Tíminn - 01.11.1949, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, þriðjudaginn 1. nóvember 1949
234. blað
Innflutningur bíla aukinn
Efti,r að ég kom' að norðan
nú fyrir skömmu, rakst ég af
hendmgu á dagblað frá 15.
júlí s. 1., sem mér hafði þá
sézt yfir í önnum dagsins, og
stóð þar svohljóðandi tilkynn
ing: '
Þeir, sem afla á löglegan
hátt gjaldeyris, geta fengið
bíla.
Ég varð dálítið undrandi
þegar ég las tilkynningu
þessa um áframhaldandi bíla
innflutning. Nú í gjaldeyris-
vandræðunum er þjóðinni til
kynnt þetta. Hvað er að ger-
ast hér á fjármálasviðinu?
Er gjaldeyris- og innflutn-
ingsnefnd í samráði við stjórn
arvöldin að endurnýja leyfi,
sem fyrir mörgum árum voru
eða hafa verið ógild? Eða eru
þessi leyfi veitt þeim sem
eiga gjaldeyri í erlendum
bönkum, svo þeir geti flutt
inn bíla og selt þá hér á svört
um markaði? Meðfram máske
af því líka að ríkisstj órnin fái
einhvern skatt af innkaupun-
um og svo af svarta markaðs
sölunni. En okkar háttvirtu
stj órnarvöldum hugkvæmdist
ekki að leggja þann skatt á
fyr en um áramót 1949. En
mörg undanfarin ár, á með-
an ógengdin á bílainnflutn-
ingi stóð yfir sem áköfust og
bílabraskarar höfðu lausan
tauminn til að okra á bíla-
sölu án þess að ríkissjóður
fengi nokkurn skatt af því i
sinn auma kassa, þögðu þeir
herrar (stjórnarvöldin) og
gerðu ekkert til þess að afla
ríkissjóði tekna af þessari
verzlun, vitandi vits að mill-
jónir króna af bílasölunni
hlóðust á einstakra manna
hendur.
í tilkynningunni um inn-
flutningsleyfi á bílum þann
15. júlí s. 1. er fram tekið að
þeir, sem afla á löglegan hátt
gjaldeyris geti fengið bíl.
Þessi setning á „löglegan
hátt,“ þykir mér einkennileg.
Er mögulegt að afla gjaldeyr
is öðruvísi en á löglegan hátt
til að kaupa fyrir bíla eða aðr
ar vörur? Hafa menn getað
fengið gjaldeyri eða gjaldeyr-
isleyfi á ólöglegan hátt? Er
þessi vari sagður í tilkynn-
ingunni í tilefni af orðrómi
þeim, sem dagblaðið Vísir gat
um fyrir löngu síðan og dóms
málaráðuneytið skipaði rann-
sókn út‘ af og sem var hafin?
Var hætt við rannsóknina?
Annars finnst mér að hverj
um þeim manni, sem keypt
hefir erlendan gjaldeyri á
þeim tíma, sem erlendur
gjaldeyrir flóði út um hverja
gátt til þeirra manna sem
stóðú næstir þeim herrum,
sem völdin hafa yfir fjármál-
um þjóðarinnar séu í sínum
fulla rétti. Að menn hafi
keypt gjaldeyri á löglegan
hátt er gefinn hlutur, þó þeir
hafi lagt inn nokkrar milljón
ir í erlenda banka. En að
leyfa innflutning á bílum er
annað mál, þar sem er komið
svo mikið af þeim inn í land-
ið og munu bráðlega fara að
ganga úr sér og grotna niður,
vegna þess hve mikið hefir
verið flutt inn af þeim.
Skynsamlegra hefði verið
að nota gjaldeyri þennan,
sem nú má kaupa bíla fyrir
til nauðsynlegri vöruinn-
kaupa en á bílum. Hvers
vegna er ekki keypt fyr-
ir inneign manna erlendis að-
Eftir Ólaf J. Hvanudal.
eins það, sem tilfinnanlega
vantar handa fólkinu? Og það
er æði margt, eins og sjá má
á því, þegar eitthvert lítil-
ræði af klæðnaði kemur í búð
ir, stendur fólkið dag eftir
dag í hvaða veðri sem viðrar
í óralöngum biðröðum, þó
ekki sé nema um sokka eða
skó á fæturna að ræða, og
jafnvel vakir heilar og hálfar
nætur til að ná sér í flík að
klæðast í. En bílar standa að
gerðarlausir í röðum á hverri
einustu götu í bænum, jafn-
vel hundruð kílómetra löng-
um ef mælt væri, þrátt fyrir
það er bílaumferð svo mikil í
bænum að ekki er hægt að
komast yfir götu nema með
langri bið og mikilli varkárni,
svo að ekki verði slys af. Með
þessum bílainnflutningi, sem
átt hefir sér stað hér á landi
á siöustu árum, hafa þeir,
sem því hafa ráðið, orðið til
hneykslis og háðungar fyrir
íslenzku þjóðinni.
