Tíminn - 31.08.1946, Side 1

IRITSTJÓRASKRIFSTOFUR
EDD'JI’ ’’SI. LlnSirgötu S A
Slmar 2353 og 4373
^ AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
) OG AUGLÝSINGASKEIFSTOF:' :
S EDDUHÚSI, Lli.dargötu 9A
1 SirrJ 2323
30. árg.
Reykjavík, laugardagiim 31. ágúst 1946
158. blaO
NÝJUNG, SEM VELDUR
BYLTINGU I MATARÆÐI
Hraðfrystihús til almeiuiings nota ryðja sér
til rúms erlendis.
í Danmerkurblöðum er frá því skýrt, að í tveimur smábæjum
þar í landi hafi verið komið upp hraðfrystihúsum til almenn-
ingsnota, og séu það fyrstu stofnanir þessarar tegundar, sem
starfræktar séu í Evrópu. Bæir þeir, sem hér eiga hlut að máli,
eru Stokkemarke á Lálandi og Sulsted í Vendilsýslu. En einnig
er gert ráð fyrir, að slíkt almenningsfrystihús verði innan
skamms reist í Esbjerg á Jótlandi.
Hrossasalan:
Hjálparstofnunin kaupir ekki nema 2500 ísl. hesta
FRÁ SKÁTAMÓTI I DANMÖRKU
í sumar var haldiö mjög fjölmennt skátamót í Ermelund, skammt frá
Kaupmannahöfn, Dvöldu þar um skeið þúsundir skáta frá mörgum lönd-
um, þótt vitaskuld væru Danir þar fjölmennastir. — Þessar myndir tvær
eru báðar frá skátamótinu. Á efri myndinni sést Knútur prins, sem var
verndari mótsins, flytja setningarræðu. Á neðri myndinni sést hluti
tjaldbúðanna. Fremst á myndinni sjást skátar með fána.
Ársþing Fjórðungssambands
Norðlendinga
Tímanum hefir borizt fundargerð ársþings Fjórðungssambands
Norðlendinga en það var háð 27. og 26. júlí síðastl. Þar voru rædd
ýms merkileg mál og hafa menn í öðrum héruðum, ekki síður en
Norðlendingar sjálfir, gott af að frétta nokkuð af þessum sam-
tökum. Hér fara á eftir nokkrar samþykktir þingsins.
I vor var fullyrt, að ríkisstjórnin hefði
gert samninga um sölu nær þrefalt
fleiri hrossa
í vor voru þau boð látin út ganga, að ríkisstjórnin hefði gert
samning við hjálparstofnun hinna sameinuðu þjóða um sölu
7000 íslenzkra hesta til Póllands, og litlu síðar var kannað, hvað
bændur landsins myndu vilja láta af hrossum til útflutnings.
Eftir það lá málið lengi niðri, og tók að vakna um það illur grunur,
að ekki myndi allt með felldu um samningagerðina. Nú er komið
á daginn, að þetta hefir ekki verið ástæðulaus ótti, því að í fyrra-
kvöld gaf ríkisstjórnin út tilkynningu um það, að hjálp-
arstofnunin myndi aðeins kaupa hér 2500 hesta — eða ekki nema
röskan þriðjung þess, sem upphaflega hafði verið sagt.
Nýir ávextir og grænmeti
á jólaborðið.
„Það er ekkert því til fyrir-
stöðu,“ segir í „Politiken“, „að
húsmæðurnar í Stokkemarke
og Sulsted geti borið á borð fyr-
ir jólagestina hvers konar á-
vexti og grænmeti í sama ásig-
komulagi og nú um uppskeru-
leytið. í þessum bæjum er nefni-
lega verið að opna hraðfrystistöð
þar sem matvæli eru fryst með
aðferðum, er fundnar hafa ver-
ið upp i Ameríku og þegar hafa
valdið byltingu í matargerð í
Bandaríkj unum."
Fyrirkomulag og frysti-
aðferð.
í Sulsted er það hlutafélag,
sem kemur hraðfrystistöðinni
á stofn, en samvinnufélag í
Stokkemarke. Tækin eru feng-
in frá verksmiðjum General
Motors í Danmörku og kosta
aðeins fimmtíu þúsund krónur.
