Tíminn - 19.08.1949, Síða 3

174. blað.
TÍMINN, föstudaginn 19. ágúst 1949
I siendingajpæthr
7/
rwwwwvwvw'/wyw •/!
S/WWW s/
^VWWW X
Fimmtugur: Benedikt Guttormsson, banka-
stjóri, Eskiíiröi
Bréfið til Toscanini
Eftir l>«rarimi Guðnason
l^r @*s

Einn af kunnustu mönn-1
um á Austurlancli hin síðari
ár, Benedikt Guttormsson,
bankastjóri á Eskifirði, varð
fi'mmtugur S- ágúst síöastliö-
inn. Hann er fæddur aö Stöð
í Stöðvarfirði. Sonur sr. Gutt
orms Vigfússonar sóknar-
prests í Stöð og konu hans,
Þórhildar Sigurðard. Benedikt
stundaði nám í Verzlunar-
skóla íslands einn vetur og
síðar um tíma í Þýzkalandi.
Þá nam hann við lýðháskóla
í Danmörku.
Hann kvæntist 1923, frænd
konu sinni, Fríðu Hallgríms-
dóttur Austmann. Eiga þau
einn son, Hrein stúdent. Þá ,
eiga þau unga fósturdóttur'
og 13 ára gamlan fósturson
misstu þau af slysförum á1
síðastliðnu vori.
Benedikt hóf búskap í
Stöð 1916 og bjó þar til 1932
er hann varð kaupfélags-
stjóri Kaupfélags Stöðfirð-
inga, sem stoínað var það ár.
Gengdi hann því starfi til ’39.
er hann var skipaður banka-
stjóri fyrir útibú Lands-
banka íslands á Eskifirði.
Á búskaparárum sínum
gerði Benedikt miklar fram-
kvæmdir á ábýlisjörð sinni,
byggði hana upp og jók rækt
að land að miklum mun.
Hann gerðist síðan forgöíigu
rnaður í samvinnumálum hér
aðsins og kom þeim á örugg-
an rekspöl. Oddviti Stöðvar-
hrepps var hann frá 1934 til
1939 er hann flutti burt úr
byggðarlaginu og skipaður
var hann eftirlitsmaður með
bæjar- og hreppsfélögum á
Austurlandi 1937 og 1938. —
Mörgum öðrum trúnaðar-
störfum hefir Eenedikt gegnt.
Hann hefir með vargvíslegu
móti tekið virkan þátt í fé-
lags- og athafnalífi Austfirð
inga tvo síðustu áratugina.
Hin síðari ár hefir Bene-
dikt verið miðstjórnarmaður
Framsóknarflokksins fyrir
Suður-Múlasýslu og jafn-
framt átt sæti á lista ílokks-
ins við alþingiskosningar. —
Hefðu margir kosið að mega
fela honum meiri trúnað á
þeim vettvangi en crðið er.
Sýnir það bezt þá almennu
tiltrú og vinsældir, sem Bene
ciikt nýtur- Þykir flestum
þeim málum vel og örugglega
borgið, sem Benedikt tekur
að sér, Þetta er eðlilegt. Hann
er í eðli sínu einlægur um-
bótamaður, en þó gætinn og
hagsýnn. Traustur í öllum
viðskiptum, úrræðagóður i
margvíslegum vanda og holl-
ráður þeim, er til hans leita
með vandamál sín. Hreinskil
inn og drenglundaður í hví-
vetna. Slíkir menn eru fædd
ir til mannaforráða. Þá munu
og fáir hafa jafn staðgóða
þekkingu á atvinnumálum
þjóðarinnar, til lands og
sjávar og Benedikt, vegna
starfa sinna, sem bóndi,
kaupfélagsstjóri og banlca-
stjóri.
Margir — einkum Austfirð
ingar — munu minnast hans
á þessum tímamótum, með
einlægu þakklæti fyrir marg
vísleg samskipti á umliðnum
árum. X.
KJÖR
% til alþingiskosninga í Reykjavík, er gildir frá 15. júní
!■ !■
•I 1949 til 14. júní 1950 og kosið verður eftir 23. október
I* L
n. k., liggur frammi í skrifstofu borgarstjóra, Austur-
í j*
.■ stræti 16 og í manntalsskrifstofunni, Austurstræti 10, „■
í !>
< frá 23. ágúst til 20. september næstk., ld. 9. f. h. — 6 e. h. %
■; ■;
.■ Kærur yfir kjörskránni skulu komnar til borgar- "■
1 |
■; Borgarstjórinn í Reykjavík
■I 18. ágúst 1949 ■;
í ■:
■" Gunnar Thoroddsen. ■;
I í:
r.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.w.v.'.w.v.v.
AlGLVSIXGASlMI TÍMANS ER 81300
Hvergi í víðri veröld eiga
flakkarar og landshorna-
menn, sem yndi hafa af
hljómlist, þess kost að sjá og
heyra jafn marga nafntog-!
aða snillinga og í New York.'
