Tíminn - 03.05.1949, Blaðsíða 5

87. blað
TÍMINN, þriðjudaginn 3. maí 1949.
3
Þriðjtid. 3. maí.
Stjórnmálaviðhorfið
og
(Framhald af 4. síðu).
IV.
Árin 1937 — 1942 — 1944.
íhaldið tapaði svo sem
kunnugt er kosningum 1927,
kommúnista. Hann studdi þá
til valda í verkamannafélag-
inu Dagsbrún i Reykjavik, og
þar hafa kommúnistar ríkt
síðan. Hann tók völdin með
Vegna þeirra, sem ilytja til
Reykjavíkur, þarícað byggja
nýjar íbúðir í .ný-jum húsum
1934 og 1937. Stefna þess hafði kommúnistum í Hlíf í Hafn-
ekki verið nægilega vel dul- arfirði, rak stofnendur félags
búin. Þjóðin sá í gegnum ins- jafnaðarmenn, úr félag-
grímuna. Það varð því að inu> kom flokksmanni sínum
taka upp ný vinnubrögð, þar Hermanni Guðmundssyni þar
sem úlfs eyru íhaldsins væru tif valda. Hann var þessi árin
betur dulin en fyrr. fulltrúi Sjálfstæðisflokksins í
Blöð Sj álfstæðisflokksins bæjarstjórn Hafnarfjarðar.
og liverfum. í sambandi við höföu fynr 1937 verið mjög Svo nám var samvmnan að
það þarf nýjar götur, nýjar ákveðin og stórorð um komm- aillengi vissu menn ekkx
skolpleiðslur og vathsleiðslúr | unistana- Vinstri flokkarnir gJ°rla, hvort Hermann Guð-
og svo framvegis og jafn- voru kallaðir „rauðu hund- mundsson var kommumstx
framt þessú þarf svo nýja i arnir“ Þar var um það ritað,
strætisvaghá til áð tea'lda uppi a® kommúnistar mundu fús-
samgöngum, svo að fólkið í
þessu nýja hverfi komist til
vinnu sinnar og annað það,
eða Sjálfstæðismaður. Hann
varð siðar forseti Alþýðusam-
ir til að kveikja í Alþingis- bands íslands og skipti um
húsinu, eins og þeir hefðu fl°kk litlu síðar. Um svipað
gert í Þýzkalandi, (því það layti brutust Sjálfstæðis-
sem því er nauðsynlegt ogivissi Morgunbl. með vissu á menn og kommúnistar til
^ . .. ° i a----- --- ________-x-: vqIHq q MnvAfirAi no- Rioln.
skylt.
Það er minná- talhð um
þetta én kostníiðinn við að
halda uppi vegákerfi landsins.
Ekki skal lítið úr' honum gert,
en hitt er staðreynd, áð sá
árunum sem Sjálfstæðisflokk valda á Norðfirði og Siglu-
urinn var að því kominn að firði, þar sem Áki Jakobsson,
breyta sér í nasistaflokk). Yf- j er Sjálfstæðisflokkurinn telur
irleitt var afneitun Sjálfstæð nu allra manna óþarfastan,
isflokksins og málgagn hans býr enn að fylginu. Sama sag
ennþá hatrammari en nú á an endurtók sig á ísafirði og
vegur sem téngir saman SVeit kommúnistum „landráðum" ; víðar. A Isafirði mynda Sjálf-
og þorp og skapar þeim sam-
þeirra og öllu athæfi. Lands- j stæðismenn og kommúnistar
band við akvegakerfið, er ná- menn voru þá eins og sumir ( nu meiri hluta bæjarstjórn-
kvæmlega jafnlangur, hvort nu sannfærðir um að sam- ar og raða sameigxnlega
starf milli Sjálfstæðisflokks-
sem þar búa færri eða fleirri.
Vegurinn milli Reykjavíkur ins °§ kommúnista gæti
og Akureyrar gerir hvorki áð aldiei átt sér staö. Að heims-
lengjast né styttast, hvað sem endir væri nálægt, kunna ein
liður fólksfjölda í Húnavatns hverjir að hafa gert sér í hug
sýslum. ! arlund, en ekki slikt samstarf.
Hringinn í kringum land ér En Þetta stafaði af því, að
hægt að bæta við i sveitum mönnum var ekki ljóst það
og þorpum þúsundum maniia efili> sem flokkar sérhags-
án þess að nokkru þurfi að munamanna hafa, að ef þeir
bæta við þjóðvegakerfið þess sía a® aðstaða þeirra til auð-
vegna og engar nýjar götur lin<la þjóðanna og hvei's kon-
að leggja. Það þarf vitanieg’a al’ sérhagsmuna er að ganga
að halda :við þjóðvegakerfinu | Þeim úr greipum, tryllast þeir
og endurbæta það, en það n°ta hvaða meðöl, sem
bjóðast, til þess að ná þeim
aftur og halda þeim.
