Tíminn - 08.09.1949, Blaðsíða 3

189. blað
TÍMINN, íimmtudaginn 8. september 19949
3
Aðalfundur Stéttarsambands bænda
Aðalfundur Stéttarsam-
bands bænda var haldinn í
Reykjahlíð við Mývatn dag-
ana þriðja til fimmta sept-
ember.
Á fundinum eiga sæti 47
fulltrúar en 46 þeirra mættu
að þessu sinni og voru það
þessir menn:
Einar Halldórsson, Setbergi,
Erlendur Magnússon, Kálfa-
tjörn, Kristinn Guðmundsson,
Mosfelli, Ólafur Bjarnason,
Brautarholti, Guðmundur
Jónsson, Hvítárbakka, Jón
Hannesson, Deildartungu,
Sverrir Gíslason, Hvammi,
Sigurður Snorrason, Gils-
bakka, Guðbrandur Magn-
ússon, Tröð, Karl Magnússon,
Knerri, Ásgeir Bjarnason, Ás-
garði, Halldór Sigurðsson,
Staðarfelli, Óskar Arnbjarnar
son, Sveinungseyri, Sigur-
björn Guðjónsson, Hænuvík,
Snæbjörn Thoroddsen, Kvíg-
indisdal, Jóhannes Davíðs-
son,- Hjarðardal, Halldór
Kristj ánsson, Kirkjubóli,
Bjarni Sigurðsson, Vigur, Jón
H. Fjalldal, Melgraseyri,
Benedikt Grímsson, Kirkj u
bóli, Sæmundur Guðjónsson,
Borðeyri, Benedikt Líndal,
Efra-Núpi, Jakob Líndal,
Lækjamóti, Hafsteinn Pét-
ursson, Gunnsteinsstöðum, sr.
Gunnar Árnason, Æsustöðum,
Bjarni Halldórsson, Uppsöl-
um, Jón Jónsson, Hofi, Ketill
Guðjónsson, Finnastöðum,
Garðar Halldórsson, Rifkels-
stöðum, Jón Gauti Pétursson,
Gautlöndum, Þrándur Ind-
riðason, Aðalbóli, Eggert Ól-
afsson, Laxárdal, Þórarinn
Haraldsson, Laufási, Þor-
.steinn Sigfússon, Sandbrekku.
Páll Jónsson, Skeggjastöðum,
Pétur Jónsson, Egilsstöðum,
Björn Guðnason, Stóra-
Sandfelli, Kristján Bene-
diktsson, Einholti, Steinþir
Þórðarson, Hala, sr. Gísll
Brynjólfsson, Kirkjubæj.i -
klaustri, Sveinn Einarsson,
Reyni, Erlendur Árnason.
Skiðbakka, Sigurjón Sigurðs-
son, Raftholti, Bjarni Bjarna
son, Laugarvatni, Stefán Dið-
riksson, Minni-Borg, Hannes
Sigurðsson, Vestmannaeyjum.
Auk þess voru mættir þe ■
tveir stjórnarmenn sambands
ins, sem ekki voru fulltrúar,
Einar Ólafsson í Lækjai-
Fundurinn samþykkti merlcar tillögur um verð-
lagsmálin, lánabörf landbúnaðarins, verzlunar-
málin og fleiri hagsmunarmál bænda
þær verið lagðar til grundvall
ar sá ^alli væri þó á þeim
heimildum, að oftast væri
ómögulegt að sjá af þeim ein
staka kostnaðarliði, svo sem
flutningskostnað, viðhald
véla, girðinga og svo fram-
vegis. Það væri nú hin mesta
nauðsyn fyrir málstað bænda
að Stéttarsambandinu tækist
að afla óyggjandi gagna um
kostnað við búreksturinn.
Þrátt fyrir þessa vöntun
heimilda liggur þó í augum
uppi, að sum veigamikil at-
riði í krofum neytendafull-
trúanna eru mjög ósann-
gjörn og hreinasta fjarstæða.
Má þar nefna t. d., að þess
er krafist að húsnæði bænda
sé áætlað ódýrara en ann-
arra manna og bændum séu
ekki ætlaðir vextir af fé því,
sem 1 búunum liggur, hvort
sem það er eigið fé eðá láns-
fé. '
Formaður benti á, að því
fyllri skýrslur og skýrari
gögn sem bændur hefðu,
stæðu þeir betur að vígi í
verðlagsmálunum, því að
hvernig sem þeim yrði skip-
að í framtíðinni, yrðu kröfur
þeirra þó alltaf rökstuddar
á þeim grundvelli.