í Sulsted-frystihúsinu eru 330
frystihólf, en aðeins 100 í
Stokkemarke, enda er um smá-
bæ að ræða. Hver frystiskápur
rúmar 125 kílógrömm af frosn-
um matvælum.
Aðferðin við frystinguna er
mjög einföld. Fyrst eru matvæl-
in kæld við tveggja stiga hita.
Síðan eru þau hlutuð sundur
eftir óskum eigandans og loks
sett í frystinguna, sem tekið
getur nokkuð mismunandi
langan tíma eftir kuldastiginu.
Sé frostið 25 stig, tekur fryst-
Ingin nokkra klukkutíma, en
tilsvarandi skemmri tíma, ef
frostið er meira, til dæmis allt
upp í 70—80 stig.
Að svo búnu er búið um mat-
vælin til geymslu og þau látin
i hólfin, þar sem neytendur
geta tekið þau, þegar þeim
I»ýzk uppgötvun:
Mjólk gerilsneydd
með geislum
Þýzkir vísindamenn við Kiel-
arháskóla hafa gert uppgötvun,
sem getur haft mikilvæga þýð-
ingu á komandi árum. Þeir
telja sig hafa fundið nýja og
betri aðferð til þess að geril-
sneyða mjólk.
Þessir þýzku vísindamenn
gerilsneyða mjólkina með út-
fjólubláum geislum og geta með
þeim hætti skilað mun bæti-
efnaríkari mjólk en með eldri
aðferðum. Einkum eru það D-
bætiefnin, sem verða miklu
meiri.
Tilraunir í þessa átt hafa ver-
ið gerðar í ýmsum löndum á
undanförnum árum, en hingað
til hefir engum tekizt að leysa
þrautina, þar til nú, að það
tókst í tilraunastofnun Kielar-
háskólans.
Vísindamenn frá Bandarikj-
unum eru nú að kynna sér þessa
uppgötvun og sannprófa gildi
hennar. Er ekki ósennilegC að
hér sé í uppsiglingu gerilsneyð-
ingaraðferð, sem við og aðrar
þjóðir fáum notið góðs af áður
en langt um líður.
sjálfum hentar. Þarna má
geyma þau árlangt eða jafnvel
lengur, án þess að þau skemm-
ist eða næringargildið rýrni.
75 krónur fyrir hólfið á ári.
Samvinnumennirnir í Stokke-
marke greiða 75 krónur á ári
fyrir hólf sin. Það nægir til
þess að greiða afborganir af
stofnkostnaðinum og reksturs-
kostnaðinn. Stærsti útgjaldalið-
urinn ^ru rafmagnsgjöldin.
Notendur í Sulsted munu borga
svipað fyrir sín afnot. Annars
er svo til ætlazt, að fólkið geti
sjálft annazt frystingu matvæla
sinna, þegar fram í sækir og
það er farið að kynnast aðferð-
unum. Við það ætti reksturs-
kostijaðurinn að lækka talsvert.
Aðeins byrjunin.
En þetta er þó aöeins byrjun-
in. í mörgum dönskum bæjum
og borgum er nú mikill hugur
í fólki að hagnýta sér þessa
mikils verðu nýjung, og í und-
irbúningi er að koma upp miklu
stærri og umfangsmeiri hrað-
(Framhald á 4. slðu).
Frá öryggisráðfnu:
Inntaka íslands
samþykkt mót-
atkvæðalaust
Inntökubeiðnir þriggja ríkja
voru samþykktar mótatkvæða-
laust á fundi öryggisráðsins í
fyrrakvöld. Þessi ríki eru
Afghanistan, ísland og Svíþjóð.
Einn af hinum ellefu fulltrúum,
sem sæti eiga í öryggisráðinu,
greiddi þó ekki atkvæði um
þessar inntökubeiðnir.
Sex aðrar þjóðir höfðu sótt
um inntöku í Bandalag hinna
sameinuðu þjóða, en ein þeirra,
Síamsmenn (Thailendingar)
hafði tekið beiðni sína aftur,
sökum óútkljáðrar deilu þeirra
við Frakka, er þeir segja, að
veiti sér mikinn yfirgang, eins
og skýrt var frá í blaðinu í gær.
