Tíminn - 03.02.1949, Blaðsíða 5

24. blað
TÍMINN, fimmtudaginn 3. janúar 1949

Fimvntnd. 3. febr.
Ólík vinnubrögð í
stjórnarsamstarfi
ERLENT YFIRLIT:
Eí
g-je
Skrif Þjóðviljans undan-
fafna daga gefa tilefni til að
athuga mismunandi vinnu-
brögð flokka í stjórnarsam-
starfi. Og það er að mörgu
leyti kærkomið tækifæri fyr-
ir Framsóknarmenn, að and
stæðingar., þeirra skuli að
fyrra bragði efna til slíks sam
anburðar.
Eins og menn vita, voru
kommúnistar í stjórn 1944—
1947. Þeir höfðu átt sér ým-
iskonar stefnumál í kosning
unum næstu á undan. Þá var
þetta stefnuskrá þeirra í bar
áttunni gegn dýrtíðinni:
„Fast grunnverð á land-
búnaðarafurðum og vísitala
á þeim, — afnám tolla á nauð
synjavörum, — aukinn kaup
máttur krónunnar, — stríðs-
gróðinn tekinn til þjóðarþarfa
með hækkuðum stríðsgróða-
skatti, landsverzlun og öðr-
um ráðstöfunum, — sjóðir
togarafélaganna settir í
vörzlu ríkisins, — rétt vísi-
tala, — fullkomið verðlags-
eftirlit o. fl.“
Ekki vantaði yfirlýsingarn
ar.
Hitt vita svo allir, að það
var ekki stjórnað eftir þess-
ari stefnuskrá meðan komm-
únistar voru í stjórn. Stjórn-
arsamstarfið slitnaði heldur i
ekki af ágreinipgi um neitt
af þessum aukamálum. Þau
voru ekki tekin svo hátíð-
lega. Sósíalistaflokkurinn
taldi það blátt áfram hlut-
verk sitt og skyldu meðan
hann fékk að vera í stjórn
með íhaldinu, að stinga þess
um stefnumálum undir stöl
og sitja á þeim ágreinings-
laúst.
Barátta Þjóðviljans fyrir
fullkomnu verðlagseftirliti
sýndi sig í því, að hann taldi
sér ekki frjálst svo ínikið
sem að segja frá alvarleg-
nokkru síðan, lagðist þetta vanda-
sama embætti á herðar varafor-
setans, Li Tsung-jen hershöíðingja.
Ósennilegt þykir, að Chiang Kai
Shek muni taka við völdum aftur
og það mun því að líkindum verða
hlutskipti Li Tsung-jen að semja
frið við kommúnista eða stjórna
baráttunni gegn þeim.
Li hershöfðingi var kosinn vara-
Manu Siefii* síuncium verið uefndiir lieiH-
virðasÉi iMaSurhm í öliíí Kísiaveldi.
Þegar Chiang Kai Shek tók sér lista sínum yfir stríðsglæpamenn,
hvíld frá forsetastörfum fyrir er þeir heimta framselda. Eftir
þessum dómum um skoðanir Li
virðist helzt mega álykta, að hann
sé frjálslyndur umbótamaður.
„IleiSvirðasti maðurinn
í Kína“.
Li er fæddur í einu af helztu
fylkjum Suður-Kína, Kwangshi.
Hann er nú 59 ára gamall. Um
skeið var hann leikfimiskennari,
forseti Kína á seinasta ári. Nánustu 1 en gekk síðan á herforingjaskól-
samherjar Chiang Kai Shek og j ann í Kweilin. Á uppvaxtarárum
hann sjálfur óskuðu eftir öðrum hans var Suður-Kína miðstöð kín
varaforseta, því að Li hafði þá um j versku þjóðernishreyfingarinnar.
skeið verið á öndverðum meið við | Þar hóf Sun Jat-sen starf sitt og
stjórnina og talað máli þess, að j þaðan hóf Chia'ng Kai Shek sókn
reynt yrði að semja frið við komm sína fyrir sameiningu alls Kína-
únista. Þrátt fyrir þessa andstöðu' veldis. Li gekk í lið með honum
Chiang Kai Shek reyndist fylgi 1925 og vann sér brátt orð sem
Li svo öflúgt, að Chiang Kai Shek einn bezti hershöfðingi hans. Hann
varð að lokum að biðja Li að taka 1 kom ekki aðeins hermönnum sín-
starfið að sér, því að samkomulag ' um vel að sér, heldur skipulagði
náðist ekki um annan. Li hafði þá hernaðaraðgerðir sínar stórum bet
neitað að taka við embættinu, ' ur en títt var um kínverska hers-
höíðingja.
