Tíminn - 03.05.1949, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, þriðjudaginn 3. maí 1949.
87. blað'
Stjórnmálaviðhorfið
i.
Furðulegt eyland.
Þannig er því háttað um
margar myndir, að við skynj-
, um þær ekki skýrt nema í
nokkurri fjarlægð. Svo ætla
oég að því muni vera háttað á'
seinni tið um okkar eigið föð-
■ aarland. Við stöndum of nærri
uþfeirri mynd, sem við, með ein
kennilegum stjórnarháttum,
erum að gera af þessu eylandi
•‘óg stjórnarfari þess, til þess
■ftð við sjáum hvernig hún er
; í raun og veru skoðuð með aug
:úm þeirra er fjær standa. —
Hugsum okkur í stað íslands
‘•íjarlægt eyland einhvers stað
’ár suður í höfum, og við séum
að segja sögu þess fjarlæga
•'eylands í stað eigin sögu. Sam
kvæmt þessari sögu öðlaðist
^ þessi Suðurhafseyjasjálfstæði
‘Járið 1944, og var þá saman-
borið við fólksfjölda eitt gjald
éyrisauðugasta land veraldar
innar. Hún græddi auð fjár
á síðustu styrjöld, hefir selt
‘kllar afurðir sínar síðan fyr-
: ir geypiverð. En nú hefir
þetta suðræna eyland lokið
við að sóa öllu saman, er gjör
snautt af erlendum gjaldeyri,
lifir á merktu gjafakorni frá
Bandaríkjunum og er með
innanlandsfjármál í þeirri ó-
reiðu, að ekki hefir reynzt
unnt að koma saman fjárlög-
um fyrir árið 1949, þótt sam-
kvæmt stjórnarskrá ríkisins
ætti að vera langt komið að
afgreiða fjárlög fyrir árið
1950. Flokkurinn, sem fer með
fjármál þessa furðulega ey-
lands og hefir stjórnað þeim
10 mestu tekju- og góðærisár,
sem þessi eyþjóð hefir nokk-
urn tíma lifað — og með þess
um árangri — heitir Sjálf-
stæðisflokkur. Þessi kynlegi
Sjálfstæðisflokkur eylandsins
er flokkur nokkurra heilds. og
gróðabraskara, sem hafa
keppst við þá sjálfstæðisbar-
áttu mest, að koma eignum
sínum undan til útlanda.
Hins vegar eru meðal þess-
Eftir Hermann Jónasson.
úru landsins, sem sumir telja
fagra.
Þessir menn vildu 1944 ekki
taka við frelsi eylandsins úr
hendi þjóðar, sem var fangi,
heldur bíða eitt ár unz hún
væri frjáls. Nú hefir það líka
komið á daginn, að þessir
menn og fleipi slíkir menn
eru að dómi Sjálfstæöisflokks
ins, landráðamenn, óalandi
að öllum bjargráðum.
Og til þess að „Sjálfstæðis-
flokkur“ eyjarinnar geti full-
komnað það verk, að eyða
skaðlegum áhrifum þessara
manna og annarra andstæð-
inga sinna á þjóðlífið, ráðið
fjármálum og verzlun o. fl. er
hann nú að fá fyrir Marshall
gjaldeyri stærri hraðpressu
en þessi smáþjóð hefir áður
augum litið. Við hlið Sjálf-
stæðisflokksins í baráttunni
stendur hinn socialdemokrat
iski flokkur eyjarinnar svo
dyggilega að talið er erfitt að
greina flokkaskil,
II.
Þjóðlygin.
Hin kynlega þróun í þjóð-
lífi okkar íslendinga er nú
komin svo langt, drættir
myndarinnar eru svo augljós
ir, að við ættum þrátt fyrir
þroska þjóðlyginnar, sem um
lykur margt, að geta skynj-
að og skilið án þess að færa
myndina fjær.
íslenzkt lýðræði er í yfirvof
andi hættu, ef meiri hluta
kjósenda ekki skilst, að
stefnuyfirlýsingar flokkanna,
ýmsra, og málatilbúnaður er
gerningaþoka ein. Ef kjósand
anum ekki skilst þetta, verð-
ur hann aðeins „skollinn“ í
hinum pólitíska skollaleik —
með bundið fyrir augu. —
Mörg dæmi eru nærtæk.
