Tíminn - 22.05.1949, Síða 4

4
TÍMINN, sunnudaginn 22. maí 1949.
110. bíaff
Píslarsaga Krists og píslar-
saga nútíraans
[AUmikiö umtal hefir orðiö
um ræöu þá, sem hér fer á eftir
, og stafar þaö m. a. af því, að
séra Pétur Magnússon frá Valla
nesi hefir haldið fram að ýmsu
leyti gagnstæðri skoðun við þá,
sem hér er túlkuð. M. a. beindi
séra Pétur nokkrum fyrirspurn-
um til séra Jakobs í Mbl. í til-
cfni af ræðunni, en Mbl. neit-
aði að birta svör séra Jakobs.
Einnig neitaði það honum um
að birta ræðuna. Tíminn hefir
ialið sjálfsagt að verða við ósk-
um sr. Jakobs um að birta ræð-
una, en lætur það öðrum eftir
að dæma um deiluefnið. — Rit-
stj.]
Pistill: Hebr. 4, 15—16.
Einhverjum finnst þaö ef
til vill harla óákveðið að tala
um píslarsögu nútímans, án
þess að greina nánar, hvað við
er átt. Sumir mundu segja, að
nútíminn ætti ekki eina, held-
ur margar píslarsögur, —
sennilega ætti hver einasta
sál sína eigin þjáningasögu,
sem hver og ein verðskuld-
aði athygli, ef menn yfirleitt
fengju um hana að vita. Á
ekki drykkjumaðurinn sína
píslarsögu? Vændiskonan
sina? Og hvar er píslarsaga
að gerast, ef ekki þar sem
smábörnin verða hungri og
vesöld að bráð í þúsunda tali,
vegna þess, hvernig hin eldri
kynslóð hefir farið með jörð-
ina, sem þau fæddust á? Ef
til vill átt þú, sem hlustar á
orð mín í dag, þinn eigin
þjáningaferil að baki? Ef til
vill hefir þú orðið að heyja
þitt þögula stríð við áhyggj-
urnar, meðan alvarlegur sjúk-
dómur var smám saman að ná
tökum á þér. Ef til vill hefir
dauðinn rétt út sína sterku
hönd og haft á brott með sér
einhvern þeirra, sem þú átt-
ir helzta og bezta athvarfið
hjá í þessu lífi. Margur er
krossferillinn. Mörg er píslar-
sagan, hvert sem litið er.
En. — þrátt fyrir allt hið
margbreytta og ólíka í þessum
sögum, fléttast þær þó hver
inn í aðra, svo að örðugt er
að sjá, hvar ein hefst og önn-
ur endar. Stundum leiðir eina
af annarri, samkvæmt hinu
algilda lögmáli orsaka og af-
leiðinga. Straumböndin í
hinni miklu elfi mannlegs lífs
renna saman, svo að ekki má
á milli sjá. Á sama hátt hvérfa
einnig mörkin milli nútíðar og
fortíðar, ef nægilega vel er
að gáð. Saga barnanna er
framhald af# sögu foreldr-
anna, svo að allt verður ein
órjúfandi keðja, svo langt sem
vitað verður eða augum eygt.
Og það, sem færir fortíoina
ennþá nær oss, er sú stað-
reynd, að vér finnum, að ein
kynslóðin eftir aðra er að
heyja nákvæmlega sömu bar-
áttuna. Hinar sömu hvatir
ráða gerðum vorum og þeirra
manna, sem uppi voru fyrir
alda öðli, Vér heyjum sama
stríð og forfeður vorir sem
löngu eru horfnir. Sömu á-
stríðurnar, sem voru undir-
rótin að þeirra hatrömu bar-
áttu, koma aftur fram í oss,
hvort sem um er að ræða það
stríð, sem vér heyjum við öfl
dauðans og tortímingarinnar.
