Tíminn - 06.11.1946, Page 3

I
4
203. Mað
lÍMEVIV, miðvikndagiim 6. nóv. 1940
Ritsafn um þjóðleg fræði
Menn og minjar:
Stærð 19X13 sm. — I.
Úr blöðum Jóns Borg-
firðings 150 bls. Verð
12,50. — III. Séra Jón
Norðmann: Grímseyjar-
lýsing 60 bls. Verð kr.
5,00. — IV. Séra Jón
170 bls. Verð 12,50.
Bókaútgáfan Leiftur hefir
hafið útgáfu ritsafns, sem helg-
að er margvíslegum þjóðlegum
fræðum og nefnist Menn og
minjar. Eru þrjú hefti þegar
komin út, eins og fram kemur
hér að ofan, og eitt enn, sem
raunar er II. heftið, er á döf-
inni.
Ritstjóri þessa nýja fræða-
safns er Finnur Sigmundsson
landsbókavörður. Gerir hann
svolátandi grein fyrir því í for-
mála að fyrsta heftinu:
„Ritsafninu Menn og minjar,
sem hefst með kveri þessu, er
ætlað það hlutverk að halda
til hagg, ýmis konar þjóðlegum
fróðleik og skemmtiefni, sem
pennafúsir forfeður okkar hafa
ritað sér til dægradvala^ í tóm-
stundum sínum, en hirðusamir
menn séð um, að ekki glatað-
ist. — „Mér er ekki markaður
bás meir en sVona og svona“,
kvað Leirulækjar-Fúsi, og líkt
má segja um ritsafn þetta. Þar
mun kenna margra grasa, ef
framhald verður á útgáfunni,
en hvert kver verður sjálfstætt
að formi, og geta menn því val-
ið og hafnað eftir vild.“
Fyrsta kverið er í fjórum
meginþáttum. Hefst það á sjálf-
ævisöguágriþi Jóns Borgfirð-
ings, er nær fram til 1860. Næst
koma kaflar úr dagbókum Jóns
frá árunum 1860—1861, hinar
skemmtilegustu frásagnir, ekki
sízt fyrir það, að þær voru
aldrei ætlaðar til birtingar.
Koma þar margir við sögu, og
víðsvegar að, því að þarna er
aðallega sagt frá bóksöluferð-
um Jóns, og þar á meðal er
skotið inn í lýsingu á öllum
þingmönnum þessara tíma.
Þriðji þátturinn er stutt lýs-
ing á lífi og starfi Jóns, skrifuð
af Finni Sigmundssyni. Þótt sú
frásögn sé ekki orðmörg, eru
samt þar dregnar upp myndir,
sem hugsandi lesandi hlýtur að
staldra við, ^ins og þar sem
segir frá suðurferð Jóns og fjöl-
skyldu hans, er hann var að
flytja búferlum til Reykjavíkur
sumarið 1865. Hann fór landveg
og var röskan hálfan mánuð á
leiðinni — konan vanfær. Tvö
eldri börnin gátu riðið ein, en
yngsta barnið, Klemens, er síð-
ar var sýslumaður, landritari
og ráðherra, reiddi Jón fyrir
framan sig á þófa. Gististaðirn-
ir voru stundum fjárhús og
varðmannatóftir á fjöllum uppi.
Þannig hafa fyrstu ferðalög
sumra íslenzku prófessoranna
og ráðherranna verið.
Lokaþáttur þessa heftis eru
.svo bréf frá Jóni forseta til Jóns
Borgfirðings, frá rösklega tutt-
ugu ára tímabili. Eru þau á
margan hátt óljúgfróður vitn-
isburður um skaplyndi og hagi
beggja.
Hin tvö heftin, sem út eru
komin, eru bæði sótt í syrpur
séra Jóns Norðmanns, er prest-
ur var í Grímsey og á Barði í
Fljótum og drukknaði í Flóka-
dalsvatni 1877. Séra Jón var
maður stórvel að sér um marga
hluti og merkur þjóðsagnasafn-
ari. Grímseyjarlýsinguna samdi
hann, er hann var þar prestur
um þriggja ára skeið um mið-
bik nítjándu aldar, og þar lýst
eynni sjálfri og gæðum hennar
og fólkinu og lifnaðarháttum
þess og kjörum og fléttað inn í
ýmsum sögnum, fornum og
nýjum.
Siðara heftið, Allrahanda, er
þjóðsagnasyrpa, sem séra Jón
safnaði, en þó þar úr felldar
allar þær sagnir, sem Jón Árna-
son tók úr syrpunni í þjóðságna-
safn sitt.
