Tíminn - 29.01.1949, Blaðsíða 3

20. blað
TÍMINN, laugardaginn 29. janúar 1949
3
Tillaga sjálfstæðismanna um
innflutning landbúnaðarvéla
liæða Páls Káiilioníussonar við iimræðiirn-
ar í sauieinuðn þingi
Tíminn birtir hér ræðu þá,
er Páll Zóponíasson flutti í
sameinuðu þingi, þegar rætt
var um till. Sjálfstæðis-
manna um innflutning land-
búnaðarvéla. Mbl. hefir gert
ræðu þessa að umræðuefni
og er því rétt, að hún komi
fyrir alminningssjónir.
Á þroskabraut eilífðarinnar
Arin og eilífðin. Prédilc- andi kynslóða
anir eftir Harald Níelsson kyns.
prófessor. Stærð:
21X13 cm. Verð:
innb. Helgafell.
395 bls. | Það er
kr. 80.00 rekja hér
frá kyni til miðaöist við hæfi og andlegar
i þarfir þeirra. En þó að eitt-
ekki ætlunin að hvað sérstakt væri úrslita-
í lítilli grein þá ‘ atriði þróttmiklum vilja-
Ég finn ástæðu til þess aö
gera grein fyrir skoðun minni
á þessu máli, því hún mun
nokkuö sérstæð, og ekki í sam
ræmi við aðra flokksmenn
mína.
Ég vil þá fyrst benda á það,
að hér er um þingsályktunar
tillögu að ræða, en ekki lög.
Þingsályktanir eru vilj ayfir-
lýsingar, lög eru fyrirmæli.
Það liggur fyrir um það hæsta
réttardómur, að ríkistjórn sé
ekki skyldug að fara eftir
þingsályktunartillögum og
þar sem til eru nokkur lög,
sem vitað er að ekki er farið
eftir af núverandi ríkisstjórn,
geri ég ekki ráð fyrir, að hún
fari mikið eftir þingsályktar-
tillögum. Það skiptir því litlu,
hvort tillagan verður sam-
þykkt eða ekki.
Þá tel ég ekki heppilegt, að
Alþingi taki einstaka vöru-
flokka út úr heildarinnflutn-
ingsáætlun fjárhagsráðs og
geri um þá samþykkt. Ég lít
þannig á, að það þurfi að
skoða og meta hvern einstak-
an vörufl. í innflutningsáætl-
un fj árhagsráðs í saman
burði við hina og heildina, og
því sé það óhyggilegt að sam-
þykkja þessa tillögu. Það er
kunnugt, að það hefir orðið
ágreiningur rm það í fjár-
hagsráði, hve miklu fé sé
hægt að ráðstafa á árinu
1949 til landbúnaðarvéla, og
að þeim ágreiningi hefir ver-
ið skotið til ríkisstjórnarinn-
ar sem nú hefir málið til úr-
skurðar. Minnihlutinn —
framsóknarmennirnir í ráð-
inu — hafa. viljað verja til
þess meira en hinir telja
mögulegt. Ég vil ekki með
samþykkt þessarar tillögu
styðja að því að nota mætti
hana sem skálkaskjól til þess,
að minnka innflutninginn frá
því, sem hann gæti orðið mest
ur, þegar tekið er tillit til
allra aðstæðna á áætluninni,
en til þess mætti nota tillög-
una ef samþykkt yrði.
Þá er þess enn að geta, að
ég tel að nauðsynlegt sé, að
á milli þeirrar nýræktar, sem
gerð er í landinu ár hvert,
og þess áburðar, sem inn fæst
fluttur, þurfi að vera sam-
ræmi. Það er ekki gagn að ný
ræktinni, nema hún komizt í
rækt, en til þess þarf áburð.
Ég vil því fá að vita, hvort
séð er sæmilega fyrir áburðar
innflutningum áður en ég get
fylgt þessari tillögu, svo og
kynnast innflutningsáætlun-
inni í heild. Enn má fjárveit-
inganefnd ekki gleyma því,
að því meira fé, sem ætlað er
til verkfærakaupa handa
ræktunarsamböndum, því
meiri styrk þarf að ætla
til þeirra í fjárlögum, og
vænti ég, að þessa verði gætt
við samþykkt fjárlaga.
