Tíminn - 29.03.1947, Blaðsíða 3

62. blað
TÍMIM, laugardaglim 29. marz 1947
3
Sjötíu og fimm ára:
Dr. Helgi Pjeturss
Doktor Helgi Pjeturss á 75 ára
afmæli næstkomandi mánulag.
Hann er fæddur í Reykjavík 31.
marz árið 1872, sonur hjónanna
Önnu Vigfúsdóttur Thorarensen
og Péturs Péturssonar, bæjar-
gjaldkera. Helgi ólst upp hjá
foreldrum sínum hér í bænum
og vakti snemma athygli á sér
fyrir óvenjuskarpar gáfur. Gekk
hann í Latínuskólann og út-
skrifaðist þaðan með mjög hárri
einkunn árið 1891. Síðan fór
hann utan og lagði stund á
náttúrufræði og landafræði við
háskólann í Kaupmannahöfn og
lauk þaðan embættisprófi á
öndverðu ári 1896. — Árið eftir
tók hann þátt í rannsóknarleið-
angri til Grænlands, en hvarf
heim að því búnu og ferðaðist
hér um til jarðfræðirannsókna
næstu árin.
í þann mund var Þorvaldur
Thoroddsen að ljúka rannsókn-
ar'ferðum sínum hér. Hafði hann
þá ritað margt um jarðfræði
landsins og hélt því fram, að
ísland hefði allt, að kalla má,
skapazt fyrir jökulaldir, móberg
og grágrýti jafnt og blágrýtið.
Dr. Helga tókst þegar að færa
sönnur að því, að þessi skoöun
Þorvalds var röng. í hálsunum
í Ytra-Hreppi fann hann ótví-
ræðar jökulmenjar í móberg-
inu sjálfu, og kom þetta síðar
berlega í ljós annars staðar.
Samkvæmt þessu taldi hann mó-
bergið hafa skapa?t á jökulöld
og renndi svo traustum rökum
undir þá skoðun sína, að hún
hefir ekki haggazt síðan, þó að
Þorvaldur Thoroddsen og raun-
ar fleiri, risu öndverðir við
henni um .sinn. Eins og gefuu
að skilja, breytti þessi uppgötv-
un dr, Helga mjög svo skoðun-
um manna á sköpunarsögu
landsins, enda mundi hún ein
hafa dugað honum til frægðar
meðan íslenzk jarðfræði er
iðkuð. En að sjálfsögðu lét hann
ekki staðar numið við hana.
Árið 1905 varði hann doktors-
ritgerð, er hann nefndi: „Om
Islands Geologi“, við Kaup-
mannahafnarháskóla, og jók þá
sínar. Ekki er þetta stór bók, en
enn við hinar fyrri uppgötvanir
hún mun- jafnan verða talin
meðal hinna merkustu rita um
islenzka jarðfræði. — Þegar hér
var komið, og þó \>rr, var heilsu
dr. Helga tekið að hnigna, en
á næ^tu árum ágerðist mein
hans svo, að hann gat ekki gefið
sig við ferðalögum. Varð hann
þá að láta af rannsóknum sín-
um til ómetanlegs skaða fyrir
hin ungu jarðfræðivísindi vor.
Síðasta ritgerð hans um jarð-
fræði, sú er máli skipti, kom út
á prenti í þýzkri fræðibók,
„Handbuch der Geologie“ árið
1910. — En þótt þannig væri
skotið loku fyrir þá leið, sem dr.
Helgi hugðist fara, gafst hann
ekki upp, heldur sökkti sér nið-
ur í gríska heimspeki og aðra.
Jafnframt tók hann að brjóta
sér brautir gegnum hinn mikla
myrkvið mannlegrar dulvitund-
ar með drauma sína og annarra
að leiðarljósi. Á ‘þeim stigum
fylgjast fáir með honum, og
virðir hann það nokkuð svo til
tómlætis, eins og ætla má. Hitt
er þó á að líta, að flestum förl-
ast þar sýnin. Hefir dr. Helgi
ritað margt um þessi efni, sem
kunnugt er, en eigi verður það
rakið hér. Hitt skal eigi undan
dregið, að hann ritar flestum
mönnum fegurra mál og þrótt-
meira. Stíll hans er óvenju-.
hreinn og stæltur með þeim
hefðarbrag, sem fátíður er hér á
seinni öldum, en samir vel vits-
munum hans og atgervi.
