Tíminn - 06.05.1947, Blaðsíða 3

83. blað
TÍMINN, briðjnclagiim G. maí 1947
3
MIMINGARORÐ:
Þorleifsson
bóndl I Stóra-öal undlr Eyjafjjöllum
Hinn 2. marz þ. á. andaðist að
heimili sínu, Stóra-Dal undir
Eyjafjöllum, öðlings- og sæmd-
armaðurinn Kristófer Þorleifs-
son bóndi þar. Hann var fæddur
í Stóru-Mörk 16/2.—1866, sonur
hjónanna Þorleifs Árnasonar
og Kristínar Hannesdóttur.
Ungur fluttist Kristófer að
Stóira-Dal, höfuöbóhnu forna,
sem þjóðin mun telja, að sífellt
hafi verið í eign og ábúð manna
af sömu ættinna, afkomenda
goðans stórbrotna, Runólfs Úlfs-
sonar. Tengsl Kristófers við þá
ætt voru ótvíræð, en hann var
einnig tengdur böndum náins
skyldleika annarri merkri ætt,
Högnaætt, sem jafnan hefir ver-
ið í margt þjóðkunnra ágætis-
manna. Nægir í því sambandi að
minna á eina grein hennar,
Þorvaldsættina og Tómas Sæ-
mundsson, sem allir íslend-
ingar elska og dá. Jón gamli Sig-
urðsson í Syðstu-Mörk sagði:
Ætternið er ráðríkt og víst er
um það, að Kristófer bar glögg
merki góðrar ættar.
Arið 1891 kvæntist hann Auð-
björgu Ingvarsdóttur frá Neðra-
Dal, mannkostakonu að allra
dómi, sem hana þekktu. Lífið
krafðist mikillar atorku af þeim
og fórna og lét þeim enda raunir
í té, en mikið gaf það þeim. Tólf
mannvænleg börn gaf það þeim,
sem öll éru á lífi. Auðbjörg and-
aðist eftir langvarandi van-
heilsu 19. ágúst 1943.
Með Kristófer í Stóra-Dal
hvarf á braut einn gagnmerk-
asti fulltrúi hinnar eldri kyn-
slóðar undir Eyjafjöllum, maður,
sem stóð jöfnum fótum í hinum
gamla og nýja tíma og hafði nóg
vit og fulla djörfung til að hag-
nýta sér hvort tveggja til aukins
þroska, manndóms og menning-
ar. Gáfur átti hann, sem hefðu
getað skapað honum sess meðal
helztu menntamanna þjóðar-
innar, ef efni hefði ekki brostið
til þjálfunar þeim. Hlutskipti
hans varð þrotlaust brauðstrit
frá æskudögum til elliára, sem
oft gaf lítið í aðra hönd. Það sá
þó borgið uppeldi tólf góðra og
dugmikilla borgara og óðal ætt
menna hans mun lengi bera
handtökum hans vitni. Það er
sýnilegur og dýrmætur ávinn-
ingur af ævi þessa dáðríka
drengs. Líkamlegt strit hans gaf
honum ærið verkefni, en þó
sneið það anda hans engan veg-
inn þröngan stakk. Víðsýnn og
leitandi andi hans var gæddur
orku og magni, sem jafnan leit-
aðist við að brjóta til mergjar
viðfangsefni samtíðarinnar á
sviði þeirra andlegu efna, sem
mestu varða og fróðleikur hans
og ást hans á sögu þjóðarinnar
og aðdáun hans á baráttu henn-
ar við mannraunir og erfiðleika
og þeim mönnum, sem fyrr og
síðar stóðu í fylkingarbrjósti og
vörðuðu veginn, var hverjum
þeim heimil eign, sem eyru
hafði til að heyra. Var fengur og
yndi að ræða við hann um þau
efni, sem önnur, er á góma bar
hjá honum.