Þá var sagt hér í gær, af
þingm. Austur-Húnvetninga
undir umræðum um 21 mál,
og í dag af þingmanni Rang-
æinga að landbúnaðarfram-
leiðslan væri að dragast sam-
an þetta er ekki rétt. Það er
rétt að fólki í sveitunum hef-
ir fækkað og býli hafa lagzt
í eyði, en þrátt fyrir það heíir
mjólkuframleiðslan aldrei
orðið meiri en árið 1948, og
þó kjötframleiðslan þá yrði
minni en 1947, þá var hún
meiri en áður og því ekki
hægt að tala um samdrátt.
Og garðmatur og grænmeti
hefir ekki í annan tíma orðið
meiri en 1948, enda stöðugt
að aukast ár frá ári, þó mis-
jöfn árferði geri uppskeruna
nokkuð misjafna. Og þetta
kemur af því að afköst ein-
staklinganna hafa aukizt, og
það vegur meira en fólksfækk
unin. Þetta kemur sumpart af
umbótunum, af jarðabótum,
og því er bændum vitanlega
lífsnauðsyn að fá verkfæri til
að framkvæma þær með. En
þetta kemur lika af meiri
tækni betri verkfærum og fl.
(og þessvegna er þess þörf að
flytja inn af þeim eins og
frekast er mögulegt miðað
Það er trúa mín, að Harald-
ur prófessor Níelsson muni
verða talinn merkastur ís-
lenzkra kirkjumanna á fyrri
helmingi þessarar aldar.
Hann var boðberi nýrrar
hreyfingar í andlegu lífi þjóð
arinnar. Hann var mikill pré-
dikari og um langt skeið á-
hrifamikill kennimaður og
leiðtogi prestastefna þjóðar-
innar.
Þrátt fyrir aldalanga kenn
ingu kirkjunnar um grafar-
svefn framliðinna þar til á
efsta degi, var það þó jafnan
útbreidd alþýðutrú á íslandi,
að látnir menn gætu haldið
áfram að koma við sögu hér
á jörðu. Á því var draugatrú-
un væri þannig einkum bund
in við verri öfl tilverunnar og
kraft haturs og heiftrækni,
sem næði út yfir gröf og
dauða, var trúin á verndandi
mátt kærleikans ekki al-
dauða. Þannig töldu menn,
að hinir framliðnu gætu
stundum aðvarað vini sína,
sem eftir lifðu og orðið þeim
að liði.
Það féll því í góðan jarðveg
á ýmsan hátt, þegar spiri-
tisminn kom til sögunnar og
við annað, sem líka er nauð- j mönnum var boðað, að þetta
synlegt. En af nýræktinni hef ' líf væri ýmsum tengslum
ir enginn gagn, nema hún
komist í rækt, og þess vegna
sögu, sem væri nóg í mikla manni, sem skyndilega hefði
bók. En í tilefni af því, að út. snúizt frá vantrú til trúar,
mætti hann ekki í ákafa trú-
ar sinnar krefjast þess, að það
væri úrslitaatriði fyrir öllum
öðrum, gleymandi því, að allt
öðruvísi var um þá háttað og
lunderni þeirra öðruvísi. í eig
inlegasta skilningi er trúin
æðra hugarástand og menn
geta vaxið upp í það ástand
undir áhrifum margvíslegra
trúarskoðana. Sá er mestur
trúmaðurinn, sem treystir
heitast og fastast á gæzku og
vísdóm Guðs.
Hér verður ekki lengra
haldið að rekja kenningu
þessara prédikana. Á hitt
skal bent, að þær eru marg-
ar um meginatriði í andlegu
lífi. Þar eru mörg veigamestu
atriði andlegra mála, — ekki
aðeins trúarlífsins .— tekin
til meðferðar. Og því eiga
þessar ræður fullt erindi til
okkar, þó að þær séu samd-
ar og fluttar fyrir 30—40 ár-
um.
Mér finnst kenningin í
þessum ræðum vera falleg.
Á einum stað segir Haraldur
svo:
„Líttu aldrei á neinn sem
eilíft glötunarbarn. Trúðu
aldrei, að allt hið góða í hon-
um sé dáið, jafnvel þó að þú
er komið fyrra bindi af pré- j
dikanasafni Haralds Níels-1
sonar, er rétt að vekja athygli
á nokkrum atriðum í trúar-
skoðun hans.
í því ófullkomna yfirliti,
sem hér er gert, er stuðst við,
ræður þessarar bókar og'
reynt að gefa rétta mynd
með óbeinum tilvitnunum og
‘efnislegum endursögnum, þó
að óvíða sé hægt, rúmsins
vegna, að taka upp orðrétt-
ar greinar.