Tvímælalaust er dr. Helgi
Pjeturss einn hinn merkasti og
merkilegasti íslendingur, sem
nú er uppi. Munu því margir
og mega árna honum góðs á
þessum afmælisdegi hans.
P. H.
gefur farþegum'gúmtuggur, og
ef þeir tyggja nógu rösklega,
sleppa eyrun við mestu óþæg-
indin.
Fljót ferð.
Venjulegast fara flugvélar
AOA milli New York og Kefla-
víkur á 14 klst. og er þá talin
með einnar klst. viðdvöl á
Gander-flugvellinum á Ný-
fundnal^di. Ferðin frá Reykja-
vik til Gander tekur um 7—8
klst., en frá Gander til New
York um 5—6 klst. Stundum eru
þessir áfangar farnir á skemmri
tíma, einkum ef flugvélarnar fá
hentugan meðvind. Það hefði
þótt ótrúleg spá fyrir fám ár-
um, að maður, sem faéri frá
íslandi kl. 10 að kvöldi (íslenzk-
ur tími), væri kominn til New
York kl. 8 næsta morgun (New
York tími). Svona er þetta samt
orðið og þó mun þessi tími eiga
eftir að styttast mikið enn,
þegar fullkomnari flugvélar
koma til sögunnar.
Brautryðjendastarf.
Félagið AOA, sem hefir tekið
að sér fyrstu áætlunarferðirnar
milli Evrópu og Ameríku um
ísland, er að vinna brautryðj-
endastarf, sem íslendingar eiga
mikið undir. Hlunnindin, sem
fylgja því fyrir íslendinga að
fjöjfarin alþjóðaleið liggi um
landið, er ótvíræð. Kynningin
af landinu eykst, fleiri ferða-
menn munu leggja leið sína
hingað, og íslendingar munu
njóta hagkvæmra samgangna.
Verði leiðin um ísland vinsæl,
getur það orðið landinu til þýð-
ingarmikilla hagsbóta.
Það er víst, að forráðamenn
AOA hafa fullan hug á því að
gera íslandsleiðina vinsæla. Það
virðist ekki neitt sparað til þess
af þeirra hálfu. Hinn öri vöxtur
félagsins sýnir, að það hefir
snjalla forustumenn, og því er
öll ástæða til að vænta góðs
árangurs af þessum fyrirætlun-
um þeirra. Á síðastl. ári flutti
félagið rúmlega 34 þús. farþega
milli Evrópu og Ameríku og var
það margfallt hærri tala en
árið áður. Búizt er við, að far-
þegatalan margfaldist enn á
þessu ári. Félagið heldur nú uppi
16 áætlunarferðum á viku milli
Evrópu og Ameríku. Auk þess
heldur félagið uppi áætlunar-
ferðum milli flestra aðalborga
Bandaríkjanna.
ísland og ferðamennirnir.
Fastar flugsamgöngur um ís-
land skapa íslendingum mörg
ný verkefni í sambandi við
(Framhald. á 4. slðu)
Gunnar Widegren:
Rádskonan á Grund
Ég átti erindi út á svalirnar seinna um daginn.
Bi-æðurnir voru fyrir skömmu komnir heim.
— Bíðið þér aðeins við, sagði Lára óvenjulega blíð-
mælt. Hvað tók Anna mörg'egg í hænsnahúsinu í dag?
— Ég sagði frúnni það, þegar hún spurði mig um
það í dag, svaraði ég, því að ég fann undir eins, að
nú var nýtt herhlaup í aðsigi.
— Ja-há, sagði Lára, og þá tölu hefir Anna líka
skrifað í búreikningana.
Allt, sem búið gefur af sér, er nefnilega bókfært.