Ég hefi drepið lítillega á fáa
en merka þætti í ævi Kristófers,
bóndann, eiginmanninn, föður-
inn, trúmanninn og fræðimann-
inn, en fleiri mætti nefna. Ekki
væri óviðeigandi að minnast
líka á gestgjafann, sem öllum
tók opnum, hlýjum örmum og
naut í því góðrar aðstoðar konu
og barna, og það samir líka vel
að geta þess, þegar Kristófers er
minnzt, að hann var einn þeirrg
mörgu, frjálslyndu umbóta-
manna með þjóð vorri, sem hug-
sjón samvinnustefnunnar var
ekki hégómi, heldur hjartans
mál. Ungur hafði hann kynnzt
hörðum fjötrum verzlunarhátta,
sem voru leyfar útlendrar á-
þjánar og hann vissi, að sam-
vinnan var merkur þáttur í bar-
áttu íslenzkrar alþýðu fyrir
bættum lífskjörum og meiri
menningu. Kjörorð hans virtist:
Ekkert mannlegt er mér óvið-
komandi. Átthagatryggð virðist
nú í rénun hér á landi og los á
mörgu. Kristófer í Stóra-Dal var
þar rótfastur og hann varð
þeirrar náðar aðnjótandi að fá
að dvelja þar til hinztu stundar
í öruggu skjóli barna sinna og
látinn hlaut hann legstað í ná-
lægð kirkju sinnar í Stóra-Dal,
sem hann hafði þjónað með
elsku og trúmennsku á helgum
dögum lengst af ævinnar.
Jarðarför hans var fjölmenn,
glöggur vottur vinsælda hans,
og þrír prestar mæltu yfir mold
um hans af næmum skilningi og
mikilli hlýju í garð hins góða
drengs, sem kvaddur var hinztu
kveðju.
Svo þakka ég Kristófer marg
ar ánægjulegar viðræðustundir
og óska honum til hamingju
með það samfélag, sem ég veit,
að hann dvelur nú í í dýrð
guðs.
Eyfellingur.
Gunnar Widegren:
Stjóriiarsamstarfið
og' landbúnaðarmálin.
(Framhald af 2. síðu)
meginhluti greiðslunnar mun
nú verða færður inn í við-
skiptareikninga viðkomandi
þænda.
Sú upphæð, sem samkomulag
varð um að greiða þessum aðil-
iim, vegna hinnar óseldu ullar
og ábyrgðarhallans, nam 4.8
miljónum, en fullnaðargreiðsla
fer svo fram, þegar eftirstöðvar
ullarinnar verða seldar — og
rikisstjórnin hefir átt þess kost
að endurskoða kostnaðar-
geymslureikningana og hefir
lagt samþykki sitt á þá. —
Að síðustu vil ég svo geta
þess að tekjuöflun sú, er ríkis-
stjórnin hefir beitt sér fyrir á
þinginu og sem nú er orðin að
lögum og kommúnistar hafa
gert mestan hávaða.út af, er að
sjálfsögðu einn liður i þeim ráð-
stöfunum, sem nauðsynlegar
eru til þess að ríkið sé m. a.
þess megnugt að standa undir
gjöldum þeim, sem hér hefir
verið á minnzt, svo og löggjöf
þeirri, sem samþykkt hefir verið
undanfarið, bæði lög um land-
nám og nýbyggðir o. fl., sem
kommúnistar hafa hælt sér af
að hafa samþykkt, en sem vit-
anlega yrðu ekki meira virði en
pappírinn, sem þau eru prentuð
á, ef ekki jafnframt væri staðið
að tekjuöflun, sem óhjákvæmi-
leg er til þess að þau komi að
liöi.
Gamall biskup
giftir sig.
Erkibiskupinn í írlandi eða Eire
heitir J. A. P. Gregg. Hann er 72 ára
gamall. Hann giftist nýlega í kyrrþey
prestsdóttur nokkurri, sem er tœpra
35 ára. Faðir hennar vígði brúðhjónin,
svo að ekki vantaði „blessun föður-
ins“. — Pyrri kona dr. Greggs erki-
biskups dó fyrir nokkrum árum.