Þetta útgáfufyrirtæki Leift-
urs er hið þarfasta, og þess að
vænta, að það hljóti góðar und^
irtektir meðal fróðleiksfúsra
manna, svo að tryggt sé, að á
framhald geti á því orðið.
J. H.
FRÁ HDLL
M.s. Rynstroom
þ. 11. þ. m.
Flutningur tilkynnist til:
THE HEKLA AGENCIES Ltd.
St. Andrews Dock
Hull.
EINARSSON, ZOÉGA & C. h.h.
Hafnarhúsinu. — Sími 6697.
arnar, sumar, svo bjartar og
hlýjar, að þær lýsa víða vegu
og verma inn í hjartarætur:
Man ég fátt til mæðu dró,
man ég kátt var geðið,
man ég sátt í muna bjó,
man ég hátt var kveðið.
Ég er sátt við allt og eitt,
ennþá kátt er geðið,
er þó háttum orðið breyt.t,
optast lágt er kveðið.
Hún er vorsins barn, sem
kennir kulda vetrarins I hverri
taug:
Hugann gleður heldur fátt,
hroll að mönnum setur,
úti er kallt og orðið grátt,
enn er að koma vetur. —
en elskar og þráir sól og
gróður:
Allir strengir óma af þrá,
eftir sól og gróðri, '
ég hefi lengi lifað á
léttu vetrarfóðri.
Og svo er það kímnin. Raunar
er mér ekki grunlaust um, að
Ólína eigi í fórum sínum all-
miklu meira af kímnivísum
heldur en ráða má af þessari
bók. Þó eru þær nokkrar birtar
þarna. Hér er ein:
Þó ég tali þar um fátt,
þykir mér alltaf skrýtiö
hvað hún getur hreykt sér hátt
með höfuðið svona lítið.
— En því skyldi ég halda
áfram? Er ég fletti bókinni í
annað, sinn, hleypur hver vísan
annarri betri upp í fangið á
mér. Og ég get með engu móti
fest þær allar á pappírinn. Til-
gangur minn með þessum línum
var líka sá einn, að vekja at-
hygli á bókinni. Hún er vissu-
lega þess verð. Þetta er bók, sem
menn verða að eignast og lesa
sér til yndis og sálubóta. Hún
svíkur engan. — Og svo er hér
að lokum vísan, sem bókin endar
á. Hún lýsir Ólínu betur, en orð
fá gert —:
Hæstur Drotjtinn himnum á,
heyr þá bæn og virtu:
Lofaðu mér að leggja frá
landi í sólarbirtu.
Frágangur bókarinnar frá
hendi útgefanda er allur hinn
prýðilegasti. Pappir og prentun
í bezta lagi, og prófarkalestur
ágætur. Er slíkt ávallt til mik
illar ánægju, og þó eigi hvað
sízt, þegar um góða bók er að
ræða.
ALICE T. HOBART:
Yang og yin
á hendur kínverskum konum, átti enn rík ítök í huga hennar.
Lamandi ótti, sem hún hafði aldrei fundið til, áður en hún sleit
að fullu tengsl sín við fólk sitt, heltók hana skyndilega þarna
úti í auðum garðinum. Henni hafði allt af leiðzt yfirdrottnun
ættmóðurinnar og hið rígskorðaða líf, sem kínverskum konum var
búið í kvennaskálunum. Og stundum hafði henni legið við ör-
vilnun, þegar tengdamóðir hennar beitti hana sömu tökum og
embátt — fýrst vegna þess, að hún eignaðist ekki börn, seinna
vegna þess, að hún var ekkja. Og samt sem áður hafði henni
íundizt hún vera hluti af hinni frjóu veröld, hvort sem hún var
óbyrja eða ekkja. Straumur lífsins hafði flætt um hana, og
einstæðingsskapur hafði aldrei þjáð hana. Einstæðingsskapur-
inn var í ætt við kuldann og myrkrið.
Hún bað Wang Ma um fáeinar mánakökur og hélt síðan upp
í herbergi sitt, sem var uppi í risinu á skála hinna ógiftu kvenna.
Þar bjó hún sér til mánaaltari, kraup á kné fyrir framan það
og spennti greipar að eldgamalli siðvenju.