Þegar Japanir hófu innrás sína
í Mansjúríu og Kína vildi Li strax
snúast gegn þeim, en Chiang Kai
nema Chiang Kai Shek óskaði þess.
Ólíkir dómar.
Li var um margt annað ósam-
mála stjórninni en afstöðuna til Shek taldi nauðsynlegra að halda
kommúnismans, þegar hann var ^ áfram borgarastyrjöldinni gegn
kosinn varaforseti. Hann taldi bezt kqmmúnistum og ljúka henni helzt
að berjast gegn kommúnistum með áður en snúist væri gegn Japön-
því að koma á svipuðum réttar- um. Þess.V ágreiningujr varð til
bótum í svéitum landsins og gert þess, að Li gekk úr þjónustu stjórn
hefir þá vinsælasta á þeim lands- arinnar og fór heim til Kwangshi.
svæðum, þár sem þeir hafa farið
með stjórn. Li hefir sýnt fram á, að
þessar réttarbætur gætu siður en
svo talist kömmúnistískar, þar sem
þær eru fyrst og fremst fólgnar í
því að láta bændúr fá umráða-
rétt yfir hæfilegu jarðnæði. Komm
únistar væru hér einmitt að vinna
sér fylgi undir fölsku flaggi og
það væri heimskulegt af stjórninni
að láta þá hagnast á aðgerðum,
er væru miklu meira í samræmi
við yfirlýfíta steínu hennar en
stefnu kommúnista.
Af samherjum sínum hefir Li
verið talinn frjálslyndur (liberal)
í skoðunum, en andstaWingar hans
í stjórnarflokknum hafa talið hann
kommúnista; Kommúnistar hafa
líka fellt sinn dóm yfir honum, því
ustu afbrotum sem upp kom a, þeir hafa hann einna efstan á
ust 1 pvi máli. Af auknum
kaupmætti krónunnar fóru
engar sögur, en dýrtíðin óx
jafnt og þétt og verðgildi
krónunnar minnkaði að sama
skapi. Tollarnir tolldu á vör-
unum svo að eftir því hafa
nauðsynjavörur verið fáar
þau árin. Lítið fór fyrir nýrri
landsverzlun og sjóðir togara
félaganna héldu áfram að
vera í gömlu vörzlunum. Og
stríðsgróðinn streymdi sem
örast öfugt við þjóðarþörf.
Það var eins og heildsala-
valdið hefði stungið Sósíal-
istum svefnþorn.
Sú svefnþorn haggaðist að
vísu eftir tveggja ára stjórnar
samstarf, þegarkipptvaríaust
ræna haflastrenginn vegna
Keflavíkursamningsins, en
hun losnaði ekki til fulls fyrr
en ráðherrar flokksins hrökkl
uðust úr ráðherrastólunum
eftir langar endurreisnartil-
raunir.
Þá fékk Þjóðviljinn málið.
Eh meðan hann var í stjórn-
.inni, lá hann á öllum stefnu-
málum flokks síns, en lýsti
blessun sinni yfir öllu því,
sem (ríkisstjórnin geröi,
hversu andstætt, sei^ það var
kosningaloforðum hans sjálfs
og flokks hans. Hann var
Þegar styrjöldin við Japani hófst,
gekk hann strax í þjónustu Chiang
Kai Shek aftur og vann sér mikla
frægð á næstu árum.
Li er sagður eini kinverski hers-
höfðinginn, er ekki hefir notað að-
stöðu sína til persónulegrar íjár-
öflunar. Oft hefir því verið um
hann sagt, að hann væri „heið-
virðasti maðurinn í Kina“. Þessi
breytni hans mun áreiðanlega
verða honum mikill styrkur nú.
Tvíburarnir frá Kwangshi.
Li er sjaldan nefndur svo í Kína,
að ekki sé jafnhliða getið Pai
Chunghsi hershöfðingja. Þeir eru
báðir frá Kwangsi og eru oft
nefndir „tvíburarnir frá Kwang-
shi“. Pai er þremur árum yngri.