Hin rikin, sem hér eiga hlut
að máli, eru Albania, írland,
Mongólía, Portúgal og Trans-
jórdanía. Um umsóknir þeirra
gat öryggisráðið ekki komið sér
saman, og beittu stórþjóðirnar
neitunarvaldi sínu á víxl. Rúss-
ar vildu ekki samþykkja inn-
tökubeiðni íra, Portúgala og
Transjórdaníumanna og veitti
fulltrúi Póllands þeim lið við
atkvæð^greiðsluna um beiðnir
tveggja þeirra síðartöldu, en
Bretar og Bandaríkjamenn
beittu sér gegn inntökubeiðni
Albana og Mongólíumanna. Allar
munu þó inntökubeiðnirnar
hafa fengið fleiri meðatkvæði
en mótatkvæði.
Inntökubeiðnir þessara fimm
þjóða ganga nú til þings sam-
einuðu þjóðanna, þar sem end-
anlegur úrskurður verður felld-
ur um þær.
Skjalasafu.
Fjórðungssamband Norður-
lands ályktar að komið skuli
upp fyrir Norðlendingafjórðung
safni fornra handrita og merkra
skjala, er geymt verði í höfuð-
stað Norðurlands, Akureyrl. Tel-
ur þingið rétt, að strax sé hafizt
handa um að fá mikrofilmaðar
allar eldri prestsþjónustubækur
Norðurlands.
Byggffasafn.
Sambandið heimilar fjórð-
ungsráði að verja fé til kaupa á
fornum áhöldum til byggða-
safns Norðurlands, eða að öðr-
um kosti láta smíða áhöld í
fornum stíl, ef gömul fást ekki.
Rafveitumál.
Með því að svo virðist að sum-
ar sveitir landsins muni verða
útilokaðar frá hagnýtingu raf-
orku í sambandi við hinar stóru
aflstöðvar, sem ráðgert er að
byggja, þá er brýn nauðsyn að
athugað sé rækilega, hvort
minni vatnsaflsstöðvar gætu
ekki komið þar að gagni, án
óhæfilegs kostnaðar.
Ennfremur skorar fjórðungs-
þingið á ríkisstjórn og Alþingi
að hraða framkvæmdum í raf-
orkumálum, svo sem ástæður
frekast leyfa, og tryggja það, að
allir notendur orkunnar búi við
sama verðlag.
Stjórnskipun landsins.
Sambandsþingið endurtekur
áskorun f. f. ári um fylkjaskip-
un, og kýs þriggja manna milli-
þinganefnd til að athuga og gera
tillögur um ályktun til stjórn-
arskrárnefndar, hvernig tryggja
megi aukna íhlutun fjórðung-
anna um skipun sérmála þeirra,
og jafnframt að þeir fái rýmri
fjárráð en verið hefir.
í áskorun þeirri frá fyrra ári,
sem hér er vitnað til segir svo:
Fjórðungsþingið skorar á
stjórnarskrárnefnd að athuga
gaumgæfilega, hvort ekki sé rétt
að taka upp í hin nýju stjórn-
skipunarlög ákvæði, er heimili
eða fyrirskipi að landið skiptist
í 4—6 fylki, sem fái í hendur
nokkurt sjálfsstjórnarvald,
jafnframt því að þeim sé ætlað
tilsvarandi og eðlileg hlutdeild
í ráðstöfun á tekjum ríkisins
innan sinna vébanda.
Ennfremur gerði ársþingið
samþykktir um það, að skora á
ríkisstjórnina að dreifa lista-
verkum ríkisins í skóla landsins,
gera rækilegar athuganir á
(Framhald á 4. tiðu).
Affeins hálft hross á bónda.
Þessi niðurstaða mun verða
mörgum bónda vonbrigði, þótt
vitaskuld sé betra en ekki að
geta þó selt 2500 hross. En
hrossum hefir fjölgað ört í
landinu á undanförnum árum,
og eru þau nú víða fleiri en
nokkur þörf er á, svo að bændur
hefðu gjarna viljað losa sig við
miklu fleiri en nú verður kost-
ur,með því líka að sæmilegt verð
var í boði. Nú eru í landinu ná-
lægt fimm þúsund bændur, og
svarar það til þess, að annar
hver bóndi landsins geti selt eitt
hross.