Sjálfstæðisfl. gleymdi að
mestu að flytja inn landbún-
aðarvélar á nýsköpunartím-
anum, en ber nú fram þings-
ályktun um. aukinn innflutn-
arar smáþjóðar menn eins og jng yélanna, þegar gjaldeyr-
háskólakennari nokkur í guð jr er þrotinn. En umboðs-
fræði. Hann er einn vinsæl- j menn sama flokks í fjárhags-
asti kennari háskólans og sá rág^ feila tillögur Framsókn-
er margir hlusta á með mestri arflokksins um þetta efni og
ánægju hvort sem hann talar rágherrar flokksins fella þær
um veraldleg efni eða kirkju-
leg. Þar er prófessor sem hef-
ir vaxið í áliti fyrir næman
skilning á bókmenntum þess- j Verður að bíða með endan
arar þjóðar, sem ýmsir telja iega ákvörðun unz séð er,
merkilegar. Þegar þessi pró- j hvort erlendur gjaldeyri verð
ásamt Alþýðuflokksmönnum
er Framsóknarmenn áfrýja
til ríkisstjórnarinnar. Jú, það
fessor les upp í útvarp úr hin-
' um gömlu bókmenntum eyjar
skeggja, hlusta fleiri en oft-
ast endranær og þeim finnst
Jieir öðlast nýjan skilning.
Þeir telja sér sumir trú um
að þannig geti enginn farið
, með þetta efni nema sá, er
“hefir í senn skarpan skilning
ög næma tilfinningu þess
manns, sem elskar af einlægni
þiær bókmenntir sem hann
íes og skýrir.
iÞarna á eyjunni er líka
ungur hagfræðingur, sem
alh’a manna mest hefir varað
þjóðina við fjármálastefn-
unni, hefir gert það með ó-
venjulega glöggum rökum.
Og svo er þarna líka mennta-
, skólarektor. Hann er talinn
"sftrifa og tala flestum betur
þið fornfræga mál þessarar
eyþjóðar. — Og hann er einn
vinsælasti útvarpsfyrirlesari
og rithöfundur um menningu
þjóðarinnar, tungu og nátt-
ur „afgangs."
Óteljandi tillögur af þessu
tagi hafa verið bornar fram á
Alþingi í vetur, og sett á það
þingmálafundabrag. Hver ein
asti þingmaður veit að þetta
eru flest sýndartillögur —
þingsályktanir handa kjós-
endum í staðinn fyrir það,
sem hefir gleymzt að efna
meðan hægt var — og ekki á
að efna nú vegna þess aðal-
lega að getu brestur, sökum
afleiðinga stjórnar, og eins og
nú er stefnt.
En þetta er borið fram í því
trausti, að þingsályktanir í
stað efnda nægi til að slá ryki
í augu kjó'senda, og því miður
styðst þetta traust við tals-
verða reynslu. Skollaleikur-
inn hefir lánast og hann verð
ur leikinn þangað til kjósend
ur sýna, að þeir láta ekki
bjóða sér hann. Á því tel ég,
að það muni velta, hvort lýð-
ræði 1 þessu landi fær staðist.
III.
„Aðal-andstöðuflokkur
kommúnismans.“
Sjálfstæðisflokkurinn ber
þau rök á borð fyrir þjóðina,
venjulega í þremur blaða-
greinum á dag, að hann sé
aðalandstöðuflokkur, ekki að
eins „landráðamanna" eins
og þeirra sem áður eru nefnd
ir, heldur og kommúnistanna.
Til þess að flokkurinn geti
rækt þetta „mikla hlutverk
fyrir þjóðina“ verða íslend-
ingar að skipa sér í „breiðfylk
ingu allra íslendinga“. En
meðal fremstu stjórnandi
manna veraldarinnar gætir
þess nú í æ ríkara mæli að
monnum skilst, að kommún-
isminn er fyrst og fremst
skugginn af íhaldsófreskj-
unni. Kommúnisminn í
hverju landi er því eins og
skugginn-eftirmynd. Hér eiga
kjósendur að ráðast á skugg- i
ann til þess að afmá hann,
og til að leiða þá baráttu til
lykta á að stækka ófreskjuna,
sem skugganum veldur. Þetta
er boriö á borð fyrir kjósend-
ur þótt flestum ætti að vera
ljós orðin sú staðreynd, að
þar sem íhaldinu er útrýmt,
hverfur auðvitað kommún-
isminn — skuggi þess — að
sama skapi um leið.