í þessu ástandi var Sjálf-
stæðisf lokkurinn ef tir þrj á
kosningaósigra 1937, og þá
hóf hann náið samstarf við
verður að gera hvort eð er,
alveg eins og mikið þarf að
gera götunum í Reykjavik
til bóta og viðhalds.
Mönnum hættir við að gæta
þess ekki, að á þjóðvegakerf-
inu getur ekki sparazt að
mun, nema með því að gjör-
eyöa heil héruð eða byggðar-
lög. Nýbyggð í sveitum og
þorpum kallar ekki á nýjar
samgönguæðar, en það gerir
nýbyggðin í Reykjavík og
verður að því leyti dýrari
þjóðfélaginu.
Þetta er að vísu ekki neitt
höfuðatriði, en það er þó full
komið svar við einni röksemd,
sem óspart hefir verið beitt
gegn sveitunum. Ennþá héfir
enginn viljað beita sér fyrir
skipulegri eyðingu heilla hér
aða, og þó að þau gjöreydd-
ust, þyrfti ríkið að leggja
þangað ferðamannaveg, svo
að Reykvíkingar kæmust
þangað í orlofi sínu og frítím
um.
Þetta dæmi um vegina á að
inu, aö nú er svo komið, að
víða virðist vera reynt á til
ýtrasta, hvort hægt sé að
halda uppi félagslegu menn-
ingarlífi, svo að viðunandi sé.
Þegar byggðin verður strjálli
og fámennari en að vissu
marki er það ekki hægt, og
þá er þess skammt að bíða að
hún gjöreyöist. En það er
hægra að styðja en reisa, og
því þarf að gera stefirubreyt-
inguna, áður en oflangt er
komið.
kosningu bæjarstjóra.
Þetta samstarf vai'ð komm
únismanum á íslandi meiri
lyftistöng en allt annað, nema
ef vera skyldi tilvera Sjálf-
stæðisflokksins sjálfs og vei'k,
það þjóðfélagsranglæti, sem
kommúnismmn nærist á.
Hvers vegna gerði „aðal-
andstöðuflokkur kommúnis-
mans“ þetta? Það var til þess
að veikja Alþýðuflokkinn svo
að hann væri ekki nægilega
sterkur til að stjórna með
Framsóknarflokknum. Veikt
fjármálalíf, eftir langvarandi
heimskreppu, þoldi ekki upp-
reisn eins og þá í Hafnarfirði,
yfirvofandi í öðrum aðalat-
vinnustöðvum þjóðarinnar.
Þetta var „meðal“ til að brjót
ast til valda, sem hafði mis-
tekizt að ná í þrennum kosn-
ingum.
Framsöknarflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn höfðu nú
svo veikan meiri hluta að
prófa varð þegnskap og hæfni
Sjálfstæðisflokksins, meðal
annars vegna yfirvofandi
stríðshættu. Að nýju hóf nú
SjáHstæðisflokkurinn skrif
um kommúnista, afneitaði
þeim, kallaði þá „utangarðs-
menn“, menn sem væru utan
við siðað mannfélag, þeir
töldu þá ósæmandi að eiga
Aðalatriði þessara mála
allra er það, að landsfólkið j orðaskipti við kommúnista á
trúi því og finni það, að það þingi, hvað þá heldur að
sé framtíð í því að lifa og
starfa annars staðar en í
Reykjavík. Fólkið þarf ör-
vinna með þeim.
Saga stj órnarsamstarfsins
1939—’42 verður ekki rakin
yggistilfinningu, sem er því, hér. I sambandi við gerðar-
samfara, að það viti að það. dcmslögin 1942 voru sett ný
verulegu leyti við um ’öll' er að vinna fyrir framtíðina skattalög til þess að sem mest
félagsmál. Þó að hægt væri! þegar það undirbýr atvinnu- | af stríðsgróðanum rynni í rík
vegna mannfjölda að sameina líf komandi daga í sveitum issjóð. Framsóknarflokkurinn
2 eða 3 læknishéruð eða1 og þoi-pum. En ef litið er á
allt slíkt með fyrirlitningu
eins og tímabundið dauða-
stríð dauðvona byggðar, er
prestaköll er það ékki gerlégt
vegna fjarlægða. Héráðslækn
irinn gerði allt sem géra
þyrfti eftir sem áður. þó að hætt við að hin nauðsynlega
íbúatala héraðsins tvöfald- j öryggistilfinning skapist al-
aðist. Hann fengi eitthvað drei.