Síðan vék formaður að því,
að hlutverk Stéttarsambands
ins væri að skapa bænda-
stéttinni aðstöðu til að fram-
leiða ódýrara, en það væri
ekki hægt nema með því, að
bændur hefðu sæmilega af-
komu og gætu lagt fé í end-
þyrfti að skapa landbúnað-
inum álit og virðingu, svo að
hann þætti ekki siður að-
gengilegur atvinnuvegur en
önnur störf. Ef vel tækist
með störf Stéttarsambands-
ins ætti það að geta átt drjúg
an þátt í þvi, að hefja íslenzk
an landbúnað til betra efna-
hags og meiri ljóma en um
hann hefði leikið um hríð.
Alþjóðasamband búvöru-
framleiðenda.
Páll Pálsson, dýralæknir,
hefir mætt tvívegis fyrir hönd
Sverrir Gíslason í Hvammi, sem
verið hefir formaður Stéttarsam
bands bænda frá stofnun þess.
ardómsákvæði þau, sem Sjalf
stæðisflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn komu inn í hin
nýju lög. Töldu fundarmenn
mjög ranglátt, að bændur
yrðu að hlíta gerðardómi um
kjör sín, einir allra manna.
Hér fara á eftir ýmsar á-
lyktanir, sem gerðar voru á
fundinum:
hvammi og Jón Sigurðsson á Stéttarsambands bænda á
Reynistað. Ennfremur sá'i
fundinn starfsmenn sa .!-
bandsins, Sæmundur Frú' -
riksson framkvæmdastjóri
þess, Gísli Kristjánsson r-.t-
stjóri og Sveinn Tryggvason
framkvæmdastjóri Fram-
leiðsluráös.
Skýrsla formanns.
Skýrsla formanns var að
miklu leyti um verðlagningu
landbúnaðarvara og þann
ágreining, sem i verðlags-
nefndinni var milli fulltrúa
neytenda og framleiðenda.
Formaður lagði sérstaka
áherzlu á það, að grundvöll-
ur sá, sem fulltrúar bænda
hefðu til að rökstyðja kröf-
ur sínar væri ekki svo traust
ur sem skyldi og yrði að safna
fyllri gögnum og nánari heim
ildum um kostnað við bú-
rekstur. Búreikningar væru
nú alltof fáir og lægju auk
þess ekki fyrir uppgerðir fyrr
en tveggja ára gamlir. Hins-
vegar hefði verið leitað til
120 hreppstjóra og þeir beðn
ir um afrit af skattaskýrsl-
um nokkurra bænda og hefðu
þingum alþj óðasamtaka
bænda og skýrði hann frá
þinginu í Ontarió í Kanada
í sumar, þar sem Stéttarsam
bandið gerðist þátttakandi í
alþj óðasambandinu.
Verðlagsmál
Aðalfundur Stéttarsam-
bands bænda 1949 mótmælir
þeim verðlagsgrundvelli á
landbúnaðarvörum, sem verð'
lagsdómur hefir nú ákveðið.
Bændastéttin getur ekki
unað lengur þeim margend-
urtekna hætti verðlagsdóms
að draga stórlega úr lágmarks
kröfum fulltrúa bænda í
verðlagsnefnd landbúnaðar-
afurða.
Að fenginni reynslu á fram-
kvæmd laga um framleiðslu-
ráð landbúnaðarins o.fl. skor-
ar fundurinn á stjórn Stéttar-
sambandsins að vinna að pví
við þing og stjórn að gerðar-
dómsákvœðin verði úr lögum
numin á nœsta þingi og bænd
ur geti einir ákveðið verð á
framleiðslu sinni á grund-
velli þeirra fullkomnustu
skýrsla, sem fáanlegar eru
um framleiðslukostnað og
með hliðsjón af launakjörum
annarra stétta.
Fáist þessi krafa ekki fram-
kvæmd, skorar fundurinn á
ans samkv. heimild i lögum.