Það hefir verið ritað um það
í blöð hér, a$ viðhald á bíl-
um og benzíneyðsla hafi kost-
að þjóðina nú fyrir nokkrum
járum um fjörutíu milljónir
, króna. Hvað margir tugir
milljóna er það nú? Ekki mun
sá kostnaður lækka þegar bú-
ið er að kaupa marga til við-
bótar fyrir milljónir í erlend-
um gjaldeyri.
Það er sagt i tilkynningunni
að innflutningsnefnd hafi
ekki leyft innflutning nema á
sex bílum síðustu tvö árin.
Það er mér óráðin gáta, því
vitað er að fluttir hafa verið
inn i landið, samkvæmt
grein i „Vísi“ þann 10. nóv.
1948, 272 bifreiðar á níu mán-
uðum, eða sem næst ein á
degi hverjum. Frá þessu skýr
ir Sigurður Kristjánsson al-
þingismaður, í greinagerð
með frumvarpi, sem hann bar
fram til að fá flutta inn eina
jeppabifreið fyrir umsjónar-
manninn á Þingvöllum. Er
hér fullgild sönnun fyrir því
að hér sé farið með rétt mál
um bílainnflutning á þessu
tímabili. En samkvæmt
skýrslu Hagstofunnar hafa
verið fluttir inn á öllu árinu
1948, 344 bílar, þar af 248
fólksbifreiðar. Svo er borið á
borð fyrir almenning að hér
hafi aðeins verið leyfður inn-
flutningur á sex bifreiðum á
tveim síðustu árum. —
Hringdu á Hagstofuna og
spurðu um bílainnflutning ár
ið 1947. — Hafa þá allir þess-
ir bílar verið fluttir inn í
leyfisleysi og afskiptaleysi
þeirra, sem völdin hafa? Það
mega vera meira en lítil
brjóstheilindi að geta boðið
þjóðinni uppá að hlusta á
slíkar staðhæfingar.
Þegar ritað er um þessi mál
er ekki hægt aö komast hjá
að minnast á frönsku bílana,
sem fluttir voru inn í íyrra
og ríkisstjórnin lagði löghald
á. Af þeim höfðu innflytjend-
ur ráðstafað nokkrum bílum
til manna, sem þurftu á þeim
að halda. Eftir því var ekki
farið við úthlutunina, heldur
voru bílarnir seldir með hækk
uðu verði, sem skipti þúsund
um á hvern bíl, hinum og öðr
um, sem ekki höfðu neitt með
þá að gera annað en að
„rúnta“ á þeim á kvöldin um
miðbæinn, til að uppfylla
akstursöngþveitið og tefja fyr
atvinnubílum.
Það var svo sem sett á stofn
nefnd til að úthluta þessum
bílum, sem kölluð var manna
á meðal Hagamúsanefnd, lík-
lega af því að bílarnir voru
geymdir suður í Haga og að
nefndin sást aldrei koma
fram í dagsljósið. Því haga-
músanefndin, sem átti að
vinsa úr umsækjendum, var
leyninefnd, og til hennar áttu
umsóknirnar að ganga í gegn
um pósthúsið. Þannig fór
fram þessi dularfulla sala á
þeim frægu bílum. Það var
ekki verið að hugsa um þá,
sem raunverulega þurftu á
bíl að halda. T. d. var fyrir-
tækjum, sem sum voru allt
að því 30 ára gömul í starfi,
neitað, eða ekki einu sinni
svarað. og það þó þau rækju
starfsemi sina utan við bæinn,
og gátu því illa bíllaus verið.
Skólastjóra Ausurbæjarskól-
ans var neitað, þó hann þurfti
víða að fara til að hafa tal
af foreldrum barna í sínu
skólaumdæmi, og meira að
segja var lækni hér í bænum
einnig neitað um að fá bíl.
Svona mætti lengi telja, en
ég læt þetta nægja til að gefa
aðeins sýnishorn af vinnu-
brögðum þessarar nefndar.
Ég get ekki stillt mig um að
geta þess í sambandi við þessi
bílamál, að árið 1946 fóru
tveir ungir menn efnalausir
til Kaliforniu til að læra loft-
' siglingafræði og flug, þar
1 sem hér vantaði tilfinnanlega
'menn í þeirri grein, eins og
|búið var að sýna sig af slys-
förum hér heima. Það voru
þeir Stefán Gíslason frá
l Galtavík og Ingvar Þorgils-
son héðan úr bænum. Þessir
|ungu menn fór fram á styrk
til námsins, en það hafði eng
'an árangur. Þessi lærdómur
kostaði marga tugi þúsunda
króna á hvorn þeirra, sem
þeir urðu að taka að láni.
Stefán varð efstur við próf af
100 námsmönnum, og Ingvar
þar nálægt. Áður en þeir fóru
vestur, fengu þeir keyptan bíl,
sem maður hér heima átti
úti í Ameríku, og greiddu þeir
hann með íslenzkum pening-
um, þeim sama manni. Á þess
um bíl óku þeir yfir þverá
Ameríku, því það var ódýr-
ara en að ferðast á annan
hátt, svo var þeim líka nauð-
synlegt að hafa bíl þar, á með
an þeir voru að læra.