Útvarpsprédikun eftlr séra Jakob Jónssoit.
flutt í Hallg'rímskirkju fyrsta sunnudag'
í föstu.
hið ytra, baráttu vora inn-
byrðis eða þá, sem vér héyjum
í vorri eigin tvískiptu sál. Allt
þetta gerir það að verkum, að
pislarsaga fortíðarinnar og
nútíðarinnar eru aöeins ólikir
kapítular hinnar sömu sögu.
Vér og forfeður vorir erum
eitt í hinni óendanlegu bar-
áttu þessarar jarðar. Og þó er
ekki allt sagt með þessu. Þeir,
sem trúa því, að til sé annar
heimur, sem lifandi verur
byggja, eru flestir sannfærðir
um það, að einnig í þeim
heimi sé barátta háð, og jafn-
vel, að baráttan á jörðinni sé
aðeins einn þáttur þess stríðs,
sem sé undirrót hinnar miklu
þjáningar, er mennirnir líða.
Sagan, sem er guðspjall þessa
sunnudags,*) gerir þetta enn-
þá augljósara fyrir oss. Þar
eru það máttugustu öfl hinn-
ar ósýnilegu tilveru, sem eig-
ast við. Annars vegar er hann,
sem í sérstökum skilningi er
sonur guðs, hann, sem þó var
freistað á allan hátt, eins og
vor, en án syndar. Hins vegar
var freistarinn, foringi illu
andanna, sem af alefli beitir
sér gagnvart þeim, sem hann
veit, að hann hefir ástæðu til
að óttast. Freistingasagan
sýnir þetta, sem ég sagði áð-
an, að baráttan hér á jörð er
aðeins einn þáttur þeirra á-
taka, sem fram fara í sjálfum
alheiminum í víðasta skiln-
ingi. Og á hinum ýmsu svið-
um hinnar ósýnilegu tilveru
er sjálfsagt fylgzt með því af
áhuga, hvernig stefna er tek-
in á jörðinni, og reynt að
hafa áhrif á úrslitin eftir
megni. Þegar vér hugsum um
baráttu mannanna við kvöl og
böl þessa jarðlífs, ippnast áður
en varir fyrir sjónum vorum
eitt óendanlegt flæmi eins-
konar vígstööva, þar sem bar-
ist er upp á líf og dauða með
ægilegra hætti en vér nokk-
urn tíma fáum skilið til fulls.
Það er engin furða, þótt marg
ur maðurinn finni til veik-
leika síns, ekkert undrunar-
efni, þótt kjarkleysi og úr-
ræðaleysi grafi um sig í sál-
um þeirrar kynslóðar, sem
sér ekki út fyrir eldhaf slíkra
vígstöðva, hvort sem horft er
fram eða aftur, inn í manns-
sálina eða inn í hina ósýni-
legu tilveru. Vér skulum ekki
álasa um of þeim, sem langar
til þess að hvíla hugann í
lengstu lög við þá blekkingu,
að óhætt sé að ganga með aft-
ur augun, meðan heimurinn
brennur, þjáist og engist af
kvöl.
Maðurinn, sem skrifaði He-
breabréfið, sá vel, hvernig á-
statt var fyrir mannkyninu.
Hann vissi um veikleika
mannanna, og vissi, að þeir
voru brj óstumkennanlegir. En
hann vissi einnig, að mann-
kyninu var ekkert gagn í
máttvana brjóstgæðum, sem
hvorki fylgdi skilningur né
kraftur. Sá einn gat verði
mannkyninu styrkur, sem
sjálfur hafði komizt í hinar
*) Sagan um freistingu Jesú.
sömu freistingar, sömu eld-
raunina, sama stríðið og
mennirnir yfirleitt, og þó haft
það fram yfir þá, að syndga
ekki sjálfur, valda engri kvöl,
engri þjáningu, heldur taka
þátt í stríði mannanna, án
þess að taka þátt í synd
þeirra. Hebreabréfið vissi að-
eins um einn, sem þetta hafði
gert, æðsta prestinn, sem far-
ið hafði í gegnum himnana,
Jesúm Guðs son. Hann gat
séð aumur á veikleika mann-
anna, því að hann vissi, hvað
það var, sem þeir háðu stríð
sitt við, en hann var líkleg-
astur til að sýna miskunn og
hjálp á hagkvæmum tíma,
eins og textinn kemst að orði.