Fjaöraherfi
9 og 15 fjaðra
Samband ísl. samvinnuf élaga
I
Sen S Mó var ekki fyrr komin út úr dyrunum en hinn aust-
ræni virðuleiki vék um set fyrir eirðarlausri og óstöðvandi at-
hafnaþörf hvíta fólksins. Frú Baker breiddi 'bezta damaskdúk-
inn sinn á skellótt furuviðarborðið, sem ungu hjónin höfðu
jrengið að láni um stundarsakir — hrukkurnar sléttaði hún með
snöggum, hröðum handtökum. Og nú fylltist herbergið af ang- ?!
aninni af qua húa, sem Stella hafði korpið með og steypti nú á
hvíta dúkinn. Matsveinar séra Bakers og Bergers komu inn með «
rjúkandi skálar í höndum sér. En á undan þeim sigldi Wang
Ma, lítil og þéttvaxin kona, með svarta slátrarasvuntu utan yfir
bláum buxunum. Hárið var kembt aftur, og hið háa enni henn-
ar, sérkenni giftra kvenna í Kína, var að nokkru leyti falið bak
við svart silkiband, sem hún hafði dregið alveg niður á eyru.
Sokkar hennar voru drifhvítir, og á fótum hafði hún mjóa,
svarta silkiskó.
„Ugluhaus!“ hvæsti hún nístandi biturt að hinum unga og
ðreynda matsveini Bergers. „Það er taó lí í þessu húsi! Láttu
skálina þarna! — Og þú, Ting Ta Shíh Fú“ — hún vatt sér ösku-
grá af vonzku að hinum matstfeininum, sem komið hafði inn —
„í tíu ár hefir þú þjónað útlendingum, og svo kemur þú til þess-
arar miklu brúðkaupsveizlu með mat, sem þú hefir keypt á göt-
unni fyrir fáeina koparskildinga. Hypjaðu þig út og náðu i eitt-
hvað, sem hægt er að kalla ólívur.“
„Það er ekki til nema ein krukka," tautaði Ting Ta Shih Fú.
„Sonur og sonarsonur lygarans! Hunzkastu af stað og komdu
tafarlaust með tvær krukkur!“
Séra Baker setti tvo stóla við borðsendann. „Komdu,“ sagði
hann og tók undir handlegginn á Díönu. „Staddu hérna bak við
þennan stól. Og Peter bak við hinn.“
Frú Berger hlóð saman pökkum á borðið fyrir framan þau.
Hendurnar á henni voru eins og vængir á fugli, sem berst um.
„Já — en Soffía! Hvað er orðið af henni?“ hrópaði frú Baker
„Við getum ekki byrjað að henni fjarstaddri.“
„Já — hvar\er ungfrú Dyer?“ hrópuðu margir í einu. Ungfrú
Dyer, sögðu þeir. Það var aðeins frú Baker, sem þorði að nefna
hana skírnarnafninu.
„Hún sagðist koma eins fljótt og hún gæti frá húsvitjunum
sínum,“ sagði Stella. „Á ég að skreppa út og vita, hvort hún er
komin?“
„Væri það hneykslir þótt við byrjuðum ,strax?“ spurði Peter
gætilega.
Berger brosti einkennilega. „Þorirðu það?“ spurði hann.
„Heyrið þið! Nú hringir portbjallan.“
Allir lögðu við hlustirnar. Burðarmenn nálguðust. Svo kvað
við valdsmannsleg og skipandi kvenrödd.
„Uss,“ sagði frú Baker aðvarandi.
Ungfrú Dyer snaraðist inn, stuttfætt og kerrt. Hún hafði
stungið baðmularhlífinni sinni þétt upp í handarkrikann,
og á höfði bar hún hvíta sjóliðshúfu. Hún kastaði grænleitum
skugga á andlit hennar og gaf því ískyggilegan og ógnandi blæ.
Það sló dauðaþögn á alla, þegar hún birtist. En svo áttaði
fólkið sig, og allir þustu á móti henni, tóku við húfu hennar og
regnhlíf og hjálpuðu henni úr grárri, síðri kápunni. Gerðu sér
óeðlilegt far um að vera léttir í bragði, hugsaði Díana.
„Ég hefi haft nóg að gera,“ tilkynnti ungfrú Dyer um leið og
hún hlammaði sér niður í hið sjálfsagða sæti sitt við borðsend-
ann. „Ég varð víða að koma inn og minna fólk á fagnaðarerind-
ið. Heiðindómurinn fer eins og brennandi bál um borgina í
k.völd.“
„Göturnar eru líka 'bjartari og hlýlegrí en venjulega,“ sagði
Stella. !
Ungfrú Dyer virti hana fyrir sér. „Heiðindómur getur aldrei
verið fallegur,“ svaraði hún hörkulega.
Peter byrjaði að skoða pakkana, mest til þess að beina sam-
ræðunum í friðvænlegri átt. Fyrsti pakkinn var gjöf frú ungfrú
Dyer — mynd af Kristi með þyrnikórónuna í ódýrum ramma.