meiri tekjur, hefði mun meii'a Þetta þarf þjóðin öll að
starf, og yndi sennilega betur : skilja og í samræmi við það,
kyrr í héraðinu. að velja sér þá forustu, sem
Það eru þessar staðreyndir ^ veit og viðurkennir, að það er
að aðrar svipaðs eðlis, sem allra hluta vegna bezt og
menn verða að gera sér grein 1 nauðsynlegast að snúa tafl-
fyrir. Og viö slíka athugun 1 inu við, svo að þorp og sveit-
verða menn svo að miða,1 ir landsins fái sinn hluta af
hvort æskilegra er að byggð- fólksfjölgun þjóðarinnar.
in aukist í Reykjavík eða ann
ars staðar. '
Hitt er þó alvarleg,ast í mál
Vöxtur þjóðarinnar má
ekki verða á kostnað lands-
byggðarinnar.
gerði strangar kröfur um að
lögum þessum væri framfylgt,
og sparsemi hans á erlendan
gjaldeyri taldi gróðaklíkan
sníða sér of þröngan stakk.
Stöðvun vei'ðlags veitti braski
lítið svigrúm. Gróðrabralls-
voxi var sterkari drengskapar
loforðum við samstarfsmenn
og þegnskap við þjóðina. Sam
starf var hafið við „Utan-
garðsmenn“, þá menn sem
nokkrum vikum áður höfðu
verið kallaðir „böðlar alþjóð-
ar“ vegna stefnu þeirra i dýr-
tíðarmáluirum. Til þess að
brjóta á bak aftur Framsókn-
arflokkinn, og „bændaliðið",
sem stóð í vegi fyrir hagsmun
um braskaranna, var ekki hik
að við að afhenda þeim, sem
kallaðir voru „böðlar alþjóð-
ar“ völdin í dýrtíöarmálum,
til að tvöfalda dýrtíðina á
fáum mánuðum og svo 1 kaup
bæti 6. þingsæti þamrig að
þingflokkur kommúnista þre
faldaðist. Þetta var nú bar-
áttan gegn kommúnismanum
í þann tíð.
Eftir kosningar tók - utan-
þingstjórnin við. Samstarf
við kommúnistana kom vitan
lega ekki til mála í ríkisstjórn
heldur aðeins um „þetta eina
mál,“ kjördæmamálið, sagði
Sj álf stæðisf lökkurinn.
En utanþingstjórnin var
ekki nægilega lipur við hags-
muni braskaranna. Braskar-
arnir þurftu að hafa stjórnar
taumana sjálfa alveg í sínum
höndum til þess að koma ár
sinni fyrir borð, græða fé og
fela utanlands og innan. Nú
voru kommúnistar hafnir til
æðstu valda, þvi aðra var |
ekki hægt að nota. Þeir skipa
nú síðan margar áhrifastöð-
ur í hinu íslenzka þjóðfélagi.
Til að friða samstarfsflokk
ana voru samþykkt ný launa
lög, krónum verkamanna og
launamanna fjölgað, þá voru
sett lög um orlofsfé, ný
fræðslulög, hin alkunna
reglugerð um eftlrvinnu em-
bættismanna og „tryggingar-
löggjöf, sem er fullkomnari
en nokkurs annars þjóð-
félags" o. s. frv.
Þetta dugði til að fá vinnu-
frið til að leika þau myrkra-
verk í ísl. fjármálum, ;að
mestum þjóðarauönum var
safnað í fárra manna hendur
innanlands og erlendis. Hitt
skipti minna máli, þótt sama
ríkisstjórnin, sem setti lögin
alþýðu til hagsmuna, græfi
með f j árglæfrastef nu sinni
undan öllum möguleikum til
að framkvæma þessi lög
nema stutta stund. Hélt for-
maður fjárveitinganefndar
því ekki fram í fjárlagaræð-
um nýlega, að búið væri að
taka oi'lofsféð traustataki?
Hvað er nú um framkvæmd
fræðslulagaima? Veit ekki
landslýður að sjóðir trygging
anna eru banki ríkisstjórnar-
innar? Hvað segja nú launa-
menn og embættismenn um
kjarabæturnar? Að maður nú
ekki tali um íbúðarhúsin, sem
öllum var lofað lán til, með
löggjöf fyrir kosningarnar.
Þetta er víst ekki vatn á
millu kommúnistanna?
I Það er holt fyrir þá sem
halda nú að Sjálfstæðisflokk
urinn vinni gegn kommún-
isma, og að samstarf við Sjálf
stæðisflokkinn sé leiðin til að
t úti'ýma kommúnisma, að rif j a
upp þessar staðreyndir. Hags
munaklíkur hafa enga stefnu
nema sína eigin hagsmuni.