Væri þá meðal annars athug-
að, hvort sparisjóðsdeild
bankans gæti ekki fest nokk
uð fé í slíkum bréfum.
2. Nokkrum hluta Marshall
fjárins verði varið til efnis-
kaupa í byggingar þær, sem
bændur þurfa að byggja
vegna atvinnurekstursins
(lánaðar Ræktunarsjóði)
þannig að séð verði fyrir
nægu fjármagni til nauðsyn
legrar fjárfestingar í þessu
skyni á næstu árum.
3. Tryggingarstofnun ríkis
ins og Brunabótafélagi ís-
lands verði gert að skyldu að
geyma það fé er þær safna í
hverju héraði í lánsstofnun-
um þess héraðs til að auka
rekstursfé atvinnuveganna í
héraðinu.
Áburðarmál
Fundurinn skorar á Alþingi
og ríkisstjórn að hraða fram-
kvæmdum í áburðarverk-
smiðjumálinu, eins og unnt
er, en meðan verksmiðjan er
ekki reist, sé lagt allt kapp á
að nægilegur erlendur áburð-
ur fáist til landsins, svo aukn-
ing jarðræktarinnar þurfi
ekki að stöðvast. Æskilegt
væri að kalí og fosfórsýra
væri til úthlutunar að haust-
inu vegna flutningsörðug-
leika snemma vors.
holti og Einar í Lækjar-
hvammi. Varamenn þeirra
eru nú Sigurður á Gilsbakka,
Jón á Hofi, Sveinn á Reyni,
Ólafur i Brautarholti og Jó-
hannes í Hjarðardal og er ætl
ast til að hann mæti þégar
rædd eru mál, sem snerta
Vestfirðinga sérstaklega.
Fundarstaðurinn.
Fundurinn var haldinn í
gistihúsi Péturs Jónssonar í
Reynihlíð, en svo heitir nú
sá hluti Reykjahlíðar, sem
hann býr á, en annars var
fundarmönnum skipt í bæði
gistihúsin. Þó að veður væri
ekki sem æskilegast þótti
fundarmönnum gott að vera
í Reykjahlíð og gaman að
sjá þann myndarbrag, sem
þar er á, svo að jafnvel mann
mörg samkoma gat verið þar.
Á sunnudagskvöldið hlýddi
hópur manna úr Mývatns-
sveit og viðar úr Þingeyjar-
sýslu á umræður fundar-
manna um velferðarmál ís-
lenzkra sveita. Sátu þar sam-
an aldraðir bændur og gjörvi
legir æskumenn, sem með
björtum hug og ríkri sköpun-
argleði eru að hefja sinn þátt
í búnaðarsögu landsins og
menningarsögu sveitanna.
Skýrsla Páls var fróðleg og stjórn Stéttarsamb. að verða
bænda . er
merkileg og mun þétta al-
þjóðasamband bænda síðar
verða kynnt hér í blaðinu.
Sérstaka athygli vakti það,
hvað þingið lagði mikla
áherzlu á samvinnumál og
gerði meðal annars ályktanir
í þá átt að rekin yrði víðtæk
og alþjóðleg samvinnuverzlun
með landbúnaðarvélar.
Umræðurnar.
Umræður voru talsverðar á
fundinum og samhugur góður
um öll hin helztu mál. AðrJ-
mál fundarins var eðlilega
verðlagsmálin og skipulag
þeirra í framtíðinni. Kom
glöggt í ljós almenn ánægja
með það, að samtök bænda-
stéttarinnar voru viður-
kennd löglegur aðili um verð-
lagningu fyrir bænda hönd,
þegar núverandi rikisstjórn
tók við völdum, en hins vegar j vill í því sambandi benda á:
var almenn óánægja um gerð- I 1. Sölu skuldabréfa bank-
viðbúin öðrum úrræðum til
að knýja fram rökstuddar
kröfur um verð á landbúnað-
arafurðum, m. a. með því að
tryggja félagsskapinn enn
betur inn á við.
í þessu sambandi samþykk-
ir fundurinn að stofna sjóð,
sem hægt væri að grípa til, ef
til sölustöðvunar þyrfti að
koma. - Þessi tillaga var sam-
þykkt með 42 samhljóða at-
kvæðum.
