Tíminn - 11.12.1946, Blaðsíða 2

2
TIMINN, miSvikndagiim 11. des. 1946
228. blað
Miðvihudagur 11. des.
Ódýr landbúnaður
Oft er um það talað, að ís-
lenzkar landbúnaðarvörur séu
dýrar. Það er líka satt, þó að
munur á þeim og sams konar
vörum erlendum sé mjög sam-
bærilegur og sízt meiri, en verð-
munur á íslenzkum og erlend-
um iðnaðarvörum t. d.
Það eru allir sammála um það,
að mjög væri æskilegt að land-
búnaðarvörurnar gætu lækkað í
verði, — ekki aðeins í samræmi
við minnkandi dýrtíð, heldur
líka hlutfallslega móts við aðrar
neyzluvörur.
Það er ekkert vafamál, að
slíkt getur orðið. Það er hægt
að gjörbreyta íslenzkum land-
búnaði. Sú þróun stendur nú
yfir. Ýmislegt, sem er að gerast
sýnir, hvers er að vænta. Og
framför íslenzkra sveita síðustu
áratugi er nauðsynlegur undir-
búningur og merkileg byrjun að
því, sem koma skal.
En það er ekki nóg að tala
um nýsköpun, framfarir í sveit-
um og ódýra framleiðslu. Hér
þarf hugur að fylgja máli. Þeir,
sem unna íslenzkum sveitum og
bera framtíð þeirra fyrir brjósti
hafa löngum fundið það, að mis-
jöfn er alvaran, þó að fagurt sé
mælt.
Það er dálítið erfitt fyrir
ýmsa að telja sér trú um það,
að þeir, sem til þessa hafa talið
eftir allt það, sem gert hefir
verið fyrir farmfarir og viðreisn
sveitanna, séu nú allt í einu
orðnir brennandi í andanum af
heilögum áhuga vegna landbún-
aðarins. En því skyldu ekki
augu manna geta opnast og
þeir snúið frá villu vegar síns?
Það stendur ekki á bændum
landsins að vinna að framför
atvinnuvegar síns. Þeir hafa
komizt undya langt í hagsýni og
sparnaði um daglega neyzlu, svo
að þeir gætu fremur losað það-
an nokkurt fé og lagt í tækni-
lega framför og endurbætur. En
þeir hafa ekki haft ráð á því að
gera nen^a örlítið brot af því,
^sem þá langaði til, dreymdi um
og liföu fyrir.
Það sýnir sig nú, hvern stuðn-
ing Alþingi veitir ræktunarmál-
um landsins og framför sveit-
anna. Þjóðarleiðtogarnir á Al-
þingi hafa nóg tækifæri til að
sýna hug sinn í þessum málum.
Þeir komast ekki hjá því, að
láta í ljós hvort þeim er alvara
með' það, að gera framleiðslu
landbúnaöarvara á íslandi ódýra
eða ekki.
Það er ekki nema ein sæmileg
leið að því marki, að íslenzkir
neytendur fái nægar, hollar,
góðar og ódýrar neyzluvörur úr
sveituhum. Sú leið er vegur ó-
dýrrar framleiðslu, sem byggist á
vélyrkju, ræktunarmenningu, ó-
dýrri raforku o. s. frv.
Þeir, sem ekki skilja þetta eru
meinsmenn þess, að fólkið í
bæjunum fái ódýra mjólk, kjöt,
egg o. s. frv. Og þeir eru líka
meinsmenn þess, að fólk geti
haft góða afkomu í sveitum við
að framleiða ódýrar og hollar
vörur _ fyrir alþýðu bæjanna.
Vegna þessa má enginn al-
þýðumaður þessa lands láta sér
í léttu rúmi liggja hverja af-
greiðslu málefni sveitanna fá nú
á Alþingi. Hvernig verður geng_
ið frá jaröræktarlögunum?
Hvernig verður séð fyrir verk-
færaþörf bænda? Hvernig verð-
ur fylgt eftir lögum um' jarð-
ræktarsamþykktir ? Hvað verð-
ur yfirleitt gert til að tryggjaj
Halldór Kristjánsson:
Vín og veizlur
Vika er liðin síðan ég mæltist
til þess, að Mbl. gerði grein fyr-
ir því, hvers vegna það kallaði
mig slefbera, þó að ég minnt-
ist á forsetabrennivínið. Blaðið
virðist hvorki hafa manndóm
til. að standa við orð sín né
taka þau aftur. Uni ég hinu
fyrra vel og fæst ekki um hið
seinna.