Píslarsaga Krists og sigur
hans var tryggingin fyrir því,
að mennirnir ættu hann að
til hjálpar í sinni eigin píslar-
sögu, á hvaða vettvangi sem
hún væri háð. Út frá þess-
um hugsunarferli hlýtur nið-
urstaðan að verða sú, að
kjarninn í baráttu Krists sé
sá sami og í baráttu tilver-
unnar yfirleitt. En sé svo,
hvers eðlis er þá sú barátta?
Hvers eðlis var sú barátta,
sem vér sjáum blasa við oss í
hinum stórkostlega leik písl-
arsögunnar? Hvaða svar
veita guðspjöllin við þessari
spurningu?
Ég minnist þess, að fyrir
all-mörgum árum lýsti einn
íslenzkur guðfræðingur yfir
þeirri skoðun sinni, að Jesús
hefði verið pólitískur bylt-
ingamaður, sem hefði ætlað
sér að stofna pólitískt ríki
jafnaðar og réttlætis á jörð-
inni, en tilraun hans hefði
misheppnast, vegna þess að
honum hefði ekki tekist að
taka Jerúsalem herskildi.
Hann hefði ætlað sér að beita
vopnum, en verið ofurliði bor-
inn, svikinn og handtekinn.
Þessar kenningar um til-
raunir Jesú til að ná völdum
með hervaldi, voru þá að engu
leyti frumlegar, því að er-
lendir fræðimenn höfðu látið
sér detta þetta í hug áður.
Nú heyrast slíkar tilgátur
ekki lengur nefndar á nafn,
svo að mér sé kunnugt. Þær
hafa þótt svo ósennilegar og
svo vanstuddar sögulegum
rökum, að ékki væri leggjandi
upp úr þeim á vísindalegum
vettvangi. Það, sem rétt er i
þessum hugmyndum, er vafa-
laust það, að guðsríkið í þeirri
mynd, sem Jesús boðar það,
hlýtur óhjákvæmilega að
hafa áhrif á þjóðfélögin, ekki
síður en einstaklingana, og
ætti að verða til þess að leið-
rétta ranglætið og ójöfnuðinn,
sem allir vita, að á sér stað,
þar sem skefjalaus samkeppni
og kúgunarvilji ræður ríkjum.
Hitt virðist vera í ósamræmi
við allan anda guðspjallanna,
að Jesús hafi sótzt eftir ver-
aldlegum völdum og pólitísk-
um yfirráðum.
Látum svo vera, að Jesús
hafi ekki ætlaö að stofna ríki
sitt með vopnavaldi, heldur
(Framhald á 7. síðuj
Guðfinna Stefánsdóttir hefir
sent mér hugleiðingu . þá, sem hér
fer á eftir og fjallar hún um. hest-
ana okkar. Margir munu taka und-
ir það, sem hún segir. Gef ég henni
svo orðið:
„Síðan mér á œskuárum unaðs-
sðl að viði hvarf,“ þá hefi ég svo
oft skyggnst á bak við tjöldin, þar
situr margur i skugga, að greiða
götu þeirra gefur y) i hjarta.
Hestarnir okkar, (málleysingjarn
ir) sem fluttir voru hingað á okk-
ar köldu eyju á landnámstíð, lil
þrælkunar, eru nú að verða ó-
þörf eign, enda mjög ókristileg með
ferð á þeim víða hvar. Bílar eru
farnir að vinna þeirra verk. Kjöt
þeirra mundi vera verðmætt, væri
lögð rækt við gð hafa þá holduga.
Það er sauðkindin með sínum þykka
feldi, sém fær er um að halda velli.
Lög þau, er sett hafa verið hest-
unum til varnar, hafa ekki náð til-
gangi sínum. Bændur sögðu mér,
að til þess að handsama þessa villtu
hjörð, þyrfti svo mikinn mannskap
og svo væru þeir svo fljótir að éta
upp verðið sitt. Hirðing á þeim
væri mjög dýr.