Þegar þeir höfðu lokið námi
og fengið sínar góðu einkunn
ir, komu þeir til íslands og
vinna þeir nú við flug hér
heima. Stefán er loftsiglinga
fræðingur í millilandaferðum.
Um það leyti, sem þeir lögðu
af stað heim með farangur
sinn, ætluðu þeir auðvitað
að taka bílinn með, sem þeir
höfðu keypt án erlends gjald
eyris eins og áður segir. En
yfirvöldin þar vestra til-
kynntu þeim þá, að þeir yrðu
að fá innflutningsleyfi fyrir
bifreiðinni til íslands. Var þá
þegar sótt um leyfi hjá inn-
flutningsnefnd fyrir þessum
bíl án nokkurs gjaldeyris, en
því var synjað þrisvar sinn-
um. Eftir það var sótt um það
til sjórnarráðsins, og þar var
(Framhald á 6. slSu)
Það var verið að benda mér á
umgengnismenninguna í stræt-
isvögnunum. Því var haldið
fram, að til væri talsvert af
kvenmönnum, sem ekki vildu
setjast fyrir aftan miðjan vagn.
Þó að þar væru auð sæti, stæðu
þær milli fremstu sætanna og
ætluðust til þess að staðiö væri
upp_fyrir þeim.
Mér finnst ungri og hraustri
konu engin vorkunn að standa,
en sjálfsagt að láta eldra fólk,
lasið, fatlað og það sem með
smábörn og pinkla ferðast, njóta
sætanna meðan hægt er. En
mér finnst vorkunarlaust að fólk
sitji aftan til í vagni og yfir-
leitt ekki gott að það þrengist
saman fremst í vagni meðan
autt er aftan til.
Kunningi minn sagði, að við
skyldum hugsá heimspekilega
um þetta og reyna að sálgreina
hópinn, sem í vagninn kæmi.
Ef menn miðuðu við greiða af-
greiðslu ættu allir að sækjast
heldur eftir því að komast aftur
í vagninn og þar út, en þess í
stað standa menn framarlega
og smeygja sér svo út um fremri
dyrnar í fangið á þeim ,sem þar
eru á leið inn. Með þessu eru
vagnarnir tafðir til muna í
sumum ferðunum.
Þetta virðast smámunir, en
þetta á sinar orsakir. Kunningi
minn sagði, að svo mikið væri
víst, að hér væri ekki á íerð
hugsandi fólk, sem gerði sér
grein fyrir hlutunum og miðaði
við allra hag. Þetta gæti verið
hugsunarlaus hjörð, sem gengi
um vagnana eins og skynlansar
skepnur án þess að hugsa um
gang ferðarinnar í heild. Og
þetta gætu líka verið eigin-
gjarnar persónur, sem þætti
heldur betra að vera fremst i
vagni og tækju þvi sæti og stæði
þar meðan hægt væri, án þess
að hugsa um hvernig ferðin
gengi greiðlegast og bezt fyrir
fólkið í heild. Annars þyrftu
þeir, sem inn kæmu, ekki að
troðast á rönd ög þrengja sér
gegnum hópinn fremst í vagn-
inum til að komast á autt gólf
aftan til í honum, en þetta sama
fólk, sem stendur fremst, fer svo
kannske út næst þegar vagninn
stanzar, og þá um framdyrnar.
Það getur verið gaman að
hugleiðí. stundum svona smá-
muni. Kunningi minn spurði,
hvernig ég héldi að hægt væri
að stjórna þessari þjóð, sem ekki
hefði ennþá lært að haga sér í
strætisvögnum? Það er ef til vill
hlægileg spurning, en þó held
ég, að það sé nú sama fólkið,
sem ferðast með strætisvögnun-
um og gerir kröfur til stjórnar-
valdanna og tekur við boðskap
þeirra og fyrirmælum. Og stund-
um mætti ef til vill ganga fram
með meiri hugsun og athugun á
hverju þessara sviða sem væri.
En fyrst ég nefndi strætis-
vagna, vil ég biðja menn að
varast þann ljóta sið að skella
hurðum þeirra á eftir sér, án
þess að líta við. Vinstúlka min
er meidd í fingri af því að vagn-
hurð var skellt á hana og stund-
um höfum við séð að lá við slysi
af þeirri óaðgæzlu. — En nú
snúum við okkur að öðru efni.
„Bósi“ hefir kveðið eftir kosn-
ingaúrslit í Strandasýslu 1949:
Hermann lifði Eggert af.
íhalds-„jeppinn“ strandar.
Nylonssokka nægtatraf
„netum“ íhalds granuar.
Kex á Ströndum konur fá,
kassar opnir standa.
„íhaldsnetin" af sér flá,
— ekki „veiðist" branda.
„Veiðibrellur“ voga, á
vitsmuni að reyna.
— Þá er vel ef þroskinn má
þrýsta á kýlið meina.
Stundum verða veiðibrellur til
annars en ætlað var.
Starkaður gamli.
ÚTBREIÐIÐ TÍMANN