En vegna þess, að vín og veizl-
ur hefir nú borið á góma, og Al-
þingi mun innan skamms skera
úr því, hvort vín skuli veita í
veizlum ríkisins, vil ég ræða þau
mál lítils háttar.
Hefir líka ræða sú, er Vísir
birti í gær, eftir sr. Sigurð Ein-
arsson, ýtt við mér.
Menn hafa skiptar skoðanir
um þessi efni. Sumir halda því
fram, að það sé rökvilla að hætta
vínveitingum í op,inberum
veizlum, meðan leyft sé að flytja
áfengi inn.
Þetta er rangt. Innflutning-
ur áfengis og sala þess, er leyft
af illri nauðsyn aðeins, af því
þjóðfélagið finnur sig ekki hafa
styrk til þess, eins og sakir
standa, að fjarlægja vínið með
valdi. En þó að svo sé, er eng-
in ástæöa til þess, að ríkisvald-
inu sé ekki frjálst að ákveða
sjálft, að það hætti vínveiting-
um, þegar því sýnist. Og ef því
skilst, að það væri til góðs, þá
ber því skylda til að hætta.
Aðrir eru veikir af sér gagn-
vart smekk og veizlukröfum út-
lendinga. Þeirra vegna er rétt
að benda á það, að um öll nálæg
lönd eru nú átök um þessi mál.
Hugsjónamenn og umbótahreyf-
ingar berjast gegn því, að á-
fengi sé veitt í opinberum veizl-
um. Hér er því um það að ræða,
hvort við eigum að skipa okkur
í flokk með liíandi siðbótar-
hreyfingu þeirra, sem vinna að
fegurri mannfélagsháttum, eða
hinum, sem ekki eiga á því sviði
æðra takmark en glasaglaum
og freyðandi skálaræður.
Ég hefi enga ástæðu til að
leyna því, að ég hefi þann
metnað vegna þjóðar minnar,
að mér er ekki sama með hvor-
um hún tekur afstöðu í þessari
baráttu.
Ég held, að það þurfi ekki að
ræða um manntjón íslendinga
af áfengisnautn. En það er
sennilega ekki vanþörf á að
minna á hlutdeild veizl.utízk-
unnar í þeim mannskaða. Það
er hart að heyra frumherja ís-
lenzkrar kirkju gerast talsmann
drykkjuskaparins. Sigurður Ein-
arsson segir, að í hópi stúdenta
hafi jafnan ríkt „ölteiti við
hóf“, og hann fagnar því, að
nú er það af, sem áður var, að
konur drukku ekki með.
Hér hafa tröll togað honum
túngu. Sigurður Einarsson hlýt-
ur að vita það, að stúdentar
hér á landi hafa ekki gætt hófs
um nautn sterkra drykkja
frernur en aðrir menn. Margir
úr þeirra röðum hafa orðið
aumingjar vegna vínsins. Menn,
sem sakir gáfna, hugsjóna og
atgervis voru komnir í fremstu
raðir mannfélagsins og stóðu
þar, sem mest þurfti með, hafa
fallið frá störfum á miðjum
aldri eða fyrr. Og það veit eng-
inn, hvað veizlurnar hafa oft
framför sveitanna og bæta
framleiðsluhætti þar?
Þetta eru ekki þýðíngar
minnstu spurningarn.'ar, sem
menn bíða eftir svörum við í
þeirri óvissu, sem nú gfrúfir yfir
stj órnmálalíf inu.
ráðið úrslitum um auðnuleysi
peirra.
Hverju sem við annars trúum
í þessum efnum og öðrum, þá er
?að víst, að sú kennd, sem okk-
ur er ómissandi, félagskemíd-
in og samúðarþráin, er oft not-
uð til að draga menn niður á
þessu sviði. Mönnum er það
eiginlegt að vilja njóta unaðs-
semda lífsins með félögum sín-
um, — sameinast þeim í lífs-
nautn. Grátlega oft sameinast
iríenn í þeirri nautninni, sem
leggur líf þeirra í rústir. Þann-
ig hefir djöfull drykkjubölsins
brugðið sér í ljósengilslíki og
tekið félagskenndina í þjónustu
sína, til að draga fórnarlömb
sín niður í dýki eymdar og'
þjáninga. Ég þoli það ekki þegj-
andi, að kennimenn íslenzkrar
kirkju gangi erinda áfengis-
guðsins, svo sem sr. Sigurður
Einarsson.