Lánsþörf bænda
Aðalfundur Stéttarsam-
bands bænda 1949 ályktar að
beina til Alþingis og banka-
stjórnar Búnaðarbankans
þeirri eindregnu áskorun, að
þessir aðilar geri það, sem
unnt er til þess að fullnægja
lánsþörf lahdbúnaðarins og
Harðindin í vor
Fundurinn lýsir ánægju
sinni yfir því, að Búnaðarfé-
lag íslands hefir þegar hafiö
athugun á fóðurkostnaði og
afurðatjóni bænda i harðind-
unum á s. 1. vori og væntir
þess, að þær ráðstafanir verði
gerðar er líklegar þykja í þvi
sambandi.
Rafmagnsmál
Fundurinn skorar á stjórn
Stéttarsambandsins, að vinna
að því að sem fyrst verði gerð
fullkomin rannsókn á því, á
hvern hátt rafmagnsþöri
sveitanna verði fullnægt, og
gerð heildaráætlun um raf-
kerfi landsins.-
Verzlunarmál.
Aðalfundur Séttarsam-
bands bænda 1949 ályktar,
að bændastétt íslands hafi
verið bakað stórtjón með því
fyrirkomulagi sem verið hefir
og er á verzlun landsins og
innflutningi, og skorar á alla
bændur að standa vel á verði
um rétt héraða sinna og rétt
samvinnufélaganna, svo að
menn séu frjálsir að því að
hafa verzlunarskipti sín hjá
þeim, héruðin fái réttmæta
hlutdeild í innflutningi og
ranglátir skattar verði ekki
lagðir á samvinnufélögin,
svo sem kröfur um hafa kom
ið fram.
Stjórnarkosning
í fundarlok var kosin
stjórn sambandsins Var hún
öll endurkjörin og jafnframt
sömu menn kosnir í Fram-
leiðsluráð landbúnaðarins af
hálfu sambandsins. Þessir
menn eru Sverrir í Hvammi,
Jón á Reynistað, Pétur á Eg-
ilsstöðum, Sigurjón í Raft-
Örugg samtök.
Stéttarsamband
nú orðið fjögurra ára gam-
alt. Saga þess verður ekki
rakin hér, en í fyrstu var við
ýmsa örðugleika að etja uin
stofnun þess. Rikisstjórn Ól-
afs Thors fór aðrar leiðir en
þær, að vilja efla samtok
bænda sjálfra til að fara með
verðlagsmálin og halda á öðr
um málum stéttarinnar.
Stéttarsambandið var ;að
vissu leyti stofnað, sem mót-
mæli bændastéttarinnar við
því réttleysi, sem ríkisstjórn
og meirihluti þings bjó þeim.
Svar bændastéttarinnar við
stofnun Búnaðarráðs fyrr-
verandi stjórnar var stétt-
arsambandið.
Auðvitað var reynt að koma
fleygum í þetta samstarf, og
vitanlega vildu þeir, sem
mest stóðu að Búnaðarráði,
sambandið feigt- Utan að var
reynt að drepa Stéttarsam-
bandið með því, að neyta því
um fé úr Búnaðarmálasjóði
og fjárráð hans þess vegna
tekin af Búnaðarfélagi fs-
lands. Innan að var reynt að
sundra bændum og spilla sam
heldni þeirra með ýmsum
hætti. Þóttust þá sumir vera
bændavinir, þó að lítt hefði
þess gætt annars.
Bændur eru yfirleitt sein-
þreyttir til vandræða, sann-
gjarnir menn og samninga-
liprir og vita það vel, að ekki
leysast öll mál svo að þjóð-
inni sé fyrir beztu, með harð
snúinni stéttabaráttu. En
þeir sjá líka, að þegar ýmsar
stéttir hafa harðsnúin sam-
tök með sér, er það dauða-
sök ef einhver stétt er sundr-
uð og sinnulaus. Hún verður ,
þá fótum troðin og niður-
brotin. Og þó að segja megi
að íslenzkir bændur hafi orð
ið seinir til að skipa sér í
stéttarfélag, báru þeir þó
gæfu til samheldni, svo að
samband þeira styrkist nú
með hverju árinu sem líður.
Aldrei framar mun það
koma fyrir, að á íslandi sitji
ríkisstjórn, sem hundsi frjáls
samtök bænda og neiti þeim
(Framhald á 7. siðu)