Ráðskonan á Grund
fljótari til. Það eru margir, sem hafa augastað á
stúlkum eins og henni.
— Það getur verið. En ég er hálf-ragur, þegar
svona fór nú um fyrsta bónorðið mitt.
— Það þyrfti áreiðanlega hvorugt ykkar Hildigerð-
ar að harma það, þótt þú hleyptir í þig kjarki. Þetta
með okkur getur legið í þagnargildi. íhugaðu það, að
Hildigerður er sú fórnfúsasta og elskulegasta stúlka,
sem ég hefi þekkt. Mér þykir reglulega vænt um hana.
— Mér þykir það nú líka, sagði Arthúr. En bara, að
hún væri eins skynsöm og prúð í framgöngu og þú.
— Hún verður það, sagði ég og rýndi niður í gras-
ið, því að ég kinokaði mér við að líta beint í spyrjandi
augu Arthúrs, þótt ég neyddist einu sinni enn til þess
að taka munninn helzt til fullan. Hún verður það á-
reiðanlega, þegar hún er orðin þrjátíu og sjö ára eins
og ég.
Þá nam Arthúr staðar, lagði höndina á öxl mér og
sagði':
— Veiztu það, Anna, að aldrei hefi ég eignazt því-
líkan vin sem þig!
Og svo kyssti hann mig beint á munninn — mjúk-
an, einlægan og heiðarlegan vinarkoss, serri mér datt
auðvitað ekki í hug að víkja mér undan — fyrsta
„ fölskvalausa kossinn, sem ég hefi verið kysst á ævinni.
Ég er hreint ekki svo lítið montin yfir þeim kossi.
En nú eru líklega allir mínir biðlar komnir og farn-
ir — í bráð að minnsta kosti.
Þín
Anna Andersson.
TÓLFTI KAFLI.
Hjartans engillinh minn!
Nú ^er Lára komin aftur úr leiðangrinum til Veg-
sjós. Fyrsta uppátæki hennar var það, að hún skyldi
fara út á vatn með bræðrunum. Þeir ætluðu að leggja
lóð — það var nefnilega orðið fisklaust í lóninu. Hún
lagði sig samt upp úr hádeginu og var ekki vöknuð,
þegar bræðurnir tóku að búast í veiðiförina. Hún
hafði mælt stranglega fyrir um það, að ég skyldi
vekja hana, en húsbóndinn hafði jafn stranglega
bannað mér að vekja hana. Sem betur fór þurfti ég
þó hvorki að óhlýðnast boðinu né banninu, því að á
síðustu stundu vaknaði Lára sjálfkrafa og skundaði
af stað niður að vatni, þar sem sögulegir atburðir
biðu hennar.
Hún skipaði mér að bera það, sem hún taldi sig þurfa
til ferðarinnar — regnkápu, sessu, súkkulaðiöskju,
sögubók, sígarettupakka, eldspýtnastokk og ábreiðu
Garms.
Sjálf hafði hún búizt hinum dýrðlegasta skrúða —
hvítum kjól, sem náði ekki nema niður undir hnés-
bæturnar, hvítri peysu með grænum akkerum á
brjóstunum, grænum tennissokkum og hvítum striga-
skóm. Um hálsinn hafði hún brugðið grænköflóttum
klút í líkingu við klúta sjóræningjanna í gamla daga,
og loks keyrt á höfuð sér gulan sjóhatt, sem hún bretti
upp að aftan.
Á síðustu stundu hugkvæmdist henni, að hún þyrfti
líka að hafa með sér saftblöndu á ölflösku, ef hana
kynni að þyrsta i veiðiförinni, og jafnframt skipaði
hún mér að sækja fáeinar brauðsneiðar handa Garmi,
ef hann skyldi svengja.