Dlana opnaði einn böggulinn. í honum var heimagerð bók í
pappaspjöldum — gjöf frá frú Berger. „Hundrað aðferðir til þess
að matreiða kínversk matvæli eftir amerískum smekk,“ sagði
hún til skýringar. „Þarna er til dæmis sagt, hvernig hægt er
cið gera vatnshnetur líkar á bragð og maís. Á þann hátt hefi ég
getað dregið stórum úr heimilisútgj öldunum. Það er hægt að búa
til sæmilega máltíð fyrir þrjá skildinga. Og sjáið til — hér er
önnur uppskrift.“
Peter opnaði síðasta pakkann. út úr umbúðunum kom lítil
Búddhamynd úr bronzi.
Díana gleymdi matreiðslubókinni og starði bergnumin á lík
neskið. Guðinn sat á lótusblómi, og krónublöðin voru gerð af
hárfínu víravirki. Hinar löngu, grönnu hendur hvildu í djúpri
lífsfjarlægri ró í skauti hans.
„Þú hefir brotið settar reglur, Stella. Engin gjtff mátti kosta
AÐVÖRUN
Samkvæmt ákvörðun byggingarnefndar
er bannað að nota gler I húðun mann-
virkja í lögsagnarumdæmi Reykjavíkur.
Byggingarfulltrúinn í Reykjavik
i Bifvélavirki
Óskast til að veita forstöðu viðgerðaverkstæði í
fjölförnu kauptúni Norðanlands. Getur gerst með-
eigandi ef vilL
Lysthafendur leggi tilboð inn á afgreiðslu Tím-
ans fyrir 15. þ. m. merkt Bifvélavirki.
o
o
o
<>
O
O
O
O
o
O
o
o
O
O
o
O'
< >
o
o
REGNKÁPUR
mislitar og glærar.
Enskar plastik- regnkápur.
Silkisokkar, 3 teg.,
Bómullarsokkar,
Sportsokkar drengja,
Drengjabuxur, o. fl.
Nýkomið.
DYNGJA H.F.
Laugaveg 25.
Til kaupenda Tímans
í Reykjavík
Oft veldur miklum leiðindum,
hve erfitt er víða í bænum að
koma blaðinu með skilum til
kaupendanna. Það eru vinsam-
leg tilmæli til þeirra, sem- verða
fyrir vanskilum, að þreytast
ekki á að láta afgreiðsluna vita
um þau, þar til þau hafa verið
löguð og jafnframt að leiðbelna
börnunum, sem bera út blaðið,
hvar bezt sé að láta það. Þeir
kaupendur,sem búa utan við að-
albæinn og fá blaðið í pósti,
gerðu Tímanum mikinn greiða,
ef þeir borguðu andvirði blaðs-
ins á afgreiðslunni. — Þó að
kaupendafjöldi Tímans í Rvík
hafi tvöfaldazt nú á rúmlega
einu ári, þá væru kærkomnir
fleiri áskrifendur í bænum.
Sími afgreiðslunnar er 2323.
*

E.s. HORSA
fer héðan laugardaginn 9. nóv.
kl. 10 síðdegis til Austfjarða og
Leith.
Viðkomustaðir:
Fáskrúðsf j örður
Reyðarfjörður
Eskifjörður
Norðfjörður
Seyðisfjörður.
Skipið fermir í Leitli og fer
þaðan samkvæmt áætiun 22.
nóvember. '
H.F. EIMSKIPAFÉLAG
ÍSLANDS.

T K I C O
er óeldfimt hreinsunarefnl, sem
fjarlægir fitubletti og allskonar
óhreinlndl úr fatnaði yðar. —
Jafnvel fingerðustu siiklefni
þola hreinsun úr því, án þess
að upplitast. — Hreinsar elnn-
ig bletti úr húsgögnum og gólí-
teppum. Selt í 4ra oz. glösum ó
kr. 2.25. —
Fæst 1 næstu búð. — Heild-
sölubirgðlr hjá
fHEHIHX
Menningar- og
mlnningarsjóðnr
kvenna
Minningarspjöld sjóðsins fást
í Reykjavik í Bókabúðum ísa-
foldar, Bókabúð Braga Bryn-
ólfssonar, Hljóðfærahúsi Reykja
víkur, Bókabúð Laugarness og
Bókaverzluninni Fróða, Leifs-
götu.
Mennt er máttur.
Sjóðsstjórnin.
Burstasett
Nora-Magasin
»♦♦♦♦♦♦♦♦<