Húsbóndanum þykir g-amer* að tölum og bókfærslu og
reikningshaldi.
Mér varð orðfall. \
— Ég fór nú niður í hænsnahúsið á eftir yður, hélt
hún áfram og brýndi nú röddina, og getur Anna látið
sig gruna, hvað ég fann«þar?
— Nei, svaraði ég — hvernig ætti ég líka að vita það?
— O-jæja, sagði Lára — það er bezt, að Anna hugsi
sig vel um.
— Hva§ var það þá, sem frúin fann spurði ég. —
Hvað er eiginlega á seyði? bætti ég við og sneri mér
að húsbóndanum.
— Ég skal segja ykkur, hvað er á seiði, sagði Lára.
Ég fann þetta hérna í hænsnahúsinu. — Og nú dró
hún körfu undan borðinu. — Manstu, hvað ég sagði
um vinnufólk og stelsýki þess, fyrsta daginn sem ég
var hérna? hélt hún áfram og sneri nú máli sínu til
húsbóndans. Náttúrlega hefir hún ætlað að skjóta
þessum eggjum undan og selja svo og hirða sjálf pen-
ingana.
— Því trúi ég ekki, sagði húsbóndinn með hægð,
en lagði áherzlu á hvert orð, og sízt af öllu af því, að
þetta eru postulínsegg, og þau eiga að vera þar, sem
þú tókst þau. Þú skalt fara með þau aftur niður í
hænsnakofann og láta þau þar, sem þau eiga að vera.
En fyrst skaltu biðja Önnu fy ....
. Ég vissi varla, hvort ég átti heldur að reiðast þess-
ari aðdróttun Láru eða hlæja að tiltækinu, þvi að. ég
fann strax, hve hlægilega vopnið hafði snúizt í hönd-
um henni. En okkur vannst ekki ráðrúm til þess að
móta afstöðu okkar frekar, hvorki mér né húsbóndan-
um, því að Hildigerður kom í þessum svifum æðandi
upp að svölunum, og sá boðskapur, sem hún hafði að
færa, kórónaði þetta allt saman.
— Hvur hefir opnað hænsnaRofann? hrópaði hún.
Öll hænsnin eru komin út um hvippinn og hvappinn,
og Garmur er búinn að drepa tvo unga!
— Húsbóndinn verður að koma og hjálpa okkur .að
reka hænsnin inn, áður en þau eyðileggja matjurta-
gaíðinn og blómabeðin, hrópaði ég, um leið og ég
skauzt eins og pila niður svalaþrepin.
Lára var horfin, þegar við komum aftur frá hænsn-
unum, og hún sást ekki, það sem eftir var dagsins. En
„eggin“ voru kyrr á svölunum, og það kom á Hildi-
gerði að fara með þau niður í hænsnakofann.
Það var óvenjulega hljóðlátt á Grund þetta kvöld,
þótt bræðurnir reyndu báðir að bæta eftir fremstu
getu fyrir þá rangsleitni, sem ég hafði verið beitt.
Maður Láru vildi gefa mér tíu krónuL en ég þver-
neitaði að taka við þeim, og hann var hnuggnari í
bragði en hann átti að sér.
Daginn eftir var Lára ekki atkvæðaminni en henn-
ar var :vandi, og þegar maður hennar spurði, hvort
hún hefði beðið mig fyrirgefningar, svaraði hún:
— Vilji hún ekki taka við tíu krónum hjá þér, kærir
hún sig sjálfsagt ekki um neina fyrirgefningarbón
frá mér. Óbreyttar vinnukonur geta ekki leyft sér
þess háttar stórbokkaskap.
Æ, æ — elsku hjartans I.ára mín! Það skyldi verða
himnesk stund, ef mér mætti einhvern tíma auðnast
að standa andspænis þér sem Alfa Rósengren!
Þín
Anna Andersson.
SJÖUNDI KAFLI.
Hjartans engillinn minn!