Meffan Alþýffuflokkurinn er
nægilega þægur sérhags-
munaklíku Sjálfstæffisflokks-
ins, mun samstarfiff haldast,
en ekki degi lengur. Verði
annað upp á teningnum byrj
ar samstarfið við „utangarðs
mennina“ og „böðla alþjóðar“
að nýju, ef með þarf, annars
nýjar brellur.
| „Menn geta meðal annars
haft það til marks, að eftir
að kommúnistar höfðu tekið
hús á Sjálfstæðisflokknum
með ofbeldi, hleypt upp fundi
hans, rifið í hár formanns
flokksins, þrengt mjög að
öndunarfærum varafor-
I mannsins, svo að þeir sluppu
1 undan háskanum 'méð , lög-
regluaðstöð út um bakdyr,
' var setið mánuðum saman til
(Framhald á 6. síðu).
Kröfur alþýðunnar
í verzlunarmálum
Morguiiblaöið birti á sunnu
daginn herhvöt til alþýðunn-
ar. Þar segir svo:
„Alþýðan krefst þess, ao
létt verði af því öngþveiti, er
ríkir í verzlunarmálunum,
verÖIagseftirlit verði skerpt,
komið í veg fyrir svartamark-
aðsbrask og að tryggt verffi,
að ávallt séu til í landinu næg
ar vörur fyrir útgefnum
skömmtunarseðlum. Hiúri
krefst einnig réttlátrar voru -
dreifingar.“
Mbl. hefir vitanlega pfeki
heitið þessum kröfum npjn- •
um stuðningi, þó að það húfi
birt þetta ávarp. Hinsvegar
Iætur Alþýðublaðið ósparj. :
það skína að þarna hafi þao
sína menn og þetta sé ,jþess
stefna.
Það rif jast nú upp, að . Al •
þýðusambandsþingið síðasta
samþykkti áskorun til Alþing
is, að samþykkja frumvari
Framsóknarmanna um breyt
ingu á lögum um fjárhagsrað.
Enn þá hefir Alþýðuílokkur
inn í heild ekki tekið ai'stoði;.
með því máli. Vera ma
aö hann sé að leita.
eftir annarri enn betri tilhög
un, en varla mun hann.
treystast til þess sóma sins
vegna, að láta þessu þingi lot
ið, án þess að hann ber
stefnu Alþýðusambandsim
í verzlunarmálum fram tií.
sigurs, því að til þess er nóg
þingfylgi ef Alþýðuflokkurim.
vill.
Sé eitthvað til í því, að Sjáí
stæðisflokkurinn sé „flokkui’
allra stétta,“ er það sannar •
lega ekki til of mikils mælzt
þó að hann fylgi nú þessi
stefnumáli Alþýðiyinar uo
einhverju leyti og láti ekk
sitja við þau orð tóm, að Mbi
birti þessa eggjandi herhvc.
alþýðusamtakanna. Þaó ei'
ekki nóg þó að Mbl. birti á •
varpið. Stefnan þarf stuön
ing og atkvæði, svo að húiv.
nái fram að ganga.
Til þess er ætlast, að Alþýðt
flokkurinn fylgi í verki þein:
kröfum, sem Alþýðusambanir
ið gerir að sínum, og Alþýðu
blaðið hefir nú túlkað svo sen
raun ber vitni. Ö+Z
Raddir nábúanna
Þjóðviljiun birti á sunnu •
daginn grein eftir Sigfús'Sig •
hjartarson, þar sem hann lýs
ir einum þætti úr sögu is-
lenzkra verkalýðsmála svo:
„íslenzkur verkalýður het •
ir stofnaö tvo flokka. Alþýðu
flokkinn og Sósíalistaflokkinn ti
að' bcrjast fyrir hagsmunum sin
um, það ólán hefir hent áð þe» i
ir flokkar hafa barizt unv fylgi
og forustu innan verkalýðssam
takanna, en flokkur eignastétta
'Xi
og íhal'ls liefir blásið að glæð
unum, aukið sundrungíria .Oi','
lagst á sveif með þcim, sen>.
liann hefir talið veikari 'hverji'
sinni og þannig ráðið iniklu um
það, hver liefði forustuna i sam
tökum vcrkalýðsins. Ekki hefi
Sjálfstæ'ðisflokknum þo þól.
þetta einhlýtt, heldur heíir hani
os leitað samstarfs við t'Iokkí,,
vcrkalýðsins til skiptis a Xlþingi
og í ríkisstjórn."
Þessi lýsig er rétt svo 'langi
sem hún nær. Þetta er V'itnis •
burður um þá staðreyhtí, sem
rétt er að muna, að þaö voru
Sjálfstæðismenn, sem efldu
kommúnista til valda i vera >
iýðsmálum á íslandi.