Samvinna þeirra hófst fyrir ára-
Li Tsung-jen
tugum siðan og hefir haldist íram
á þennan dag. Pai fylgdi Li, þegar
hann gekk úr þjónustu Chiang Kai
Shek vegna þess, að ekki var haf-
inc styrjöld gegn Japönum. Þegar
styrjöldin hófst gekk hann aftur
í þjónustu Chiang Kai Shek og
var gerður yfirmaður alls kín-
verska hersins. Pai er talinn mjög
snjall hershöfðingi og hafa hann
og Li lengi verið taldir beztu hers-
höfðingjar stjórnarinnar. Það hefir
nijög styrkt aðstöðu þeirra, að
þeir hafa jafnan ráðið og ráða yfir
Kwangshihernum, sem talinn er
langbezti herinn í Kína.
Li og Pai eru taldir hafa ráðið
mestu um það, að Chiang Kai
Shek tók sér hvíld og stjórnin
flutti aðsetur sitt til Kanton, sem
er í Suður-Kína, Pai er sagður hafa
neitað því að láta Kwangshiherinn
taka þátt í vörnum Nanking. Hann
vill ekki þurfa að beita honum
fyrr en síðar. Vafalaust hefir Li
staðið þar á bak við, því að sam-
starfi þeirra er stundum lýst þann-
ig, „að Li sé stálhnefinn í silki-
hanska Pai.“
(Framhald á 6. síðu).
Arfurinn
í Morgunblaðinu hefir öðru
hvoru verið bent á það, að
rekstrarútgjöld ríkissjóðs hafi
orðið um 85 millj. kr. hærri
árið 1947 en 1946. Þannig er
þar jafnan sagt frá þessum
málum, að vel mætti halda,
að þessi hækkun hefði orðið
til af völdum núverandi rík-
isstjórnar.
í tilefni af þessu þykir rétt
einu sinni enn að gefa glöggt
yfirlit um orsök þessarar
stórfelldu hækkunar.
Á árinu 1947 komu fyrst til
framkvæmda ýms ný lög, er
sett höfðu verið 1946 af fyrrv.
stjórn og hækkuðu þau út-
gjöld ríkisins umfram það,
sem þau voru 1946, sem hér
segir:
1. Hækkun skóla
kostn. og fram
laga til skóla-
bygginga 1946
(nýju fræðslul.
frá 1946) kr. 6.000.000
2. Aukin framl.
til bygg. í sveit
um og nýbýla
samkv. nýju
lögunum frá
1946 — 3.042.000
3. Til Raforkusj.
lög frá 1946 — 2.000.000
4. Hækkun til
trygginganna
— lög frá 1946 — 15.751.000
5. Hækkun til
bygg.sj. bæja
og framlag til
íbúðarhúsab. í
kaupstöðum — 1.800.000
meira að segja svo múlbund-
inn að hann minntist ekki á
mestu hneysklismál sam-
starfsmanna sinna.
Þegar hann var kominn úr
stjórn breyttist hins vegar
tónninn. Þá fór hann að
reikna út', hvað gera mætti
við allan stríðsgróðann, sem
fluttur hefði verið úr landi
meðan flokkurinn sat með
svefnþorn íhaldsins.
Framsóknarflokkurinn hef
ir hins vegar ekki látið stinga
sér svefiiþorn. Hann hefir
bæði leynt og ljóst haldið
stefnu sinni fram og barist
fyrir henni, að því leyti sem
hún hefir ekki fengizt frem
með stjórnarsamst. Hann
lætur sér ekki nægja- þájö,
sem ávinnst í rétta átt með
stjórnarsamvinnunni, heldur
berst ótrauður áfram fyrir
því að fá meiru framgengt.
Þeirri baráttu heldur hann
áfram bæði utan og innan
ríkisstjórnarinnar. Hann seg
ir hiklaust frá því, sem hann
álítur miður fara, þótt hann
sé meö í ^tjórninni, því að
hann vill ekki- una því, held-
ur fá á því réttar endurbætur
með tilstyrk almenningsálits-
ins. Hann vinnur það ekki til
samvinnunnar að hætta bar-
áttunni fyrir stefnumálum
sínum og þegja um hneykslis
mál samstarfsmannanna,
eins og kommúnistar gerðu
í sinni stjórnartíð og frægt
varð í sambandi við faktúru-
hneykslið.