Hérna um daginn ætluðum við að bæta okkur í
munni við hádegisverðarborðið með fyrstu jarðar-
berjunum, sem náð höfðu þroska í ár. Húsbóndinn
hafði verið úti í garði um morguninn og fundið mörg
stór og fullþroska jarðarber niðri í viðarullinni, og
eftir að ég hafði sannfært mig um, að hann hefði á
réttu að standa, var málið rætt og loks afráðið, að
þessum fyrstu jarðarberjum sumarsins skyldi fórnað
á matborð Grundarheimilisins um hádegið. Stundu
síðar arkaði ég út í garð með stóra skjólu til þess að
tína góðgætið. En þá brá svo undarle^a við, að ég fann
ekki eitt einasta fullþroskað ber. Förin eftir hælana
á skóm Láru færðu mér heim sanninn um það, að þau
höfðu samt ekki orðið uppnumin með yfirnáttúr-
legum hætti.
Svo leið að matmálstíma. Fólkið settist að borðum,
• og ég veitti því athygli, að húsbóndinn brosti ánægju-
Kaupfélög'.
GcÉum afgreití iiú þegar
MJÓLKURSIGTI
venjulega stærð. Ennfremur vattbotna
ýmsar stærðir.
Samband ísl. samvinnufálaga |
Tilkynning
Það tilkynnist hérmeð, að sandnám er bannað i landar-
eign Sanda í Miðfirði nema með leyfi ábúanda jarðar-
innar, Þorvarðar Júlíussonar.
Reykjavík, 28. marz 1947.
Þórir Baldvinsson.
Hjálmtýr Pétursson.
Tilkynning
til auglýsenda
I framhaldi af fyrri auglýsingu tilkynnist, að
frestur fyrirtækja og eiristaklinga til að sækja um
aðstöðu til eigin sýninga í sambandi við landbúnað-
arsýninguna á næsta sumri, er útrunninn 20. apríl
næstkomandi.
Þeir aðilar, sem hyggjast að taka þátt í sýning-
Greiðið áfallna útsvarshluta, bæði fyrir sjálfa yð-
skilyrði, eru beðnir að snúa sér til skrifstofu sýn-
ingarinnar í Kirkjustræti 10, eða hringja í síma 7995
og verða þeim þá veittar allar upplýsingar.
Umsóknum um sýningarsvæði þurfa að fylgja sem
nánastar upplýsingar u.v hvað sýna á.
Landbúnaðarsýningin.

Útsvör
Annar hluti fyrirframgreiðslu upp í útsvör til
bæjarsjóðs Reykjavíkur árið 1947, fellur í gjalddaga
‘ 1. apríl.
Þá ber gjaldendum að greiða sem svarar 12% af
útsvarsupphæð þeirra árið 1946, en þeim, sem ekki
hafa greitt fyrsta hluta fyrirframgreiðslunnar, ber
að greiða 25% af útsvarinu 1946.
Greiðið áfalna útsvarshluta, bæði fyrir sjálfa yð-
ur og launþega yðar, nú þegar, og í síðasta lagi fyrir
páskahátiðina.
líOUGAUIUTAKIVV
SKl PA'UTGCKO
RIKISINS
fV
SUÐIN”
fer austur um land i hringferð
um miðja næstu viku. Tekur
flutning á allar venjulegar
viðkomuhafnir milli Horna-
fjarðar og Húsavíkur, ennfrem-
ur til Ólafsfjarðar, Haganesvík-
ur, Skagastrandar, Hvamms-
tanga, Borðeyrar, Óspakseyrar,
Norðurfjarðar og Ingólfsfjarðar.
Vörumóttaka í dag og árdegis á
mápudaginn. Pantaðir farseðlar
óskast sóttir á mánudag.
Hvít kjólaefni
í fermingarkjóla.
H. TOFT
Skólavörðustíg 5. — Slmi 1035.
Njótið sólarinnar
i skammdeglnu og borðiff blnar
fjörefnaríku Alfa-Alfa töflur.
Söluumboð tll kaupmanna og
kaupfélaga utan Reykjavíkur
HJÖRTUR HJARTARSON
Bræðraborgarstfg 1
Síml 425«.