Ýmsir virðast undrast, hve
sterkur kommúnisminn er á
íslandi. En þarf nokkrum,
sem reynir að skilja afleið-
ingar fjárglæfra- og fjárplógs
stefnunnar, að vera þetta
undrunarefni?
Hvað er vatn á millu komm
únista, ef ekki svona fjár-
málastjórn? Hver hefir
stjórnað fjármálunum sein-
ustu 10 árin? Ranglætið í út-
hlutun innflutningsleyfa,
verzlunareinokun, svarti
markaðurinn, okrið með ýms-
ar nauðsynjavörur, vöruskort
urinn, húsabraskið og húsa-
leiguokrið, hvað snertir hags-
muni alþýðu manna sárar en
þetta? Hverjir viðhalda
þessu ? Sj álfstæðisflokkurinn
og Alþýðuflokkurinn. Fyrir
hverja? Fyrir nokkra stór
gróðamenn, sem heimta að
raka saman auði á kostnað
fólksins, menn sem aðallega
eru í Sjálfstæðisflokknum og
eiga hann og málgögn hans.
Þetta er það „Heiffnaberg“,
sem Sjálfstæðisflokkurinn
heimtar vernd fyrir — ella
verffi skurffgoðum Alþýffu-
flokksins steypt úr ráðherra-
stólunum.
Ég hefi hér bent á aðeins
örfá atriði. Finnst ykkur ekki
í sannleika sagt, að þetta
muni vera sæmilegur jarðveg
ur fyrir kommúnisma til að
dafna í, og ætli margar þjóð-
ir leggi honum til öllu betri
gróðrarstíur. Og svo er sagt,
að kjósendur eigi að slá
skjaldborg um hann og efla
Sjálfstæðisflokkinn (og með-
hjálpara hans Alþýðuflokk-
inn víst líka) til þess að út-
rýma kommúnismanum — já,
við eigum að stækka ófreskj-
una til þess að útrýma skugga
hennar.
En „aðalandstæðingur
kommúnismans" á sér líkg
aðra sögu í sambandi við
þessa „baráttu", sem nú skal
lítilsháttar rakin.
(Framhald d 5. siðu)
Aðkomumaður einn hefir skrifað
pistil þann, sem hér fer á eftir.
Hann hefir ef til vill misst af ein-
hverju, sem sagt hefir verið um
heiðursmennina í höðufborginni, en
ég vona samt, að Fegrunarfélagið
lesi þessa hugleiðingu hans.
%
„Margt cr fagurt í Reykjavíkuiv
borg í augum aðkomumannsins,
sem kominn er langt utan úr sveit-
um frá fátæklegu umhverfi og lág-
reistum bæjum. En þó eru þar ýms
ir hlutir, sem okkur verður star-
sýnt á, og vildum ef til vill fara fá-
einum orðum um Og ég held ég
verði að taka stund til að minnast á
sumt af því i baöstofunni okkar
allra, ef það spillir ekki fyrir öðru
þarfara tali.
Oft er um það talað/ að bændur
fari illa með verkfæri sín og iáti t.
d. sláttuvélar standa úti allan vet-
urinn. Ekki ætla ég að mæla því
bót, en mér brá sannarlega, þegar
ég kom hingaö. Ég hélt að vinir
mínir, sem mest hafa hneikslast á
þessu drasli okkar, hefðu ekki séð
neitt nær sér. Það er að minnsta
kosti lítið um, að talað hafi verið
um drasl í Reykjavík.
Niður við höfn sá ég strax dá-
lítið af landbúhaðarvélum liggj-
andi í kös. Ég hugsaði sem svo, að
þeir væru þá farnir að venja greyin
við útilífiö hérna fyrir sunnan og
þótti mér það lofsverð hugulsemi.