Þessi vinnubrögð valda því,
að Þjóðviljinn óttast nú vax-
andi gengi Framsóknarflokks
ins. Vegna fortiðar kommún-
ista meðan þeir voru í ríkis-
stjórn trúir nú enginn þeim,
því að þeir eru reyndir að
því að hlaupa frá stefnumál-
unum og hætta að berjast
fyrir þeim um leið og þeir
eru komnir í stjórn. Fram-
sóknarmenn halda hins vegar
baráttunni áfram með sama
kappi og áður og láta sér ekki
nægja, þótt eitthvað vinnist
á. Þess vegna fer nú fylgi og
tiltrú Framsóknarflokksins
vaxandi, því að með eflingu
hans verður helzt komið fram
þeim margháttuðu endurbót
um, sem nú er þörf á, ef þióð
in á að halda sjálfstæði og
frelsi.
Raddir nábúarma
í forustugrein Alþýðublaðs
ins i gær er rætt um öryggi
Norðurlanda og segir svo i
niðurlagi greinarinnar i til-
efni af fyrirspurnum Rússa
til Norömanna vegna Atlants
haf sbandalagsins:
„ÞaS hefir vakið stórkostlega
athygli úti um heim í sambandi
við norræna ráðherrafundinn,
sem síðast var haldinn um þessi
mál í Oslo um helgina, að Rúss
land hefir snúið sér til Noregs
og krafið norsku stjórnina
sagna um afstöðu Norðmanna
til fyrirhugaðs Norður-Atlants-
hafsbandalags. Engum bland-
ast hugur um, enda hcfir sú
skoðun þegar ótvírætt verið lát-
in í ljós af stjórnmálamönnum
í London, að hér sé um alger-
lega ótilhlýðilcg afskipti Rúss-
lands af utanríkismálum Noregs
að ræða og raunar um dulbúna
ógnun, sem miði að því að
hræða Norðmenn frá því að
gerast aðilar að NorðurAtlants
hafsbandalaginu.
Enginn mun telja líklegt, að
Norðmenn láti slíka ógnun hafa
ncin áhrif á sig. Hinsvegar er
hér sýnt, hvort það er alveg út
í bláinn, er því er haldið fram,
að sjálfstæði og fullveldi hinna
frjálsu smáþjóða í Evrópu, einn
ig á Norðurlön.-lum, sé nú ógnað
af yfirgangi og útþennslu Rúss-
lands“.
Það leikur ekki á tveim
tungum, að þessi fyrirspurn
Rússa er óeðlileg og ósæmi-
leg íhlutun um málefni Norð
manna, því að vitanlega á
hver frjáls þjóð að ráða því
án erlendrar íhlutunar, hvort
hún tekur þátt í einum eða
öðrum ríkjasamtökum.
• Samtals kr. 28.593.000
Rétt er að geta þess, að
hækkanirnar til endurbygg-
inga í sveitum, nýbýla og
raforkusjóðs voru knúðar
fram af Framsóknarmönn-
um. Hinsvegar hafði flokkur-
inn sérstöðu til annara þeirra
laga, sem nefnd eru hér að
framan.
Ótaldar eru enn aðalút-
gjaldahækkanirnar á árinu
1947, er hlutust vegna að-
gerða fyrrverandi ríkisstjórn-
ar, en þær eru þessar:
1. Auknar dýrtíð-
argr. v/ ábyrgð
arlaga varðandi
útfl. á vörum
skv. löggjöf frá
1946 og gamlar
ullarábyrgðir,
sem lágu í van-
skilum kr. 24.186.000
2. Aukin niðurb.
dýrtíðar 1947,
(og er það ein-
vörðungu til að
mæta áhrifum
þess, sem gerzt
hafði áður en
Ól.Th. fór frá) — 19.555.000
Samtals kr. 43.741.000
AIls hefir þá verið gerð
grein fyrir útgjaldahækkun-
um, er fyrrv. stjórn var völd
að og komu fram á árinu
1947, er nema samtals
28.6+43.7 millj. eða 72.3
millj. kr.
Meðalvísitala ársins 1947
var 215 stig og meðalvísitala
ársins 1946 192.75 stig eða um
22 stigum hærri 1947. Mun
láta nærri, að slík vísitölu-
hækkun hafi 10 millj. króna
útgjaldaaukningu í för meö
sér. Þessi vísitöluhækkun
varð' einvörðungu vegna ráð-
stafana fyrir stjórnarskipt-
in. Hafa þá verið taldar ca.
83 millj. króna sem útgjalda-
byrði ríkissjóðs hefir hækk-
að um á árinu 1947 vegna Iög
(Framhalá á 6. síðu).