Þau ár, sem við lifum hér á
að meta á mælikvarða eilífð-
arinnar. Maðurinn er eilíf
Vera með ódauðlega sál og
stefnir til þroska og göfgi.
in byggð, en þó að þessi skoð- Kristur kenndi, að miöa allt
í þessum heimi við eilífa til-
veru, við það í okkur sjálfum,
sem hafið er yfir tímann.
Hefi ég látið liðna atburði
færa mig nær því, sem Guð
ætlar mér að verða? Hefi ég
forðast að láta leiðast af eig-
ingirni? Hefi ég tamið mér að
fyrirgefa mótgerðir? Hefi ég
látið þrautirnar gera mig
styrkari?
Það sem maðurinn sáir
mun hann uppskera. Hvert
ranglætisverk mætir honum
aftur, svo að hann verður að
bundið við framhaldslífið og
hægt að halda sambandi við
hina látnu, svo að hvorir
gætu haft áhrif á annarra
velferð og hag, þeir, sem enn
lifðu á jörðunni, og hinir
framliðnu.
Samt var mikil andstaða
gegn hinum nýja sið, enda oft
deilt um minna en hér bar í
milli um trúarkenningar. Það
urðu því miklar deilur og
snarpar um Harald Níelsson.
En þó að hann væri ekki her-
j skár, kunni hann vel að verja
hendur sínar. Hann var há-
menntaður guðfræðingur, svo
að enginn kom honum í opna
skjöldu í biblíufræðum, en
j auk þess sterkgáfaður og
Grágás, Járnsíðu, Jónsbók kappsfullur í baráttu, svo að
þarf framkvæmd hennar og
innflutningur áburðar að vera :
í samræmi hvað við anað. Ég
mun ekki geta fylgt þessari til
lögu fyrr en ég sé, hvað koma
á af tilbúnum áburði til,
landsins, og hvernig innflutn 1
ingsáætlunin að öðru leyti er,
því þar verður að meta sam-
an hina einstöku vöruflokka,
áður en hægt er að taka einn
útúr heildinni og ákveða hve
miklu skuli verja til hans. |
gjalda fyrir það, samkvæmt ^ hafir orðið að sjá hann
eilífu og órjúfanlegu lögmáli.. leggja af stað út á dauða-
Vestur
og Kristinrétti Arna bisk-
ups ber saman um það, að
öll útlönd séu í austur frá ís-
landi, en ekkert í vestur eða
norður. Stefnan til allra út-
landa er „austur“ eða „utan“
(= vestan). Og stefnan frá
öllum útlöndum til þess svæð
is, þar sem Grágás og lög-
bækurnar gilda, er út eða
vestur. Að vestan getur eng-
inn útlendingur eða maður
frá útlöndum komið. Grágás
þekkir þó ofur vel löndin í
vestri, tekur t. d. íslenzka
landahringinn upp í formála
sinn fyrir Griðum og talar
um Grænland sem landfræði
legt svæði í sambandi við
það, að brigða fé eftir menn,
er týnast í hafi.
Þess þekkist heldur ekki
nokkurt dæmi, að sekur fs-
lendingur hafi nokkru sinni
farið til Grænlands eða land-
anna í vestri. Sögurnar,
Sturlunga og fornbréf, telja
upp sæg af sekum mönnum,
en enginn þeirra fer vestur.
— Það er getið um nokkra
seka Grænlendinga, en þeir
fara framhjá íslandi til Nor-
egs. Þormóður Kolbrúnar-
skáld kom t. d. aldrei til ís-
hann vægði hvergi fyrir and
stæðingum.
Síðar mun margt verða
skrifað um Harald Níelsson
og spiritismann eins og hreyf
ingin þróaðist hér á landi og
var þegar hana bar hæst um
og eftir 1920. Það er merkur
þáttur úr sögunni af and-
legu lífi á íslandi. Og þá
mun það koma í ljós við þau
reikningsskil, að samfara
þeirri andlegu hreyfingu var
ótal margt, sem er óháð mið-
ilstilraunum og andafundum,
en samlagast íslenzkri menn-
ingu og verður arfleifð kom-
lands eftir að hann hafði ver
ið sektaður á Grænlandi.