Verffið um 650 aff meffaltall.
Hrossin, sem keypt verða
handa hjálparstofnuninni, eiga
að vera 3—6 vetra, þar af 300
þrevetur. Að minnsta kosti
helmingurinn á að vera hryssur.
Ekki mega þau vera undir 130
sentimetrum að bandmáli.
Verðið verður að meðaltali 25
sterlingspund fyrir hvert hross
eða um 652 krónur, miðað við
hesta komna um borð í skip.
Dregst þvi eitthvað talsvert
frá því verði vegna kostnaðar
við kaupin.
Skipið sem flytja á hestana til
Póllands mun vera um það bil
að leggja af stað hingað til lands
og er væntanlegt um miðjan
septembei-mánuð. Er því nauð-
synlegt að vinda bráðan bug að
hross^kaupupum, og hafa
bændur verið beðnir að laga
hófa markaðshrossanna og
járna þau sem fyrst, svo að
ekkert verði að vanbúnaði,
þegar markaðirnir hefjast.
Jón Hróbjartsson
kennari látinn
Jón Hróbjartsson, kennari á
ísafirði, andaðist í fyrrakvöld.
Hann var fæddur 1877 að Ey-
vindarstöðum á Álftanesi. —
Hann fluttist til ísafjarðar
litlu eftir aldamótin og stund-
aði þar verzlunarstörf í fyrstu,
en lengstum barnakennslu.
Jón var maður ágætlega
drátthagur og lagði stund á
kortagerð og myndlist. Er til
eftir hann miklll fjöldi vest-
firzkra landslagsmynda.
Markaffirnir og tilhögun
kaupanna.
Ætlunin er, að markaðir hefj-
ist á Suðurlandi og Vesturlandi
þegar í næstu viku. En norð-
an lands geta þeir sennilega
ekki orðið fyrr en upp úr miðj-
um septembermánuði, en nán-
ari ákvörðun um það verður
tekin nú um helgina.
Hrossin verða keypt hjá
þeim, sem tjáðu sig fúsa tll
þess að að selja hesta til Pól-
lands í sumar, að frádregnum
þeim 9—10 vetra hrossum,
sem boðin voru, og helmingi
þrevetra tryppanna.
Búnaðarráð skipað
að nýju
Ríkisstjórnin mun hafa skip-
að búnaðarráð sitt að nýju 25.
ágúst. Samkvæmt upplýsing-
um Guðmundar Jónssonar á
Hvanneyri eru þessir menn til-
nefndir í það í ár:
Ólafur Bjarnason í Brautar-
holti, Davíð Þorsteinsson á
Arnbjargarlæk, Ólafur Bjarna-
son á Brimilsvöllum, Sigtryggur
Jónsson á Hrafnsstöðum, Snæ-
björn Thoroddsen í Kvígyndis-
dal, Kristján Guðmundsson á
Arnarnúpi, Bjarni Sigurðsson í
Vigur, Skúli Guðjónsson á
Ljótunnarstöðum, Friðrik Arn-
bjarnarson á Stóra-Ósi, Jón
Stefánsson á Kagaðarhóli,
Bessi Gíslason í Kýrholti, Krist-
ján Karlsson, á Hólum, Stefán
Stefánsson í Fagraskógi, Ólaf-
ur Tryggvason í Veisu, Jón
Guðmundsson í Garði, Gísli
Helgasoa í Skógargerði, Sveinn
Jónsson á Egilsstöðum, Ás-
mundur Sigurðsson á Reyðará,
Þórarinn Helgason í Þykkva-
bæ, Guffinundur Erlendsson á
Núpi, Ágúst Helgason í Birt-
ingarholti og úr Reykjavík
Helgi Bergs, Sveinn Tryggva-
son og Kristjón Kristjónsson,
auk Guðmundar á Hvanneyri,
sem er formaður ráðsins.
Búnaðarráðið hefir verið
kvatt saman til fundar á mánu-
daginn að kemur. Hlutverk þess
er að kjósa fjögurra manna
verðlagsnefnd landbúnaðaraf-
urða, en sjálfkjörinn formaður
nefndarinnar er formaður bún-
aðarráðsins.