Ég hljóp eins og fætur toguðu upp brekkuna og heim
að bænum til þess að fullnægja þessum kröfum henn-
ar. En auðvitað nægði ekki þessi eina ferð, því að Lára
komst að þeirri niðurstöðu, meðan ég var heima, að
hún gæti alls ekki setið á þóftunni í bátnum. Hún
rak hnén i magann, sagði hún, og um það get ég
ekki rengt hana/slíkur magi og slík hné sem eru á
henni. En þú veizt ekki, hvernig hún Lára okkar er
í laginu.
Ég varð því að hlaupa heim aftur eftir rimlastól, og
þegar hann var kominn, var loks hægt að leggja frá
landi. Sjálfur var húsbóndinn í skutnum, en bróðir
hans sat undir árum. Lára hreykti sér á rimlastólnum
á milli þeirra. Garmur og súkkulaðiaskjan lágu í keltu
hennar, og í annarri hendi hélt hún á súkkulaðibita, en
sögubókinni i hinni. Við fætur hennar var stampurinn,
sem lóðin var í og engan grunaði, að neitt illt mynda af
hljótast.
— Nú situr þú grafkyrr í bátnum, sagði húsbóndinn.
Hann er nógu valtur samt.
— Hefir þú séð annað en ég sæti kyrr í bátum?
svaraði Lára illskulega.
Húsbóndinn svaraði ekki, svo að orðaskiptin urðu ekki
lengri. Friður og kyrrð ríkti við fagran vatnsbakkann.
Silungur rak trjónuna upp í vatnsskorpuna, droparnir
smjattaði og kjamsaði og saug valhnetukremið úr
smjattaði og kjammsaði og saug valhnetukremið úr
tanngarðinum með tungunni. Þetta var hið eina, sem
rauf kyrrðina þennan fagra sólskinsdag.
Sennilega hefði allt gengið slysalaust, ef Ásta-
Brandur hefði ekki komið tifandi niður bryggjuna.
Hann hefir haft eitthvert .hugboð um, að ég væri þar,
Kaupfélög!
FJÖLYRKJAR
Plánet Junior nr. 11
Samband ísl. samvinnufélaga
Hjartanlega þakka ég öllum, fjær og nær, sem á einn eða
annan hátt glöddu mig á sjötugsafmæli minu og umliðnum
árum.
Guð blessi ykkur öll og launi fyrir mig af ríkdómi náðar
sinnar.
Grjótá 27. apríl 1947.
HELGA PÁLSDÓTTIR.
Helga Sigurffardóttir.
Matur og drykkur
Ný, fullkomin matreiðslubók, sniðin eftir þörfum is-
lenzkra húsmæðra og fyllstu kröfum nútímans í matar-
gerð og efnasamsetningm
Höfundur bókarinnar, ungfrú Helga Sigurðardóttir,
skólastjóri Húsmæðrakennaraskóla íslands, er löngu þjóð-
kunn fyrir margar ágætar bækur um matreiðslu, sem hún
hefir samið og gefið út á undanförnum árum.
Þessi stóra, nýja bók, Matur og drykkur, er 500 blaðsíður,
skreytt mörgum fögrum litmyndum og miklum fjölda
annarra mynda. Þar eru um 1300 uppskriftir alls, að súpum,
grauíum, kjötréttum, fuglaréttum, fiskréttum, síldarrétt-
um, sósum, kartöfluréttum, ábætisréttum og búðingum,
köldum réttum, salötum, íslenzkum haustmat, eggjarétt-
um, smurðu brauði, sælgæti, veizludrykkjum, kökum og
brauðum.
Auk þess eru í bókinni sérstakir kaflar um
sjúkrafæffu, borffsiffi, nesti, heita og kalda drykki,
mál og vog og ítarleg næringarefnatafla.
Þessi bók er ekki aðeins sjálfsögð fermingargjöf og tæki-
færisgjöf handa stúlkum, heldur er hún og bezta vinar-
gjofin og nauðsynleg gjöf handa hverri einustu góðri eigin-
konu og húsmóðúr.
BókaverzL ísafoldar
og
*5»KMI
UTBREIÐIÐ TIMANN