Eiríkur rauði var að vísu
fjörbaugsmaður, er hann fór
til Grænlands í fyrra sinn, en
hann fór til að kanna land-
svæði, er enn hafði ekki
lyfzt úr sæ. Allir sekir ís-
lendingar aðrir gerðu sig
sýkna áður en þeir færi til
Grænlands, og jafnvel sjálf-
ur Eiríkur rauði gerði sátt við
sína óvini áður en hann færi
að byggja Grænland 986.
J. D.
En sú elska Guðs, sem vakir
yfir öllu mannkyni, bíður þín
handan grafarinnar og held-
ur áfram að leiða þig til þrosk
ans, þó að þú hafir notað
frjálsræði þitt hér miður en
skyldi.
Trúin er 1 því fólgin, að vera
í samvinnu við öflin að ofan.
Hún er höndin, sem þú rétt-
ir Guði í auðmýkt og trúnað-
artrausti, til þess að vera í
samvinnu við hann.
Bænin er ósjálfráð leit
mannssálarinnar eftir næring
og viðhaldi úr móðurbrjóstum
andlegrar tilveru. Hún er still
ing hugans, svo að hann geti
tekið við innstreymi frá al-
heimssálinni og mannssálin
dragi að sér lífsþrótt frá
hinni óendanlegu uppsprettu
og eignist frið Guðs, sem er
æðri öllum skilningi.
Haraldur Níelsson trúði því,
að biblían væri misjöfn að
gæðum, að kenning Krists
væri þar sums staðar lituð af
hugmyndum Gyðinga. Sjálf-
ur hefði Jésús verið kominn
úr dýrð æðri tilveru, til að
leiðbeina oss og leiða í hinn
eilífa sæludag, sem Guð ætl-
aði oss. Hann lagði allt í söl-
urnar til þess, að það mætti
takast, en hann hefði ekki
komið til að afplána neina
reiði, heldur til að sýna hvern
ig Guð er, og hvað mönnun-
um er ætlað að verða. Því
hefðum við bezt af því að
býggja trú okkar á kenningu
Krists sjálfs, eins og hún lægi
fyrir í guðspjöllunum, þegar
það, sem guðfræði mannanna
fyrr og síðar hefði ofið utan
um hana, væri rakið af henni.
Þó að Haraldur Níelsson
leyfði sér þannig að tala
um misskilning í trúarhug-
myndum og boðskap annarra,
fordæmdi hann trú þeirra
aldrei. Hann viðurkenndi, að
hún gæti verið þeim góð, og
djúpið í mikilli tvísýnu. Eitt
getur þú enn gert: sent hon-
um hugskeyti ástúðlegra fyr-
irbæna út yfir djúpið; kall-
að á öfl frá Guði honum til
líknar og blessunar. Og ef
þú venur þig á slíkt hugar-
far, þá munt þú sjá, hve grát
lega þeir hafa villzt, er
hlökkuðu til að sjá kvalir
fyrirdæmdra og héldu að það
myndi auka fögnuð sinn í
himnaríki.“
Jafnvel þó að framhalds-
lífið væri fjarstæða og mark-
leysa, er þetta falleg trú. Og
það er meira en trú, að það
göfgar menn og bætir að
hugsa vel um aðra. Það er
fullsannað.
Gleðin yfir því, ' að sjá
aðra kveljast og taka sín illu
laun, er ekki bundin við trú
á annað líf eða^ tilveru þess.
Hún er andlegt einkenni,
sem segir til sín í sambúð
manna hér, og það engu sið-
ur, þó að öllu væri lokið við
líkamsdauðann. Það er því
hin æskilegasta mannlifsbót,
ef takast mætti að rækta það
mein úr mannssálinni, —
sigrast á meinfýsi og illgirni
og útrýma þeim.
Þannig er kjarninn í þeirri
lífsskoðun, sem byggist á trú
arhugmyndum þeim, er Har-
aldur Níelsson boðaði, sá, að
mestu skipti að vera góður,
hugsa vel til annarra og óska
þeim velfarnaðar, og hafa
hug sinn opinn fyrir góðum
áhrifum annars staðar frá.
Og svo mikið vitum við þó,
að þetta er farsæl lífsskoðun
fyrir þjóðfélag okkar hér I
jarölífinu. Það getum við
sannaö í báða enda.
Það er líka mjög vel at-
hugandi, hvort það myndi
ekki vera nokkur vörn gegn
villimennsku múgæsinga
þessara tíma, að við sæjum
(Framhald á 6. slðu).