Hvergi kemst landinn undir
eitt þak með jafnmörgum1
meisturum úr plötusafninu j
hennar Guðrúnar Reykholt
heima í Ríkisútvarpi >— það
er að segja, ef hann er sér j
út um miða í Carnegie Hall
og Metfópoli'tan og tímir að
eyða í slíkt dýrmætum doll- '
urum og sentum. Fyrir bragð
ið verður hann kannske að'
neita sér um nokkra kokk-
teila og næturklúbba, sem
annars hefði hlotnazt heið- \
urinn af nærveru hans, en
það gerir þá ekki svo mikið
til. Enn eiga klúbbar og
kokkteilar ítök í hugum svo
margra íslendinga, sem út
fyrir pollinn komast, að
naumast er ástæða til að
ugga um horfur þeirra í sam
keppninni.
Ýmsar eru orsakir þess, að
New York er ótæmandi náma
góðrar tónlistar. Fjölmargir
meðal snjöllustu tónlistar-
manna Evrópu hafa flutzt
vestur um haf á síðustu ára-
tugum, ýmist af því, að þeir
töldu ’sér ekki vært í heima-
löndum sínum, eða þá hinu,
að ameríski dollarinn freist-
aði þeirra, og heimsfrægur
tónlistarmaður, sem kemur
til Bandaríkjanna, þarf ekki
að kviða féleysi- Að vísu eiga
ekki allir þessir góðu menn
heima í New York sjálfri, en
flestir eða allir koma þeir
þangað að minnsta kosti
nokkrum sinnum á ári og
leika listir sínar. New York
er höfuðborgin, þegar á er
lagður mælikvarði menning-
ar og lista, þar eru blaða-
gagnrýnendur, sem öðru
fremur megna að fella og
reisa, og hverjum landnáms-
manni, sem kemur, sér og
sigrar þar, er borgið. Þar eru
mjög góðar symfóníuhljóm-
sveitir, beztu hljómsveitir
annarra borga tíðir gestir,
og þar er fullkomnasta óper-
an — kannske eina full-
komna óperan — á vestur-
hveli jarðar.
Við hjónin dvöldumst í New
York um skeið s.l. haust, að
vísu lengur en ætlað hafði
verið, sökum breytinga á á-
ætlun skipa, en samt sízt of
lengi, að okkur fannst, því
að tækifærin til að sjá og
heyra ýmislegt, sem hugur-
inn girntist, virtust tak-
markalaus. Freistandi væri
að rifja upp sumt af þvi, sem
á þessa daga dreif, en yfir
þá sögu verður að fara fljótt,
\ ella sprengdi hún utan af
sér rammann, sem henni er
ætlaður. Fáein nöfn, sem all
ir lcannast við, gefa nokkra
hugmynd um fjölbreytnina
— Schnabel, Rubinstein,
Brailowsky, Serkin, Szigeti,
Elman, Busch, Koussevitzky,
Ormandy, Marian Anderson,
Helen Traubel, Melchior,
Björling, Pinza. Nei, „það
þýðir ekki að þylja nöfnin
tóm,“ en þó er eitt eftir enn
— Toscanini.
Sumarið 1943 var ég um
hríð við nám í Manchester.
Kennari minn þar, prófessor
í læknisfræði, hafði víða far-
ið og lét sér fátt mannlegt
óviðkomandi. Sunnudag einn
síðla sumars hélt hin forn-
fræga Hallé-hljómsveit fyrsta
konsert sinn eftir nokkurra
ára gleymsku og dá. Við
henni var tekinn John Barbi!
rolli, ungur og bráðdugleg-;
ur stjórnandi, nýkominn
heim til Bretlands eftir
frægðar- og framadvöl í
Bandaríkjunum. Daginn eft
ir hljómleikana barst taliö að
þeim við kaffiborð lækn-
anna. Flestir höfðum við far
ið og létum hið bezta yfir.
Allt í einu skaut prófessor-
inn inn í samræðurnar: „Ekki
nennti ég nú í gær. Það á
ekki vel við gigtina í mér að
sitja hreyíingarlaus á þess-
um hörðu stólum í tvo klukku
tíma. Ég held, að ekkert gæti
fengið mig til slíks, nema
auðvitað Toscanini.“
Ef til vill átti þetta tilsvar
einhvern þátt í því, að ég
einsetti mér að láta einskis
ófreistað til þess áð sjá og
heyra Toscanini, ef leið mín
kynni síðar að liggja vestur
á bóginn. Og nú vorum við
sem sagt í New York, en litl-
ar líkur til þess að við kæm-
umst í færi við þann mikla
mann- Hann er með öllú hæ.tt
ur að sinna venjulegu opin-
beru hljómleikahaldi, en
öðru hvoru stjórnar hann
symfóníuhlj ómsveit útvarps-
félagsins N.B.C. og var ein-
mitt að hefja einn þessara
konsertflokka, og skyldi ein-
göngu flytja verk eftir
Brahms. Einn góðan föstu-
dag löbbuðum við niður í að-
alstöðvar N.B.C., skýjakljúf
við Fimmta Avenue og Fimmt
ugustu-götu, og leituðum upp
þá skrifstofuna, sem okkur
þótti einna líklegust. En það
fór eins og oftast fer, þegar
reka þarf erindi við skrif-
stofur — það er allt annar
maður á allt annarri skrif-
stofu, sem getur gefið allar
upplýsingar. Sem bet.ur fór
þurftum við ekki að fara út
úr húsbákninu, bara hækka
okkur um eina hæð eða svo.