Ég á dálítið erfitt með að
skilja þá, sem segja eitthvað á
þessa leið um áfengismálin:
Við skulum drekka fínt, og
þeim, sem ekki hafa lag á því,
skulum við kasta út á götuna,
og þar er verkefni fyrir ykkur
bindindismennina, að taka þá
upp úr svaðinu, sem þeir eru
fallnir í, og flytja þá á hæli. Við
látum ykkur hafa peninga til
þessa alls, og sjáið okkur svo ,
friði.
Hér er ekki nóg að leggja fé
í drykkjumannahæli og bind-
Svo að segja hver einasti ís-
lendingur, sem kominn er nokk-
uð til vits og ára, þekkir íslend-
ingasögurnar meira eða minna.
Þá þekkingu hafa menn yfir-
leitt fengið af útgáfu Sigurðar
Kristjánssonar.
Sigurður hóf að gefa fornsög-
urnar út fyrir hálfri öld. Þá
var bókagerð á íslandi látlaus
og ekki tilgerðarleg, og þessi út-
gáfa bar merki þess í ýmsu, og
var þó ýmislegt gert til við-
hafnar. T. d. var þar merkja-
skraut og viðhafnarstafir.
Ég ætla að útgáfa Sigurðar
Kristjánssonar hafi borið öll
einkenni, ráðvendni og beiðar-
leika. Hún var svo vönduð, sem
kostur var á. Hæfustu menn
voru fengnir til að búa sögurn-
ar til prentunar, rita við þær
glögga, alþýðlega formála og
vísnaskýringar eftir því, sem
þá var talið réttast. Pappír var
góður og allt eftir þessu.
Þannig gaf Sigurður Krist-
jánsson út fornsögurnar og 40
íslendingaþætti, Snorra-Eddu
og Sæmundar-Eddu og Sturl-
ungu. Er það enn í dag eina
fáanlega útgáfan af þessum
öndvegisritum íslenzkrar tungu.
Þessi útgáfustarfsemi verð-
ur seint fullþökkuð og aldrei
ofmetin. Það er höfuðnauðsyn
íslenzkri tungu og íslenzkri
þjóðarsál, að fólk sé handgeng-
ið fornbókmenntunum. Auk
þess eru hinar merkari íslend-
ingasögur þau listaverk um
frásögn, mannlýsingar og skáld-
skap, að aldrei fyrnist.
Sturlunga er óþrjótandi við-
fangsefni þeim, sem geíur sig
að henni. Það er svo ótal margt,
sem dregur að' sér huga góðs
lesanda í þessari stuttorðu frá-
sögn af fjölda ólíkra manna í
stórkostlegum átökum upp-
lausnartímans.
Um Eddurnar þarf hér ekki
indisstarfsemi, eins og þegar
gamlir glæpamenn slettu fé í
Heilaga kirkju, til að kaupa
sinni syndugu sál aðgang að
Himnaríki bakdyramegin , án
þess að- vaða hreinsunareldinn.
íslendingar hafa átt í æðstu
embættum menn, sem voru heil-
ir og einlægir bindindismenn.
Björn Jónsson veitti aldrei vín
í sinni ráðherratíð og eins var
Tryggvi Þórhallsson. Kröfurn-
ar um það, að þetta verði svo að
vera, vegna álitsins út á við, eru
fjarstæða. Hér er búið að brjóta
ísinn og vorkunnarlaust að fara
í slóðina.
Það eru til menn, sem meta
þaö mest í þessum efnum að
vera frjálsir að sinni staupa-
gleði og ölteiti. Hér gerir hver
eftir því, sem honum endist
auðna og manndómur til að
fylgja því, sem hann telur heið-
arlegt. En ég trúi því, að fyrr
eða síðar muni þeir sigra, sem
heldur- vilja reyna að tendra og
glæða þann vonarneista, sem
lifir undir sorg og kvöl þeirra,
sem þjást vegna áfengisnautn-
ar sjálfra sín og ástvina sinna,
en dekra við drykkjugleðina, þó
að vinsælt sé á vissum stöðúm.
Og- ég minni að síðustu alla
samherja mína í þessum efnum
á það, að taka vel eftir því,
hvernig atkvæði falla um jállögu
Skúla Guðmundssonar.
að fjölyrða heldur, en Sæmund-
ar-Edda er ein hin bezta ljóða-
bók á íslenzka tungu og fræg-
ust þeirra allra.
Bókaverzlun Sigurðar Krist-
jánssonar hefir haldið útgáfu
þessara öndvegisrita áfram,
þannig, að þær bækur, ,sem
seldust upp, hafa jafnan verið
endurprentaðar. Hefir þá texti
þeirra verið endurskoðaður, rit-
aður nýr formáli, ef ástæða
hefir þótt, og skýringar lag-
færðar. Þar hafa menn því jafn-
an getað fengið íslendingasög-
urnar í heild, þó að stundum
hafi einstök rit vantað í safn-
ið nokkrar vikur í senn. Þá er
nú byrjað á því að láta kort af
helztu sögustöðum fylgja og
fást þau nú við Njálu og Bax-
dælu, og er von á fleirum.