Mætti ekki helga þeim sérstök
svæði, þar sem þeim væri tryggt
nægjanlegt beitiland ársins hring,
án þess að þurfa að naga bitna
sauðfjár- eða kúahaga. Ungviðin
eiga aldrei að þurfa að lifa á hkams
vefjum sínum eða mold, þau þurfa
stöðugt að bæta við holdin, t:I þess
að geta þroskazt. Þess eru mörg
dæmi að afréttarlönd eru að sjá
gróðurlaus að hausti, meðfram
gyrðingum, heimahagar víða að
ganga úr sér.
í minningu minni geymast tveir
andstæðir þættir viðvikjantíi hrossa
eign. A þe:m árum voru tún cg engj
ar ógirt. Granni minn S. bjó í lág-
sveit, býli hans var að mestu gras-
lenci, töðugresi, móar og mýra-
tírög efra. Hann gætti þess vel að
halda stóði sínu niðri á meðan
náð'ist til jarðar, ég vissi ekki til
að þörf væri að taka það á gjöf.
Þetta stóð var rekið meðfram tún-
inu heima, þegar rekið var á fjall.
Mán ég hvað hrifin ég var, þegar
það hljóp við fót (kastaði toppi).
Því gleymi ég aldrei, mér fannst
það fjaðurmagnað.
Annar granni minn bjó til dala
á hrjóstugu býli og fannakistu. Frá
mínum bæjardyrum séð átti hann
enga bithaga aöra en kúa- og sauð
fjárhaga. Það kom fyrir að i minn
hlut féll að reka stóðhross hans.
Man ég sérstaklega vor eitt eítir
harðan vetur. Það var í maí, frost-
bólgan var farin úr búk þeirra. Sú
hiylling. Angistin í svipnum. Berar
hnúturnar, máttvana hreyfingar.
Enn á ég minningar, sem aldrei
gleymast. Ómengaðar yndisstundir
á hestbaki. Sitja á hesti, sem leikur
við taum, í glöðum kunningjahópi,
gefur ljúfar minningar. Eða þá að
vera alein á ferð á góðu hrossi, sem
tengt er tryggðaböndum langrar
kynningar, síðari hluta vornætur
.eftir glaðan dag, og horfa á af
hárri hálsbrún hvar sólin kemur í
sinni dýrð undan fjallsrót í þröngt
fjallaskarð og sjá hana svo aftur
koma upp yfir fjallshnjúk, þegar
fuglarnir syngja lífinu dýrð.“
Við þessar hugleiðingar ætla ég
ekki neinu að bæta. En nú þegar
vorið gengur í garð, munu rifjast
upp svipaðar endurminningar í hug
um margra og þær, sem hér er sagt
frá.
Starkaður gamli.
i
Hreðavatnsskáli
Vegna vorharöindanna er seinna komið í Hreðavatns-
skála nú heldur en vanalega, en úr þessu fer fólk að
vera þar.
Þeir, sem kynnu aö ætla að koma þar með gesta-
hópa í vor eöa sumar eru vinsamlega beðnir að láta
vita um það með nægum íyrirvara.
Vonast er eftir að Hreöavatnsskáli og hið fagra um-
hverfi njóti svipaðra vinsælda hjá ferðamönnum í
sumar eins og undanfarin ár.
GagnfræBaskólinn
L
Nemendur vitji einkanna sinna og skírteina, sem hér
segir:
1. bekkur: Þriðjudag 23. maí, kl. 10 árdegis
2. bekkur: Mánudag 30. maí, kl. 10 árdegis.
3. bekkur: Sama dag kl. 11 árdegis.
Nemendur 1. og 2. bekkjar segi til um leið, hvort
á að ætla þeim skólavist næsta vetur.
Skólauppsögnin fer fram í Iðnó 31. maí kl. 8,30 e. h.
INGIMAR JÓNSSON
AUGLY5IÐ I TIMANUM