Þar bárum við svo upp er-
indið — hvort nokkur leið
væri, að þeir gætu útvegað
okkur aðgöngumiða að Tosca
nini-konsertinum annað
kvöld eða þeim í næstu viku.
Ungi maðurinn, sem við
töluðum við, gat ekki varizt
því að hlæja að slíkri- fjar-
stæðu.
„Það er því miður ekki
hægt,“ sagði hann. „Þessir
hljómleikar eru haldnir hér
í útvarpssal, sem rúmar að-
eins tólf hundruð áheyrend-
ur, eingöngu boðsgesti, og
það mun vera búið að ráð-
stafa öllum aðgöngumiðum
fyrir næstu tvö ár. Við, sem
vinnum hér í stofnuninni,
þykjumst heppin, ef við fá-
um miða einu sinni á ári.“
Við sögðum honum, að við
værum langt að komin og
þætti okkur súrt í broti að
fara frá New York án þess
að sjá hinn aldna snilling á
„stjórnpalli,“ og spurðum að
lokum, hvort hann gæti vís-
að okkur á nokkurn þann
mann eða nokkra þá skrif-
stofu, sem gæti greitt götu
okkar.
„Því miður. Þó að ég þyrfti
sjálfur nauðsynlega á að
göngumiða að halda, kynni
ég engin ráð til að afla
hans.“
Ekki var nú útlitið glæsi-
legt. Við bárum saman ráð
okkar og komumst að þeirri
TOSCANINI.
niðurstöðu, ao eini hugsan-
legi möguleikinn væri . að
skrifa Toscanini sjálfum —
og því fyrr, því betra-
Við suðum saman stutt en
laggott bréf, sögðumst eiga
heima á íslandi og vera á
leið heim eftir tveggja ára
dvöl í Norður-Ameríku. En
það væri aðeins eitt, sem í
framtíðinni myndiv ber-a
skugga á minninguna um
þessa för — að okkur hefði
ekki tekizt að ná í miða á
konsert hjá Toscanini. Nú
væru það vinsamleg tilmæli
okkar, að hann beitti áhrif-
um sínum til þess að við
fengjum að vera meðal á-
heyrenda hans í útvarpssaln
um í N.B.C. í næstu viku,
Yðar einl. o. s. frv.
Þegar ég límdi frímerkið á
bréfið, kom mér ósjálfrátt í
hug vísubrot eftir Káin:
„Aldrei hefir verið ver
varið fimmtán sentum.“
Sennilega kæmi þessi miði
aldrei fyrir augu Maestro
Toscanini sjálfum, og enda
þótt svo ólíklega skyldi viljá
til, að hann gerði það, færi
hann auðvitað rétta boðleið
í ruslakörfuna, afgreiddur
með viðeigandi ítölsku blóts-
yrði eða öðru slíku, sem bú-
ast má við af örgeðja höfð-
ingja í ríki listarinnar, sem
kann því illa að vera tafinn
með heimskulegu kvabbi.
Morguninn eftir fórum við
burt úr borginni og komum
ekki aftur fyrr en að fjórum
dögum liðnum. Þá beið okk-
ar dálítið af pósti, bréf og
blöð að heiman og viti menn
— umslag, sem á var letrað
National Broadcasting Com-
pany. Það hafði að geyma tvo
aðgöngumiða að útvarps-
hljómleikunum næsta laug-
ardag. ?
Arturo Toscanini fæddist í
Parma á ítaliu 1867 og hlaut.
þegar á unga aldri mikla
frægð fyrir hljómsveitar-
stjórn, bæði heima og er-
lendis. Hann var um langt
skeið aðalstj órnandi Scala-
óperunnar í Milanó, en dvald
ist í Bandaríkjunum 190&t—.
1915, við Metropolitanóper-
una í New York. Árið 1926
fluttist hann alfarinn vestur
um haf og mun óánægja
hans með stjórnarfar fas-
ismans hafa átt drjúgan þát.t
í þeirri ákvörðun hans.; að'
yfirgefa ættland sitt. Um
langa hríð stjórnaði hann
New York Philharmonic
Symphony Orchestra, en síð-
ar og til þessa dags hefir
hann helgað N.BC. hljóm-
sveitinni krafta sína.
Flestir munu á einu máli
um það, að Toscanini sé merk
fVramliald á 7. síOu)