Munurinn á- útgáfu Sigurðar
Kristjánssonar og íslendinga-
sagna-útgáfunnar nýju er þessi
helztur:
Nýja útgáfan hefir fleíri sög-
ur og þætti. Eru þau rit flest
að sönnu ekki rnikils virði, en
þó er fengur að þeim, þó að lít-
ils áé um þau vert móts við
Sturlungu og Eddurnar, sem
þar eru ekki. Sum viðbótarrit-
in eru munnmæli, sem færð eru
í letur á síðustu öld.
Á texta og vísnaskýringum
mun ekki Hera neinn munur,
sem þýðingu hefir efnislega, en
í nýju útgáfunni eru skýring-
arnar neðanmáls, þar sem vís-
urnar eru, en aftan við sögurnar
í útgáfu Sigurðar. Textaskýr-
ingar við óbundið mál eru í
hvorugri útgáfunni.
Nýju útgáfunni á að fylgja
nafnaskrá í heild fyrir allt safn-
ið. —
Greinaskil eru höfð miklu
víðar í henni en útgáfu Sig-
urðar.
Pappír í nýju útgáfunni er
stórum lakari. H. Kr.
6. desember 1946.
/ sterLct'LngcLsögur
\
i
!
!
!
Þrjár frábærar
barna- og unglinga bækur
DÝRHEIMAR - NÝIR DÝRHEIMAR
Þetta er frábærlega skemmtileg og fróðleg bók, einkum
fyrlr yngri börn.
Betri gwll en einhverja — eða ailar —
þessara þriggja árvalsboka geta for-
eldrar tæplega lagt í ló£a bams sins.
SNíÆLANOStTGAFAX.

Skógarsögur Kiplings hafa
löngum verið taldar meðal
beztu barna- og unglinga-
bóka, sem til eru, enda mun
það ekki ofmælt, því að Kip-
ling var mikfll rithöfundur,
þekkti glögg skil á frumskóg-
arlífinu og kunni allra manna
bezt að segja börnum sögur.
Þessar sögur eru því flestum
bókum betur, fallnar til þess
að glæða fegurðarskyn og
málsmekk barna, en eru um
leið fræðandi og bráð-
skemmtilegar, enda má segja,
að þær hafi farið sigurför
um allan heim. — Nú eru
þessar bækur komnar út í
afburðasnjallri þýðingu Gísla
Guðmundssonar, fyrrv. al-
þingismanns og ritstjóra. —
Þær eru i tveim bindum og
nefnast DÝRHEIMAB og NÝ-
IR DÝRHEIMAR, en eru þó
hvor um sig sjálfstæðar að
frásögn. Útgáfan er mynd-
skreytt og forkunnar vönduð,
en verði þó mjög stillt í hóf.
Skátahöfðinginn
well var, auk þess að vera
merkilegur æskulýðsleiðtogi,
frábær rithöfundur fyrir börn.
Ritaði hann allmargar dýra-
sögur svo frábærlega hugð-
næmar og skemmtilegar og
viðburðaríkar, að hvert barn
hefir yndi af, og teiknaði
sjálfur í þær margar ágæt-
ar myndir. Ein helzta þess-
ara bóka er nú komin út í ís-
lenzkri þýðingu eftir Jón
Helgason, blaðamann. Bókin
nefnist SÓL OG REGN — sög-
ur frá Kenya. —
wwww^wwwwwwwwwwwwwwwwwwwww
Sláturfélag Suðurlands
Reykjavik. Sími 1249. Símnefni: Sláturfélag,
Reykhús. - Frysihús.
Niðnrsuðnverksmiðja. — BjúgnaiJerð.
FramleiOír og selur í heildsölu og smásölu: NiOur-
soOiO kjöt og fiskmeti, fjölbreytt úrval. Bjúgu og alls
Jconar áskurö á brauO, mest og bezt úrval á landinu.
Hangikjöt, ávallt nýreykt, viOurkennt fyrir gœOL
Frosiö köt alls konar, fryst og geymt í vélfrystihúsi
eítir fyllstu nútímakröfum.
VerÖskrár sendar eftir óskum, og pantanir afgreiddar
um allt land.
VINNIÐ ÖTULLEGA A» ÚTBREIÐSLU TÍMANS
/