Hauka.
Hafa þeir nú unnið hrað-
keppnismótið þrisvar i röð og
þar með hraðkeppnisbikarinn
til eignar.
Mótið hófst á laugardag og
Skagafjarðarsýsla vestan vatna
Austur-Húnavatnssýsla ........
Vestur-Húnavatnssýsla ........
Strandasýsla .................
Austur-Barðastrandarsýsla ....
Dalasýsla ....................
Snæfellsn,- og Hnappadalssýsla
austan varnargirðingarinnar
Mýrasýsla ....................
Borgarfjarðarsýsla ...........
Kjósarsýsla ..................
Gullbfingusýsla ..............
Árnessýsla ...................
Rangárv.sýsla vestan Y-Rangár
Akranes-kaupstaður ...........
Hafnarfjarðar-kaupstaður ....
Reykjavik ....................
221 160 136 20 4
335 294 234 47 13
292 256 210 34 12
124 105 68 32 5
31 25 14 11
257 192 127 60 i
102 90 42 40 8
271 230 161 59 10
234 178 126 43 9
141 111 77 29 ð
74 61 18 42 1
519 455 244 175 36
151 131 40 75 16
8 8 4 4
9 7 7
22 21 8 13
Samtals 2791 2324 1509 691 124
Samkvæmt gildandi lögum
um fjárskipti þarf % greiddra
atkvæða til þess að knýja fjár-
skipti fram og þarf auk þess
þátttaka í atkvæðagreiðslunni
að vera svo mikil, að % allra
atkvæðisbærra manna séu með
fjárskiptunum.
Það er einungis í Húnavatns-
sýslum, sem atkvæðagre'iðslan
uppfyllir þessi skilyrði. í Skaga-
firði var þátttaka of lítil, en
þeir, sem óskuðu fjárskipta,
annars í nægilegum meirihluta.
Sé hins vegar Skagafjarðarsýsla
flutti formaður mótanefndar,
Garðar Gíslason, þá stutt ávarp,
en strax að því búnu fór fram
keppni milli b-liðs Hauka og
Fram. Fram sigraði með 2:1. Þá
kepptu saman a- og b-iið F. H.
og sigraði a-liðið 2:0. Loks
keppti a-lið Hauka við Ármann,
er lyktaði með sigri Hauka 5:2.
Á sunnudag kl. 3 hélt mótið
áfram. Fyrst kepptu Fram og a-
lið Hauka, og unnu Haukar 2:1
eftir framlengdan leik. En um
kvöldið fór fram úrslitaleikur
milli a-liða beggja Hafnarfjarð-
arfélaganna, og unnu Haukar
svo sem fyrr greinir.
og Húnavatnssýslur teknar í
einu lagi, hafa fjárskiptamenn
tilskilið atkvæðamagn.
Sauðfjársjúkdómanefnd hefir
sent landbúnaðarráðuneytinu
skýrslu um atkvæðagreiðsluna.
Þessi atkvæðagreiðsla bendir
til þess, að fjárskiptunum er að
aukast fylgi nú um sinn og þeir
sem greiddu þeim atkvæði eru
hvarvetna í meirihluta, nema
í Rangárvallasýslu og Reykja-
vík og Hafnarfirði, og svo á
Akranesi, þar sem atkvæði voru
jöfn.
Samkvæmt þessari skoðana-
könnun má telja það fullvíst,
að fjárskipti verði látin fara
fram í Skagafirði og Húna-
vatnssýslum. En það er með
þessar framkvæmdir eins og
aðrar, að bezt er að geta gengið
að þeim með skipulegri heildar-
yfirsýn og áætlun um það, hvað
framundan sé.
Hjónaefni.
Nýlega hafa opinberað trúlofun sina
Sigrún Guðmundsdóttir (í Hlið
Grafningi) og Halldór Þórir Ásmund-
arson, Helgasonar, Grettisgötu 44
Reykjavilc.