En svo kom ég vestur í Haga, og
þar sá ég mikinn fjölda af snúnings
vélum og stóðu þær allar úti og er
mér sagt, að þær hafi gert það
lengi vetrar. — Það er þá víðar en
í sveitunum, sem svona tæki eru
höfð úti.
Svo fór ég inn í Laugarnes og
varö starsýnt á nótabátana á leiö
minni. Þarna standa þeir uppi í
loft og margir opnir. Þaö þótti
ekki til fyrirmyndar í minni sveit,
að hafa bátana upp í loft allan
veturinn. Þaö var talið, að í um-
hleypingunum myndaðist stundum
klaki í þeim, og hann var talinn
geta valdiö rifum á kjalsíðunum,
svo að skipin yrðu óþétt. Nú hefir
þetta verið umhleypingasamur vet-
ur og mér þykir ekki ólíklegt, að
einhverntíma hafi frosið krap í
þessum fallegu bátum. En það er
náttúrlega allt annað með þessa
báta, en landbúnaðartækin. sem
eru keypt með opinberum styrk.
Þeir hafa svo sem ráð á að hall-
mæla okkar bændunum þessir skipa
eigendur hérna fyrir sunnan.
En eftir á að hyggja. Skyldu
þeir nokkrir, sem okkur hafa álas-
að fyrir hirðuleysið, eiga útigangs-
bíl, sem aldrei kemur undir þak,
nema þegar hann er látinn í við-
gerð? Mér skilst, að sklíkir bílar í
Rykjavík skipti þúsundum.
Það er nú svo, að við vildum
ýmsir geta látið tækin okkar inn,
en það kostar peninga, að byggja
yíir þá. Einhvernveginn þykir bönk
unum álitlegra, að ávaxta fé sitt í
íbúðahúsum 1 Reykjavík en verk-
færageymslum uppi í sveit. Og ég
veit um ýmsa bændur, sem hvergl
fá lánsfé til að koma sér upp vot-
heyshlöðum, og er það þó fram-
kvæmd, sem oftast nær hefir mögu-
leika til að borga sig að fullu á
næsta óþurkasumri og enginn veit
nær það kemur. Og fyrst ekki fæst
lánsfé til þeirra framkvæmda, sem
eru vissar með að hækka búrent-
una að mun, er lítil von til aö hald
ið sé að okkur lánsfé til að byggja
verkfærageymslur, þó að þær
myndu smáspara fé á löngum
tíma. Það er ekki allsstaðar svo vel,
að ekkert sé ógert, sem fastar kall-
ar að.
En nú sný ég að öðru. Ég var
að skoða lóðina við gagnfræðaskól-
ann nýja. Hún er upphækkuö aust-
an f Skólavörðuholtinu og hlaðin
upp með grjóti bakkinn. Ég leit á
þessa hleðslu og sýndist hún held-
ur grett. Svo gekk ég til og
skyggndist langs með hleðslunni.
Hún var þá bæði kvælótt og kúlu-
skotin, setti út kryppuna og nibbur.
Það er gaman að sjá fallega hlað-
inn grjótgarð, en ég held aö ætti
að steypa sem fyrst upp meö. hon-
ttm þessum."
Ekki veit ég nú mikið um þessa
grjóthleðslu, sem maðurinn lýsir, en
Fegrunarfélagið ætti samt að gefa
henni auga, ef það skyldi eiga leið
um Egilsgötuna, t. d. þegar það fer
i Hallgrímskirkju.
Starkaður gamli
Jarðirnar Minnibær og j
hálfur Stærribær II
Grímsnesi, fást til kaups og ábúðar í næstu fardögum.
Á jörðunum eru stór og véltæk tún og ræktunarskilyrði
sérstaklega hagstæð. Allar upplýsingar varðandi jarð-
irnar gefa Guðlaugur Narfason, Baldursgötu 25, Reykja
vík, sími 6099 og Guðmundur Guðmundsson, Efri-Brú,
sími um Ásgarð.

RAFMAGNSRÖR
Útvegum 23, 16 og 13,5 mm. rafmagnsrör frá Póllandi,
gegn nauðsynlegum leyfum.
Jóhann Karlsson & Co.
Sími 1707.